ดูต้นฉบับสำหรับ ประเทศไทย

{{บทความคัดสรร}}
{{short description|ประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้}}
{{กึ่งล็อก|small=yes}}
{{เปลี่ยนทาง|ไทย}}
{{Infobox country
| conventional_long_name = ราชอาณาจักรไทย
| common_name            = ไทย
| image_flag             = Flag of Thailand.svg
| image_coat             = Garuda Emblem of Thailand.svg
| symbol_type            = ตราแผ่นดิน
| national_motto         = 
| national_anthem        = ''[[เพลงชาติไทย]]''<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[ไฟล์:Thai National Anthem - US Navy Band.ogg]]}}</div>
| royal_anthem           = ''[[สรรเสริญพระบารมี]]''<div style="padding-top:0.5em;">{{center|[[ไฟล์:Thai Royal Anthem - US Navy Band.ogg]]}}</div>
| image_map              = {{Switcher|[[ไฟล์:Thailand (orthographic projection).svg|frameless]]|แสดงลูกโลก|[[ไฟล์:Location Thailand ASEAN.svg|upright=1.15|frameless]]|แสดงแผนที่อาเซียน|default=1}}
| map_caption            = {{map caption |location_color= เขียว |region= เอเชีย |region_color= เทาเข้ม |subregion= [[อาเซียน]] | subregion_color = เขียวอ่อน}}
| capital                = [[กรุงเทพมหานคร]]
| coordinates            = {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}}
| largest_city           = [[กรุงเทพมหานคร]]
เมืองสำคัญในแต่ละภาค -
* ภาคเหนือ [[เทศบาลนครเชียงใหม่]] {{Coord|14|58|N|102|6|E|type:city}}
* ภาคกลาง [[กรุงเทพมหานคร]] {{Coord|13|45|N|100|29|E|type:city}} และ [[เมืองพัทยา]] {{Coord|12|55|39|N|100|52|31|E|type:city}}
* ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ(อีสาน) [[เทศบาลนครนครราชสีมา]] {{Coord|18|47|43|N|98|59|55|E|type:city}}
* ภาคใต้ [[เทศบาลนครภูเก็ต]] และ [[เทศบาลนครหาดใหญ่]] {{Coord|7|1|N|100|28|E|type:city}}
| official_languages     = [[ภาษาไทย|ไทย]]<ref name=CIA>[https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/ Thailand], ''The World Factbook''.</ref><!--Thai is the official language. English is a non-official secondary language.-->
| languages_type         = ภาษาถิ่น
| languages              = {{hlist|[[ภาษาไทยถิ่นอีสาน|อีสาน]]|[[ภาษาไทยถิ่นเหนือ|คำเมือง]]|[[ภาษาไทยถิ่นใต้|ปักษ์ใต้]]|[[ภาษามลายูปัตตานี|มลายู]]|[[ภาษาเขมรถิ่นไทย|เขมร]]|[[ภาษามอญ|มอญ]]}}
| ethnic_groups          = {{unbulleted list
  | {{nowrap|86% [[ชาวไทย|ไทย]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–39% [[ชาวไทย|ไทยภาคกลาง]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–28% [[ชาวอีสาน|อีสาน]]}}<br />{{nowrap|&nbsp;–10% [[ชาวยวน|คนเมือง]]}} <br />{{nowrap|&nbsp;–9% [[ชาวไทย|ไทยถิ่นใต้]]}} <br />{{nowrap|3% [[ชาวไทยเชื้อสายเขมร|เขมร]]}} <br />{{nowrap|2% [[ไทยเชื้อสายมลายู|มลายู]]}}| 9% [[กลุ่มชาติพันธุ์ในประเทศไทย|ชนกลุ่มน้อย 68 กลุ่ม]]| 4% [[ชาวมอญ]]}}
| ethnic_groups_ref      = <ref name="Springer">{{cite journal |url=https://www.researchgate.net/publication/330368922 |author1=John Draper |author2=Joel Sawat Selway |title=A New Dataset on Horizontal Structural Ethnic Inequalities in Thailand in Order to Address Sustainable Development Goal 10 |journal=Social Indicators Research |page=284 |volume=141 |issue=4 |date=January 2019 |doi=10.1007/s11205-019-02065-4 |s2cid=149845432 |access-date=6 Feb 2020}}</ref>
| ethnic_groups_year     = 2562
| religion               = {{tree list}} 
*91% [[ศาสนาพุทธในประเทศไทย|พุทธ]]
*5.2% [[ศาสนาอิสลามในประเทศไทย|อิสลาม]] 
*2.1% [[ศาสนาคริสต์ในประเทศไทย|คริสต์]] 
*0.2% [[การไม่มีศาสนา|ไม่มีศาสนา]]
*0.03% [[ศาสนาฮินดูในประเทศไทย|ฮินดู]]
*0.1% อื่นๆ
{{tree list/end}}
| religion_ref           = <ref>{{Cite web |date=May 2023 |title=Global Religion – Religious Beliefs Across the World |url=https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2023-05/Ipsos%20Global%20Advisor%20-%20Religion%202023%20Report%20-%2026%20countries.pdf |access-date=23 August 2023 |website=Ipsos |archive-date=12 May 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230512183356/https://www.ipsos.com/sites/default/files/ct/news/documents/2023-05/Ipsos%20Global%20Advisor%20-%20Religion%202023%20Report%20-%2026%20countries.pdf |url-status=live }}</ref>
| religion_year          = 2566
| demonym                = [[ประชากรศาสตร์ไทย|ชาวไทย]]
| government_type        = [[รัฐเดี่ยว]] <br>[[ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข]] ([[โดยนิตินัย]])<br />[[ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ]] และ [[ประชาธิปไตย]][[ระบบรัฐสภา]] ([[โดยพฤตินัย]])
| leader_title1          = [[พระมหากษัตริย์ไทย|พระมหากษัตริย์]]
| leader_name1           = [[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว]]
| leader_title2          = [[นายกรัฐมนตรีไทย|นายกรัฐมนตรี]]
| leader_name2           = [[แพทองธาร ชินวัตร]]
| legislature            = [[รัฐสภาไทย|รัฐสภา]]
| upper_house            = [[วุฒิสภาไทย|วุฒิสภา]]
| lower_house            = [[สภาผู้แทนราษฎรไทย|สภาผู้แทนราษฎร]]
| sovereignty_type       = [[ประวัติศาสตร์ไทย|สถาปนา]]
| established_event1     = [[อาณาจักรสุโขทัย]]
| established_date1      = 1792 – 1981
| established_event2     = [[อาณาจักรอยุธยา]]
| established_date2      = 1893 – 7 เมษายน 2310
| established_event3     = [[อาณาจักรธนบุรี]]
| established_date3      = 6 พฤศจิกายน 2310 – 6 เมษายน 2325
| established_event4     = [[อาณาจักรรัตนโกสินทร์]]
| established_date4      = 6 เมษายน 2325
| established_event5     = [[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ]]
| established_date5      = 24 มิถุนายน 2475
| established_event6     = {{nowrap|[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560|รัฐธรรมนูญปัจจุบัน]]}}
| established_date6      = 6 เมษายน 2560
| area_km2               = 513,120
| area_rank              = อันดับที่ 50
| area_sq_mi             = 198,115 <!--Do not remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]-->
| percent_water          = {{nowrap|0.4 (2,230 ตารางกิโลเมตร)}}
| population_estimate    = 71,715,119<ref>{{Cite CIA World Factbook|country=Thailand|access-date=24 September 2022}}</ref>
| population_estimate_year = 2566
| population_estimate_rank = อันดับที่ 20
| population_census      = 64,785,909<ref>{{in lang|th}} National Statistics Office, [http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc "100th anniversary of population censuses in Thailand: Population and housing census 2010: 11th census of Thailand"] {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120712002347/http://popcensus.nso.go.th/doc/8-thailand%20census.doc |date=12 July 2012}}. popcensus.nso.go.th.</ref>
| population_census_year = 2553
| population_census_rank = อันดับที่ 21
| population_density_km2 = 132.1
| population_density_sq_mi = 342 <!--Do remove per [[WP:Manual of Style/Dates and numbers]]-->
| population_density_rank = อันดับที่ 88
| GDP_PPP                = {{increase}} 1.644 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ<ref name="IMFWEO.TH">{{Cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/April/weo-report?c=578,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, April 2024 Edition. (Thailand) |website=imf.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |date=16 April 2024 |access-date=16 April 2024 |archive-date=16 April 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240416210435/https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/April/weo-report?c=578,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2022&ey=2029&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |url-status=live }}</ref>
| GDP_PPP_year           = 2567
| GDP_PPP_rank           = อันดับที่ 23
| GDP_PPP_per_capita     = {{increase}} 23,401 ดอลลาร์สหรัฐ<ref name="IMFWEO.TH" />
| GDP_PPP_per_capita_rank = อันดับที่ 74
| GDP_nominal            = {{increase}} 548.890 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ<ref name="IMFWEO.TH" />
| GDP_nominal_year       = 2567
| GDP_nominal_rank       = อันดับที่ 26
| GDP_nominal_per_capita = {{increase}} 7,812 ดอลลาร์สหรัฐ<ref name="IMFWEO.TH" />
| GDP_nominal_per_capita_rank = อันดับที่ 88
| Gini                   = 35.1 <!--number only-->
| Gini_year              = 2564
| Gini_change            = increase <!--increase/decrease/steady-->
| Gini_ref               = <ref>{{Cite web |title=Gini Index |url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI/ |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20180727172441/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI |archive-date=27 July 2018 |access-date=12 August 2021 |publisher=World Bank}}</ref>
| HDI                    = 0.803 <!--number only-->
| HDI_year               = 2565<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year-->
| HDI_change             = increase<!--increase/decrease/steady-->
| HDI_ref                = <ref>{{Cite web |date=13 March 2024 |title=Human Development Report 2023/2024 |url=https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf|url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240313164319/https://hdr.undp.org/system/files/documents/global-report-document/hdr2023-24reporten.pdf |archive-date=13 March 2024 |access-date=13 March 2024 |publisher=[[United Nations Development Programme]]}}</ref>
| HDI_rank               = อันดับที่ 66
| currency               = [[บาท (สกุลเงิน)|บาท]] (฿)
| currency_code          = THB
| time_zone              = [[UTC+07:00|ICT]]
| utc_offset             = +7
| date_format            = วว/ดด/ปปปป ([[ปฏิทินสุริยคติไทย|พ.ศ.]])
| drives_on              = ซ้ายมือ
| calling_code           = [[หมายเลขโทรศัพท์ในประเทศไทย|+66]]
| iso3166code            = TH
| cctld                  = {{hlist |[[.th]] |[[.ไทย]]}}
}}
'''ประเทศไทย''' มีชื่ออย่างเป็นทางการว่า '''ราชอาณาจักรไทย''' เป็น[[รัฐชาติ]]อันตั้งอยู่ในภูมิภาค[[เอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] เดิมมีชื่อว่า "'''[[สยาม]]'''" รัฐบาลประกาศเปลี่ยนชื่อเป็นประเทศไทยอย่างเป็นทางการตั้งแต่ปี 2482 ประเทศไทยมี[[รายชื่อประเทศเรียงตามเนื้อที่|ขนาดใหญ่เป็นอันดับที่ 50 ของโลก]] มีเนื้อที่ 513,120 ตารางกิโลเมตร<ref>ราชบัณฑิตยสถาน. (2545). ''อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ไทย ฉบับราชบัณฑิตยสถาน เล่ม 1''. ราชบัณฑิตยสถาน. หน้า 4.</ref> และมี[[รายชื่อประเทศเรียงตามจำนวนประชากร|ประชากรมากเป็นอันดับที่ 20 ของโลก]] คือ ประมาณ 70 ล้านคน มีอาณาเขตติดต่อกับ[[ประเทศพม่า]]ทางทิศเหนือและตะวันตก [[ประเทศลาว]]ทางทิศเหนือและตะวันออก [[ประเทศกัมพูชา]]ทางทิศตะวันออก และ[[ประเทศมาเลเซีย]]ทางทิศใต้ [[กรุงเทพมหานคร]]เป็นศูนย์กลางการบริหารราชการแผ่นดินและนครใหญ่สุดของประเทศ และการปกครองส่วนภูมิภาค จัดระเบียบเป็น [[จังหวัดในประเทศไทย|<!-- อ้างอิงจากประกาศกระทรวงมหาดไทย -->76 จังหวัด]]<ref name="ปกครอง">{{cite web|url= http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER17/DRAWER007/GENERAL/DATA0000/00000024.PDF|title= ประกาศกรมการปกครอง เรื่อง แจ้งข้อมูลทางการปกครอง|date= 2020-03-13|website= กรมการปกครอง|publisher= |access-date= 2018-03-04|archive-date= 2021-05-20|archive-url= https://web.archive.org/web/20210520091920/http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER17/DRAWER007/GENERAL/DATA0000/00000024.PDF|url-status= deviated|accessdate= 2018-03-04|archivedate= 2021-05-20|archiveurl= https://web.archive.org/web/20210520091920/http://www.oic.go.th/FILEWEB/CABINFOCENTER17/DRAWER007/GENERAL/DATA0000/00000024.PDF}}</ref> แม้จะมีการสถาปนาระบอบ[[ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข]]และ[[ประชาธิปไตย]][[ระบบรัฐสภา]] ในปี 2475 แต่[[กองทัพไทย|กองทัพ]]ยังมีบทบาทในการเมืองไทยสูง โดยมี[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557|รัฐประหารครั้งล่าสุดในปี 2557]]

