พระอินทเบญญา (สะราคำ วัตถา)

อำมาตย์โท พระอินทเบญญา (สะราคำ วัตถา)
ผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัด
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2458 – พ.ศ. 2487
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
ข้อมูลส่วนบุคคล
เกิด	2 มกราคม พ.ศ.2437 วังเจ้าเขมร ตำบลสามยอด จังหวัดพระนคร
เสียชีวิต	15 กรกฎาคม พ.ศ.2512
บุพการี	องค์ดิศวงษ์ (แป๊ะ) (บิดา) นางจันทร์ วัตถา (มารดา)
อาชีพ	ข้าราชการตุลาการ,ขุนนาง,ทนาย

พระอินทเบญญา (สะราคำ วัตถา) นามเดิม นักสะราคำ วัตถา เป็นบุตรขององค์ดิศวงษ์ (แป๊ะ) กับนางจันทร์ วัตถา และเป็นนัดดาชั้นหลานปู่ของนักองค์วัตถาแห่งกัมพูชา

ประวัติ

พระอินทเบญญา (สะราคำ วัตถา) เกิดวันที่ 2 มกราคม พ.ศ. 2437 ที่วังเจ้าเขมร ตำบลสามยอด จังหวัดพระนคร มีพี่น้องร่วมมารดา เป็นผู้หญิง 2 คน คือ พุมเรียง วัตถา และสังเวียน วัตถา และมีพี่น้องต่างมารดา เป็นผู้หญิงเกิดจากนางเผื่อน วัตถา คือ ถวิล วัตถา และวิลาศ วัตถา พี่สาวถึงแก่กรรมไปก่อนแล้ว

การศึกษา

เมื่ออายุ 8 ปี บิดาให้ครูเขมรคนในบ้านที่รู้หนังสือเขมรและหนังสือไทย เป็นครูสอนหนังสือไทยพร้อมๆ ไปกับพี่สาว เรียนอยู่ในบ้านและเมื่อเติบโตขึ้น ได้เรียนหนังสือเขมรกับครูเขมรคนในบ้าน และที่อื่น

พออายุ 9 ปี บิดาให้เข้าเรียนโรงเรียนวัดราชนัดดาราม พ.ศ. 2443 สอบไล่ในประโยคหนึ่ง ชั้นหนึ่ง พ.ศ. 2444 สอบไล่ได้ประโยคหนึ่ง ชั้นสอง แล้วต่อมาทางโรงเรียนให้ย้ายไปเรียนที่โรงเรียนวัดเทพธิดาราม ซึ่งอยู่ใกล้ ๆ กัน คนละฝั่งคลองกับโรงเรียนเดิม เรียนชั้นประถม 3 ไม่มีการสอบไล่ โดยทางโรงเรียนยกให้ข้ามชั้นไปเรียนชั้นประถม 4 และย้ายไปเรียนที่โรงเรียนกรมหลวงวรเสรฐสุดา อยู่ในวัดปรินายก พ.ศ. 2445 สอบไล่ได้ประโยคหนึ่ง ประถมศึกษา แล้วบิดาถึงแก่กรรม

พ.ศ. 2447 สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ครั้งทรงดำรงตำแหน่งเสนาบดีกระทรวงมหาดไทย รับสั่งให้พระยาศรีวรวงศ์ (หม่อมราชวงศ์จิตร สุทัศน์) เมื่อยังเป็นจมื่นศรีสรรักษ์ นำถวายตัวเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว สังกัดเวรเดช มีพระราชดำรัสว่า อายุยังน้อยให้จัดการให้เล่าเรียนต่อไป แล้วจมื่นศรีสรรักษ์ ขณะนั้นเป็นผู้บัญชาการโรงเรียนมหาดเล็ก มีหนังสือนำส่งให้เรียนในโรงเรียนมัธยมศึกษา “ราชบุรณะ”

การทำงาน

พ.ศ. 2448 (เดือนกรกฎาคม ร.ศ. 124) สอบไล่ได้ชั้นหนึ่ง ของมัธยมศึกษา เดือนมีนาคม ร.ศ. 124 สอบไล่ได้ชั้นสองของมัธยมศึกษา พ.ศ. 2449 สอบไล่ได้ประโยคสองมัธยมศึกษา แล้วมาเข้าเรียนในโรงเรียนมหาดเล็กในพระบรมมหาราชวัง เป็นมหาดเล็กนักเรียน เพราะได้ถวายตัวเป็นมหาดเล็กแล้ว และได้รับพระราชทานเครื่องแบบเต็มยศมหาดเล็กวิเศษหนึ่งสำรับ และเนื่องในงานพระราชพิธีรัชมงคล ได้รับพระราชทานเหรียนรัชมงคลด้วย วิชาที่เรียนในสมัยนั้น มีการปกครอง (รัฐประศาสนศาสตร์) การมหาดเล็กและการเสมียน

นักเรียนในโรงเรียนนี้ เมื่อเรียนจบหลักสูตรสอบไล่ได้แล้ว จะออกไปรับราชการตามกระทรวงต่าง ๆ แต่ส่วนใหญ่มุ้งหมายไปรับราชการในกระทรวงมหาดไทย เริ่มต้นเป็นมหาดเล็กรายงาน แล้วมีการดำเนินเลื่อนตำแหน่งเป็นนายอำเภอ และผู้ว่าราชการจังหวัดต่อไป

