ซะกาต

ซะกาต (อาหรับ: زكاة‎ IPA: [zækæːh] หรือ ทานประจำปีหมายถึงทรัพย์สินส่วนเกินจำนวนหนึ่ง ซึ่งมุสลิมต้องจ่ายให้แก่ผู้ที่มีสิทธิได้รับเมื่อครบรอบปี ถ้ามุสลิมคนใดมีทรัพท์สิน เงินทอง สินค้าที่เหลือในรอบปีแล้วไม่ทำการบริจาค ผู้นั้นก็ผู้หนึ่งที่ทำผิดบัญญัติของอิสลาม และยังถือเป็นการผิดกฎหมายในบางประเทศที่ใช้กฎหมายอิสลาม ในประเทศไทยมุสลิมจำเป็นต้องจ่ายทั้งซะกาตและภาษี

ซะกาต มี ๒ ประเภท

๑. ซะกาตที่มุสลิมที่สามารถเลี้ยงตัวได้ต้องจ่ายแก่คนยากจนหรือคนอนาถาในเดือนรอมฎอน อันเป็นเดือน ถือศีลอด โดยจ่ายเป็นอาหารหลัก ที่คนในท้องถิ่นรับประทานกันเป็นประจำ ซึ่งได้แก่ข้าวสาร อาหารแห้ง ต่างๆ สำหรับ ผู้ที่เป็น หัวหน้า ครอบครัวนั้น ต้องรับผิดชอบ จ่ายซะกาต แทนสมาชิก ในครอบครัวด้วย การจ่ายซะกาตนี้มีความสำคัญ ถึงขนาดที่ว่า หากใครถือศีลอด แล้วไม่จ่ายซะกาต อัลลอฮุก็ยังไม่รับ การถือศีลอดของเขา

๒. ซะกาตที่จ่ายจากทรัพย์สินที่สะสมไว้หลังจากการใช้จ่ายครบรอบปีแล้วในอัตราที่ต่างกัน ตามประเภท ของทรัพย์สิน ตั้งแต่ร้อยละ ๒.๕ ไปจนถึง ร้อยละ ๒๐ ซึ่งในเรื่องนี้ได้คำนึงถึง ความมั่นคง และความเจริญ เติบโตทางการเงินที่ต้องอาศัยความพยายาม ความรู้ ความสามารถ และทุนจำนวนมาก ในการดำเนินธุรกิจ ที่มีความเสี่ยง ต่อการขาดทุน โดยกำหนด ซะกาตไว้ ร้อยละ ๒.๕ สำหรับ ทองคำและเงิน ที่ไม่สามารถ ตอบสนอง ความต้องการ ที่แท้จริงของมนุษย์ได้โดยตรง จะต้องนำไปซื้อของจาก พ่อค้าวานิช ชาวไร่ ชาวนา ซึ่งรวมทั้งแร่ทอง และเงิน เป็นสิ่งที่หายาก และต้อง ลงทุนลงแรง เป็นอย่างมาก กว่าจะได้มา ดังนั้น จึงกำหนด อัตรา ซะกาต เอาไว้อย่างต่ำ เพียงร้อยละ ๒.๕ สำหรับ ผลผลิต ทางการเกษตร แตกต่างกันไป โดยผลผลิต ประเภทที่เน่า เสียง่าย เช่น ผัก ไม่ต้องนำ มาจ่าย ซะกาต ส่วนผลผลิต ที่สามารถเก็บไว้ ได้นาน จะแบ่งระดับอัตราการจ่าย ซะกาต ตามประเภท ของที่ดิน โดยที่ดินที่ใช้ ในการเพาะปลูก ซึ่งถึงแม้ เจ้าของที่ดิน จะต้องใช้เงิน และแรงงาน ในการพัฒนา ที่ดิน แต่ไม่จำเป็น ต้องใช้แรงงานมาก ในการรดน้ำ และการเพาะปลูก เนื่องจากแผ่นดิน ได้รับน้ำฝน ตามธรรมชาติ หรือ จากคลอง ที่มีอยู่แล้ว ที่ดินประเภทนี้ ต้องจ่ายซะกาตร้อยละ ๑๐ ในขณะที่หากเป็น ที่ดิน ที่ต้องใช้แรงงาน และการ ลงทุนมาก สำหรับ การชลประทาน เช่นต้องใช้เครื่องสูบน้ำ จากบ่อ หรือ ลำคลอง ลำธาร มายังที่ดิน หรือจำเป็นต้อง ขุดคลอง จะจ่าย ซะกาต ในอัตราน้อยกว่า คือร้อยละ ๕

กรณีของทรัพย์สินที่พบโดยบังเอิญและไม่ปรากฏเจ้าของ เช่น กรณีเก็บทรัพย์สินที่สูญหายได้ ผู้พบ ต้องจ่าย ซะกาต ในอัตรา ร้อยละ ๒๐

การจ่ายซะกาต ถือเป็นหน้าที่สำคัญที่สุดที่ต้องปฏิบัติควบคู่กับการละหมาด ทุกครั้ง ที่มีการกล่าวถึง การละหมาด ในคัมภีร์ อัลกุรอาน ก็จะมีการกล่าวถึง การจ่ายซะกาต ติดตามมาทันที โดยชาวมุสลิม จะถือว่า การทำละหมาด เป็นหลักปฏิบัติ เพื่อพระเจ้า ส่วนซะกาต เป็นหลักปฏิบัติ เพื่อมนุษย์ โดยเฉพาะ ประเทศที่นับถือ ศาสนาอิสลาม เป็นศาสนา ประจำชาติ เช่น ประเทศในอาหรับ ทั้งหลาย จะมีการเรียกเก็บ ซะกาต และนำไปเก็บรวมไว้ที่ใบตุลมาล หรือคลังของ รัฐอิสลาม เมื่อเก็บ รวบรวม ซะกาต แล้วนำไป แจกจ่าย แก่ผู้ที่มีสิทธิได้รับ ๘ ประเภท ที่กล่าวแล้ว ข้างต้น ซึ่งคลังเหล่านี้ ก็ได้กลายเป็น แหล่งทุนใหญ่ ในการแจกจ่ายไปยังองค์กร สาธารณประโยชน์ทั้งในประเทศ ของตนเอง และ ประเทศอื่นๆ ทั่วโลก รวมทั้ง ประเทศไทยด้วย โดยเฉพาะโรงเรียนตาฎีกา และ โรงเรียนปอเนาะ ตลอดจนโรงเรียนเอกชน สอนศาสนา ต่างๆ ใน ๓ จังหวัด ชายแดน ภาคใต้

ศาสนาอิสลามได้กำหนดไว้อย่างชัดเจนถึงหน้าที่ในการจ่ายทานบังคับของคนที่มีทรัพย์สินเกิน จำนวน ที่ศาสนา กำหนดไว้ ในรอบปี โดยถือหลักปฏิบัติ ที่สำคัญ ๑ ใน ๕ ประการ นอกเหนือจาก การปฏิญาณ ตนว่า จะยึดมั่น ในพระผู้เป็นเจ้า เพียงองค์เดียว ละหมาด การถือศีลอด และ การประกอบ พิธีฮัจญ์ ที่หากผู้ใด ฝ่าฝืนจะต้องถูกลงโทษ จากพระผู้เป็นเจ้า อย่างสาสม

ในอัลกุรอานได้กล่าวถึงการบริจาคซะกาตว่า

إِنَّمَا الصَّدَقَاتُ لِلْفُقَرَاء وَالْمَسَاكِينِ وَالْعَامِلِينَ عَلَيْهَا وَالْمُؤَلَّفَةِ قُلُوبُهُمْ وَفِي الرِّقَابِ وَالْغَارِمِينَ وَفِي سَبِيلِ اللّهِ وَابْنِ السَّبِيلِ فَرِيضَةً مِّنَ اللّهِ القرآن الكريم

นิศอบ เกณฑ์และมาตรฐานของซะกาต

ซะกาตจะเป็นภาคบังคับก็ต่อเมื่อจำนวนผลผลิต ผลเก็บเกี่ยว หรือทรัพย์สินนั้นมีเกินกว่าเกณฑ์ที่กำหนด โดยแยกออกตามประเภทของรายได้

นิศอบของผลผลิตทางการเกษตร

หากผลเก็บเกี่ยวมีจำนวนมากกว่า 5 วะสัก หรือประมาณ 653 กก.