พบหลักฐานการอยู่อาศัยอย่างต่อเนื่องในอาณาเขตประเทศไทยปัจจุบันตั้งแต่ 20,000 ปีก่อนคริสตกาล ชาวไทเริ่มอพยพเข้าสู่บริเวณนี้ในคริสต์ศตวรรษที่ 11 แล้วเข้ามาตั้งแว่นแคว้นต่าง ๆ ที่สำคัญได้แก่ [[อาณาจักรสุโขทัย]] [[อาณาจักรล้านนา]]และ[[อาณาจักรอยุธยา]] นักประวัติศาสตร์มักถือว่าอาณาจักรสุโขทัยเป็นจุดเริ่มต้นของประวัติศาสตร์ไทย ต่อมาอาณาจักรอยุธยาค่อย ๆ เรืองอำนาจมากขึ้นจนเป็นมหาอำนาจในภูมิภาคในปลายคริสต์ศตวรรษที่ 14 แทน[[จักรวรรดิเขมร]] อาณาจักรอยุธยาสามารถผนวกสุโขทัยเข้าเป็นส่วนหนึ่งของตนได้ การติดต่อกับชาติตะวันตกเริ่มด้วยผู้แทนทางทูตชาวโปรตุเกสในปี พ.ศ.2054 การสงครามกับพม่า([[อาณาจักรพุกาม]]ในขณะนั้น) นำไปสู่[[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่หนึ่ง|การเสียกรุง]]ในปี พ.ศ.2112 แต่[[สมเด็จพระนเรศวรมหาราช]] ทรงประกาศอิสรภาพในเวลา 15 ปี อาณาจักรรุ่งเรืองอย่างมากในรัชกาล[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช]] แต่หลังจากนั้นค่อย ๆ เสื่อมอำนาจโดยมีสาเหตุส่วนหนึ่งจากการผลัดแผ่นดินที่มีการนองเลือดหลายรัชกาล จนสุดท้าย[[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง|กรุงศรีอยุธยาถูกทำลายสิ้นเชิง]]ในปี 2310 [[สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี]] ทรงรวบรวมแผ่นดินที่แตกออกเป็นก๊กต่าง ๆ และสถาปนา[[อาณาจักรธนบุรี]]ที่มีอายุ 15 ปี ความวุ่นวายในช่วงปลายอาณาจักรนำไปสู่การสำเร็จโทษพระองค์โดย[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] ปฐม[[ราชวงศ์จักรี]]แห่ง[[อาณาจักรรัตนโกสินทร์|กรุงรัตนโกสินทร์]] 

ช่วงต้นกรุงรัตนโกสินทร์ อาณาจักรสามารถรับมือกับภัยคุกคามจากชาติใกล้เคียง แต่หลังรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] เป็นต้นมา ชาติตะวันตกเริ่มมีอิทธิพลในภูมิภาคเป็นอย่างมาก นำไปสู่การเข้าเป็นภาคีแห่งสนธิสัญญาไม่เป็นธรรมหลายฉบับเริ่มจาก[[สนธิสัญญาเบาว์ริง]] สมัย[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] กระนั้น สยามไม่ตกเป็นอาณานิคมของตะวันตกชาติใด มีการปรับให้สยามทันสมัยและรวมอำนาจปกครองในรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]  สยามเข้าร่วมกับ[[ฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง|ฝ่ายสัมพันธมิตร]]ใน[[สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง]]ในปี 2460  ในปี 2475 เกิด[[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|การปฏิวัติ]]เปลี่ยนแปลงการปกครองจาก [[สมบูรณาญาสิทธิราชย์]]เข้าสู่[[ประชาธิปไตย|ระบอบประชาธิปไตย]]อันมี[[พระมหากษัตริย์ไทย|พระมหากษัตริย์]]ทรงเป็นประมุขโดยไม่เสียเลือดเนื้อ [[คณะราษฎร]]มีบทบาทนำทางการเมือง และใน[[พ.ศ. 2480|พุทธทศวรรษ 2480]] นายกรัฐมนตรี [[แปลก พิบูลสงคราม|จอมพล แปลก พิบูลสงคราม]] ดำเนินนโยบายชาตินิยมเข้มข้น [[สงครามโลกครั้งที่สองในประเทศไทย|ระหว่างสงครามโลกครั้งที่สอง]] ไทยเข้ากับ[[ฝ่ายอักษะ]] แต่ฝ่ายสัมพันธมิตรส่วนใหญ่ไม่ยอมรับการประกาศสงคราม<ref>{{cite web |url= https://www.britannica.com/place/Thailand/The-postwar-crisis-and-the-return-of-Phibunsongkhram |title= The postwar crisis and the return of Phibunsongkhram|website=Encyclopædia Britannica|publisher= |access-date=2018-03-11}}</ref> จนในช่วง[[สงครามเย็น]] ประเทศไทยเป็นพันธมิตรกับสหรัฐซึ่งสนับสนุนรัฐบาลทหาร [[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2500|รัฐประหารที่มีจอมพล สฤษดิ์ ธนะรัชต์เป็นหัวหน้าคณะ]]ในปี 2500 นำประเทศเข้าสู่ยุคเผด็จการทหารอย่างเบ็ดเสร็จ รัฐบาลฟื้นฟูพระราชอำนาจและดำเนินนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์ในภูมิภาค ผลของ[[เหตุการณ์ 14 ตุลา]] 2516 ทำให้เกิดประชาธิปไตยระบบรัฐสภาช่วงสั้น ๆ<ref name="bri16">{{cite web |url= https://www.britannica.com/place/Thailand/The-postwar-crisis-and-the-return-of-Phibunsongkhram#ref52685 |title= The 1973 revolution and its aftermath |author=<!--Not stated--> |date= |website=Encyclopædia Britannica|access-date=2018-03-11}}</ref> แต่หลังจาก[[เหตุการณ์ 6 ตุลา|เหตุการณ์ 6 ตุลาคม]] และ[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2519|รัฐประหารปี 2519]] ทำให้ประเทศไทยกลับเข้าสู่เผด็จการทหารและ "ประชาธิปไตยครึ่งใบ" โดย[[พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตร|พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช]]ทรงปรับปรุงให้ ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีจากการเลือกตั้งครั้งแรกในปี 2531<ref name="bri31">{{cite web |url= https://www.britannica.com/place/Thailand/The-postwar-crisis-and-the-return-of-Phibunsongkhram#ref52686 |title= Partial democracy and the search for a new political order |author=<!--Not stated--> |date= |website=Encyclopædia Britannica|access-date= 2018-03-11}}</ref> หลังพุทธทศวรรษ 2540 มีวิกฤตการเมืองระหว่างฝ่ายที่สนับสนุนและต่อต้านอดีตนายกรัฐมนตรี[[ทักษิณ ชินวัตร]]มาจนปัจจุบัน รวมทั้งเกิดรัฐประหารสองครั้ง โดยครั้งล่าสุดเกิดในปี 2557 [[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560|รัฐธรรมนูญฉบับปัจจุบัน]]เป็นฉบับที่ 20 ประกาศใช้เมื่อวันที่ 6 เมษายน 2560

