ประเทศพัฒนาน้อยที่สุด

ประเทศพัฒนาน้อยที่สุด หรือ ประเทศด้อยพัฒนา ^[1] (อังกฤษ: Least developed country; LDC) เป็นชื่อที่กำหนดโดยสหประชาชาติซึ่งแสดงถึงการที่มีค่าดัชนีการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคมต่ำ มีค่าดัชนีการพัฒนามนุษย์ต่ำ เมื่อจัดลำดับเทียบกับประเทศต่าง ๆ ทั่วโลก แนวคิดของการจัดกลุ่มประเทศพัฒนาน้อยที่สุดเกิดขึ้นเมื่อราว พ.ศ. 2512 - 2513 รายชื่อประเทศพัฒนาน้อยที่สุดกลุ่มแรกถูกกำหนดโดยสหประชาชาติในข้อมติที่ 2768 (XXVI) เมื่อ 18 พฤศจิกายน พ.ศ. 2514^[2] ประเทศที่จะถูกจัดว่าเป็นประเทศพัฒนาน้อยที่สุดจะต้องมีลักษณะสามประการนี้ ได้แก่^[3]^[4]

มีรายได้ต่ำ โดยใน พ.ศ. 2561 ประเทศพัฒนาน้อยที่สุดจะมีรายได้มวลรวมประชาชาติเฉลี่ยสามปีน้อยกว่า 1,025 ดอลลาร์สหรัฐ และต้องมากกว่า 1,230 ดอลลาร์สหรัฐ จึงจะพ้นจากกลุ่มนี้
ทรัพยากรมนุษย์อ่อนแอ โดยดูจากตัวชี้วัดทางด้านโภชนาการ สุขภาพ การศึกษาและการรู้หนังสือของผู้ใหญ่
ความอ่อนแอทางเศรษฐกิจโดยดูจากความไม่แน่นอนของการผลิตทางการเกษตร ความไม่แน่นอนของการส่งออกสินค้าและบริการ ความสำคัญทางเศรษฐกิจของกิจกรรมที่เป็นของต่างชาติ ความเข้มของการส่งออกสินค้า อุปสรรคของเศรษฐกิจขนาดเล็ก และร้อยละของประชากรที่ต้องพลัดถิ่นเพราะภัยธรรมชาติ

จะมีการตรวจสอบประเทศพัฒนาน้อยที่สุดทุก ๆ 3 ปี โดยคณะกรรมการสำหรับนโยบายพัฒนาของสภาเศรษฐกิจและสังคมแห่งสหประชาชาติ ประเทศที่ผ่านเกณฑ์ของประเทศพัฒนาน้อยที่สุดเมื่อทำได้มากกว่าระดับที่กำหนดไว้ สำนักงานสหประชาชาติของตัวแทนระดับสูงสำหรับประเทศพัฒนาน้อยที่สุด ประเทศกำลังพัฒนาที่ไม่มีทางออกทะเลและรัฐกำลังพัฒนาที่เป็นเกาะขนาดเล็ก (UN OHRLLS) จะเป็นศูนย์กลางสำหรับความช่วยเหลือจากสหประชาชาติต่อประเทศพัฒนาน้อยที่สุด การจัดจำแนกในวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2554 มี 48 ประเทศ^[5]^[6]

ตั้งแต่มีการกำหนดกลุ่มประเทศพัฒนาน้อยที่สุดขึ้นมา มีเพียง 3 ประเทศที่ผ่านขึ้นไปสู่ระดับประเทศกำลังพัฒนา ประเทศแรกคือบอตสวานาใน พ.ศ. 2537 ประเทศที่สองคือกาบูเวร์ดีใน พ.ศ. 2550^[7] มัลดีฟส์เป็นประเทศที่สามที่ผ่านเมื่อ 1 มกราคม พ.ศ. 2554^[8] ในปีเดียวกันนี้ สหประชาชาติได้ให้คำแนะนำแก่อิเควทอเรียลกินี ซามัว ตูวาลู และวานูอาตูว่าเกือบจะผ่านจากสถานะประเทศพัฒนาน้อยที่สุด^[9] ในการประชุมครั้งที่ 4 ของสหประชาชาติเกี่ยวกับประเทศพัฒนาน้อยที่สุดในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2554 มีเป้าหมายที่จะผลักดันประเทศพัฒนาน้อยที่สุดในรายชื่อขณะนี้ให้พ้นสภาวะการพัฒนาน้อยที่สุดภายในสิบปี^[10]

