เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง)
เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) | |
---|---|
![]() | |
(ผู้รั้งตำแหน่ง) เจ้าผู้ครองนครลำปาง | |
ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2465 – พ.ศ. 2468 | |
กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว |
ก่อนหน้า | เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต |
ข้อมูลส่วนบุคคล | |
เกิด | 15/16 มิถุนายน พ.ศ. 2418 |
เสียชีวิต | 1 มีนาคม พ.ศ. 2468 |
บิดา | เจ้าราชบุตร (รองคำ ณ ลำปาง) |
มารดา | เจ้าอูบแก้ว |
คู่สมรส | เจ้าศรีนวล ณ ลำปาง |
รองหัวหมื่น เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) (คำเมือง: ) เป็นผู้รั้งตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำปาง[1] ต่อมาถึงแก่พิราลัยใน พ.ศ. 2468 ซึ่งหลังจากยุคสมัยเจ้าราชบุตรแล้ว ก็ไม่ปรากฏว่าทางรัฐบาลสยามได้แต่งตั้งเจ้าผู้ครองนครลำปางองค์ใหม่แต่อย่างใด
พระประวัติ[แก้]
เจ้าแก้วเมืองพวน เกิดเมื่อวันพุธ ขึ้น 12 ค่ำ เดือน 7[2] (ตรงกับวันที่ 15/16 มิถุนายน พ.ศ. 2418) เป็นโอรสของเจ้าราชบุตร (รวงคำ ณ ลำปาง) ซึ่งเป็นโอรสของเจ้าอูบแก้วและเจ้าราชบุตร (มหาเทพ ณ ลำปาง) เจ้าอูบแก้วเป็นพระธิดาของเจ้าชมภู เจ้าชมภูเป็นโอรสของเจ้าพระยามหาโยธา (เจ่ง คชเสนี) ต้นสกุล คชเสนี และเจ้าหญิงสมนาแห่งเชียงแสน ซึ่งเจ้าชมภู (พระปัยกาของเจ้าแก้วเมืองพรวน) มีศักดิ์เป็นเจ้าล้านนาตามพระมารดา
- เจ้าแก้วเมืองพวนอภิเษกกับเจ้าศรีนวล ณ ลำปาง ราชธิดาในเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต มีโอรส-ธิดา 6 คน ได้แก่
- เจ้าหญิงสร้อยแก้ว ณ ลำปาง
- เจ้าวงเกษม ณ ลำปาง
- เจ้าหญิงฟองสมุท ณ ลำปาง
- เจ้ามงคล ณ ลำปาง
- เจ้าหญิงบุญศรี ณ ลำปาง (1 มิถุนายน 2458 - 5 เมษายน 2553)
- เจ้าหญิงศรีโสม ณ ลำปาง
เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) ป่วนเป็นวัณโรคภายใน ถึงแก่กรรมวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2468[2]
การรั้งนครลำปาง[แก้]
เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) ได้รับแต่งตั้งให้รั้งนครลำปาง (หมายถึงการรักษาการในตำแหน่งเจ้าหลวง) โดยการสนับสนุนของเจ้าศรีนวล ณ ลำปาง ราชธิดาในเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิต กับราชเทวี เนื่องจากเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิตไม่มีราชโอรสกับราชเทวี มีเพียงโอรสกับเทวีองค์อื่น ๆ ซึ่งโดยหลักการแล้วการแต่งตั้งเจ้าผู้ครองนคร สมควรจะแต่งตั้งจากเจ้าขันห้าใบ ที่ดำรงฐานันดรชั้นสูงกว่า กล่าวคือ สมควรจะแต่งตั้งเจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) ซึ่งดำรงฐานันดรเป็น "เจ้าราชวงศ์"
|
||
– เจ้าศรีนวล ณ ลำปาง |
ซึ่งแปลได้ดังนี้ "หากข้าพเจ้า(ข้าเจ้า)ถือกำเนิดมาเป็นชาย ศักดิ์และสิทธิ์ทุกอย่างจะตกเป็นของข้าพเจ้าโดยชอบธรรมและ ข้าพเจ้าขอใช้สิทธิ์การเป็นบุตรี(บุตรีแปลว่า เพศหญิง,ลูกเพศหญิง)เพียงคนเดียวในพ่อเจ้าบุญวาทย์ฯ ให้เจ้าราชบุตรแก้วเมืองพรวนผู้เป็นสามี เป็นผู้สืบทอดอำนาจจากพ่อข้าพเจ้าแทน"
เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพรวน ณ ลำปาง) แม้จะได้รับแต่งตั้งให้รั้งตำแหน่งเจ้าผู้ครองนครลำปาง แต่ในความตอนหนึ่งที่พระศรสุรราช (เปลื้อง ศาสตระรุจิ) กราบทูลอภิรัฐมนตรี เมื่อวันที่ 30 มกราคม พ.ศ. 2468 ว่าเจ้าราชบุตร ในฐานผู้จัดการมรดกจำนวนประมาณ 11 แสนบาทเศษ ได้ใช้สอยหมดเปลืองไปในทางสุรุ่ยสุร่าย คงเหลือไม่เกินกว่าร้อยละ 30[3] และสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ได้มีหนังสือกราบทูลสมเด็จพระเจ้าพี่ยาเธอ เจ้าฟ้าฯ กรมหลวงลพบุรีราเมศร์ กล่าวถึงเจ้าราชบุตร และเจ้าศรีนวล ว่าถึงกับสิ้นเนื้อประดาตัว มีแต่หนี้สินรุงรัง เป็นอันสิ้นหวังที่จะใช้เงินมรดกปลงศพเจ้าบุญวาทย์วงศ์มานิตได้[4]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]
- พ.ศ. 2442 -
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้น 4 จัตุรถาภรณ์ช้างเผือก (จ.ช.)[5]
ราชตระกูล[แก้]
พงศาวลีของเจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
อ้างอิง[แก้]
- ↑ "แจ้งความกระทรวงมหาดไทย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 40: 82. 8 เมษายน 2466. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561.
- ↑ 2.0 2.1 "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 42: 2747. 14 มีนาคม 2468. สืบค้นเมื่อ 28 พฤษภาคม 2561.
- ↑ วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค. 2556. หน้า 372
- ↑ วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค. 2556. หน้า 371
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์
ก่อนหน้า | เจ้าราชบุตร (แก้วเมืองพวน ณ ลำปาง) | ถัดไป | ||
---|---|---|---|---|
เจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต | ![]() |
เจ้าผู้ครองนครลำปาง (พ.ศ. 2465-2468) |
![]() |
สยามยกเลิกประเพณี เจ้านายครองเมืองเหนือ |
|