รายพระนามเจ้าผู้ครองนครลำปาง

เจ้าผู้ครองนครลำปาง เป็นตำแหน่งที่เริ่มมาตั้งแต่สมัยอาณาจักรหริภุญชัย โดยกษัตริย์พระองค์แรกของนครลำปางคือพระเจ้าอนันตยศ พระราชโอรสของพระนางจามเทวี พระเจ้าอนันตยศทรงสร้างนครลำปางและขึ้นครองเมืองเมื่อ พ.ศ. 1231 ซึ่งลูกหลานของพระเจ้าอนันตยศยังคงขึ้นครองลำปางสืบต่อมา จนถึงรัชสมัยของพระยาเบิก ในปี พ.ศ. 1838 พญามังรายแห่งเชียงใหม่ ได้ให้ขุนสงครามยกทัพมาตีนครลำปาง พระยาเบิกทรงช้างออกมากระทำยุทธหัตถี กองทัพนครลำปางแตกพ่าย และพระยาเบิกได้รับบาดเจ็บ พระยาเบิกถูกขุนสงครามปลงพระชนม์ที่บ้านแม่ตาลน้อย ในเขตนครลำปาง ถือเป็นการสิ้นสุดยุคราชวงศ์หริภุญชัยในนครลำปาง

เมื่อพญามังรายมีอำนาจเหนือล้านนา ทรงแต่งตั้งให้ขุนมาครองนครลำปางสืบต่อมาเป็นเวลาหลายร้อยปี จนกระทั่งพระเจ้าบุเรงนอง กษัตริย์พม่าได้กรีฑาทัพยึดล้านนาไว้ได้ทั้งหมด จึงสิ้นสุดยุคราชวงศ์มังรายในนครลำปาง ตลอดระยะที่พม่าได้ครอบครองอาณาจักรล้านนามาเป็นเวลา 200 ปีนั้น ได้กดขี่ข่มเหงชาวบ้านอย่างมากมาย จนเกิดกบฏหลายครั้ง จนกระทั่งหนานทิพย์ช้างได้ชัยชนะเหนือท้าวมหายศแห่งนครลำพูน(ซึ่งอยู่ในอำนาจของพม่า) และชาวเมืองพร้อมใจสถาปนาหนานทิพย์ช้างเป็นพระญาสุลวะฤๅไชยสงคราม และเริ่มต้นยุคราชวงศ์ทิพย์จักร หรือราชวงศ์เจ้าเจ็ดตนในนครลำปาง ลูกหลานของพระญาสุลวะฤๅไชยได้ให้ความร่วมมือกับกรุงธนบุรีและกรุงรัตนโกสินทร์ในการขจัดอิทธิพลพม่าออกจากอาณาจักรล้านนาได้ทั้งหมด และสิ้นสุดยุคประเทศราชของพม่าในสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งราชวงศ์จักรี เชื้อสายเจ้าเจ็ดตนได้ครองนครลำปางจนถึง พ.ศ. 2465 ในสมัยเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต

