ข้ามไปเนื้อหา

รัฐโอฑิศา

แก้ไขลิงก์
พิกัด: 20°16′N 85°49′E / 20.27°N 85.82°E / 20.27; 85.82
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
รัฐโอฑิศา
รัฐ
โลโกอย่างเป็นทางการของรัฐโอฑิศา
ตรา
เพลง: วันเทอุตกลชนนี
(ข้าขอถวายเคาระแด่พระมารดาอุตกล!)
ที่ตั้งของรัฐโอฑิศา
พิกัด (Bhubaneswar): 20°16′N 85°49′E / 20.27°N 85.82°E / 20.27; 85.82
ประเทศ อินเดีย
ตั้งรัฐ1 เมษายน 1936
(Utkala Divasa)
เมืองหลวงและ
เมืองใหญ่สุด		ภุพเนศวร[2]
อำเภอ30
การปกครอง
 • องค์กรรัฐบาลรัฐโอฑิศา
 • ผู้ว่าการรัฐคเณศี ลาล
 • มุขยนายกนวีน ปัตนาอิก (BJD)
 • นิติบัญญัติสภาเดี่ยว (147 ที่)
 • รัฐสภาโลกสภา (21 ที่)
ราชยสภา (10 ที่)
 • ศาลสูงศาลสูงโอฑิศา
พื้นที่
 • ทั้งหมด155,707 ตร.กม. (60,119 ตร.ไมล์)
อันดับพื้นที่ที่ 8
ประชากร
 (2011)
 • ทั้งหมด41,974,218[1] คน
 • อันดับที่ 11
เดมะนิมชาวโอริยา (โอเดีย)
จีดีพี (2017–18)[3]
 • รวม₹4.16 แลกห์โคร (1.8 ล้านล้านบาท)
 • ต่อหัว₹80,991 (34,000 บาท)
เขตเวลาUTC+05:30 (IST)
รหัส ISO 3166IN-OR
เอชดีไอ (ค.ศ. 2018)เพิ่มขึ้น 0.606[4]
ปานกลาง · อันดับที่ 32
การรู้หนังสือ73.45%[5]
ภาษาทางการภาษาโอริยา[6]
เว็บไซต์www.odisha.gov.in
สัญลักษณ์ของรัฐโอฑิศา
ตรา
ม้าโกนารัก
ภาษา
ภาษาโอริยา
เพลงวันเทอุตกลชนนี
การแสดง
โอริสซี
สัตว์
กวางซัมบาร์
สัตว์ปีก
Indian Roller[7][8]
ดอกไม้
ดอกอโศก
ต้นไม้
มะเดื่อชุมพร
อาหาร
ปขลา
ของหวาน
รสกุลลา

โอฑิศา (โอเดีย: ଓଡ଼ିଶା, ออกเสียง: [oɽiˈsa] ( ฟังเสียง)) หรือ โอริสสา[9] เป็นรัฐในทางตะวันออกของประเทศอินเดีย มีอาณาเขตติดต่อกับรัฐเบงกอลตะวันตกและรัฐฌารขัณฑ์ทางเหนือ รัฐฉัตตีสครห์ทางตะวันตก และรัฐอานธรประเทศทางใต้ รัฐโอฑิศามีชายฝั่งยาว 485 กิโลเมตร (301 ไมล์) ไปตามอ่าวเบงกอล[10] มีพื้นที่มากเป็นอันดับแปดของอินเดีย และมีประชากรมากเป็นอันดับที่ 11 มีประชากรชนเผ่าที่ได้รับการรับรองแล้วมากที่สุดเป็นอันดับที่สามของประเทศอินเดีย[11]

ศัพทมูลวิทยา

[แก้]
บทความหลัก: ประวัติศาสตร์ของรัฐโอฑิศา§ชื่อในอดีตของโอฑิศา

คำว่า "โอฑิศา" (โอเดีย: ଓଡ଼ିଶା) มาจากคำภาษาปรากฤตโบราณว่า "Odda Visaya" (หรือ "Udra Bibhasha", "Odra Bibhasha") เช่นที่พบในจารึกของพระเจ้าราเชนทระโจฬะที่ 1 ที่ติรุมาลัย (திருமலை) ซึ่งเป็นวัดในศาสนาเชน โดยจารึกขึ้นในปี ค.ศ. 1025[12] สารฬา ทาส (ସାରଳା ଦାସ) ผู้แปลมหาภารตะเป็นภาษาโอเดียในคริสต์ศตวรรษที่ 15 เรียกภูมิภาค 'โอฑราราษฏระ (Odra Rashtra)' ว่าโอฑิศา ศิลาจารึกพระเจ้ากปิเฬนทราแห่งจักรวรรดิคชปติ (ค.ศ. 1435–67) บนผนังวัดในเมืองปุรีเรียกว่าภูมิภาคโอฑิศาหรือโอฑิศาราชยา[13]

ในปี ค.ศ. 2011 คำแปลเป็นภาษาอังกฤษของ ଓଡ଼ିଶା ได้เปลี่ยนจาก "Orissa" เป็น "Odisha" และเปลี่ยนชื่อภาษาจาก "Oriya" เป็น "Odia" จากการเสนอร่างรัฐบัญญัติเรื่องข้อความโอริสซา (การเปลี่ยนชื่อ) ค.ศ. 2010 และร่างรัฐบัญญัติแก้ไขรัฐธรรมนูญ (ครั้งที่ 113) ค.ศ. 2010 ในรัฐสภา คำแปลภาษาฮินดี उड़ीसा (uṛīsa) ได้ถูกแก้ไขเป็น ओड़िशा (oḍisha) ด้วย โดยโลกสภาได้ผ่านร่างแก้ไขกฎหมายหลังการอภิปรายสรุป เมื่อวันที่ 9 พฤศจิกายน ค.ศ. 2010[14] และเมื่อวันที่ 24 มีนาคม ค.ศ. 2011 ราชยสภาก็ผ่านคำแปลญัตติแก้ไขเพิ่มเติมร่างกฎหมาย[15] การเปลี่ยนแปลงการสะกดเกิดขึ้นเพื่อให้คำในภาษาอังกฤษและภาษาฮินดีสอดคล้องกับการถอดความจากภาษาโอเดีย[16]

ประชากร

[แก้]
ประวัติจำนวนประชากร
ปีประชากร±% p.a.
190110,302,917—    
191111,378,875+1.00%
192111,158,586−0.20%
193112,491,056+1.13%
194113,767,988+0.98%
195114,645,946+0.62%
196117,548,846+1.82%
197121,944,615+2.26%
198126,370,271+1.85%
199131,659,736+1.84%
200136,804,660+1.52%
201141,974,218+1.32%
แหล่งข้อมูล:[17]

จากการสำรวจสำมะโนประชากรของอินเดียในปี ค.ศ. 2011 ประชากรทั้งหมดของรัฐโอฑิศามี 41,974,218 คน โดยเป็นผู้ชาย 21,212,136 คน (50.54%) และผู้หญิง 20,762,082 คน (49.46%) หรือผู้หญิง 978 คนต่อผู้ชาย 1,000 คน ซึ่งมีการเพิ่มขึ้นของประชากร 13.97% จากปี ค.ศ. 2001 โดยความหนาแน่นของประชากรอยู่ที่ 270 ต่อตารางกิโลเมตร[1]

อัตราการรู้หนังสืออยู่ที่ 73% โดยที่เพศชาย 82% และเพศหญิง 64% เป็นผู้รู้หนังสือ ตามการสำรวจสำมะโนประชากร ค.ศ. 2011

สัดส่วนของผู้คนที่ดำรงชีพอยู่ต่ำกว่าเส้นแบ่งความยากจนในปี ค.ศ. 2004–2005 อยู่ที่ 57.15% ซึ่งเกือบเป็นสองเท่าของค่าเฉลี่ยของประเทศอินเดียซึ่งอยู่ที่ 26.10% ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2005 โอฑิศาได้ลดอัตราความยากจนลงอย่างมากถึงร้อยละ 24.6 ตามการประมาณการในปัจจุบันสัดส่วนของผู้คนที่อยู่ภายใต้เส้นแบ่งความยากจนคือ 32.6%[18][19]

