เจ้าพรหมาภิพงษธาดา

เจ้าพรหมาภิพงษธาดา
เจ้าผู้ครองนครลำปาง
ครองราชย์	16 กรกฎาคม พ.ศ. 2416 - 25 มกราคม พ.ศ. 2436 (บางตำราว่าถึง พ.ศ. 2429)
รัชสมัย	20 ปี
ก่อนหน้า	เจ้าวรญาณรังษี
ถัดไป	เจ้านรนันทไชยชวลิต เจ้าสุริยะจางวาง (พิพาท)
กษัตริย์	พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
อุปราช	เจ้านรนันทไชยชวลิต
เจ้าอุปราชนครลำปาง
ดำรงพระยศ	พ.ศ. 2406 - 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2416
ก่อนหน้า	เจ้าอุปราชมหาพรหม
ถัดไป	เจ้าอุปราชธนัญไชย
เจ้าหลวง	เจ้าวรญาณรังษี
พิราลัย	10 มีนาคม พ.ศ. 2436
ชายา	แม่เจ้าคำหยุย
พระนามเต็ม เจ้าพรหมาภิพงศ์ธาดา สามันต์วิชิตประเททศราช บริสัษยนาถทิพจักราธิวงศ์ ดำรงโยนวิสัย อภัยรัษฎารักษ์ อุดมศักดิ์สุเสรนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง
พระบุตร	เจ้าบุรีรัตน์ (โละ) เจ้าหญิงอินท์ประสงค์ เจ้าหญิงทิพยอด เจ้าหญิงกาบคำ
ราชวงศ์	ทิพย์จักร
ราชสกุล	ณ ลำปาง
พระบิดา	พระเจ้าดวงทิพย์
พระมารดา	เจ้าบัวแก้ว
ศาสนา	เถรวาท

เจ้าพรหมาภิพงษธาดา (ไทยถิ่นเหนือ: ) เจ้านครลำปางองค์ที่ 10 ในราชวงศ์ทิพย์จักร ดำรงตำแหน่งระหว่างปี พ.ศ. 2416 ถึงปี พ.ศ. 2436 (แต่ในบางตำราว่าถึงปี พ.ศ. 2429)

พระประวัติ

เจ้าพรหมาภิพงษธาดา มีพระนามเดิมว่า เจ้าพรหมวงศ์ เป็นราชโอรสในพระเจ้านครลำปางดวงทิพย์ เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 5 แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร กับแม่เจ้าบัวแก้ว (ราชธิดาในพระยามงคลวรยศ เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 56 และองค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ กับแม่เจ้าเมืองเทิงอัครเทวี) และเป็นอนุชาใน เจ้าอุปราช (มหาพรหม) เจ้าอุปราชนครลำปาง ได้เข้ารับราชการในตำแหน่ง พระยาไชยสงครามนครลำปาง ในสมัยเจ้าอุปราชญาณรังษี ต่อมาในปี พ.ศ. 2399 ได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศฐานันดรศักดิ์ขึ้นเป็น เจ้าราชวงศ์นครลำปาง ครั้นถึงปี พ.ศ. 2406 เจ้าอุปราช (มหาพรหม) เจ้าอุปราชนครลำปาง ถึงแก่พิราลัย ต่อมาในปี พ.ศ. 2412 เจ้าวรญาณรังษี เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 9 แห่งราชวงศ์ทิพย์จักร ได้มอบให้เจ้าราชวงศ์ (พรหมวงศ์) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง กับเจ้าราชบุตร (ไชยแก้ว) เจ้าราชบุตรนครลำปาง คุมเครื่องราชบรรณาการลงไปทูลเกล้าฯ ถวาย พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในครั้งนั้นพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศฐานันดรศักดิ์ เจ้าราชวงศ์ (พรหมวงศ์) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง ขึ้นเป็น เจ้าอุปราชนครลำปาง

ต่อมาเมื่อวันที่ 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2416 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ เลื่อนยศฐานันดรศักดิ์ เจ้าอุปราช (พรหมวงศ์) เจ้าอุปราชนครลำปาง ขึ้นเป็น เจ้าผู้ครองนครลำปาง ได้รับการเฉลิมพระนามว่า “เจ้าพรหมาภิพงษ์ธาดา สามันตวิชิตประเทศราช บริสัษยนารถทิพจักราธิวงษ์ ดำรงโยนวิไสย อภัยรัษฎารักษ์ อุดมศักดิสุเสรนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง”