รายพระนาม

สมัยกรุงศรีอยุธยา
ลำดับ	รูป	รายพระนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
1		พระญาสุลวะฤๅไชยสงคราม	พ.ศ. 2275	พ.ศ. 2306	ต้นราชวงศ์ทิพย์จักร
2		เจ้าฟ้าสิงหราชธานี เจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว	พ.ศ. 2306	พ.ศ. 2317	พระโอรสในพระญาสุลวะฤๅไชยสงคราม
สมัยธนบุรี
ลำดับ	รูป	รายพระนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
3		พระยากาวิละ	พ.ศ. 2317	พ.ศ. 2325	พระโอรสในเจ้าฟ้าชายแก้ว ต่อมาย้ายไปครองนครเชียงใหม่
สมัยรัตนโกสินทร์
ลำดับ	รูป	รายพระนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
4		พระยาคำโสม	พ.ศ. 2325	พ.ศ. 2337	พระโอรสในเจ้าฟ้าชายแก้ว
5		พระเจ้าดวงทิพย์	พ.ศ. 2337	พ.ศ. 2368	พระโอรสในเจ้าฟ้าชายแก้ว
6		พระยาไชยวงศ์	พ.ศ. 2369	พ.ศ. 2380	พระโอรสในพระยาคำโสม
7		พระยาขัติยะ	พ.ศ. 2380		พระโอรสในพระยาคำโสม
8		พระยาน้อยอินทร์	พ.ศ. 2381	พ.ศ. 2391	พระโอรสในพระยาคำโสม
9		เจ้าวรญาณรังษี	พ.ศ. 2399	พ.ศ. 2414	พระโอรสในพระยาคำโสม
10		เจ้าพรหมาภิพงษธาดา	พ.ศ. 2416	พ.ศ. 2435 (บางตำราว่า พ.ศ. 2429)	พระโอรสในพระเจ้าดวงทิพย์ ต่อมาเลื่อนเป็นจางวางเมืองนครลำปาง
11
12		เจ้านรนันทไชยชวลิต	พ.ศ. 2435	พ.ศ. 2438	พระโอรสในเจ้าวรญาณรังษี
13		เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต	พ.ศ. 2440	พ.ศ. 2465	พระโอรสในเจ้านรนันทไชยชวลิต
-		เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง)	พ.ศ. 2465	พ.ศ. 2468	ผู้รั้งตำแหน่งเจ้านคร
สยามยกเลิกประเพณีการแต่งตั้งเจ้าผู้ครองนครประเทศราช

ผู้สืบสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง

ผู้สืบสกุลเจ้าผู้ครองนครลำปาง
ลำดับ	รูป	รายนาม	เริ่มวาระ	สิ้นสุดวาระ	หมายเหตุ
1		เจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง)	พ.ศ. 2468	พ.ศ. 2482	(14 ปี)
2		พระเพชรคีรีศรีสงคราม (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง)	พ.ศ. 2482	พ.ศ. 2513	(31 ปี)
3		เจ้าเดชา ณ ลำปาง	พ.ศ. 2513	30 มิถุนายน พ.ศ. 2558	(45 ปี)
4		เจ้าศรีรัตน์ ณ ลำปาง	30 มิถุนายน พ.ศ. 2558	ปัจจุบัน

แหล่งข้อมูลอื่น

• ปราณี ศิริธร ณ พัทลุง. เพ็ชร์ล้านนา. (ครั้งที่ 2) เชียงใหม่ :ผู้จัดการ ศูนย์ภาคเหนือ, 2538.
• สมหมาย เปรมจิตต์, สถาบันวิจัยสังคม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. ตำนานสิบห้าราชวงศ์ (ฉบับสอบชำระ). เชียงใหม่: มิ่งเมือง, 2540.
• ศักดิ์ รัตนชัย. พงศาวดารสุวรรณหอคำนครลำปาง (ตำนานเจ้าเจ็ดพระองค์กับหอคำมงคล ฉบับสอบทานกับเอกสารสืบค้น สรสว.ลำปาง).
• เจ้าวงศ์สัก ณ เชียงใหม่, คณะทายาทสายสกุล ณ เชียงใหม่. เจ้าหลวงเชียงใหม่. กรุงเทพฯ: อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์ พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2539.
• คณะทายาทสายสกุล เจ้าหลวงเมืองพะเยา, สถาบันศิลปวัฒนธรรมโยนก. ครบรอบ 100 ปี แม่เจ้าทรายมูล (มหาวงศ์) ไชยเมือง และประวัติสายสกุลเจ้าหลวงเมืองพะเยา พุทธศักราช 2387 - 2456. พะเยา :บ.ฮาซัน พริ้นติ้ง จก., 2546
• นงเยาว์ กาญจนจารี. ดารารัศมี : พระประวัติพระราชชายา เจ้าดารารัศมี. เชียงใหม่ :สุริวงศ์บุ๊คเซนเตอร์, 2539.
• คัมภีร์ คัมภีรญาณนนท์ , นาวาอากาศเอก. เจ้านายฝ่ายเหนือ. [1]

ดูเพิ่ม

• รายพระนามเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่
• รายพระนามเจ้าผู้ครองนครลำพูน
• รายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน