อำเภอวัฒนานคร

อำเภอวัฒนานคร
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Watthana Nakhon
เขื่อนพระปรง
คำขวัญ:  ปราสาทห้วยพะใย น้ำเย็นใสเขื่อนพระปรง สักการะองค์นเรศวรเจ้า ไหว้หลวงพ่อขาวประจำปี แทนไมตรีด้วยข้าวหลาม พันธุ์ไม้งามสวนเฉลิมพระเกียรติ
แผนที่จังหวัดสระแก้ว เน้นอำเภอวัฒนานคร
พิกัด: 13°44′52″N 102°18′27″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	สระแก้ว
พื้นที่
• ทั้งหมด	1,560.122 ตร.กม. (602.366 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2564)
• ทั้งหมด	82,271 คน
• ความหนาแน่น	52.73 คน/ตร.กม. (136.6 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	27160
รหัสภูมิศาสตร์	2705
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอวัฒนานคร ถนนสุวรรณศร ตำบลวัฒนานคร อำเภอวัฒนานคร จังหวัดสระแก้ว 27160
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

วัฒนานคร เป็นอำเภอหนึ่งของจังหวัดสระแก้ว

ไร่ในอำเภอวัฒนานคร

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอวัฒนานครมีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอครบุรี อำเภอเสิงสาง (จังหวัดนครราชสีมา) และอำเภอโนนดินแดง (จังหวัดบุรีรัมย์)
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอำเภอตาพระยา อำเภอโคกสูง และอำเภออรัญประเทศ
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอคลองหาดและอำเภอเขาฉกรรจ์
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอเมืองสระแก้ว

ประวัติ

วัฒนานคร เคยมีฐานะเป็นเมืองเมืองหนึ่ง ตั้งอยู่บริเวณชายแดนด้านตะวันออกของประเทศ มีอาณาเขตติดต่อกับประเทศกัมพูชา มีเจ้าเมืองปลัดเมือง ยกกระบัตรเมือง รับผิดชอบดูแลมาแต่ก่อน จนกระทั่งปี พ.ศ. 2435 (ร.ศ. 111) พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงโปรดเกล้าให้ทำการปฏิรูปการปกครองแผ่นดินครั้งใหญ่ โดยยกเลิกการปกครองแบบจตุสดมภ์ และจัดระเบียบบริหารราชการแผ่นดินใหม่ ตามเยี่ยงอย่างตะวันตก ตั้งกระทรวง ให้มีเสนาบดีรับผิดชอบอย่างเป็นสัดส่วน การจัดการปกครองหัวเมืองก็ได้โปรดเกล้าให้ตั้ง มณฑล จังหวัด อำเภอ ตำบล หมู่บ้านขึ้น ซึ่งเป็นรากฐานในการบริหารการปกครองแผ่นดินตราบเท่าทุกวันนี้ และคงทรงพิจารณาเห็นว่าเมืองวัฒนานคร ในขณะนั้นเป็นเมืองขนาดเล็กที่มีผู้คนอาศัยอยู่ไม่มากนัก จึงโปรดเกล้าให้ยุบเมืองวัฒนานครเป็นอำเภอวัฒนานครใน พ.ศ. 2437

ในขณะที่ยุบเมืองวัฒนานครลงมาเป็นอำเภอวัฒนานครนั้น เจ้าเมืองวัฒนานคร คนสุดท้ายมีบรรดาศักดิ์เป็นที่พระบริบูรณ์เสบียง ปลัดเมืองมีบรรดาศักดิ์เป็นหลวงลำเลียงนิกร และยกกระบัตรเมืองมีบรรดาศักดิ์เป็นที่หลวงกรโภชนา ในปี พ.ศ. 2449 ได้มีการยุบอำเภออรัญประเทศลงเป็นกิ่งอำเภอ และให้ขึ้นการปกครองกับอำเภอวัฒนานคร แต่ต่อมาประชากรของอำเภอวัฒนานครลดลง จึงถูกลดฐานะจากอำเภอวัฒนานครเป็นกิ่งอำเภอ ขึ้นการปกครองกับอำเภออรัญประเทศ ในปี พ.ศ. 2456 และยกฐานะเป็นอำเภออีกครั้งในปี พ.ศ. 2499 ขึ้นกับจังหวัดปราจีนบุรี จนถึงปี พ.ศ. 2536 ทางราชการได้แบ่งแยกบางส่วนของจังหวัดปราจีนบุรี ได้แก่ อำเภอสระแก้ว อำเภอคลองหาด อำเภอตาพระยา อำเภอวังน้ำเย็น อำเภอวัฒนานคร และอำเภออรัญประเทศ จังหวัดปราจีนบุรี มาตั้งเป็น จังหวัดสระแก้ว จนปัจจุบัน

