ตัวเลขอีทรัสคัน
| บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของ |
| ระบบเลข |
|---|
| รายชื่อระบบเลข |
ตัวเลขอีทรัสคัน เป็นศัพท์และวลีสำหรับตัวเลขในภาษาอีทรัสคัน และเลขโดดที่ใช้เขียนตัวเลข
หน่วย
[แก้]ระบบตัวเลขอีทรัสคันมีหน่วยที่มีค่าดังนี้:[1]
| หน่วย | 
|
|
|
|
|
|---|---|---|---|---|---|
| ยูนิโคด | 𐌠 | 𐌡 | 𐌢 | 𐌣 | 𐌟 |
| ค่า | 1 | 5 | 10 | 50 | 100 |
(เมื่อติดตั้งฟอนต์ยูนิโคดแล้ว สองแถวแรกควรมีลักษณะเหมือนกัน)
ตัวอย่างนี้คือเลขมากเท่าที่รู้จัก แต่ไม่ทราบว่าหน่วยไหนแทนตัวเลขใด ตัวเลจส่วนใหญ่เขียนด้วยวิธี "สัญกรณ์การบวก" คือการเขียนหน่วยที่บวกแล้วได้ตัวเลขที่ต้องการ เรียงจากค่ามากไปน้อย ดังนั้น ตัวเลข '87' จึงเขียนได้เป็น 50 + 10 + 10 + 10 + 5 + 1 + 1 = "𐌣𐌢𐌢𐌢𐌡𐌠𐌠"[1] (เนื่องจากอักษรอีทรัสส่วนใหญ่มักเขียนจากขวาไปซ้าย ตัวเลขในจารึกจึงเป็น "𐌠𐌠𐌡𐌢𐌢𐌢𐌣" ข้อแม้นี้ใช้กับตัวอย่างที่เหลือททั้งหมด)
อย่างไรก็ตาม ชาวอีทรัสคันมักเขียนเลข 17, 18 และ 19 เป็น "𐌠𐌠𐌠𐌢𐌢", "𐌠𐌠𐌢𐌢" และ "𐌠𐌢𐌢" แต่เรียกเป็น "สามจากยี่สิบ", "สองจากยี่สิบ" และ "หนึ่งจากยี่สิบ" แทนที่จะเขียนเป็น "𐌢𐌡𐌠𐌠", "𐌢𐌡𐌠𐌠𐌠" และ "𐌢𐌡𐌠𐌠𐌠𐌠"[1] (ชาวโรมันใช้วิธีเดียวกันกับเลข 18 และ 19 ซึ่งเรียกว่า: duodeviginti และ undeviginti พฤติกรรมนี้เชื่อว่าเป็นอิทธิพลของอีทรัสคันในภาษาละติน[2])
รูปแบบนี้ยังปรากฏในเลข 27, 28, 29, 37, 38, 39, ฯลฯ แต่ในทางตรงกันข้าม ชาวอีทรัสคันโดยทั่วไปเขียน "𐌠𐌠𐌠𐌠" สำหรับเลข 4 (ทั้งแบบเดียวและใน 14, 24, 34, ฯลฯ), "𐌢𐌢𐌢𐌢" สำหรับ 40 และ "𐌡𐌠𐌠", "𐌡𐌠𐌠𐌠", "𐌡𐌠𐌠𐌠𐌠" สำหรับ 7, 8 และ 9 อย่างเดียว (ต่างจากชาวโรมันที่เขียนเลข 4 เป็น "IV", 9 เป็น "IX", 40 เป็น "XL")[1]
คำศัพท์
[แก้]มีข้อตกลงทั่วไปในบรรดาผู้เชี่ยวชาญอีทรัสคันเกี่ยวกับตัวเลขจาก 1 ถึง 100 ยกเว้นเลข 4 กับ 6 ตารางข้างล่างแสดงการถอดอักษร (หนึ่งตัวอักษรต่ออักษรอีทรัสคันหนึ่งตัว) และรูปสะกดหน่วยเสียงที่เหมาะสม
คำที่มีดอกจันข้างหน้ายังไม่ได้รับการรับรอง แต่สันนิษฐานจากตัวเลขที่รู้จัก เครื่องหมายยัติภังค์ระบุว่ามีเพียงการรองรับที่มาของตัวเลขเท่านั้น
| ค่า | ตีความแบบ เลขฐานสิบ |
ตีความแบบ เลขฐานสิบสอง |
|---|---|---|
| 1 | θu [tʰu] ~ θun ~ tu ~ tun | |
| 2 | zal [t͡sal] | |
| 3 | ci [ki] ~ ki (~ ψi?) | |
| 4 | śa [ʃa] ~ sa หรือ huθ [hutʰ] ~ hut | huθ [hutʰ] ~ hut |
| 5 | maψ [makʰ] ~ *maψv- | |
| 6 | huθ [hutʰ] ~ hut หรือ śa [ʃa] ~ sa | śa [ʃa] ~ sa |
| 7 | śemφ [ʃempʰ] | |
| 8 | *cezp [ket͡sp] | |
| 9 | nurφ- [nurpʰ] | |
| 10 | śar [ʃar] ~ zar [t͡sar] | halψ [halkʰ] |
| 11 | *θuśar [tʰuʃar] "หนึ่ง-สิบ" | ? |
| 12 | *zalśar [t͡salʃar] "สอง-สิบ" | śar [ʃar] ~ zar [t͡sar] "สิบสอง" |
| 13 | ci- śar- [kiʃar] "สาม-สิบ" | *θuśar? |
| 14 | *śaśar [ʃaʃar] หรือ huθzar [hutʰt͡sar] "สี่-สิบ" |
*zalśar? |
| 15 | *maψśar [makʰʃar] "ห้า-สิบ" | ci- śar- "สาม-สิบสอง" |
| 16 | huθzar- [hutʰt͡sar] หรือr *śaśar [ʃaʃar] "หก-สิบ" |
huθzar- [hutʰt͡sar] "สี่-สิบสอง" |
| 17 | ciem zaθrum [ki-em t͡satʰum] "สามจากยี่สิบ" | |
| 18 | eslem zaθrum [esl-em t͡satʰum] "สองจากยี่สิบ" | |
| 19 | θunem zaθrum [tʰun-em t͡satʰum] "หนึ่งจากยี่สิบ" | |
| 20 | zaθrum [t͡satʰum] "tw-?" | |
| 30 | cealψ [t͡sealkʰ] "สามสิบ/-สิบ" | |
| 40 | śealψ [ʃealkʰ] or *huθalψ [hutʰalkʰ] "สี่สิบ" |
*huθalψ- "สี่-สิบ" |
| 50 | muvalψ [muwalkʰ] "ห้าสิบ/-สิบ" | |
| 60 | *huθalψ [hutʰalkʰ] หรือ śealψ [ʃealkʰ] "หกสิบ" |
śealψ [ʃealkʰ] "หก-สิบ" |
| 70 | śemφalψ [ʃempʰalkʰ] "เจ็ดสิบ/-สิบ" | |
| 80 | cezpalψ [ket͡spalkʰ] "แปดสิบ/-สิบ" | |
| 90 | *nurφalψ [nurpʰalkʰ] "เก้าสิบ/-สิบ" | |
| 100 | chimth [ʃimt] หรือ ximth [ʃimt] "หนึ่งร้อย" | |
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Gilles Van Heems (2009)> "Nombre, chiffre, lettre : Formes et réformes. Des notations chiffrées de l'étrusque" ("Between Numbers and Letters: About Etruscan Notations of Numeral Sequences"). Revue de philologie, de littérature et d'histoire anciennes, volume LXXXIII (83), issue 1, pp. 103–130. ISSN 0035-1652
- ↑ Giuliano Bonfante (1985): "Etruscan Words in Latin". Word, volume 36, issue 3, pp. 203–210. doi:10.1080/00437956.1985.11435872
อ่านเพิ่ม
[แก้]- Agostiniani, Luciano. "The Etruscan language." In The Etruscan World, edited by Jean MacIntosh Turfa, 457–77. Abingdon: Routledge, 2013.
- Gluhak, Alemko. "Etruscan Numerals." Linguistica 17, no. 1 (1978): 25–32.
- Maras, Daniele. "Numbers and reckoning: A whole civilization founded upon divisions." In The Etruscan World, edited by Jean MacIntosh Turfa, 478–91. Abingdon: Routledge, 2013.
- Woudhuizen, F. C. "Etruscan numerals in indo-european perspective." Talanta, 20 (1988): 109.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
| แหล่งข้อมูลห้องสมุดเกี่ยวกับ Etruscan numerals |
- https://web.archive.org/web/20050405165439/http://users.tpg.com.au/etr/etrusk/tex/grammar.html#num
- http://www.mysteriousetruscans.com/language.html
- https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1475-4754.2011.00596.x
- Arjan Verweij – Gallery of Ancient Dice – Ivory and Bone Cubic Dice
 | บทความคณิตศาสตร์นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |