ประดู่บ้าน

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ประดู่บ้าน
Pterocarpus indicus Blanco1.205.png
สถานะการอนุรักษ์
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
หมวด: Magnoliophyta
ชั้น: Magnoliopsida
อันดับ: Fabales
วงศ์: Fabaceae
วงศ์ย่อย: Faboideae
เผ่า: Dalbergieae
สกุล: Pterocarpus
สปีชีส์: P.  indicus
ชื่อทวินาม
Pterocarpus indicus
Willd.
ลำต้นเคลือบด้วยเปลือกเป็นเม็ด ๆ

ประดู่บ้าน[1][2] หรือ ประดู่กิ่งอ่อน มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pterocarpus indicus เป็นไม้ผลัดใบขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งในสกุล Pterocarpus วงศ์ Leguminosae

ถิ่นที่อยู่[แก้]

ประดู่ชนิดนี้มีถิ่นกำเนิดในออสตราเลเซียตอนเหนือ, หมู่เกาะในมหาสมุทรแปซิฟิกด้านตะวันตก, ติมอร์-เลสเต, อินโดนีเซีย, มาเลเซีย,[3] ฟิลิปปินส์, หมู่เกาะรีวกีว, หมู่เกาะโซโลมอน, เวียดนาม[4] และภาคใต้ของไทย[5] โดยมีการนำไปปลูกในภูมิภาคอื่น ๆ ของไทยในภายหลัง[6]

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์[แก้]

ประดู่บ้านเป็นพรรณไม้ยืนต้นขนาดกลางถึงขนาดใหญ่ ลักษณะทั่วไปคล้ายประดู่ แต่แตกกิ่งก้านเป็นทรงพุ่มกว้างกว่าและมีปลายกิ่งยาวห้อยระย้า[6] มีความสูงประมาณ 10–25 เมตร ผิวเปลือกลำต้นมีสีดำหรือเทา ลำต้นเป็นพูไม่กลม แตกเป็นสะเก็ดร่องตื้น ๆ มีน้ำยางน้อยกว่าประดู่ ใบเป็นช่อแตกออกจากปลายกิ่ง มีใบย่อยประกอบอยู่ประมาณ 6–12 ใบ ลักษณะของใบเป็นรูปมนรี ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบเป็นมันสีเขียว ใบมีขนาดยาวประมาณ 2–3 นิ้ว กว้างประมาณ 1–2 นิ้ว ดอกมีขนาดเล็กสีเหลือง ออกเป็นช่อตามปลายกิ่ง โดยช่อดอกจะแตกแขนงเป็นช่อใหญ่กว่าประดู่[7] ผลมีขนเล็ก ๆ ปกคลุม ขนาดผลโตประมาณ 4–6 เซนติเมตร

การปลูกเลี้ยง[แก้]

ประดู่บ้านต้องการแสงแดดจัด หรือกลางแจ้ง ต้องการปริมาณน้ำปานกลาง ชอบดินร่วนซุย ขยายพันธุ์โดยการเพาะเมล็ด นิยมปลูกริมถนนเพราะกิ่งทอดลงห้อยย้อยสวยงาม

การใช้ประโยชน์[แก้]

  • ปลูกเป็นต้นไม้ประดับริมถนน เช่น ในกรุงเทพมหานคร
  • ประดู่บ้านสะสมแคดเมียมได้ 470 µg/g เมื่อปลูกแบบไร้ดิน (hydroponics)[8]
  • ไม้ใช้ทำสิ่งปลูกสร้าง เครื่องมือเครื่องใช้
  • เปลือกให้น้ำฝาดสำหรับฟอกหนัง ให้สีน้ำตาลสำหรับย้อมผ้า แก่นให้สีแดงคล้ำสำหรับย้อมผ้า[9]

ชื่อเรียกตามท้องถิ่น[แก้]

  • ดู่บ้าน (ภาคเหนือ)
  • ประดู่บ้าน, ประดู่กิ่งอ่อน, ประดู่อังสนา, อังสนา (ภาคกลาง)
  • สะโน (มลายู-นราธิวาส)

ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]

  1. ราชบัณฑิตยสถาน. พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๕๔ เฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เนื่องในโอกาสพระราชพิธีมหามงคลเฉลิมพระชนมพรรษา ๗ รอบ ๕ ธันวาคม ๒๕๕๔. กรุงเทพฯ : ราชบัณฑิตยสถาน, 2556, หน้า 705.
  2. เต็ม สมิตินันทน์. ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เก็บถาวร 2010-05-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สำนักงานหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, พ.ศ. 2549
  3. Simon Gardner, Pindar Sidisunthorn and Lai Ee May, 2011. Heritage Trees of Penang. Penang: Areca Books. ISBN 978-967-57190-6-6
  4. International Legume Database & Information Service: Pterocarpus indicus
  5. สำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 1 (ปราจีนบุรี). กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช. "ต้นไม้ที่น่าสนใจ."
  6. 6.0 6.1 เดชา ศิริภัทร. "ประดู่ : ตำนานความหอมและบิดาแห่งราชนาวี."
  7. วรรณดี พลเยี่ยม. "ดอกประดู่."
  8. Suekhum, D., (2005). Phytoremediation of Cadmium by Selected Leguminous Plants from Hydroponic Culture. Thesis, Mahidol University.
  9. ประดู่ ข้อมูลพรรณไม้ สำนักงานโครงการอนุรักษ์พันธุ กรรมพืชอันเนื่องมาจากพระราชดำริ สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี