ข้ามไปเนื้อหา

สมเด็จพระวันรัต

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
สมเด็จพระวันรัต
การเรียกขานท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ
จวนพระอารามหลวง
ผู้แต่งตั้งพระมหากษัตริย์ไทย
วาระตลอดพระชีพ
ผู้ประเดิมตำแหน่งพระธรรมธิราราชมหามุนี ว่าที่พระพนรัตน
สถาปนาพ.ศ. 2325
เงินตอบแทน27,400 บาท[1]

สมเด็จพระวันรัต แปลว่า ผู้ยินดีในการอยู่ป่า ผู้รักการอยู่ป่า เดิมใช้คำว่า พนรัตน์ และ วันรัตน์ ซึ่งแปลว่า ป่าแก้ว ปัจจุบันเป็นราชทินนามสมเด็จพระราชาคณะรูปหนึ่งในฝ่ายธรรมยุติกนิกาย

วันรัตน์ เป็นนามที่ได้มาจากลังกา สันนิษฐานตามคำแปลว่าคงเป็นสังฆนายกฝ่ายอรัญวาสี คู่กับสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ซึ่งเป็นสังฆนายกฝ่ายคามวาสี ในพระราชพงศาวดาร ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) ปรากฏนามนี้ครั้งแรกในรัชสมัยสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ ว่าพระพนรัตน์ป่าแก้วให้ฤกษ์แก่พระศรีสินในการก่อกบฏ[2] ที่มีชื่อเสียงปรากฏเด่นชัดอีกรูปหนึ่งคือสมเด็จพระพนรัตน์ป่าแก้ว ซึ่งได้เข้าไปถวายพระพรสมเด็จพระนเรศวรมหาราชขอพระราชทานอภัยโทษแก่แม่ทัพนายกองที่ตามเสด็จไม่ทันคราวสงครามยุทธหัตถี[2]

สมเด็จพระวันรัต ในสมัยกรุงศรีอยุธยาพระมหาเถระผู้จะได้รับพระราชทานนามนี้จะต้องมีความสำคัญมากในด้านภูมิธรรม โดยเฉพาะความป็นผู้ยินดีในการปฏิบัติกรรมฐาน ยินดีในการปลีกวิเวก

ฐานานุกรม

[แก้]

สมเด็จพระวันรัต มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ 10 รูป ดังนี้

  • พระครูปลัดสัมพิพัฒนสุตาจารย์ ญาณโกศล วิมลศีลาจาร มหาคณาธิการนายก ปิฎกธรรมรักขิต

รายนามสมเด็จพระวันรัตสมัยรัตนโกสินทร์

[แก้]
ลำดับที่ รายนาม วัด ได้รับสมณศักดิ์
1 พระธรรมธีรราชมหามุนี (ชื่น) ว่าที่พระพนรัตน วัดหงส์รัตนารามราชวรวิหาร พ.ศ. 2325
2 สมเด็จพระพนรัตน (สุก) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร ?
3 สมเด็จพระพนรัตน์ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2337
4 สมเด็จพระพนรัตน (มี) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร ?
5 สมเด็จพระพนรัตน (อาจ) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2359
6 สมเด็จพระพนรัตน (ด่อน) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2363
7 สมเด็จพระพนรัตน (ทองดี) วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร ?
8 สมเด็จพระพนรัตน (นาค) วัดราชบุรณราชวรวิหาร พ.ศ. 2373
9 สมเด็จพระพนรัตน (ฤกษ์) วัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร พ.ศ. 2386
10 สมเด็จพระวันรัตน (เซ่ง) วัดอรุณราชวรารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2394
11 สมเด็จพระวันรัตน์ (สมบุรณ์) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2415
12 สมเด็จพระวันรัตน์ (ทับ พุทฺธสิริ) วัดโสมนัสราชวรวิหาร พ.ศ. 2422
13 สมเด็จพระวันรัต (แดง สีลวฑฺฒโน) วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2434
14 สมเด็จพระวันรัต (ฑิต อุทโย) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2443
15 สมเด็จพระวันรัต (จ่าย ปุณฺณทตฺโต) วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร พ.ศ. 2466
16 สมเด็จพระวันรัต (แพ ติสฺสเทโว) วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2472
17 สมเด็จพระวันรัต (เฮง เขมจารี) วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2482
18 สมเด็จพระวันรัต (เผื่อน ติสฺสทตฺโต) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2488
19 สมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ) วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนารามราชวรวิหาร พ.ศ. 2490
20 สมเด็จพระวันรัต (ปุ่น ปุณฺณสิริ) วัดพระเชตุพนวิมลมังคลารามราชวรมหาวิหาร พ.ศ. 2504
21 สมเด็จพระวันรัต (ทรัพย์ โฆสโก) วัดสังเวชวิศยารามวรวิหาร พ.ศ. 2515
22 สมเด็จพระวันรัต (จับ ฐิตธมฺโม) วัดโสมนัสราชวรวิหาร พ.ศ. 2520
23 สมเด็จพระวันรัต (นิรันตร์ นิรนฺตโร) วัดเทพศิรินทราวาส ราชวรวิหาร พ.ศ. 2539
24 สมเด็จพระวันรัต (จุนท์ พฺรหฺมคุตฺโต) วัดบวรนิเวศวิหารราชวรวิหาร พ.ศ. 2552

อ้างอิง

[แก้]
  1. "บัญชีนิตยภัต ฉบับปรับปรุงใหม่ เริ่มใช้ตั้งแต่ 1 เมษายน 2554 เป็นต้นไป". สำนักงานพระพุทธศาสนาจังหวัดภูเก็ต. 27 เมษายน 2555. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-06-18. สืบค้นเมื่อ 15 กุมภาพันธ์ 2559. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  2. 2.0 2.1 พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ, พระราชพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ฉบับพันจันทนุมาศ (เจิม) และเอกสารอื่น, นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2553.