• ต้องจ่าย 10% ของผลเก็บเกี่ยวถ้าเพาะปลูกโดยการพึ่งพาฝน
• หรือจ่าย 5% ของผลเก็บเกี่ยวถ้าวิดน้ำด้วยกังหันจากแม่น้ำลำธาร ตักน้ำจากบ่อ หรือใช้เครื่องปั้มน้ำดูดน้ำจากคลอง

นิศอบของปศุสัตว์

ปศุสัตว์ที่จะต้องจ่ายซะกาตคือ อูฐ วัว กระบือ แกะ แพะ

นิศอบของวัว

• ทุก ๆ 30 ตัว จ่ายซะกาตเป็นลูกวัวอายุ 1 ขวบ
• ทุก ๆ 40 ตัว จ่ายซะกาตเป็นลูกวัวอายุ 2 ขวบ

นิศอบของอูฐ

• อูฐ 5-9 ตัว ต้องจ่ายเป็นแกะ 1 ตัว

• อูฐ 10-14 ตัว ต้องจ่ายเป็นแกะ 2 ตัว

• อูฐ 15-19 ตัว ต้องจ่ายเป็นแกะ 3 ตัว

• อูฐ 20-24 ตัว ต้องจ่ายเป็นแกะ 4 ตัว

• อูฐ 25-35 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุหนึ่งขวบจำนวน 1 ตัว

• อูฐ 36-45 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสองขวบจำนวน 1 ตัว

• อูฐ 46-60 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสามขวบจำนวน 1 ตัว

• อูฐ 61-75 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสี่ขวบจำนวน 1 ตัว

• อูฐ 76-90 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสองขวบจำนวน 2 ตัว

• อูฐ 91-120 ตัว ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสามขวบจำนวน 2 ตัว

• อูฐ 121 ตัวหรือมากกว่านั้น ต้องจ่ายเป็นลูกอูฐตัวเมียอายุสองขวบจำนวน 1 ตัวทุก ๆ 40 ตัว หรือ ลูกอูฐตัวเมียอายุสามขวบจำนวน 1 ตัวทุก ๆ 50 ตัว

นิศอบเงินทอง

• ทองคำหนัก 85 กรัม ไม่ว่าจะเป็นทองรูปพรรณ ทองแท่ง หรือเหรียญทอง จ่ายซะกาต 2.5% ของราคาทองคำ
• เงินหนัก 595 กรัม ไม่ว่าจะเป็นเงินรูปพรรณ เงินแท่ง หรือเหรียญเงินบริสุทธิ์ จ่ายซะกาต 2.5 % ของราคาเงิน
• เงินมาตราใดก็ตามเก็บไว้ที่บ้านหรือในธนาคาร มีค่าเท่ากับเงินบริสุทธิ์ 595 กรัม ต้องจ่ายซะกาต 2.5 % ของจำนวนเงิน
• มีสมบัติเป็นสินค้าในคลัง มีค่าเท่ากับเงินบริสุทธิ์ 595 กรัม ต้องจ่ายซะกาต 2.5 % ของราคาสินค้า

นิศอบของทรัพย์ในดินสินในน้ำ

ทรัพย์สินต่อไปนี้ต้องจ่ายซะกาต 1/5 หรือ 20% ของรายได้

• รายได้จากทำเหมืองแร่ธาตุต่าง ๆ เช่น ทองคำ เงิน ตะกั่ว ทองแดง เหล็ก น้ำ ถ่านหิน เพชรพลอยและอัญมณีชนิดต่าง ๆ สารส้ม เกลือ ปิโตรเลียม ฯลฯ
• ขุมทรัพย์ของมีค่าที่พบเจอใต้พื้นดิน ใต้กำแพง ในต้นไม้ ภูเขา หรือทะเล

ผู้มีสิทธิ์ได้รับซะกาต

1. คนขัดสน ที่รายได้ไม่พอกับค่าใช้จ่าย

2. คนยากจน ที่ไม่มีทรัพย์สินและไม่มีรายได้

3. เจ้าหน้าที่ดูแลซะกาต

4. มุอัลลัฟ คนต่างศาสนาที่เป็นมิตรกับชาวมุสลิม

5. ไถ่ทาส ไถ่เชลยศึก

6. คนติดหนี้

7. ในหนทางของอัลลอหฺ เช่นสร้างโรงเรียน โรงพยาบาล

8. คนเดินทาง ผู้พลัดถิ่น เช่นนักศึกษาผู้เดินทางไปศึกษาต่างถิ่น

กฎบัญญัติที่เกี่ยวข้อง

• ฆอนีมะหฺ
• ฟัยอุ

แหล่งข้อมูลอื่น

• อิสลาม.in.th : เพื่อความเข้าใจอิสลาม และมุสลิม