ละเอียด พิบูลสงคราม

พันโทหญิง ท่านผู้หญิง ละเอียด พิบูลสงคราม ป.จ., ม.ว.ม., ป.ช., อ.ป.ร.1, ภ.ป.ร.1
คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย
ดำรงตำแหน่ง 16 ธันวาคม พ.ศ. 2481 – 1 สิงหาคม พ.ศ. 2487
ก่อนหน้า	พิจ พหลพลพยุหเสนา
ถัดไป	เลขา อภัยวงศ์
ดำรงตำแหน่ง 8 เมษายน พ.ศ. 2491 – 16 กันยายน พ.ศ. 2500
ก่อนหน้า	เลขา อภัยวงศ์
ถัดไป	ศิริ สารสิน
สมาชิกสภาผู้แทนราษฎรจังหวัดนครนายก
ดำรงตำแหน่ง 26 กุมภาพันธ์ – 16 กันยายน พ.ศ. 2500
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	ละเอียด พันธุ์กระวี 25 ตุลาคม พ.ศ. 2446 ตำบลดอนพุทรา อำเภอกำแพงแสน (ปัจจุบันอำเภอดอนตูม) เมืองนครไชยศรี ประเทศสยาม
เสียชีวิต	3 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 (80 ปี) จังหวัดนครนายก ประเทศไทย
พรรค	เสรีมนังคศิลา
บิดา	เจริญ พันธุ์กระวี
มารดา	แช่ม พันธุ์กระวี
คู่สมรส	แปลก พิบูลสงคราม
บุตร	6 คน
ยศที่ได้รับการแต่งตั้ง
รับใช้	ประเทศไทย
สังกัด	กองทัพบกไทย
ยศ	พันโท
การยุทธ์	สงครามโลกครั้งที่สอง

พันโทหญิง ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม (สกุลเดิม: พันธุ์กระวี; 25 ตุลาคม พ.ศ. 2446 – 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2527) หรืออาจรู้จักในชื่อ ล. พิบูลสงคราม เป็นภริยาจอมพล แปลก พิบูลสงคราม อดีตนายกรัฐมนตรี

ประวัติ

ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงครามเป็นบุตรคนโตในจำนวน 9 คนของเจริญ กับแช่ม พันธุ์กระวี เกิดที่ตำบลดอนพุทรา จังหวัดนครปฐม ครอบครัวเป็นตระกูลที่มีบรรดาศักดิ์ เพราะบิดาเป็นบุตรของขุนสุนทรลิขิต (กะวี) กับนางกอง มีปู่ทวดคือจ่าอัศวราช (ศรีจันทร์) ละเอียดศึกษาชั้นต้นที่โรงเรียนสตรีวิทยา ต่อมาย้ายไปอาศัยที่จังหวัดพิษณุโลก เข้าศึกษาต่อที่โรงเรียนตัวอย่างประจำมณฑลพิษณุโลก (ปัจจุบัน คือ โรงเรียนพิษณุโลกพิทยาคม) ซึ่งเป็นโรงเรียนชายประจำจังหวัด แล้วย้ายไปศึกษาต่อที่โรงเรียนผดุงนารี

ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม พบรักกับร้อยตรีแปลก ขีตตะสังคะ เมื่ออายุได้ 14 ปี และได้สมรสกันที่จังหวัดพิษณุโลก และได้ย้ายติดตามสามีเรื่อยมา มีบุตรธิดาด้วยกัน 6 คน คือ

1. พลตรี อนันต์ พิบูลสงคราม สมรสกับหม่อมหลวงพร้อมศรี สนิทวงศ์
2. พลเรือโท ประสงค์ พิบูลสงคราม สมรสกับเรืองยศ เกตุนุติ
3. ร้อยเอกหญิง จีรวัสส์ ปันยารชุน (ชื่อเดิม: ผอบ; 1 ตุลาคม 2464 – 6 มีนาคม 2560) สมรสกับพันตรี ดร.รักษ ปันยารชุน
4. รัชนิบูล ปราณีประชาชน สมรสกับพลตำรวจโทชูลิต ปราณีประชาชน (สกุลเดิม: หงสเวส)
5. พัชรบูล เบลซ์ สมรสกับเรือโทราล์ฟ เปอรอตตา และปีเตอร์ เบลซ์
6. นิตย์ พิบูลสงคราม (30 มิถุนายน 2484 – 24 พฤษภาคม 2557) สมรสกับพัชรินทร์ (นามเดิม: แพทริเชีย ออสมอนด์)

