อักษรวาดาอัด
อักษรวาดาอัด (Wadaad writing) หรืออักษรอาหรับวาดาอัด (wadaad Arabic) เป็นการนำอักษรอาหรับมาเขียนภาษาโซมาลี[1][2] แต่เดิมนั้น หมายถึงภาษาอาหรับที่ไม่ถูกไวยากรณ์โดยมีคำจากภาษาโซมาลีปนอยู่ อักษรวาดาอัดใช้โดยชายผู้รู้ศาสนาชาวโซมาลี (วาดาอาโด) เพื่อบันทึกกฎหมาย และยังใช้ในการค้าและการเขียนจดหมาย ต่อมามีนักวิชาการปรับอักษรอาหรับสำหรับใช้กับภาษาโซมาลี โดยในราว พ.ศ. 2493 มีการประดิษฐ์อักษรฆาลาล โดยเพิ่มอักษรแทนเสียงสระ
ประวัติ[แก้]
อักษรอาหรับเข้าสู่โซมาเลียในราวพุทธศตวรรษที่ 18 โดยเชค ยูซุฟ บิน อะห์หมัด อัลกอเนน เขาได้จัดตั้งการสอนอัลกุรอ่าน และได้พัฒนาการเขียนภาษาโซมาลีด้วยอักษรอาหรับ เนื่องจากมีวาดาอัดชาวโซมาลีจำนวนมากที่ใช้อักษรอาหรับเขียนภาษาโซมาลี จึงมีการปรับปรุงโดยเชค อูวาย อัลบาราวีในราวพุทธศตวรรษที่ 24 โดยใช้กับสำเนียงมาอายในโซมาลีใต้ซึ่งในเวลานั้นใกล้เคียงกับสำเนียงมาตรฐานของภาษาโซมาลี
อักษรวาดาอัดจะไม่สามารถเข้าใจได้โดยชาวโซมาลีที่เรียนภาษาอาหรับมาตรฐานสมัยใหม่ในโรงเรียน ต่อมา ในราว พ.ศ. 2473 โซมาลิแลนด์ที่อยู่ภายใต้การอารักขาของอังกฤษ มูฮัมหมัด อับดี มากาฮีอิล ได้พยายามปรับมาตรฐานอีกครั้ง ต่อมาในราว พ.ศ. 2493 นักภาษาศาสตร์ชาวโซมาลี มูซา ฮายี อิสมาอิล ฆาลาล ได้เสนอการปรับปรุงอักษรอาหรับเพื่อเขียนภาษาโซมาลี โดยเพิ่มสัญลักษณ์ที่เรียกว่าสระโซมาลี ซึ่งถือว่าใช้ออกเสียงภาษาโซมาลีได้ใกล้เคียงที่สุด
ตัวอย่างอักษรอาหรับสำหรับภาษาโซมาลี[แก้]
อักษรวาดาอัดที่ใช้สำหรับเขียนภาษาโซมาลีไม่ใช่อักษรแบบเดียว แต่มีการประดิษฐ์ในท้องถิ่นหลายแบบ บางครั้งอักษรตัวเดียวกันแต่ออกเสียงไม่เหมือนกัน รูปแบบต่อไปนี้เป็นรูปแบบที่ใช้โดยทั่วไป
| อักษรอาหรับสำหรับภาษาโซมาลี | อักษรละตินสำหรับภาษาโซมาลี |
|---|---|
| ى | i |
| ئ | e |
| ا | a |
| ؤ | o |
| و | u |
| ىٓ | ii |
| أى | ee |
| آ | aa |
| أو | oo |
| وٓ | uu |
| ب | b |
| د | d |
| ت | t |
| ط | dh |
| غ | g |
| ك | k |
| ق | q |
| ء | ' |
| ف | f |
| س | s |
| ش | sh |
| خ | kh |
| ع | c |
| ح | x |
| ه | h |
| ج | j |
| م | m |
| ن | n |
| ر | r |
| ل | l |
| و | w |
| ي | y |
อ้างอิง[แก้]
- ↑ Lewis, I.M. (1999). A Pastoral Democracy: A Study of Pastoralism and Politics Among the Northern Somali of the Horn of Africa. LIT Verlag Münster. p. 175. ISBN 3825830845.
- ↑ Lewis, p.139-140
- Abdullahi, Mohamed Diriye (2001). Culture and customs of Somalia. Greenwood. ISBN 978-0-313-31333-2.
{{cite book}}: Cite ไม่รู้จักพารามิเตอร์ว่างเปล่า :|coauthors=(help) - David D., Laitin (1977). Politics, language, and thought: the Somali experience. University of Chicago Press. ISBN 0-226-46791-0.
{{cite book}}: Cite ไม่รู้จักพารามิเตอร์ว่างเปล่า :|coauthors=(help) - Lewis, I.M (1958). "The Gadabuursi Somali Script". Bulletin of the School of Oriental and African Studies. SOAS. 21: 134–56. doi:10.1017/S0041977X00063278. สืบค้นเมื่อ 2009-09-04.
{{cite journal}}: Cite ไม่รู้จักพารามิเตอร์ว่างเปล่า :|coauthors=(help) - B. G., Martin (2003). Muslim Brotherhoods in Nineteenth-Century Africa. Cambridge University Press. ISBN 0-521-53451-8.
{{cite book}}: Cite ไม่รู้จักพารามิเตอร์ว่างเปล่า :|coauthors=(help) - Nagendra Kr., Singh (2002). International encyclopaedia of Islamic dynasties, Volume 43. Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 81-261-0403-1.
{{cite book}}: Cite ไม่รู้จักพารามิเตอร์ว่างเปล่า :|coauthors=(help)[ลิงก์เสีย]