ประเทศไทยเป็นสมาชิก[[สหประชาชาติ]] [[เอเปก]] และเป็นผู้ร่วมก่อตั้ง[[อาเซียน]] (จากอาเซียน ที่ตั้งของการประชุมโดยเป็นกรุงเทพมหานครเป็นเมืองก่อตั้ง) ประเทศไทยเป็นพันธมิตรของ[[สหรัฐ|สหรัฐอเมริกา]]ตั้งแต่สนธิสัญญา[[ซีโต้]]ในปี 2497 ถือเป็น[[ประเทศอำนาจนำภูมิภาค]]เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และ[[ประเทศอำนาจปานกลาง]]ในเวทีโลก<ref>{{cite book |last= Ping |first= Jonathan H. |date= 2005 |title= Middle Power Statecraft: Indonesia, Malaysia, and the Asia Pacific |url= |location= |publisher= Ashgate |isbn= 0754644677}}</ref>{{rp|104}} ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีรายได้ปานกลาง-สูงและ[[ประเทศอุตสาหกรรมใหม่]] มีรายได้หลักจากภาคอุตสาหกรรมและบริการ การเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจทำให้มีการอพยพเข้าสู่เมืองในคริสต์ศตวรรษที่ 20 ตามประมาณการในปี 2562 [[ผลิตภัณฑ์มวลรวมภายในประเทศ|จีดีพี]]ของประเทศไทยมีมูลค่าราว 516,662 ล้าน[[ดอลลาร์สหรัฐ]] นับว่าเศรษฐกิจไทยเป็นเศรษฐกิจใหญ่สุดเป็นอันดับ 2 ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และ[[รายชื่อประเทศตามค่าจีดีพี|ใหญ่เป็นอันดับที่ 25 ของโลก]]

== ชื่อเรียก ==
{{ดูเพิ่มที่|สยาม}}
[[ไฟล์:King Mongkut (Rama IV) of Siam Signature (English).svg|thumb|left|''SPPM Mongkut Rex Siamensium'' (สมเด็จพระปรมินทรมหามงกุฎ พระเจ้ากรุงสยาม) พระปรมาภิไธยของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]

ชาวต่างชาติเรียกอาณาจักรอยุธยาว่า "สยาม" เมื่อราวปี 2000<ref name="สุจิตต์">สุจิตต์ วงษ์เทศ. (2548). '''คนไทยมาจากไหน?'''. สำนักพิมพ์มติชน บริษัท มติชน จำกัด (มหาชน). ISBN 9743236236.</ref>{{rp|73}} [[ยอร์ช เซเดส์]] นักประวัติศาสตร์ชาวฝรั่งเศส เขียนว่ามีการพาดพิงทาสหรือเชลยศึก''ซีเอม'' (Syam) ในจารึก[[อาณาจักรจามปา]]ในคริสต์ศตวรรษที่ 11<ref>{{cite book|last=Cœdès|first= George|author-link= George Cœdès|editor= Walter F. Vella|others= trans.Susan Brown Cowing|title= The Indianized States of Southeast Asia|year= 1968|publisher= University of Hawaii Press|isbn= 978-0-8248-0368-1}}</ref>{{rp|190–191, 194–195}} ทว่าคนไทยไม่เคยเรียกตนเองว่า "สยาม" หรือ "ชาวสยาม" เลย<ref name="ททท">{{cite web|url=http://thai.tourismthailand.org/about-thailand/|title=ประเทศไทย หรือประเทศสยาม|accessdate=2010-05-07|publisher=[[การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080131021950/http://thai.tourismthailand.org/about-thailand/|archivedate=2008-01-31|url-status=dead}}</ref> ส่วนคำว่า "คนไทย" นั้น จดหมายเหตุลาลูแบร์ได้บันทึกไว้ชัดเจนว่า ชาวอยุธยาเรียกตนเองเช่นนั้นมานานแล้ว<ref name="สุจิตต์"/>{{rp|217}}

เดิมประเทศไทยเคยใช้ชื่อว่า ''สยาม'' มาแต่รัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] โดยปรากฏใช้เป็นชื่อประเทศชัดเจนในปี 2399<ref>ชัย เรืองศิลป์ (2541). ''ประวัติศาสตร์ไทยสมัย พ.ศ. 2352-2453 ด้านเศรษฐกิจ.'' ไทยวัฒนาพานิช. ISBN 974-08-4124-4. หน้า 183.</ref> ต่อมา เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน 2482 รัฐบาล[[จอมพล ป. พิบูลสงคราม]] ออกประกาศ[[รัฐนิยม|สำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยรัฐนิยม]] ฉบับที่ 1 เปลี่ยนชื่อประเทศ พร้อมกับเรียกประชาชน และสัญชาติจาก "สยาม" มาเป็น "ไทย" ซึ่งจอมพล ป. ต้องการบอกว่าดินแดนนี้เป็นของ[[ชาวไทย]]มิใช่ของเชื้อชาติอื่นตาม[[ลัทธิชาตินิยม]]ในเวลานั้น<ref name="ชนิดา">{{cite book |last= ศักดิ์ศิริสัมพันธ์|first= ชนิดา |date= 1999 |title=ท่องเที่ยวไทย|url= |location=กรุงเทพฯ  |publisher= บริษัท สำนักพิมพ์หน้าต่างสู่โลกกว้าง จำกัด |isbn=974-86261-9-9}} </ref>{{rp|57-8}}  ต่อมามีการเปลี่ยนชื่อประเทศกลับเป็นสยามอีกช่วงสั้น ๆ เมื่อปี 2488 และเปลี่ยนกลับมาใช้ว่าไทยอีกครั้งเมื่อปี 2491 ซึ่งเป็นช่วงสมัยรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงครามกลับมาเป็นนายกรัฐมนตรี การเปลี่ยนชื่อในครั้งนี้ยังเปลี่ยนจาก "Siam" ใน[[ภาษาอังกฤษ]]และ[[ภาษาฝรั่งเศส]] เป็น "Thaïlande" ในภาษาฝรั่งเศส และ "Thailand" ในภาษาอังกฤษอย่างในปัจจุบัน<ref name="ททท"/> อย่างไรก็ตาม ชื่อ ''สยาม'' ยังคงเป็นที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายทั้งในและต่างประเทศ

ในความหมายอย่างเคร่งครัด คำว่า "ไทย" หมายถึงประเทศไทยในช่วงหลังการเปลี่ยนชื่อประเทศหลังปี 2482 โดยเว้นช่วงสั้น ๆ ที่เปลี่ยนกลับไปเป็นชื่อ "สยาม" ระหว่างปี 2488–91 ดังกล่าวข้างต้น ทว่าในความหมายอย่างกว้าง คำว่า "ไทย" อาจใช้หมายถึงราชอาณาจักรทั้งหลายซึ่งนักประวัติศาสตร์กระแสหลักถือเป็นราชธานีของคนไทยตั้งแต่อาณาจักรสุโขทัยเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน

== ประวัติศาสตร์ ==
{{บทความหลัก|ประวัติศาสตร์ไทย}}

=== ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ===
[[ไฟล์:TaiFamilyTree Overlaid On Map.png|thumb|300px|left|แผนที่แสดงการกระจายทางภูมิศาสตร์ของผู้พูด[[ตระกูลภาษาขร้า-ไท|ภาษาตระกูลขร้า-ไท]] จะเห็นรูปแบบทั่วไปของการย้ายถิ่นของเผ่าที่พูดภาษาไทตามแม่น้ำและช่องเขาต่าง ๆ<ref name="chris">{{cite book |last1= Baker |first1= Chris |author-link1= คริส เบเคอร์ |last2= Phongpaichit |first2= Pasuk |author-link2= ผาสุก พงษ์ไพจิตร |date= 2017 |title= A History of Ayutthaya |url=  https://books.google.com/books?id=GHiuDgAAQBAJ&lpg=PP1&pg=PA27#v=onepage&q&f=false |location= |publisher= Cambridge University Press |page= |isbn= 9781107190764}}</ref>{{rp|27}}]]

