ราชวงศ์มังราย
พระราชอิสริยยศ |
|
---|---|
ปกครอง | |
เชื้อชาติ | ไทยวน |
ประมุขพระองค์แรก | พญามังราย |
ประมุขพระองค์สุดท้าย |
|
ช่วงระยะเวลา |
|
สถาปนา | พ.ศ. 1835 |
ล่มสลาย | พ.ศ. 2502 |
ราชวงศ์มังราย[1] (ไทยถิ่นเหนือ: ) เป็นราชวงศ์ที่ปกครองอาณาจักรล้านนา ตั้งแต่รัชสมัยพญามังรายจนถึงพระเมกุฏิสุทธิวงศ์ เป็นเวลายาวนานกว่า 260 ปี จนถึงยุคเสื่อม เมื่ออุปนิกขิต (สายลับ) ที่พระเจ้าบุเรงนองส่งมาฝังตัวเพื่อรายงานสถานการณ์ในเชียงใหม่ แจ้งกลับไปบอกว่าเชียงใหม่ถึงยุคเสื่อมสุดแล้ว ให้ยกทัพหงสาวดีมาชิงเมือง ดังนั้น ใน พ.ศ. 2101 พระเจ้าบุเรงนอง จึงยกทัพมาตีเมืองเชียงใหม่ โดยทัพพม่าใช้เวลาเพียงสามวันก็สามารถยึดเมืองเชียงใหม่ได้โดยง่าย กษัตริย์เมืองเชียงใหม่ในขณะนั้น ได้หลบหนีไปยังเมือง"ปาไป่น้อย"หรือเมืองเชียงแสน ตามหลักฐานของจักรพรรดิจีนราชวงศ์หมิง อีกหกปีต่อมาพม่าก็ปลดพระเมกุฏิสุทธิวงศ์ออกจากราชบัลลังก์ในข้อหาแข็งเมืองก่อการกบฏพระเจ้าบุเรงนองจึงได้แต่งตั้งพระนางวิสุทธิเทวี อันเป็นเชื้อสายราชวงศ์มังรายอีกพระองค์ขึ้นเป็นกษัตริย์ พระนางครองเมืองเชียงใหม่ได้ 14 ปี ก็สวรรคต และสิ้นสุดราชวงศ์มังรายสายพญาแสนพู [2] แต่ราชวงศ์มังรายยังคงเหลือเชื้อสายในราชวงศ์ที่ปกครองเมืองเชียงตุง ซึ่งเป็นสายของพระราชบุตรอีกพระองค์ของพญาไชยสงคราม ซึ่งภายหลังที่อังกฤษเข้ายึดครองพม่า ราชวงศ์เชียงตุงได้อพยพเข้ามาอยู่ในอาณาจักรล้านนาภายใต้การปกครองของราชวงศ์ทิพย์จักราธิวงศ์ (เจ้าเจ็ดตน)
ลำดับกษัตริย์ราชวงศ์มังราย
[แก้]1 | พญามังราย | พ.ศ. 1835 - 1854 (19 ปี) |
2 | พญาไชยสงคราม | พ.ศ. 1854 - 1868 (14 ปี) |
3 | พญาแสนพู | พ.ศ. 1868 - 1877 (11 ปี) |
4 | พญาคำฟู | พ.ศ. 1877 - 1879 (2 ปี) |
5 | พญาผายู | พ.ศ. 1879 - 1898 (19 ปี) |
6 | พญากือนา | พ.ศ. 1898 - 1928 (30 ปี) |
7 | พญาแสนเมืองมา | พ.ศ. 1928 - 1944 (16 ปี) |
8 | พญาสามฝั่งแกน | พ.ศ. 1945 - 1984 (39 ปี) |
9 | พระเจ้าติโลกราช | พ.ศ. 1984 - 2030 (46 ปี) |
10 | พญายอดเชียงราย | พ.ศ. 2030 - 2038 (8 ปี) |
11 | พญาแก้ว | พ.ศ. 2038 - 2068 (30 ปี) |
12 | พระเมืองเกษเกล้า | พ.ศ. 2068 - 2081 (13 ปี) ครั้งที่ 1 |
13 | ท้าวซายคำ | พ.ศ. 2081 - 2086 (5 ปี) |
พระเมืองเกษเกล้า | พ.ศ. 2086 - 2088 (2 ปี) ครั้งที่ 2 | |
14 | พระนางจิรประภาเทวี | พ.ศ. 2088 - 2089 (1 ปี) |
15 | สมเด็จพระไชยเชษฐาธิราช | พ.ศ. 2089 - 2090 (1 ปี) |
ว่างกษัตริย์ | พ.ศ. 2090 - 2094 (4 ปี) | |
16 | พระเมกุฏิสุทธิวงศ์ (ท้าวเม่กุ) | พ.ศ. 2094 - 2107 ตั้งแต่ พ.ศ. 2101 ปกครองภายใต้อำนาจพม่า |
17 | พระนางวิสุทธิเทวี | พ.ศ. 2107 - 2121 ปกครองภายใต้อำนาจพม่า |
แผนผังราชวงศ์มังราย
[แก้] (1) พญามังราย | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(2) พญาไชยสงคราม | ขุนเครือ (เจ้าฟ้าเมืองนาย) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(3) พญาแสนภู | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(4) พญาคำฟู | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(5) พญาผายู | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(6) พญากือนา | (7) พญาแสนเมืองมา | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(8) พญาสามฝั่งแกน | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(9) พระเจ้าติโลกราช | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ท้าวบุญเรือง | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(10) พญายอดเชียงราย | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(11) พญาแก้ว | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(12) พระเมืองเกษเกล้า | (13) พระนางจิรประภา | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
พระนางยอดคำทิพย์ | พระยาโพธิสาลราช แห่งล้านช้าง | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(13) พระไชยเชษฐาธิราช ขณะเป็นเจ้าชายแห่งหลวงพระบาง | (15) พระนางวิสุทธิเทวี (พระราชมารดาโดยสันนิฐาน) | พระราชชนก เจ้าฟ้าเมืองนาย | |||||||||||||||||||||||||||||||||||
(14) พระเมกุฏิสุทธิวงศ์ เจ้าชายเมืองนาย | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
รายพระนามคู่อภิเษกสมรสในพระมหากษัตริย์
[แก้]ลำดับ | พระนาม | พระชาติกำเนิด | พระราชสวามี/พระมหาเทวี | หมายเหตุ |
---|---|---|---|---|
1 | พระนางอั้วมิ่งเวียงไชย[3] | สืบเชื้อสายมาจากเวียงไชยปราการ[4] | พญามังราย | |
2 | ไม่ปรากฏพระนาม[5] | ไม่ทราบ | พญาไชยสงคราม | |
3 | นางซีมคำ (จีมคำ) | ไม่ทราบ | พญาแสนพู | |
4 | ไม่ปรากฏพระนาม | ไม่ทราบ | พญาคำฟู | |
5 | พระนางจิตราเทวี[5] | ธิดาเจ้าเมืองเชียงของ | พญาผายู | |
6 | พระนางยสุนทราเทวี[6] | หลานเจ้าเมืองเชียงของ | พญากือนา | |
7 | พระนางติโลกจุฑาเทวี[7] | ไม่ทราบ | พญาแสนเมืองมา | |
8 | แม่พระพิลก[8] | พญาสามฝั่งแกน | ||
9 | ไม่ปรากฏพระนาม | ไม่ทราบ | พระเจ้าติโลกราช | |
10 | พระนางสิริยศวดีเทวี | ธิดาขุนนางนครเขลางค์ | พญายอดเชียงราย | |
11 | ไม่ปรากฏพระนาม | ไม่ทราบ | พญาแก้ว | |
12 | พระนางจิรประภาเทวี | ไม่ทราบ | พระเมืองเกษเกล้า | |
13 | ไม่ปรากฏพระนาม | ไม่ทราบ | ท้าวซายคำ | |
14 | พระเมืองเกษเกล้า | โอรสพญาแก้ว | พระนางจิรประภาเทวี | |
15 | พระนางตนทิพย์ พระนางตนคำ |
ธิดาพระเมืองเกษเกล้า | พระไชยเชษฐา | |
16 | ไม่ทราบ | ไม่ทราบ | พระเมกุฏิสุทธิวงศ์ | |
17 | ไม่ทราบ | ไม่ทราบ | พระนางวิสุทธิเทวี |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ ประเสริฐ ณ นคร. (2549, กุมภาพันธ์). ประวัติศาสตร์เบ็ดเตล็ด. กรุงเทพฯ: มติชน. ISBN 9743236007. หน้า 270.
และดูคำอธิบายที่ "มังราย" กับ "เม็งราย" อย่างไหนถูก - ↑ สกุลไทย ฉบับที่ 2389 ปีที่ 46 ประจำวันอังคารที่ 1 สิงหาคม 2543
- ↑ "ตำนาน 700 ปี คนแห่"ขอลูก-ความรัก"สมหวัง ต้นโพธิ์พญามังราย เวียงกุมกาม". www.thairath.co.th. 2019-12-30.
- ↑ เพ็ญสุภา สุขคตะ ใจอินทร์. (3 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2555). "คลีโอพัตราแห่งล้านนา "นางพญาอั้วเชียงแสน"". มติชนสุดสัปดาห์. 32:1642, หน้า 76
- ↑ 5.0 5.1 เพ็ญสุภา สุขคตะ ใจอินทร์. (27 กรกฎาคม พ.ศ. 2555). "ใครคือ “มหาเทวีแม่ลูกสอง” ผู้มิใช่ “มหาเทวีสองแม่ลูก”". มติชนสุดสัปดาห์. 32:1667, หน้า 76
- ↑ "พระนางยสุนทราเทวี", วิกิพีเดีย, 2017-08-18, สืบค้นเมื่อ 2022-01-09
- ↑ "พระนางติโลกจุฑาเทวี". แม่ญิงล้านนา. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2011-10-09. สืบค้นเมื่อ 22 พฤศจิกายน 2556.
{{cite web}}
: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=
(help) - ↑ พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. การเมืองในประวัติศาสตร์ ยุคสุโขทัย-อยุธยา พระมหาธรรมราชา กษัตราธิราช. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ:มติชน, หน้า 48