การใช้และคำย่อ

ประเทศพัฒนาน้อยที่สุดสามารถแยกออกจากประเทศกำลังพัฒนา ประเทศพัฒนาน้อย ประเทศพัฒนาน้อยกว่า หรืออาจใช้คำว่าโลกที่สาม ถึงแม้นักวิชาการบางคนบอกว่าคำว่า “โลกที่สาม” นั้นล้าสมัย บางคนใช้คำว่าโลกที่สี่ (แม้ว่าคำว่าโลกที่สี่จะใช้หมายถึงกลุ่มชนไร้รัฐด้วย) คำว่าประเทศที่มีการพัฒนาทางเศรษฐกิจน้อยมีใช้ด้วยเช่นกัน

อย่างไรก็ตาม มีความสับสนระหว่างประเทศพัฒนาน้อยที่สุด (LDC) กับประเทศพัฒนาทางเศรษฐกิจน้อย (LEDC) ซึ่งบางครั้งใช้คำย่อเหมือนกัน และต้องระวังความสับสนกับประเทศกำลังพัฒนาที่ไม่มีทางออกทะเล (LLDC) คำว่าประเทศกำลังพัฒนาจึงเป็นที่นิยมใช้มากกว่าคำว่าประเทศพัฒนาน้อย

ประเทศพัฒนาน้อยที่สุดเป็นประเทศที่มีความขัดแย้งภายในสูง เช่นสงครามกลางเมืองหรือความขัดแย้งระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ การเมืองที่มีการฉ้อราษฎร์บังหลวง ไม่มีเสถียรภาพทางการเมืองและสังคม การจัดตั้งรัฐบาลมักขึ้นกับกลุ่มคนที่มีอำนาจในสังคม เอดส์เป็นปัญหาสำคัญภายในประเทศ ส่วนใหญ่ประเทศด้อยพัฒนาจะอยู่ในภูมิภาคสะฮาราในทวีปแอฟริกา

อย่างไรก็ตาม ลักษณะดังกล่าว ไม่ได้สอดคล้องกับประเทศพัฒนาน้อยที่สุดในโอเชียเนีย คิริบาส ซามัว ตูวาลู และวานูอาตู ซึ่งมีระบอบประชาธิปไตยที่เสถียร และไม่มีความขัดแย้งภายใน เรื่องเอดส์ไม่ใช่ปัญหาสำคัญ แต่เพราะว่าสภาพเศรษฐกิจขนาดเล็ก ส่วนใหญ่ขึ้นกับวัฒนธรรมเดียว หมู่เกาะโซโลมอนเป็นประเทศพัฒนาน้อยที่สุดเพียงประเทศเดียวในโอเชียเนียที่มีปัญหาเสถียรภาพทางการเมืองและความตึงเครียดระหว่างกลุ่มชาติพันธุ์ ใน พ.ศ. 2549 สหประชาชาติได้ให้ความเห็นว่าซามัวอาจจะพ้นจากสถานะประเทศพัฒนาน้อยที่สุด รัฐบาลซามัวไม่เห็นด้วย อย่างไรก็ตาม ใน พ.ศ. 2550 สภาเศรษฐกิจและสังคมแห่งสหประชาชาติได้ประกาศให้คำแนะนำว่าซามัวควรจะพ้นสถานะในวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2553 แต่หลังจากเกิดสึนามิโจมตีซามัวใน พ.ศ. 2552 จึงเลื่อนให้ซามัวพร้อมสำหรับการเลื่อนสถานะใน พ.ศ. 2557

จากการตรวจสอบของสหประชาชาติใน พ.ศ. 2552 สหประชาชาติกำหนดให้ประเทศพัฒนาน้อยที่สุดเป็นประเทศที่มีลักษณะสามประการ อย่างหนึ่งคือมี GNI น้อยกว่า 905 ดอลลาร์สหรัฐ ประเทศที่มีประชากรมากกว่า 75 ล้านคนจะถูกตัดออกไป

รายชื่อประเทศพัฒนาน้อยที่สุดในปัจจุบัน

ต่อไปนี้เป็นรายชื่อประเทศพัฒนาน้อยที่สุดของสหประชาชาติ บางประเทศจัดอยู่ในประเทศที่ไม่มีทางออกสู่ทะเล ^[11] และประเทศกำลังพัฒนาที่เป็นเกาะขนาดเล็ก ^[12]