• วันที่ 2 พฤศจิกายน 2456 ย้ายที่ว่าการอำเภอวัฒนา ไปตั้งที่ที่ว่าการกิ่งอำเภออรัญ และเปลี่ยนนามอำเภอว่า อำเภออรัญประเทศ และย้ายที่ว่าการกิ่งอำเภออรัญ มาตั้งที่ที่ว่าการอำเภอวัฒนาเก่า และจัดตั้งเป็น กิ่งอำเภอวัฒนา และกำหนดให้ขึ้นการปกครองกับอำเภออรัญประเทศ
• วันที่ 3 เมษายน 2494 โอนพื้นที่ตำบลหันทราย กิ่งอำเภอวัฒนานคร ไปขึ้นกับ อำเภออรัญประเทศ
• วันที่ 5 มิถุนายน 2499 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอวัฒนานคร อำเภออรัญประเทศ เป็น อำเภอวัฒนานคร
• วันที่ 7 มกราคม 2500 จัดตั้งสุขาภิบาลวัฒนานคร ในท้องที่บางส่วนของตำบลวัฒนานคร
• วันที่ 7 กันยายน 2514 ตั้งตำบลหนองแวง แยกออกจากตำบลโนนหมากเค็ง
• วันที่ 1 ตุลาคม 2516 ตั้งตำบลท่าเกวียน แยกออกจากตำบลวัฒนานคร
• วันที่ 25 กรกฎาคม 2521 ตั้งตำบลซับมะกรูด แยกออกจากตำบลท่าเกวียน
• วันที่ 20 พฤศจิกายน 2522 ตั้งตำบลไทยอุดม แยกออกจากตำบลท่าเกวียน
• วันที่ 19 สิงหาคม 2523 ตั้งตำบลไทรเดี่ยว แยกออกจากตำบลท่าเกวียน
• วันที่ 29 มิถุนายน 2525 ตั้งตำบลคลองหาด แยกออกจากตำบลซับมะกรูด
• วันที่ 4 ตุลาคม 2526 ตั้งตำบลแซร์ออ แยกออกจากตำบลช่องกุ่ม
• วันที่ 29 มกราคม 2528 แยกพื้นที่ตำบลคลองหาด ตำบลไทยอุดม ตำบลซับมะกรูด และตำบลไทรเดี่ยว อำเภอวัฒนานคร มาตั้งเป็น กิ่งอำเภอคลองหาด ขึ้นกับอำเภอวัฒนานคร
• วันที่ 31 กรกฎาคม 2530 ตั้งตำบลหนองหมากฝ้าย แยกออกจากตำบลหนองน้ำใส
• วันที่ 21 ตุลาคม 2531 ตั้งตำบลหนองตะเคียนบอน แยกออกจากตำบลโนนหมากเค็ง ตั้งตำบลเบญจขร แยกออกจากตำบลซับมะกรูด ตั้งตำบลคลองไก่เถื่อน แยกออกจากตำบลไทยอุดม
• วันที่ 21 พฤษภาคม 2533 ยกฐานะจากกิ่งอำเภอคลองหาด อำเภอวัฒนานคร เป็น อำเภอคลองหาด
• วันที่ 22 ตุลาคม 2534 ตั้งตำบลห้วยโจด แยกออกจากตำบลวัฒนานคร ตำบลโนนหมากเค็ง ตำบลท่าเกวียน
• วันที่ 2 กันยายน 2536 แยกพื้นที่อำเภอสระแก้ว อำเภอคลองหาด อำเภอตาพระยา อำเภอวังน้ำเย็น อำเภอวัฒนานคร และอำเภออรัญประเทศ จังหวัดปราจีนบุรี มาตั้งเป็น จังหวัดสระแก้ว
• วันที่ 25 พฤษภาคม 2542 ยกฐานะจากสุขาภิบาลวัฒนานคร เป็นเทศบาลตำบลวัฒนานคร

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอวัฒนานครแบ่งพื้นที่การปกครองออกเป็น 11 ตำบล 115 หมู่บ้าน

ลำดับ	อักษรไทย	อักษรโรมัน	จำนวนประชากร (ธันวาคม 2565)
1.	วัฒนานคร	Watthana Nakhon	15,306
2.	ท่าเกวียน	Tha Kwian	10,616
3.	ผักขะ	Phak Kha	5,498
4.	โนนหมากเค็ง	Non Mak Kheng	5,666
5.	หนองน้ำใส	Nong Nam Sai	6,978
6.	ช่องกุ่ม	Chong Kum	6,033
7.	หนองแวง	Nong Waeng	3,776
8.	แซร์ออ	Sae-o	10,884
9.	หนองหมากฝ้าย	Nong Mak Fai	6,166
10.	หนองตะเคียนบอน	Nong Takhian Bon	6,571
11.	ห้วยโจด	Huai Chot	6,431

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอวัฒนานครประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 12 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลตำบลวัฒนานคร ครอบคลุมพื้นที่บางส่วนของตำบลวัฒนานคร
• องค์การบริหารส่วนตำบลวัฒนานคร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลวัฒนานคร (นอกเขตเทศบาลตำบลวัฒนานคร)
• องค์การบริหารส่วนตำบลท่าเกวียน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลท่าเกวียนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลผักขะ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลผักขะทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลโนนหมากเค็ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลโนนหมากเค็งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองน้ำใส ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองน้ำใสทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลช่องกุ่ม ครอบคลุมพื้นที่ตำบลช่องกุ่มทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองแวง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองแวงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแซร์ออ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแซร์ออทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองหมากฝ้าย ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองหมากฝ้ายทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลหนองตะเคียนบอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลหนองตะเคียนบอนทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลห้วยโจด ครอบคลุมพื้นที่ตำบลห้วยโจดทั้งตำบล

แหล่งข้อมูลอื่น

• เว็บไซต์วิทยาลัยโพธิวิชชาลัย มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