ข้อมูลปี ค.ศ. 1996–2001 แสดงให้เห็นว่าอายุขัยเฉลี่ยของประชากรในรัฐอยู่ที่ 61.64 ปี ซึ่งสูงกว่าค่าเฉลี่ยของประเทศ โอฑิศามีอัตราการเกิด 23.2 ต่อ 1,000 คนต่อปี อัตราการเสียชีวิต 9.1 ต่อ 1,000 คนต่อปี อัตราการตายของทารก 65 ต่อการเกิดมีชีพ 1,000 คน และอัตราการเสียชีวิตของมารดา 358 ต่อ 1,000,000 การเกิดมีชีพ ในปี ค.ศ. 2018 โอฑิศามีดัชนีการพัฒนามนุษย์อยู่ที่ 0.606[20]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ↑ 1.0 1.1 "Population, Size and Decadal Change" (PDF). Primary Census Abstract Data Highlights, Census of India. Registrar General and Census Commissioner of India. 2018. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-10-19. สืบค้นเมื่อ 2020-06-16.
  2. ↑ "Cities having population 1 lakh and above, Census 2011" (PDF). Government of India. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 25 November 2014. สืบค้นเมื่อ 2 February 2015.
  3. ↑ "MOSPI Gross State Domestic Product". Ministry of Statistics and Programme Implementation, Government of India. 1 March 2019. สืบค้นเมื่อ 9 June 2019.
  4. ↑ "Sub-national HDI - Subnational HDI - Global Data Lab". globaldatalab.org. สืบค้นเมื่อ 2020-04-17.
  5. ↑ "State of Literacy" (PDF). Census of India. p. 110. เก็บ (PDF)จากแหล่งเดิมเมื่อ 6 July 2015. สืบค้นเมื่อ 5 August 2015.
  6. ↑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. pp. 122–126. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 13 May 2012. สืบค้นเมื่อ 16 February 2012.
  7. ↑ "Palapitta: How a mindless dasara ritual is killing our state bird palapitta – Hyderabad News". The Times of India. 29 September 2017. สืบค้นเมื่อ 7 October 2019.
  8. ↑ "สำเนาที่เก็บถาวร" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2019-10-07. สืบค้นเมื่อ 2020-08-27.
  9. ↑ ขุนทรง, สฤษดิ์พงศ์ (2012). "ความสัมพันธ์ทางวัฒนธรรมระหว่างรัฐโอริสสากับประเทศไทย: ศึกษาจากหลักฐานทางโบราณคดี". of:ดำรงวิชาการ ปีที่ 11. 2 (3): 3–31. สืบค้นเมื่อ 2024-11-14.
  10. ↑ "Coastal security". Odisha Police. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 6 February 2015. สืบค้นเมื่อ 1 February 2015.
  11. ↑ "ST & SC Development, Minorities & Backward Classes Welfare Department:: Government of Odisha". stscodisha.gov.in. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 1 September 2018. สืบค้นเมื่อ 10 December 2018.
  12. ↑ Patel, C.B (April 2010). Origin and Evolution of the Name ODISA (PDF). Bhubaneswar: I&PR Department, Government of Odisha. pp. 28, 29, 30. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 19 June 2015. สืบค้นเมื่อ 19 June 2015.
  13. ↑ Pritish Acharya (11 March 2008). National Movement and Politics in Orissa, 1920–1929. SAGE Publications. p. 19. ISBN 978-81-321-0001-0. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 5 January 2016. สืบค้นเมื่อ 3 February 2015.
  14. ↑ "Amid clash, House passes Bills to rename Orissa, its language". The Hindu. 9 November 2010. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 17 October 2015. สืบค้นเมื่อ 2 February 2015.
  15. ↑ "Parliament passes bill to change Orissa's name". NDTV. 24 March 2011. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 3 February 2015. สืบค้นเมื่อ 2 February 2015.
  16. ↑ "Orissa wants to change its name to Odisha". Rediff.com. 10 June 2008. สืบค้นเมื่อ 23 June 2020.
  17. ↑ Decadal Variation In Population Since 1901
  18. ↑ "India States Briefs – Odisha". World Bank. 31 May 2016. สืบค้นเมื่อ 12 July 2019.
  19. ↑ "NITI Aayog report: Odisha tops in poverty reduction rate among other states". Pragativadi: Leading Odia Dailly. 30 July 2017. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2019-07-12. สืบค้นเมื่อ 12 July 2019.
  20. ↑ "Sub-national HDI - Subnational HDI - Global Data Lab". globaldatalab.org. สืบค้นเมื่อ 2021-03-31.
Stub icon

บทความประเทศอินเดียนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

ดูเพิ่มที่ โครงการวิกิประเทศอินเดีย

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=รัฐโอฑิศา&oldid=11930385"