วัดบวรสถานสุทธาวาส

พระอุโบสถ วัดบวรสถานสุทธาวาส

วัดบวรสถานสุทธาวาส หรือ วัดพระแก้ววังหน้า เป็นวัดในพระราชวังบวรสถานมงคล เช่นเดียวกับวัดพระศรีรัตนศาสดารามภายในพระบรมมหาราชวัง และด้วยเหตุที่เป็นวัดในวัง ดังนั้น จึงไม่มีพระภิกษุจำพรรษา สร้างขึ้นโดยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ ซึ่งเป็นกรมพระราชวังบวรสถานมงคลในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่การยังไม่แล้วเสร็จพระองค์เสด็จทิวงคตเสียก่อน การก่อสร้างวัดพระแก้ววังหน้าจึงมาก่อสร้างแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและได้รับพระราชทานนามว่า วัดบวรสถานสุทธาวาส ปัจจุบัน วัดบวรสถานสุทธาวาสตั้งอยู่ในสถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป เป็นวัดที่ไม่มีการประกอบสังฆกรรมใด ๆ และถูกใช้เป็นสถานที่ประกอบพิธีไหว้ครู พิธีครอบครู และพิธีมงคลต่าง ๆ ของบรรดานาฏศิลปิน ดุริยางคศิลปินและกรมศิลปากร

ประวัติ

การก่อสร้าง

เมื่อครั้งการก่อสร้างพระราชวังสถานมงคลในสมัยของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท พระองค์โปรดให้สร้าง "วัดหลวงชี" บริเวณด้านเหนือของพระราชวังสถานมงคล สำหรับเป็นสถานที่จำศีลของนางชีนามว่า นักนางแม้น ซึ่งเป็นมารดาของนักองค์อี ธิดาในสมเด็จพระอุไทยราชา พระเจ้ากรุงกัมพูชา พระสนมเอกในพระองค์ ต่อมา ในสมัยของสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ วัดหลวงชีเกิดชำรุดทรุดโทรม พระองค์จึงโปรดให้รื้อกุฏิวัดหลวงชีลง แล้วใช้สถานที่บริเวณนั้นสร้าง "สวนกระต่าย" จนสิ้นสมัยของพระองค์

ต่อมา พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยุ่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ สถาปนา พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นศักดิพลเสพ ขึ้นเป็น สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ ดังนั้น พระองค์จึงเสด็จมาประทับอยู่ที่พระราชวังบวรสถานมงคล โดยมีการได้ปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงพระราชวังบวรสถานมงคลมากมาย เนื่องจากพระราชวังบวรสถานมงคลอยู่ในสภาพชำรุดทรุดโทรม โดยพระองค์โปรดให้ใช้บริเวณสวนเลี้ยงกระต่ายในสมัยสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์เป็นบริเวณสำหรับสร้างวัดภายในพระราชวังบวรสถานมงคลเพื่อถวายเป็นพุทธบูชา เรียกว่า วัดพระแก้ววังหน้า แต่การก่อสร้างยังไม่แล้วเสร็จ พระองค์เสด็จทิวงคตลงเสียก่อน การก่อสร้างวัดพระแก้ววังหน้ามาแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยได้รับพระราชทานนามว่า "วัดบวรสถานสุทธาวาส"

พระประธานภายในพระอุโบสถ วัดบวรสถานสุทธาวาส

พระเมรุพิมาน

ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พระองค์ทรงให้ยกเลิกตำแหน่งกรมพระราชวังบวรสถานมงคลลง พร้อมทั้งสถาปนา สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร ขึ้นที่ตำแหน่ง สยามมกุฎราชกุมาร แทน พระราชวังบวรสถานมงคลจึงไม่ได้ใช้เป็นที่ประทับของกรมพระราชวังบวรสถานมงคลอีกต่อไป พระราชวังบวรสถานมงคลจึงชำรุดทรุดโทรมลง พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงโปรดให้รื้อป้อมปราการและกำแพงของพระราชวังบวรลง แต่คงเหลือพระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาสไว้

หลังจากสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมารเสด็จสวรรคต พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ใช้พระอุโบสถวัดวัดบวรสถานสุทธาวาสเป็นพระเมรุพิมานประดิษฐานพระศพเวลาสมโภชและบำเพ็ญพระราชกุศลเมื่อปี พ.ศ. 2443 พระอุโบสถวัดบวรสถานสุทธาวาสจึงเปลี่ยนเป็น "พระเมรุพิมาน" พร้อมกันนี้พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้ปลูกพระเมรุน้อยสำหรับพระราชทานเพลิงพระศพต่อออกมาทางด้านเหนือของพระอุโบสถ พระเมรุน้อยแห่งนี้ใช้เป็นสถานที่พระราชทานเพลิงพระศพเจ้านายหลายพระองค์ ได้แก่

• สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์
• สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนศรีธรรมราชธำรงฤทธิ์
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้าศิราภรณ์โสภณ
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาสุดารัตนราชประยูร
• สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระจักรพรรดิพงษ์
• สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (สา ปุสฺสเทวมหาเถร)

อ้างอิง

• วัดบวรสถานสุทธาวาส (วัดพระแก้ววังหน้า) จาก เว็บไซต์มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา
• พจนานุกรมวิสามานยนามไทย : วัด วัง ถนน สะพาน ป้อม, หน้า 159-161 จาก เว็บไซต์ราชบัณฑิตยสถาน
• สิริลักษณ์ จินตนะดิลกกุล, วัดบวรสถานสุทธาวาส จาก เว็บไซต์สนุกดอตคอม
• จุลลดา ภักดีภูมินทร์, พระที่นั่งสุทธาศวรรย์, นิตยสารสกุลไทย, ฉบับที่ 2584 ปีที่ 50 ประจำวันอังคารที่ 27 เมษายน 2547

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ วัดบวรสถานสุทธาวาส
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากมัลติแมป หรือโกลบอลไกด์
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์