การทำงาน

ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม ได้ช่วยเหลือกิจการงานของจอมพล ป. เป็นผู้บุกเบิกงานด้านสังคมสงเคราะห์ และงานพัฒนากิจการสตรีไทย เป็นผู้ร่วมก่อตั้ง สภาสตรีแห่งชาติ เมื่อ พ.ศ. 2497 ริเริ่มจัดตั้งโรงพยาบาลสงเคราะห์หญิงมีครรภ์และบุตร (ปัจจุบันคือ โรงพยาบาลราชวิถี)

ในทางการเมือง เป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรของจังหวัดนครนายก สังกัดพรรคเสรีมนังคศิลา ในการเลือกตั้งเมื่อวันที่ 26 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2500 โดยใช้ชื่อขณะหาเสียงว่า "ล. พิบูลสงคราม"

ถึงแก่อสัญกรรม

ท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงคราม ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 3 พฤษภาคม พ.ศ. 2527 ณ ที่บ้านพัก อำเภอเมือง จังหวัดนครนายก อย่างสงบ สิริอายุได้ 80 ปี มีพิธีพระราชทานเพลิงศพเมื่อวันที่ 14 สิงหาคม พ.ศ. 2527 ณ วัดพระศรีมหาธาตุวรมหาวิหาร

เกียรติยศ

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2496 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 1 ปฐมจุลจอมเกล้า (ป.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2497 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2494 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)
• พ.ศ. 2499 – เหรียญดุษฎีมาลา เข็มศิลปวิทยา (ร.ด.ม.(ศ))
• พ.ศ. 2484 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามอินโดจีน (ช.ร.)
• พ.ศ. 2487 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
• พ.ศ. 2481 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 8 ชั้นที่ 1 (อ.ป.ร.1)
• พ.ศ. 2496 – เหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ 9 ชั้นที่ 1 (ภ.ป.ร.1)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างประเทศ

• เบลเยียม: พ.ศ. 2498 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์มงกุฎ ชั้นตริตาภรณ์
• สเปน: พ.ศ. 2498 - เครื่องราชอิสริยาภรณ์กิตติคุณฝ่ายพลเรือน ชั้นที่ 1

ยศทหาร

• พ.ศ. 2485: พันโทหญิง

อ้างอิง

• กรมศิลปากร. สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์. สตรีสำคัญในประวัติศาสตร์ไทย. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, พ.ศ. 2547. 360 หน้า. หน้า หน้าที่. ISBN 974-9527-87-9

แหล่งข้อมูลอื่น

• ชานันท์ ยอดหงษ์. “การช่วงชิง ‘ความเป็นหญิงไทย’ ระหว่างท่านผู้หญิงละเอียด พิบูลสงครามกับปฏิปักษ์ปฏิวัติ 2475 ฝ่ายหญิง.” ใน ถนอม ชาภักดี และคนอื่นๆ (บก.), เอกสารประกอบการประชุมวิชาการระดับชาติ เวทีวิจัยมนุษยศาสตร์ไทย ครั้งที่ 11 เปิดโลกสุนทรีย์ในวิถีมนุษยศาสตร์, เล่ม 1. น. 309-319. กรุงเทพฯ: มีดี กราฟิก, 2560.
• ชานันท์ ยอดหงษ์. “‘หลังบ้าน’ คณะราษฎร กับการอภิวัฒน์ 2475.” ใน สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (บก.), 70 ปีแห่งการสิ้นสุดสงครามโลกครั้งที่ 2: ไทยจากเอกสารจดหมายเหตุต่างประเทศ สหรัฐอเมริกา อังกฤษ ฝรั่งเศส รัสเซีย เยอรมนี ญี่ปุ่น ตุรกี และจีน. หน้า 168-186. มปท: มปพ, 2558.
• Natanaree Posrithong. “Women Enter the ‘public Sphere’: Thailand’s Post-Revolutionary Period 1932-1956.” Rian Thai: International Journal of Thai Studies 6 (2013): 137-161.

ก่อนหน้า		ละเอียด พิบูลสงคราม		ถัดไป
คุณหญิงพิจ พหลพลพยุหเสนา		คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (สมัยที่ 1) (16 ธันวาคม พ.ศ. 2481 - 1 สิงหาคม พ.ศ. 2487)		คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์
คุณหญิงเลขา อภัยวงศ์		คู่สมรสนายกรัฐมนตรีไทย (สมัยที่ 2) (8 เมษายน พ.ศ. 2491 - 16 กันยายน พ.ศ. 2500)		คุณหญิงศิริ สารสิน