ชัยพฤกษ์

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ชัยพฤกษ์ (แก้ความกำกวม)

ชัยพฤกษ์
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ:	Rosids
อันดับ:	Fabales
วงศ์:	Fabaceae
สกุล:	Cassia
สปีชีส์:	C.  javanica
ชื่อทวินาม
Cassia javanica L.
ชื่อพ้อง
Cassia agnes (de Wit) Brenan

ใบและดอกของชัยพฤกษ์

ชัยพฤกษ์ (อังกฤษ: Java Cassia, Pink Shower, Apple Blossom Tree, Rainbow Shower Tree; ชื่อวิทยาศาสตร์: Cassia javanica) เป็นไม้ยืนต้นในวงศ์ถั่ว (Fabaceae) ดอกสีชมพูเข้ม เมื่อออกดอกไม่ทิ้งใบ ฝ้กเกลี้ยงใช้ทำยาได้ มีถิ่นกำเนิดในอินโดนีเซียและประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

เทพปกรณัมและการใช้เชิงสัญลักษณ์

ในเทพปกรณัมกรีก มีอยู่ว่า มีนางอัปสรนางหนึ่งชื่อ แดฟนี เป็นลูกสาวของเทพประจำแม่น้ำสายหนึ่งชื่อ พีนีอูส

วันหนึ่งแดฟนีออกไปเที่ยวเล่นริมป่าไม่ไกลจากแม่น้ำ เธอได้พบกับเทพอะพอลโลหรือสุริยเทพเข้าโดยบังเอิญ เทพอพอลโลหลงรักเธอโดยทันที และพยายามฝากรักด้วยคำที่นุ่มนวล แต่ความพยายามนั้นไร้ผล เมื่ออะพอลโลสืบเท้ายังไม่ทันเข้าใกล้ เธอก็วิ่งไม่คิดชีวิต เค้ายิ่งวิ่งตามเธอก็ยิ่งวิ่งหนี และวิ่งหน้าสู่แม่น้ำ โดยตระหนักว่าตัวเธอเองเริ่มอ่อนแรง และเขาที่เป็นคนแปลกหน้าใกล้ถึงตัวแล้ว พอดีถึงริมฝั่งน้ำจึงร้องขอให้พ่อของเธอช่วย สิ้นคำร้องขอ ร่างของเธอค่อยกลายเป็นต้นไม้โดยเท้าทั้งคู่เปลี่ยนเป็นราก แขนทั้งสองข้างและผมพลิ้วสยายกลายเป็นกิ่งก้านใบ เสื้อผ้าเปลี่ยนเป็นเปลือกห่อหุ้มลำต้นที่ยังสั่นไหวด้วยความกลัว แดฟนีได้กลายเป็นต้นชัยพฤกษ์ไปแล้วด้วยความช่วยเหลือของบิดา

อะพอลโลมาถึงก็ทราบทันทีว่าเธอได้จากไปแล้ว แต่ก็ไม่ได้ถือโทษโกรธเคืองเธอแต่อย่างใด จึงมีบัญชาให้ไม้ชัยพฤกษ์เป็นไม้ที่พึงใจส่วนพระองค์ และใคร ๆ สามารถเก็บช่อใบร้อยเป็นพวงสวมศีรษะเป็นเกียรติยศแก่กวีและนักดนตรีได้ตลอดไป

ในการใช้เชิงสัญลักษณ์ ชัยพฤกษ์เป็นไม้มงคล ความหมายตามชื่อแปลว่าต้นไม้แห่งชัยชนะ ใบใช้ประดิษฐ์เป็นพวงมาลัยสวมศีรษะ เพื่อเป็นเกียรติยศยิ่งใหญ่แก่กวีและนักดนตรีในสมัยโบราณ สำหรับของไทย ช่อชัยพฤกษ์ประดับเป็นมงคลหลายที่ เช่น บนอินทรธนูข้าราชการ และประดับประกอบดาวบนอินทรธนูและหมวกของทหารและตำรวจทั้งหลาย และใช้เป็นต้นไม้ประจำมหาวิทยาลัยกรุงเทพ โรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย รังสิต และ โรงเรียนสุรศักดิ์มนตรี และเป็นต้นไม้ประจำจังหวัดชัยนาท

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลเกี่ยวข้องกับ Cassia javanica จากวิกิสปีชีส์