มีหลักฐานบ่งชี้ว่ามีมนุษย์อยู่อาศัยในอาณาเขตประเทศไทยปัจจุบันอย่างต่อเนื่องมาตั้งแต่[[ยุคหินเก่า]]อย่างน้อยราว 20,000 ปี<ref name="loc">{{cite book |author= Barbara Leitch LePoer |title= Thailand: A Country Study |url= |location= |publisher= Federal Research Devision, Library of Congress |page= |date= 1989 |isbn= 978-0739715666}}</ref>{{rp|4}} พบหลักฐานการปลูกข้าวเก่าแก่สุดเมื่อ 2,000 ปีก่อนคริสตกาล<ref name="chris"/>{{rp|4}} ยุคสำริดเกิดขึ้นระหว่าง 1,250–1,000 ปีก่อนคริสตกาลโดยคาดว่ารับมาจากตอนใต้ของจีน<ref name="chris"/>{{rp|4}} [[แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง]]ในจังหวัดอุดรธานีจัดเป็นศูนย์การผลิตทองแดงและสำริดเก่าแก่ที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้<ref>{{cite journal|last1=Higham|first1=Charles|last2=Higham|first2=Thomas|last3=Ciarla|first3=Roberto|last4=Douka|first4=Katerina|last5=Kijngam|first5=Amphan|last6=Rispoli|first6=Fiorella|title=The Origins of the Bronze Age of Southeast Asia|journal=Journal of World Prehistory|date=10 December 2011|volume=24|issue=4|pages=227–274|doi=10.1007/s10963-011-9054-6|url=https://www.researchgate.net/publication/257607857_The_Origins_of_the_Bronze_Age_of_Southeast_Asia|accessdate=10 February 2018|via=Researchgate.net}}</ref> ประมาณ 500 ปีก่อนคริสตกาลเริ่มปรากฏการใช้เหล็ก<ref name="chris"/>{{rp|5}} [[อาณาจักรฟูนัน]]เป็นอาณาจักรแรกสุดและทรงอำนาจที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เจริญขึ้นเมื่อศตวรรษที่ 2 ก่อนคริสตกาล<ref name="loc"/>{{rp|5}} ต่อมา ชาวมอญอาศัยช่วงที่ฟูนันเสื่อมลงตั้งอาณาจักรของตน คือ [[อาณาจักรทวารวดี]]และ[[อาณาจักรหริภุญชัย]]ในคริสต์ศตวรรษที่ 6 ส่วนชาวเขมรตั้ง[[จักรวรรดิขแมร์|อาณาจักรใหญ่]]มีศูนย์กลางอยู่ที่[[เมืองพระนคร|อังกอร์]]ในคริสต์ศตวรรษที่ 9<ref name="loc"/>{{rp|7}} [[อาณาจักรตามพรลิงก์]]เป็นรัฐมลายูที่ควบคุมการค้าผ่านช่องแคบมะละกาที่ทรงอำนาจที่สุด เจริญขึ้นในคริสต์ศตวรรษที่ 10<ref name="loc"/>{{rp|5}}

[[ไทยสยาม]]จัดอยู่ในกลุ่ม[[ชาวไท]] (Tai people) ซึ่งปัจจุบันอาศัยอยู่ในบริเวณทิศตะวันออกเฉียงใต้ของทวีปเอเชียแผ่นดินใหญ่ โดยมีภาษาร่วมกัน<ref name="wyatt">{{cite book |last= Wyatt |first= David K. |year= 1984 |title= Thailand: A Short History |url= |location= New Haven and London |publisher= Yale University Press |page= |isbn= 0300030541}}</ref>{{rp|2}} หลักฐานจีนบันทึกถึงชาวไทครั้งแรกในศตวรรษที่ 6 ก่อนคริสตกาล เดิมมี[[แนวคิดเกี่ยวกับถิ่นกำเนิดของชนชาติไท]]อยู่หลายแนวคิด [[เดวิด เค. วัยอาจ]] (David K. Wyatt) ระบุว่าบรรพบุรุษของชาวไทในประเทศลาว ไทย พม่า อินเดียและจีนปัจจุบันเป็นกลุ่มที่อาศัยอยู่ในแถบ[[เดียนเบียนฟู]]ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 5 ถึง 8<ref name="wyatt"/>{{rp|6}} ราวคริสต์ศตวรรษที่ 11 เริ่มมีคนไทมาอยู่อาศัยในอาณาเขตประเทศไทยปัจจุบันซึ่งในเวลานั้นมีอาณาจักรมอญและเขมรอยู่<ref name="brihis">{{cite web |url= https://www.britannica.com/place/Thailand/Sports-and-recreation#ref274233 |title= Thailand: History |author1= E. Jane Keyes|author2=James A. Hafner|date= 2018 |website= Encyclopædia Britannica|access-date=4 เมษายน 2018}}</ref> ทำให้วัฒนธรรมไทยได้รับอิทธิพลจากอินเดีย มอญและเขมร<ref>{{Citation |author=Charles F. Keyes |title=Cultural Diversity and National Identity in Thailand |work=Government policies and ethnic relations in Asia and the Pacific |publisher=MIT Press |year=1997 |page=203}}</ref>
{{clear|left}}

=== อาณาจักรสุโขทัยและแคว้นต่าง ๆ ===
{{บทความหลัก|อาณาจักรสุโขทัย|อาณาจักรล้านนา}}
[[ไฟล์:Southeast Asian history - 13th century (Thai language).png|thumb|200px|เขตอิทธิพลในแหลมอินโดจีน ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 13]]
เมื่อ[[จักรวรรดิขแมร์]]และ[[อาณาจักรพุกาม]]เสื่อมอำนาจเมื่อต้นคริสต์ศตวรรษที่ 13 ทำให้เกิดรัฐใหม่ขึ้นเป็นจำนวนมากในเวลาไล่เลี่ยกัน อาณาจักรของชาวไทกินอาณาบริเวณตั้งแต่ทิศตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศอินเดียปัจจุบันจนถึงทิศเหนือของลาว และลงไปถึงคาบสมุทรมลายู<ref name="wyatt"/>{{rp|38–9}} ระหว่างคริสต์ศตวรรษที่ 13 มีประชากรชาวไทอาศัยอยู่มั่นคงในอดีตดินแดนแกนกลางของอาณาจักรทวารวดีและ[[อาณาจักรละโว้|อาณาจักรลพบุรี]] จนถึงดินแดน[[นครศรีธรรมราช]] แต่ไม่มีบันทึกรายละเอียดการเข้ามาของชาวไท<ref name="wyatt"/>{{rp|50–1}} ประมาณคริสต์ทศวรรษ 1240 (ประมาณปี 1780) [[พ่อขุนบางกลางหาว]]รวบรวมกำลังกบฏต่อเขมร และราชาภิเษกเป็นพระมหากษัตริย์สุโขทัยพระองค์แรก<ref name="wyatt"/>{{rp|52–3}} อาณาจักรสุโขทัยแผ่ขยายดินแดนออกไปอย่างกว้างขวางในรัชสมัย[[พ่อขุนรามคำแหงมหาราช]] จรดน่านและ[[หลวงพระบาง]]ทางทิศเหนือ นครศรีธรรมราชทางทิศใต้ [[พุกาม]]และ[[เมาะตะมะ|มะตะบัน]]ทางทิศตะวันตก<ref name="wyatt"/>{{rp|55}} อย่างไรก็ดี อาณาเขตอันกว้างใหญ่นี้น่าจะเกิดจากการสวามิภักดิ์ของเจ้าท้องถิ่นมากกว่า<ref name="wyatt"/>{{rp|55–6}} นอกจากนี้ พระองค์ยังทรงประดิษฐ์อักษรไทย มีเครื่องดินเผาสวรรคโลกเป็นสินค้าออกสำคัญ แต่เสถียรภาพของอาณาจักรได้อ่อนแอลงภายหลังการสวรรคตของพระองค์ ในรัชกาล[[พญาลิไท]] อาณาจักรรับอิทธิพลของศาสนาพุทธ[[นิกายเถรวาท]]แบบลังกาวงศ์

ส่วนเหนือขึ้นไป [[พญามังราย]]ซึ่งสืบราชสมบัติ[[หิรัญนครเงินยางเชียงราว]] ทรงตั้ง[[อาณาจักรล้านนา]]ขึ้นในปี 1839 มีศูนย์กลางอยู่ที่[[เวียงเชียงใหม่|เชียงใหม่]] ทรงรวบรวมแว่นแคว้นขึ้นในแถบลุ่ม[[แม่น้ำปิง]] พระมหากษัตริย์ล้านนาล้วนสืบเชื้อสายจากพระองค์ต่อเนื่องกันกว่าสองศตวรรษ และสร้างเครือข่ายพันธมิตรทางการแต่งงานกับเจ้าเมืองต่าง ๆ จรด[[แม่น้ำน่าน]]ทางทิศตะวันออกและเหนือ[[แม่น้ำโขง]]ขึ้นไป<ref name="chris05"/>{{rp|8}} ส่วนบริเวณเมืองท่าบริเวณลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง มีการตั้งสหพันธรัฐในบริเวณเพชรบุรี สุพรรณบุรี ลพบุรีและอยุธยาในคริสต์ศตวรรษที่ 11<ref name="chris05"/>{{rp|8}}

