อำเภอเมืองสุโขทัย

อำเภอเมืองสุโขทัย
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Mueang Sukhothai
คำขวัญ:  กำเนิดอักษรไทย เล่นไฟลอยกระทง สรีดภงส์แหล่งเก็บน้ำ ลายครามสังคโลก มรดกโลกล้ำค่า พระแม่ย่าพ่อขุนราม ของงามตู้ไม้แกะสลัก อาณาจักรสุโขทัย
แผนที่จังหวัดสุโขทัย เน้นอำเภอเมืองสุโขทัย
พิกัด: 17°0′28″N 99°49′23″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สุโขทัย
พื้นที่
• ทั้งหมด	581.474 ตร.กม. (224.508 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	102,359 คน
• ความหนาแน่น	176.03 คน/ตร.กม. (455.9 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	64000
รหัสภูมิศาสตร์	6401
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอเมืองสุโขทัย ถนนสิงหวัฒน์ ตำบลธานี อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย 64000
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

เมืองสุโขทัย เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสุโขทัย โดยถือเป็นศูนย์กลางการบริหารราชการ ศูนย์กลางธุรกิจ และวัฒนธรรมของจังหวัด

ประวัติศาสตร์

เดิมอำเภอดังกล่าวเป็นเมืองเอกของจังหวัดศุโขไทย (สะกดตามราชกิจจานุเบกษาใน พ.ศ. 2460) เดิมชื่อว่า อำเภอเมือง ซึ่งใน พ.ศ. 2460 อำเภอนี้ถูกเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอธานี จนเมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2475 ได้ยุบอำเภอธานีและเปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอสุโขทัยธานี ขึ้นต่อจังหวัดสวรรคโลก

ภายหลังใน พ.ศ. 2482 ได้มีการเปลี่ยนแปลงชื่อจังหวัดสวรรคโลกเป็นจังหวัดสุโขทัย จึงได้ยกอำเภอสุโขทัยธานีเป็นศูนย์กลางของจังหวัด และได้เปลี่ยนชื่อเป็น อำเภอเมืองสุโขทัย

และเนื่องจากอาณาเขตในอำเภอเมืองสุโขทัยนั้นกว้างขวางขึ้น ทำให้ไม่สะดวกต่อการติดต่อทางราชการ ซึ่งต่อมาได้มีการแบ่งพื้นที่การปกครองต่อมา ดังนี้

• พ.ศ. 2452 ยกฐานะตำบลบ้านด่านและตำบลลานหอย อำเภอเมืองสุโขทัย ขึ้นเป็น กิ่งอำเภอบ้านด่าน
• วันที่ 29 เมษายน 2460 เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอบ้านด่าน อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย เป็น กิ่งอำเภอลานหอย
• วันที่ 27 สิงหาคม 2476 ตั้งตำบลตลิ่งชัน แยกออกจากตำบลบ้านด่าน
• วันที่ 14 มีนาคม 2480 จัดตั้งเทศบาลเมืองสุโขทัยธานี จังหวัดสวรรคโลก ในท้องที่ตำบลธานีทั้งตำบล
• วันที่ 1 เมษายน 2480 เปลี่ยนแปลงเขตจังหวัดสุโขทัย และจังหวัดตาก โดยโอนพื้นที่หมู่ที่ 6 ตำบลลานหอย กิ่งอำเภอลานหอย อำเภอเมืองสุโขทัย จังหวัดสุโขทัย ไปขึ้นกับตำบลน้ำรึม อำเภอเมืองตาก จังหวัดตาก
• วันที่ 17 เมษายน 2482 เปลี่ยนแปลงชื่อจังหวัดสวรรคโลก เป็นจังหวัดสุโขทัย และเปลี่ยนชื่ออำเภอธานี เป็นอำเภอเมืองสุโขทัย รวมทั้งเปลี่ยนแปลงสถานะอำเภอธานีให้เหลือเพียงตำบลธานี ขึ้นต่ออำเภอเมืองสุโขทัย และได้เปลี่ยนแปลงชื่อกิ่งอำเภอลานหอย จังหวัดสุโขทัย เป็น กิ่งอำเภอบ้านด่านลานหอย
• พ.ศ. 2499 แยกพื้นที่ตำบลโตนด ตำบลทุ่งหลวง ตำบลสามพวง และตำบลศรีคีรีมาศ แล้วจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอคีรีมาศ โดยให้ขึ้นต่ออำเภอเมืองสุโขทัย
• วันที่ 5 มิถุนายน 2499 ยกฐานะกิ่งอำเภอคีรีมาศ อำเภอเมืองสุโขทัย เป็น อำเภอคีรีมาศ
• วันที่ 15 ตุลาคม 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านโตนด ในพื้นที่บางส่วนของตำบลโตนด และโอนขึ้นตรงต่ออำเภอคีรีมาศ จังหวัดสุโขทัย
• วันที่ 28 พฤศจิกายน 2499 จัดตั้งสุขาภิบาลลานหอย ในท้องที่บางส่วนของตำบลลานหอย
• วันที่ 26 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลเมืองเก่า ในท้องที่บางส่วนของตำบลเมืองเก่า
• วันที่ 27 มีนาคม 2505 จัดตั้งสุขาภิบาลบ้านสวน ในพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านสวน
• วันที่ 16 กรกฎาคม 2506 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอบ้านด่านลานหอย อำเภอเมืองสุโขทัย เป็น อำเภอบ้านด่านลานหอย
• วันที่ 18 เมษายน 2510 โอนพื้นที่หมู่ที่ 1 และ หมู่ที่ 4 ของตำบลปากแคว และหมู่ที่ 7 ของตำบลยางซ้าย (เฉพาะส่วนตัดเข้ากับในพื้นที่เทศบาลเมืองสุโขทัย) ให้ไปขึ้นกับตำบลธานี
• วันที่ 12 พฤษภาคม 2524 ตั้งตำบลวังทองแดง แยกจากตำบลเมืองเก่า
• วันที่ 27 พฤษภาคม 2541 กำหนดเขตหมู่บ้านในอำเภอเมืองดังนี้
  • ตำบลวังทองแดง มี 7 หมู่บ้าน
  • ตำบลเมืองเก่า มี 10 หมู่บ้าน
  • ตำบลบ้านกล้วย มี 11 หมู่บ้าน
  • ตำบลปากแคว มี 8 หมู่บ้าน
  • ตำบลตาลเตี้ย มี 4 หมู่บ้าน
  • ตำบลบ้านสวน มี 13 หมู่บ้าน
  • ตำบลบ้านหลุม มี 9 หมู่บ้าน
  • ตำบลปากพระ มี 5 หมู่บ้าน
  • ตำบลยางซ้าย มี 11 หมู่บ้าน
  • นอกจากนี้ ยังกำหนดเขตของตำบลธานีใหม่ โดยครอบคลุมพื้นที่ในเขตเทศบาลเมืองสุโขทัยธานีทั้งหมด
• วันที่ 24 กุมภาพันธ์ 2542 ยกฐานะสุขาภิบาลเมืองเก่าและสุขาภิบาลบ้านสวน เป็นเทศบาลตำบลเมืองเก่าและเทศบาลตำบลบ้านสวน ด้วยผลของกฎหมาย
• วันที่ 1 ตุลาคม 2546 แยกบ้านวังตะคร้อ หมู่ที่ 4 ตำบลเมืองเก่า จัดตั้งเป็นหมู่ที่ 11 บ้านวังใหม่เจริญสุข
• วันที่ 23 มีนาคม 2549 แยกบ้านสนามบิน หมู่ที่ 1 ตำบลบ้านกล้วย จัดตั้งเป็น 2 หมู่บ้าน ได้แก่ หมู่ที่ 13 บ้านคลองโพธิ์ และหมู่ที่ 14 บ้านเนินทอง

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอเมืองสุโขทัยตั้งอยู่ทางทิศใต้ของจังหวัด มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียง ดังนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอศรีสำโรง
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอพรหมพิราม (จังหวัดพิษณุโลก) และอำเภอกงไกรลาศ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอคีรีมาศ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอบ้านด่านลานหอย

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอเมืองสุโขทัยแบ่งเขตการปกครองย่อยออกเป็น 10 ตำบล 97 หมู่บ้าน ได้แก่

1.

ธานี

(Thani)

6.

บ้านกล้วย

(Ban Kluai)

2.

บ้านสวน

(Ban Suan)

7.

บ้านหลุม

(Ban Lum)

3.

เมืองเก่า

(Mueang Kao)

8.

ตาลเตี้ย

(Tan Tia)

4.

ปากแคว

(Pak Khwae)

9.

ปากพระ

(Pak Phra)

5.

ยางซ้าย

(Yang Sai)

10.

วังทองแดง

(Wang Thongdaeng)

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอเมืองสุโขทัยประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองสุโขทัยธานี ครอบคลุมพื้นที่ตำบลธานีทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลบ้านสวน ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลบ้านสวน
• เทศบาลตำบลเมืองเก่า ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลเมืองเก่า
• เทศบาลตำบลบ้านกล้วย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านกล้วยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านสวน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านสวน (นอกเขตเทศบาลตำบลบ้านสวน)
• องค์การบริหารส่วนตำบลเมืองเก่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเมืองเก่า (นอกเขตเทศบาลตำบลเมืองเก่า)
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากแคว ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากแควทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลยางซ้าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลยางซ้ายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบ้านหลุม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบ้านหลุมทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตาลเตี้ย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตาลเตี้ยทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปากพระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปากพระทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลวังทองแดง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวังทองแดงทั้งตำบล

สถานที่สำคัญ

• อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย
• มหาวิทยาลัยรามคำแหง วิทยาเขตสุโขทัย
• สถาบันการพลศึกษา วิทยาเขตสุโขทัย
• แก้มลิงทุ่งทะเลหลวง
• สวนหลวงเฉลิมพระเกียรติ ร.9
• ศาลพระแม่ย่า
• พุทธอุทยานสุโขทัย