พ.ศ. 2451 สอบไล่วิชาการปกครองและวิชาอื่นได้จบตามหลักสูตร แต่ตำแหน่งมหาดเล็กรายงานไม่มีว่าง พระยาศรีวรวงศ์ผู้บัญชาการโรงเรียนท่านมีตำแหน่งเป็นผู้ช่วยราชเลขานุการอยู่ด้วย ได้นำนักเรียนที่จบการเรียนรุ่นเดียวกันอีกสองคนให้ไปช่วยทำการอยู่ที่กรมพระอาลักษณ์ ซึ่งเป็นกรมขึ้นอยู่ในกรมราชเลขานุการ เป็นการรอตำแหน่งว่างทางกระทรวงมหาดไทย ต่อมา พ.ศ. 2452 ตำแหน่งเงินเดือนในกรมพระอาลักษณ์ว่าง ได้รับบรรจุในตำแหน่งเสมียนตรี เดือนละ 25 บาท ได้รับเงินเดือนเป็นครั้งแรก แล้วต่อมาได้เปลี่ยนตำแหน่ง ได้รับเดือนละ 40 บาทและได้รับพระราชทานเข็มลงยาสีน้ำเงินรูปพระเกี้ยว

การรับราชการที่กรมนี้ มีเวลาว่างตอนกลางวัน ได้ไปเรียนภาษาอังกฤษและฝรั่งเศสที่โรงเรียนอัสสัมชัญ เป็นพิเศษ

พ.ศ. 2457 ได้เข้าสอบไล่วิชากฎหมาย พร้อมกับเพื่อนรักเรียนและสอบไล่ได้ทั้งสามคน มีสถานะเป็นสามัญสมาชิกของเนติยบัณฑิตสภา

ในระหว่างการเลี้ยงคณะกรรมการและเนติบัณฑิตใหม่ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์รับสั่งถามว่านักสะราคำมีนามสกุลแล้วหรือยัง กราบทูลว่า ยัง รับสั่งว่าใช้ “วัตถา” ชื่อของปู่ก็แล้วกัน ใครๆ ก็รู้จัก ไม่ต้องทูลพระราชทาน

เดือนเมษายน พ.ศ. 2458 กระทรวงยุติธรรมมีหนังสือขอย้ายนักสะราคำจากกระทรวงมุรธาธร (กรมพระอาลักษณ์ตั้งเป็นกระทรวงมุรธาธร) มารับราชการในกระทรวงยุติธรรม

กระทรวงยุติธรรมให้ไปฝึกหัดวิธีพิจารณาความอยู่ที่ศาลปุริศสภาที่ 2 ได้รับเงินเดือน 120 บาท ต่อมาประกาศพระราชทานยศเป็นรองอำมาตย์เอก และในเดือนตุลาคม พ.ศ. 2458 มีพระบรมราชโองการตั้งเป็นผู้พิพากษาศาลมณฑลพระนครศรีอยุธยา ได้รับพระราชทานเงินเดือน 240 บาท จากนั้นได้ย้ายไปเป็นผู้พิพากษาหัวหน้าศาลจังหวัดลพบุรี ผู้พิพากษามณฑลนครราชสีมา และย้ายไปเป็นหัวหน้าผู้พิพากษาศาลจังหวัดชัยภูมิ

ขณะย้ายจากศาลมณฑลนครราชสีมามาอยู่ที่ศาลจังหวัดชัยภูมิ ได้เลื่อนยศเป็นอำมาตย์ตรีและอำมาตย์โท ต่อมาย้ายไปเป็นหัวหน้าผู้พิพากษาศาลจังหวัดสุรินทร์ ได้เลื่อนตำแหน่งเงินเดือนเป็นเดือนละ 450 บาท พ.ศ. 2480 ย้ายมารับราชการเป็นผู้พิพากษาศาลอาญา

พ.ศ. 2487 ได้ขอลาออกจากราชการเพื่อรับบำเหน็จบำนาญ เมื่อออกจากราชการแล้ว เป็นทนายความอยู่พักหนึ่ง แต่สุขภาพไม่ดี มีอาการป่วยอยู่เรื่อย ๆ จึงได้เลิก

อุปสมบท

พ.ศ. 2455 ขอพระบรมราชานุญาตอุปสมบท และทางกรมมหาดเล็กได้นำเฝ้าถวายดอกไม้ธูปเทียน พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ตามพระราชประเพณี

พระยาศรีวรวงศ์ได้นำเฝ้าสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ได้รับพระราชทานอนุญาตอุปสมบทในวัดบวรนิเวศวิหาร และทรงรับเป็นพระอุปัชฌาย์ อุปสมบทอยู่ตลอด 1 พรรษา แล้วลาอุปสมบทเข้ารับราชการในกรมพระอาลักษณ์ตามเดิม

ระหว่างอุปสมบทได้ศึกษาพระธรรมวินัยและพุทธานุประวัติ สอบไล่ได้องค์นวะธรรมชั้นเอก

การสมรส

พ.ศ. 2465 ได้ทำการสมรสกับนางภักดิ์ ปิ่นทัษเฐียร มีบุตร-ธิดา ด้วยกัน 3 คน คือ นายธม วัตถา, นายเธียด วัตถา และนางสาวโอปอ วัตถา

ถึงแก่อนิจกรรม

พระอินทเบญญา ถึงแก่อนิจกรรม เมื่อวันที่ 15 เดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2512 อายุ 78 ปี พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดมกุฎกษัตริยาราม เมื่อวันที่ 22 ตุลาคม พ.ศ. 2512

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2480 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 3 ตริตาภรณ์มงกุฎไทย (ต.ม.)