=== อาณาจักรอยุธยาและธนบุรี ===
{{บทความหลัก|อาณาจักรอยุธยา|อาณาจักรธนบุรี}}
[[ไฟล์:Fra Mauro World Map detail South East Asian mainland.jpg|thumb|left|200px|กรุงศรีอยุธยาในแผนที่ฟรา มาอูโร (Fra Mauro) ประมาณปี 1993 ออกชื่อว่า "ชิแอร์โน" (Scierno)]]
อาณาจักรอยุธยากำเนิดจาก[[อาณาจักรละโว้|ลพบุรี]]และ[[แคว้นสุพรรณภูมิ|สุพรรณบุรี]]ที่อยู่ใกล้เคียง [[สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1|พระเจ้าอู่ทอง]]ทรงก่อตั้ง[[อาณาจักรอยุธยา|กรุงศรีอยุธยา]]เมื่อปี 1893 ในเขตเมืองอโยธยาเดิม<ref name="ชาญวิทย์">{{cite book |last= เกษตรศิริ |first= ชาญวิทย์ |date= 2005 |title= อยุธยา: ประวัติศาสตร์และการเมือง |url= |location=  |publisher= โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ |isbn=9786167202808}}</ref>{{rp|4}} การปกครองของอาณาจักรอยุธยามีลักษณะเป็นเครือข่ายราชรัฐและจังหวัดบรรณาการที่สวามิภักดิ์ต่อพระมหากษัตริย์อยุธยาตามระบบมณฑล<ref>{{cite book |last=Higham|first=Charles |title=The Archaeology of Mainland Southeast Asia|url = https://books.google.com/books?id=-ifNH4uK0LAC&pg=PA355 |year=1989 |publisher=Cambridge University Press |place=Cambridge, England |isbn=0-521-27525-3 |accessdate=6 September 2009}}</ref>{{rp|355}} เนื่องจากขาดกฎสืบราชสมบัติ เมื่อใดที่มีการผลัดแผ่นดินจะมีเจ้าหรือขุนนางทรงอำนาจยกทัพเข้าเมืองหลวงเพื่ออ้างสิทธิ์ทำให้เกิดการนองเลือดบ่อยครั้ง<ref name="succ">{{cite web|url=http://countrystudies.us/thailand/7.htm|title=The Aytthaya Era, 1350–1767|publisher=U. S. Library of Congress|accessdate=25 July 2009}}</ref> การขยายอาณาเขตช่วงแรกอาศัยการพิชิตดินแดนและการอภิเษกทางการเมือง<ref name="ชาญวิทย์"/>{{rp|17}} ในปี 1912, 1931 และ 1974 อาณาจักรอยุธยายกทัพไปตี[[เมืองพระนคร]] (นครธม) เมืองหลวงของจักรวรรดิขแมร์ ได้ทั้งสามครั้ง<ref name="ชาญวิทย์"/>{{rp|26}} ทำให้อาณาจักรอยุธยาเป็นมหาอำนาจแทนจักรวรรดิขแมร์ การเข้าแทรกแซงสุโขทัยอย่างต่อเนื่องทำให้สุโขทัยตกเป็นประเทศราชและส่วนหนึ่งของอาณาจักรอยุธยาตามลำดับ [[สมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ]]ทรงปฏิรูปการปกครองใหม่ ซึ่งบางส่วนได้ใช้มาจนถึงรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว<ref name="ชาญวิทย์"/>{{rp|31}} และทรงสถาปนา[[ระบบเจ้าขุนมูลนาย|ระบบศักดินา]] ก่อให้เกิดระบบ[[ไพร่]]ซึ่งเป็นแรงงานเกณฑ์ให้ราชการปีละหกเดือน<ref name="Wyatttrans">{{cite book |last= Wyatt |first= David K. |date= 2013|title= Thailand: A Short History |trans-title= ประวัติศาสตร์ไทยฉบับสังเขป |url= |location= |publisher= มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์, มูลนิธิโตโยต้าประเทศไทย |page= |language=en| translator-last1= ละอองศรี | translator-first1= กาญจนี |isbn= 978-616-7202-38-9 |author-link= }}</ref>{{rp|107}} อย่างไรก็ดี การพยายามขยายอำนาจไปยัง[[รัฐสุลต่านมะละกา]]ทางใต้<ref name="loc"/>{{rp|11, 13}} และอาณาจักรล้านนาไม่ประสบความสำเร็จ

การยึดครอง[[มะละกา]]ของโปรตุเกสในปี 2054 ทำให้กรุงศรีอยุธยาเริ่มติดต่อกับชาติตะวันตก<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|131}} การชิงความเป็นใหญ่ระหว่างอาณาจักรอยุธยาและอาณาจักรพม่าเหนือเชียงใหม่และมอญทำให้ทั้งสองขัดแย้งกัน<ref name="ชาญวิทย์"/>{{rp|5}} ขณะเดียวกัน [[ราชวงศ์ตองอู]]ของพม่าเริ่มมีอำนาจมากขึ้น กระทั่งขยายดินแดนมายังกรุงศรีอยุธยาในรัชกาล[[พระเจ้าตะเบ็งชะเวตี้]]และ[[พระเจ้าบุเรงนอง]] หลังจากนั้น [[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่หนึ่ง|กรุงศรีอยุธยาตกเป็นประเทศราชของอาณาจักรตองอู]]ในปี 2112<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|146–7}} [[สมเด็จพระนเรศวรมหาราช]]ทรงใช้เวลา 15 ปีสร้างภาวะครอบงำในลุ่มแม่น้ำเจ้าพระยาอีกครั้งหนึ่ง<ref name="chris05">{{cite book |last1= Baker |first1= Christopher |first2= Pasuk |last2= Phongpaichit |date= 2014 |title= A History of Thailand |url= |location= Singapore |publisher= C.O.S Printers Pte Ltd |page= |isbn= 978-1-107-42021-2 |author-link= }}</ref>{{rp|11}}

[[ไฟล์:Siamese envoys at Versailles.jpg|thumb|200px|[[โกษาปาน]]นำพระราชสาส์นของ[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช|สมเด็จพระนารายณ์]]ถวายแด่[[พระเจ้าหลุยส์ที่ 14 แห่งฝรั่งเศส|พระเจ้าหลุยส์ที่ 14]]]]
จากนั้น กรุงศรีอยุธยายังมุ่งเพิ่มความสัมพันธ์กับชาติยุโรปต่อมาอีกหลายรัชกาล<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|164–5}} ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศของอยุธยารุ่งเรืองขึ้นอย่างมากในรัชกาล[[สมเด็จพระนารายณ์มหาราช]] ซึ่งสถาปนาความสัมพันธ์ทางการทูตกับ[[ประเทศฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]] [[ประเทศเนเธอร์แลนด์|ฮอลันดา]] และ[[ประเทศอังกฤษ|อังกฤษ]] ผู้เดินทางชาวยุโรปในคริสต์ศตวรรษที่ 16 และ 17 ยกอาณาจักรอยุธยาว่าเป็นสามมหาอำนาจแห่งเอเชียร่วมกับจีนและอินเดีย<ref name="chris"/>{{rp|ix}} อิทธิพลของชาวต่างชาติในกรุงศรีอยุธยาที่เพิ่มขึ้นทำให้เกิดความเกลียดกลัวต่างชาติ จนลงเอยด้วย[[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2231|การปฏิวัติ]]ในปี 2231<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|185–6}} อย่างไรก็ดี ความสัมพันธ์กับชาติยุโรปอื่นยังเป็นปกติและต่อมาบาทหลวงฝรั่งเศสก็กลับมามีอิสระในการเผยแผ่ศาสนา<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|186}} 

อาณาจักรอยุธยาเริ่มเสื่อมอำนาจลงราวพุทธศตวรรษที่ 24 รัชกาล[[สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ]]ถือเป็น "สมัยบ้านเมืองดี" ในกรุงศรีอยุธยาตอนปลาย<ref name="ชาญวิทย์"/>{{rp|84}} ความขัดแย้งภายในติด ๆ กันหลายรัชกาล และการสงครามกับ[[ราชวงศ์คองบอง]] (อลองพญา) จนส่งผลให้[[การเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง|เสียกรุงครั้งที่สอง]]เมื่อปี 2310 ซึ่งก่อนหน้านั้นกรุงศรีอยุธยาว่างเว้นจากศึกสงครามมากว่า 150 ปี<ref>{{cite book | last1=Baker | first1=Chris | first2= Pasuk | last2= Phongpaichit | title = A history of Thailand | publisher=Cambridge University Press | year=2009 | edition=2 | isbn=0521767687}}</ref>{{rp|22}} หลังจากนั้นบ้านเมือง[[สภาพจลาจลหลังการเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่สอง|แตกออกเป็นก๊กเป็นเหล่า]]รวมทั้งสิ้น 5 ก๊ก ในปีเดียวกัน [[สมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรี|เจ้าตาก]]ได้[[การกอบกู้เอกราชของเจ้าตาก|รวบรวมไพร่พลขับไล่พม่า]] และย้ายราชธานีมาอยู่ที่กรุงธนบุรี พระองค์ทรงรวบรวมแผ่นดินให้อยู่ภายใต้พระองค์ ด้านสงครามภายนอก กองทัพธนบุรีสามารถขับไล่พม่าออกจากล้านนาได้ในปี 2319<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|225}} และยึดกรุง[[เวียงจันทน์]]ได้ในปี 2321<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|227–8}} อาณาจักรธนบุรีมีอายุเพียง 15 ปีและสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงเป็นพระมหากษัตริย์พระองค์เดียว หลังเกิดความขัดแย้งช่วงปลายรัชกาล พระองค์และพระราชโอรสทั้งหลายทรงถูกสำเร็จโทษโดย[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก]] ปฐมกษัตริย์แห่ง[[ราชวงศ์จักรี]] ผู้สถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ขึ้นเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2325

=== กรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นและสมัยอาณานิคม ===
{{หลัก|อาณาจักรรัตนโกสินทร์ (สมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์)}}

ในรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช]] กรุงรัตนโกสินทร์สามารถป้องกัน[[สงครามเก้าทัพ|การเข้าตีของพม่าครั้งใหญ่ในปี 2328]] และยุติการบุกครองของพม่า ก่อนพระองค์สวรรคตสามารถสถาปนาอำนาจปกครองเหนือพื้นที่ไพศาลอันเป็นที่ตั้งของประเทศลาวและกัมพูชาปัจจุบัน<ref>{{cite web |url=https://books.google.com/books?id=FMJ8KP8i3v0C&pg=PA1653&lpg=PA1653&dq=invaded+Siam+again+in+1785&source=bl&ots=0gcShK4bDM&sig=Ej04z_w6tiHvBmVyfkimcvRZsD4&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjfms3pw6DJAhUDjJQKHakVClsQ6AEILTAD#v=onepage&q=invaded%20Siam%20again%20in%201785&f=false |title= The Greenwood Encyclopedia of International Relations: S-Z by Cathal J. Nolan | publisher= Google Books |date= |accessdate=November 21, 2015}}</ref> ในปี 2364 [[จอห์น ครอว์เฟิร์ด]]ถูกส่งมาเจรจาความตกลงการค้าฉบับใหม่กับกรุงรัตนโกสินทร์ซึ่งเป็นสัญญาณแรกของปัญหาที่จะครอบงำการเมืองสยามในคริสต์ศตวรรษที่ 19<ref>{{cite web|url=http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=7813138|title=The Crawford Papers — A Collection of Official Records relating to the Mission of Dr. John Crawfurd sent to Siam by the Government of India in the year 1821 |date=1971|page=285|publisher=Cambridge Journals Online|work=Cambridge.org|accessdate=27 September 2015}}</ref> ในปี 2369 กรุงเทพมหานครลงนาม[[สนธิสัญญาเบอร์นี]] หลัง[[สงครามอังกฤษ-พม่าครั้งที่หนึ่ง]]ยุติลงด้วยชัยของอังกฤษ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|281}} ปีเดียวกัน [[เจ้าอนุวงศ์]]แห่งเวียงจันทน์ทรง[[กบฏเจ้าอนุวงศ์|ก่อกบฏ]]เพราะเข้าพระทัยว่าอังกฤษจะบุกกรุงเทพมหานคร แต่ถูกปราบปราม<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|283–5}} ผลทำให้กรุงเวียงจันทน์ถูกทำลาย รวมทั้งมีการกวาดต้อนชาวลาวข้ามแม่น้ำโขงมาอยู่ใน[[หัวเมืองลาวอีสาน|เขตที่ราบสูงโคราชจำนวนมาก]]<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|285–6}} กรุงเทพมหานครยังทำ[[อานัมสยามยุทธ|สงครามแย่งชิงอิทธิพลเหนือกัมพูชากับญวน]] ทำให้กรุงเทพมหานครกลับมามีอิทธิพลเหนือกัมพูชาอีกครั้ง<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|290–2}}

[[ไฟล์:King and Tsar.jpg|thumb|right|200x200px|[[จักรพรรดินิโคลัสที่ 2 แห่งรัสเซีย]]กับรัชกาลที่ 5 ในปี 2440 ระหว่าง[[การเสด็จประพาสยุโรปของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว|การเสด็จประพาสยุโรป]]]]

ตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 สยามพยายามทำให้กลุ่มชาติพันธุ์ภายในราชอาณาจักรให้อยู่ในฐานะอาณานิคม<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|308}} ในรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]] ด้วยตระหนักถึงภัยคุกคามจากชาติตะวันตก ราชสำนักจึงติดต่อรัฐบาลอังกฤษโดยตรงเพื่อลดความตึงเครียด<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|311}} ฝ่ายรัฐบาลอังกฤษส่งเซอร์[[จอห์น เบาริ่ง]]เข้ามาทำ[[สนธิสัญญาเบาว์ริง]] ซึ่งเป็นสนธิสัญญาไม่เป็นธรรมฉบับแรก ๆ อันนำมาสู่การทำสนธิสัญญากับชาติอื่นด้วยเงื่อนไขที่คล้ายกัน หากก็นำมาซึ่งการพัฒนาเศรษฐกิจในกรุงเทพมหานครและการค้าระหว่างประเทศ<ref name="thaising">{{cite web | title = Ode to Friendship, Celebrating Singapore - Thailand Relations: Introduction | publisher = National Archives of Singapore | year = 2004 | url = http://www.a2o.com.sg/a2o/public/html/online_exhibit/odetoFriendship/html/Introduction/index.htm | accessdate = 2007-04-24 | archive-date = 2007-03-03 | archive-url = https://web.archive.org/web/20070303000031/http://www.a2o.com.sg/a2o/public/html/online_exhibit/odetoFriendship/html/Introduction/index.htm | url-status = dead }}</ref> การเสด็จสวรรคตอย่างกระทันหันของพระองค์ด้วยโรคมาลาเรียทำให้เจ้าฟ้าจุฬาลงกรณ์ฯ สืบราชสมบัติทั้งที่ยังไม่บรรลุนิติภาวะ โดยมี[[สมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค)]] เป็นผู้สำเร็จราชการ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|327}}

[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงรวมศูนย์อำนาจ ตั้งสภาช่วยราชการ [[การเลิกทาสและไพร่ในประเทศไทย|การเลิกทาสและไพร่]]อันเป็นการยกเลิกระบบแรงงานเกณฑ์<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|329–30}} [[วิกฤตการณ์วังหน้า]]ในปี 2417 ทำให้ความพยายามปฏิรูปต้องหยุดชะงัก<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|331–3}} ในคริสต์ทศวรรษ 1870–80 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงใช้นโยบาย[[การผนวกนครเชียงใหม่ของสยาม|ผนวกหัวเมืองเหนือเข้าเป็นส่วนหนึ่งของราชอาณาจักร]] และต่อมาได้ขยายไปยังภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|334–5}} ในปี 2430 มีการตั้งกรมจำนวน 12 กรมซึ่งต่อมาเป็นกระทรวงต่าง ๆ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|347}} ในปี 2436 เกิด[[วิกฤตการณ์ ร.ศ. 112]] เนื่องจากความขัดแย้งกับฝรั่งเศสทำให้มีการเรียกร้องเอาดินแดนลาวฝั่งตะวันออกของแม่น้ำโขง<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|350–3}} ฝรั่งเศสและบริเตนตกลงให้สยามเป็น[[รัฐกันชน]]ระหว่างเจ้าอาณานิคมทั้งสอง<ref>เพ็ญศรี ดุ๊ก. (2542). '''การต่างประเทศกับเอกราชและอธิปไตยของไทย'''. บริษัท เท็กซ์ แอนด์ เจอร์นัล พับลิเคชั่น จำกัด. หน้า 3.</ref> ล่วงเข้าคริสต์ศตวรรษที่ 20 สยามมุ่งเจรจาแก้ไขสนธิสัญญาไม่เป็นธรรมตั้งแต่สนธิสัญญาเบาว์ริงรวมทั้ง[[สิทธิสภาพนอกอาณาเขต]] แต่ต้องแลกมาด้วยการแลกเปลี่ยนดินแดนหลายครั้ง<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|358–9}} ต่อมามีการเริ่มระบบ[[มณฑลเทศาภิบาล]]ซึ่งเป็นการสร้าง[[รัฐชาติ]]สมัยใหม่<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|362–3}} ในปี 2448 เกิดกบฏในหัวเมืองปัตตานีโบราณ อุบลราชธานี และแพร่เพื่อต่อต้านความพยายามลดทอนอำนาจของเจ้าผู้ปกครองท้องถิ่น<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|371–3}}

ในปี 2454 เกิด[[กบฏ ร.ศ. 130]] ซึ่งคณะนายทหารพยายามล้มล้างระบอบสมบูรณาญาสิทธิราช<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|397}} [[พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ทรงตอบโต้ด้วยการโฆษณาชวนเชื่อจนสิ้นรัชกาล<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|402}} ทรงเผยแพร่แนวพระราชดำริว่าด้วยชาติไทย<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|404}} ในปี 2460 รัฐบาลประกาศเข้าสู่[[สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง]]โดยถือฝ่ายสัมพันธมิตร เพื่อตัดความกังวลที่ว่าฝ่ายสัมพันธมิตรอาจจัดการกับประเทศเป็นกลางและต้องการแก้ไขสนธิสัญญาไม่เป็นธรรมต่าง ๆ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|407}} ผลทำให้สยามได้เข้าร่วม[[การประชุมสันติภาพปารีส ค.ศ. 1919|การประชุมสันติภาพที่แวร์ซาย]] มีอำนาจอิสระในการเก็บภาษีและยกเลิกสิทธิสภาพนอกอาณาเขต<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|408}}

=== ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ สงครามโลกครั้งที่สอง และสงครามเย็น ===
{{บทความหลัก|การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|ประเทศไทยในสงครามโลกครั้งที่สอง|ประวัติศาสตร์ไทย (พ.ศ. 2475–2516)}}
[[ไฟล์:Siam-tries-a-peoples-party.jpg|thumb|left|200px|[[พระยามโนปกรณนิติธาดา (ก้อน หุตะสิงห์)]] ปราศรัยต่อฝูงชนหน้า[[พระที่นั่งอนันตสมาคม]]]]

สืบจากปัญหาเศรษฐกิจรุนแรงจาก[[ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่]] และราคาข้าวตกลงอย่างรุนแรง นอกจากนี้ยังมีการลดรายจ่ายภาครัฐอย่างมากทำให้เกิดความไม่พอใจในหมู่อภิชน<ref name="loc"/>{{rp|25}} วันที่ 24 มิถุนายน 2475 [[คณะราษฎร]]นำ[[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|ปฏิวัติ]]เปลี่ยนแปลงการปกครองจากสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาเป็น[[ประชาธิปไตย|ระบอบประชาธิปไตย]] ทำให้คณะราษฎรเข้ามามีบทบาททางการเมือง ปลายปี 2476 เกิด[[กบฏบวรเดช]] ซึ่งหวังเปลี่ยนแปลงการปกครองกลับสู่สมบูรณาญาสิทธิราช แต่ล้มเหลว<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|446–8}} ปี 2477 [[พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว]]มีความเห็นไม่ลงรอยกับรัฐบาลจึงทรงสละราชสมบัติในปี {{abbr|2478|นับศักราชแบบเก่า}} สภาผู้แทนราษฎรเลือก[[พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร|พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอานันทมหิดล]]เป็นพระมหากษัตริย์ ซึ่งขณะนั้นทรงศึกษาอยู่ในประเทศสวิสเซอร์แลนด์<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|448–9}}

เดือนธันวาคม 2481 พลตรี[[แปลก พิบูลสงคราม|หลวงพิบูลสงคราม]]ได้เป็นนายกรัฐมนตรี เขาปราบปรามศัตรูทางการเมืองรวมทั้งต่อต้านราชวงศ์อย่างเปิดเผย<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|457}} รัฐบาลมีแนวคิดชาตินิยมและปรับให้เป็นตะวันตก และเริ่มดำเนินนโยบายต่อต้านจีนและฝรั่งเศส<ref name="loc"/>{{rp|28}} วันที่ 23 มิถุนายน 2482 มีการเปลี่ยนชื่อประเทศจาก "สยาม" มาเป็น "ไทย" ในปี 2484 เกิด[[กรณีพิพาทอินโดจีน|สงครามขนาดย่อม]]ขึ้นระหว่าง[[วิชีฝรั่งเศส]]กับไทย ทำให้ไทยได้ดินแดนเพิ่มจากลาวและกัมพูชาช่วงสั้น ๆ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|462}} วันที่ 8 ธันวาคม ปีเดียวกัน [[การบุกครองไทยของญี่ปุ่น|ประเทศญี่ปุ่นบุกครองไทย]] และรัฐบาลลงนามเป็น[[ฝ่ายอักษะ|พันธมิตรทางทหารกับญี่ปุ่น]] และประกาศสงครามกับสหรัฐและสหราชอาณาจักร<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|465}} มีการตั้งขบวนการ[[เสรีไทย]]ขึ้นทั้งในและต่างประเทศเพื่อต่อต้านรัฐบาลและการยึดครองของญี่ปุ่น<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|465–6}} หลังสงครามยุติในปี 2488 ประเทศไทยลงนาม[[ความตกลงสมบูรณ์แบบ]]เพื่อเลิกสถานะสงครามกับสหราชอาณาจักร

ในเดือนมิถุนายน 2489 พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล[[การสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล|เสด็จสวรรคตอย่างเป็นปริศนา]] และ[[พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช|สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลเดช]]ทรงสืบราชสมบัติต่อมา [[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2490|รัฐประหารปี 2490]] โดยฝ่ายนิยมเจ้าและทหารทำให้คณะราษฎรหมดอำนาจทางการเมือง และเข้าสู่ยุค "การเมืองสามเส้า" ในระหว่างปี 2490 ถึง 2500 โดยแปลก, [[สฤษดิ์ ธนะรัชต์]], และ[[เผ่า ศรียานนท์]] คานอำนาจกัน ในปี 2497 ประเทศไทยเข้าเป็นสมาชิก[[องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] (ซีโต้) เป็นพันธมิตรกับสหรัฐ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|493}} ในปี 2500 ฝ่ายนิยมเจ้าและอนุรักษนิยม[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2500|รัฐประหาร]]โดยมีจอมพลสฤษดิ์เป็นหัวหน้า จอมพลสฤษดิ์ปกครองอย่างเบ็ดเสร็จเด็ดขาด เขาสร้างความชอบธรรมโดยตอกย้ำสภาพสมมติเทพของกษัตริย์ และผูกโยงความจงรักภักดีต่อรัฐบาลกับพระมหากษัตริย์<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|511}} รัฐบาลมุ่งปรับปรุงโครงสร้างพื้นฐานและการศึกษา<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|514}} และในปี 2504 หลังสหรัฐเข้า[[สงครามเวียดนาม]] เกิดสัญญาลับซึ่งสหรัฐให้การคุ้มครองไทย<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|523}}

[[ประเทศไทยในสงครามเวียดนาม|สงครามเวียดนาม]]เร่งให้เกิดการทำให้ทันสมัยและการกลายเป็นตะวันตกของสังคมไทย มีการอพยพจากชนบทสู่เมืองเพื่อหางาน ชาวนาในชนบทเกิดสำนึกเรื่องชนชั้นและรวมตัวกับ[[พรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทย]]เริ่มตั้งแต่ปี 2507<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|528}} การพัฒนาทางเศรษฐกิจและการศึกษาทำให้เกิดชนชั้นกลางใหม่ขึ้นในกรุงเทพมหานครและตามหัวเมืองใหญ่ ซึ่งเป็นกลุ่มผู้มีการศึกษา มีรายได้พอสำหรับการให้การศึกษาแก่บุตร และสามารถเปลี่ยนฐานะทางเศรษฐกิจและสังคมได้<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|534}} ในเดือนตุลาคม 2514 มีการชุมนุมใหญ่ต่อต้านเผด็จการจอมพล[[ถนอม กิตติขจร]] และมีการสลายการชุมนุมจนมีผู้เสียชีวิต<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|541–3}} ที่เรียก "[[เหตุการณ์ 14 ตุลา]]" พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงแต่งตั้ง[[สัญญา ธรรมศักดิ์]]เป็นนายกรัฐมนตรีนับว่าพระมหากษัตริย์เข้ามามีบทบาททางการเมืองโดยตรงครั้งแรกนับแต่ปี 2475<ref name="bri16"/> ผลของเหตุการณ์ดังกล่าวทำให้เกิดประชาธิปไตยระบบรัฐสภาช่วงสั้น ๆ<ref name="bri16"/> ที่มักเรียกว่า "ยุคประชาธิปไตยเบ่งบาน"

=== ร่วมสมัย ===
{{หลัก|ประวัติศาสตร์ไทย (พ.ศ. 2516–2544)|ประวัติศาสตร์ไทยหลัง พ.ศ. 2544}}
หลัง[[เหตุการณ์ 14 ตุลา]] 2516 มีการดำเนินกิจกรรมทางการเมืองและเสรีภาพในการแสดงออกอย่างที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน รวมทั้งการแพร่หลายของวรรณกรรมคอมมิวนิสต์<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|544, 546}} ในช่วงนั้นรัฐบาลผสม[[หม่อมราชวงศ์เสนีย์ ปราโมช]]ไม่มั่นคงและคอมมิวนิสต์ชนะทั้งในเวียดนาม ลาวและกัมพูชา<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|547}} สถาบันพระมหากษัตริย์ ชนชั้นนำและชนชั้นกลางจำนวนมากมองว่านักศึกษาฝ่ายซ้ายถูกคอมมิวนิสต์ชี้นำ ทำให้มีการสนับสนุนองค์การฝ่ายขวาต่าง ๆ<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|548}} ปลายปี 2519 เกิดการสังหารหมู่ที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ใน "[[เหตุการณ์ 6 ตุลา]]"<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|548–9}} เป็นการปิดฉากการทดลองทางประชาธิปไตย กองทัพกลับเข้ามามีอำนาจ และการแสดงออกถูกปิดกั้น<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|549}} หลังจากนั้น รัฐบาล[[ธานินทร์ กรัยวิเชียร]] "กลับไปใช้อำนาจนิยมยิ่งกว่าสมัยสมบูรณาญาสิทธิราช"<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|552}} นักเคลื่อนไหวฝ่ายซ้ายหนีเข้าป่าและออกนอกประเทศจำนวนมาก รัฐบาลเริ่มเสียการสนับสนุนจากกองทัพ จนมี[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2520|การเปลี่ยนตัวนายกรัฐมนตรีในปี 2520]]<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|552–3}} รัฐบาลใหม่ของพลเอก [[เกรียงศักดิ์ ชมะนันทน์]] ไม่สามารถรับมือกับปัญหาเศรษฐกิจและปัญหาผู้ลี้ภัยและการปะทะตามชายแดนกับเวียดนามทำให้พลเอก [[เปรม ติณสูลานนท์]] เป็นนายกรัฐมนตรีแทน<ref name="wyatt"/>{{rp|553–4}} 