เจ้าพรหมาภิพงษธาดา มีชายาคือ แม่เจ้าคำหยุย มีราชโอรสธิดาคือ

1. เจ้าบุรีรัตน์ (โละ) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง
2. เจ้าหญิงอินท์ประสงค์ สมรสกับหม่องป๊อก มีธิดาคือ
   • เจ้าม้วน ณ ลำปาง สมรสกับนายบุญเย็น ณ ลำปาง เป็นมารดาของพลโทจิตรพล ณ ลำปาง
3. เจ้าหญิงทิพยอด สมรสกับเจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง
4. เจ้าหญิงกาบคำ
   1. เจ้าหญิงอินท์ประสงค์ สมรสกับนายหม่องป๊อก มีธิดาคือ
      • เจ้าม้วน ณ ลำปาง สมรสกับนายบุญเย็น ณ ลำปาง เป็นมารดาของพลตรีจิตรพล ณ ลำปาง
   2. เจ้าหญิงทิพยอด สมรสกับเจ้าราชวงศ์ (แก้วปราบเมรุ ณ ลำปาง) เจ้าราชวงศ์นครลำปาง มีโอรส-ธิดาคือ
      • พระเพชรคีรี (เจ้าแก้วเมืองไท ณ ลำปาง) อดีตเจ้าเมืองสงขลา สมรสกับเจ้าหญิงวรรณรา ณ ลำพูน พระธิดาในเจ้าจักรคำขจรศักดิ์ เจ้าผู้ครองนครลำพูน
      • เจ้ายอดแก้ว ณ ลำปาง
      • เจ้าบุตร ณ ลำปาง

ระยะเวลาสิ้นสุดการครองนครลำปาง

ระยะเวลาสิ้นสุดการครองนครลำปางของเจ้าพรหมาภิพงษธาดา ถูกกล่าวถึงในพงศาวดาร และเอกสารทางประวัติศาสตร์ของสยาม และของท้องถิ่นแตกต่างกัน โดยแยกได้เป็น 2 ระยะเวลา คือ

ประวัติศาสตร์ของสยาม

เอกสารทางประวัติศาสตร์ของสยาม กล่าวถึงเจ้าพรหมาภิพงษธาดาว่าเมื่อถึงปี พ.ศ. 2435 เจ้าพรหมาภิพงศ์ธาดาชราภาพลง จึงมอบตราตำแหน่งเจ้านครให้เจ้าราชวงษ์ (แก้วเมืองมา) รักษาและว่าราชการแทนโดยไม่ได้รับพระบรมราชานุญาต ทำให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระดำริจะตั้งเจ้านครลำปางองค์ใหม่ ครั้นถึงวันที่ 25 มกราคม พ.ศ. 2435 (นับแบบปัจจุบันเป็นปี พ.ศ. 2436) จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตร เลื่อนยศ เจ้าพรหมาภิพงษธาดา เจ้านครลำปาง ขึ้นเป็น “เจ้าพรหมาภิพงษธาดา สามาสันวิชิตประเทศราช บริสัษยนารถโยนรัษฎารักษ์ มเหศักข์เสนานุกูล สมบูรณ์ไวยวุฒิคุณธรรม์ ลำปางคขัณฑสีมาธิบดี จางวางเมืองนครลำปาง และโปรดเกล้าฯ พระราชทานสัญญาบัตรให้ เจ้าอุปราช (น้อยธนัญไชย) เจ้าอุปราชเมืองนครลำปาง ขึ้นเป็น เจ้านรนันทไชยชวลิต เจ้าเมืองนครลำปาง สืบแทน

ในเดือนกุมภาพันธ์ พ.ศ. 2436 (นับแบบปัจจุบันเป็นปี พ.ศ. 2437) เจ้าพรหมาภิพงษธาดาประชวรด้วยพระอาการไข้ และถึงแก่พิราลัยเมื่อวันที่ 10 มีนาคมของปีเดียวกัน

เอกสารของท้องถิ่น

ตำนานเจ้าเจ็ดพระองค์ ใน ของเก่าเมืองละกอน กล่าวถึงเจ้าพรหมาภิพงษธาดาว่าเมื่อปี พ.ศ. 2429 เป็นปีที่เจ้าพรหมาภิพงษธาดา ถึงแก่พิราลัย ขณะอายุได้ 81 ปี

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2435 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นที่ 2 ทวีติยาภรณ์มงกุฎไทย (ท.ม.) (ชื่อเดิม จุลวราภรณ์)

ราชตระกูล

พงศาวลีของเจ้าพรหมาภิพงษธาดา

8. พระยาไชยสงคราม (ทิพย์ช้าง)                       4. เจ้าฟ้าสิงหาราชธานีเจ้าฟ้าหลวงชายแก้ว                             9. แม่เจ้าพิมพา                       2. พระเจ้าดวงทิพย์                                   5. แม่เจ้าจันทาราชเทวี                             1. เจ้าพรหมาภิพงษธาดา                                         12. เจ้าอริยวงษ์                       6. พระยามงคลยศประเทศราช                             3. เจ้าบัวแก้ว

อ้างอิง

• ประชุมพงศาวดารภาคที่ 3 "เรื่อง พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย"

ก่อนหน้า		เจ้าพรหมาภิพงษธาดา		ถัดไป
เจ้าวรญาณรังษี		เจ้าผู้ครองนครลำปาง (พ.ศ. 2416 - พ.ศ. 2435 (บางตำราว่าถึง พ.ศ. 2429))		เจ้านรนันทไชยชวลิต (บางตำราว่าเจ้าสุริยะจางวาง)