[[การก่อการกำเริบคอมมิวนิสต์ในประเทศไทย|การสู้รบกับคอมมิวนิสต์]]ยุติลงอย่างสิ้นเชิงเมื่อปี 2523<ref name="ชนิดา"/>{{rp|60}} รัฐบาลสามารถนำผู้ก่อการเริบกลับเข้าสู่สังคมและจัด[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2526|การเลือกตั้งทั่วไปได้ในปี 2526]]<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|557}} พลเอกเปรมเป็นนายกรัฐมนตรีแปดปีในระบอบ "ประชาธิปไตยครึ่งใบ" ซึ่งมีสภาผู้แทนราษฎรที่สมาชิกมาจากการเลือกตั้งและวุฒิสภาที่สมาชิกมาจากการแต่งตั้ง ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีจาก[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2531|การเลือกตั้งครั้งแรกในปี 2531]]<ref name="bri31"/> ได้แก่ พลเอก [[ชาติชาย ชุณหะวัณ]] เขาดูแลกองทัพที่เป็นพวกของตน ทำให้กองทัพอีกฝ่าย[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2534|ยึดอำนาจในเดือนกุมภาพันธ์ 2534]] นำโดยพลเอก [[สุจินดา คราประยูร]] ทีแรกเขาให้สัญญาว่าจะไม่รับอำนาจทางการเมืองแต่สุดท้ายเขาตระบัดสัตย์และเข้าเป็นหัวหน้ารัฐบาลใหม่<ref name="wyatt"/>{{rp|572–3}} ทำให้เกิดการประท้วงต่อต้านรัฐบาล เกิดการสลายการชุมนุมทำให้มีผู้เสียชีวิต เรียกเหตุการณ์นี้ว่า "[[พฤษภาทมิฬ]]" พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชรับสั่งให้พลเอกสุจินดาและพลตรี [[จำลอง ศรีเมือง]] แกนนำผู้ประท้วง เข้าเฝ้า แล้วหลังจากนั้นพลเอกสุจินดาก็ลาออก

ปี 2540 เกิด[[วิกฤตการณ์ทางการเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540|วิกฤตการณ์ทางการเงิน]]ที่เรียกว่า "วิกฤตต้มยำกุ้ง" ยุติการเติบโตทางเศรษฐกิจ 40 ปีติดต่อกัน<ref name="beyond"/>{{rp|3}} ทำให้อัตราแลกเปลี่ยนเงินบาทเทียบกับดอลลาร์สหรัฐอ่อนตัวลง<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|576}} รัฐบาล[[ชวน หลีกภัย]]ทำข้อตกลงกู้ยืมเงินจาก[[กองทุนการเงินระหว่างประเทศ]] แต่ปัญญาชนหลายคนโจมตีว่าเป็นกองทุนช่วยเหลือคนรวย และไม่สนใจการฉ้อราษฎร์บังหลวง<ref name="Wyatttrans"/>{{rp|576}} ต่อมา [[ทักษิณ ชินวัตร]] ชนะ[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2544|การเลือกตั้งทั่วไปปี 2544]] นโยบายของเขาประสบความสำเร็จในการลดความยากจนในชนบท<ref name=autogenerated4>{{cite web|url=http://siteresources.worldbank.org/INTTHAILAND/Resources/Economic-Monitor/2005nov-econ-full-report.pdf |title=Thailand Economic Monitor, November 2005 |format=PDF |accessdate=19 February 2010}}</ref> และริเริ่มระบบประกันสุขภาพถ้วนหน้า<ref>NaRanong, Viroj, Na Ranong, Anchana, Universal Health Care Coverage: Impacts of the 30-Baht Health Care Scheme on the Rural Poor in Thailand, TDRI Quarterly Review, September 2006</ref> ซึ่งทำให้เขาได้รับฐานเสียงขนาดใหญ่ในหมู่คนยากจน<ref name=jam>Protesters Jam Bangkok, but Rural Thais Love the Leader. ''The New York Times'', 6 March 2006</ref> ในปี 2547 เกิด[[แผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิในมหาสมุทรอินเดีย พ.ศ. 2547|คลื่นสึนามิพัดถล่มภาคใต้]]และเริ่มต้น[[ความไม่สงบในชายแดนภาคใต้ของประเทศไทย|ความไม่สงบในสามจังหวัดชายแดนใต้]]อีกครั้ง ในปี 2548 ทักษิณชนะ[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2548|การเลือกตั้งทั่วไป]]อย่างถล่มทลายและดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเป็นสมัยที่สอง โดยมีผู้มาใช้สิทธิมากที่สุดเป็นประวัติการณ์<ref>{{cite news |first=Pongsudhirak |last=Thitinan |title=Victory places Thaksin at crossroads |url=http://www.bangkokpost.com/election2005/090205_news13.html |newspaper=Bangkok Post }}</ref>  ตั้งแต่ปลายปี 2548 เกิด[[วิกฤตการณ์การเมืองไทย พ.ศ. 2548–2553|วิกฤตการณ์ทางการเมือง]]ขึ้นโดยกลุ่ม[[พันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย]] (พธม.) ประท้วงขับไล่เขาออกจากตำแหน่ง สุดท้ายมี[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2549|รัฐประหาร]]ล้มรัฐบาลทักษิณในเดือนกันยายน 2549 รัฐบาลทหารปกครองประเทศหนึ่งปีจนมี[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรในประเทศไทย พ.ศ. 2550|การเลือกตั้งเป็นการทั่วไป]]ในปี 2550

[[พรรคพลังประชาชน (พ.ศ. 2541)|พรรคพลังประชาชน]]ชนะการเลือกตั้งเป็นการทั่วไปในปี 2550 และจัดตั้งรัฐบาล ต่อมา พธม. จัด[[การชุมนุมของพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตย พ.ศ. 2551|การชุมนุมใหญ่ในปี 2551]] ซึ่งมี[[การบุกยึดท่าอากาศยานในประเทศไทย พ.ศ. 2551|การปิดท่าอากาศยานดอนเมืองและสุวรรณภูมิ]] ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัย[[คดียุบพรรคการเมือง พ.ศ. 2551|ยุบพรรครัฐบาล 3 พรรค]] หลังจากนั้น พรรคประชาธิปัตย์ได้เป็นรัฐบาล [[แนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ]] ซึ่งเป็นกลุ่มผู้สนับสนุนทักษิณ ชุมนุมประท้วงรัฐบาลใน[[เหตุการณ์ความไม่สงบทางการเมืองในประเทศไทย เมษายน พ.ศ. 2552|ปี 2552]] และ [[การชุมนุมของแนวร่วมประชาธิปไตยต่อต้านเผด็จการแห่งชาติ พ.ศ. 2553|2553]] ซึ่งครั้งหลังนี้ยุติลงด้วย[[การสลายการชุมนุมที่แยกราชประสงค์ พ.ศ. 2553|การเข้าสลายการชุมนุมของทหาร]]ทำให้มีผู้เสียชีวิตกว่า 70 คน ใน[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2554|การเลือกตั้งทั่วไปปี 2554]] ผลปรากฏว่า[[พรรคเพื่อไทย]] นำโดย[[ยิ่งลักษณ์ ชินวัตร]] ชนะการเลือกตั้ง และเป็นผู้นำจัดตั้งรัฐบาล ในปีเดียวกัน เกิด[[อุทกภัยในประเทศไทย พ.ศ. 2554|มหาอุทกภัย]] มีพื้นที่ประสบภัย 65 จังหวัด นับเป็น "อุทกภัยครั้งร้ายแรงที่สุดทั้งในแง่ของปริมาณน้ำและจำนวนผู้ได้รับผลกระทบ"<ref name="Reuters 4 Oct">{{cite news|last=Skulpichetrat|first=Jutarat|title=Thai floods kill 224, inundate World Heritage Site|url=http://www.reuters.com/article/2011/10/04/uk-thailand-flooding-idUSLNE79301K20111004|accessdate=5 October 2011|agency=Reuters|date=4 October 2011|author2=Prak Chan Thul|editor=Alan Raybould}}</ref>

ปลายปี 2556 เกิด[[วิกฤตการณ์การเมืองไทย พ.ศ. 2556–2557|วิกฤตการณ์การเมืองรอบใหม่]] มีสาเหตุหลักจากสภาผู้แทนราษฎรผลักดันร่างพระราชบัญญัตินิรโทษกรรมฯ<ref name = senators_discuss_bill>{{cite news|title=Protests as Thailand senators debate amnesty bill|url=http://www.theguardian.com/world/2013/nov/11/thailand-protests-amnesty-bill|accessdate=13 January 2014|newspaper=The Guardian|date=11 November 2013}}</ref> เกิดการชุมนุมประท้วงรัฐบาลยิ่งลักษณ์ และรัฐบาลยุบสภาผู้แทนราษฎร และจัด[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2557|การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร]]เมื่อวันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2557 แต่ศาลรัฐธรรมนูญเพิกถอนการเลือกตั้ง วันที่ 22 พฤษภาคม 2557 กองทัพ[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557|ยึดอำนาจการปกครองประเทศ]] คณะผู้ยึดอำนาจการปกครองพยายามจัดโครงสร้างการเมืองเพื่อสงวนอำนาจของอภิชน เพิ่มบทบาทและอำนาจของกองทัพขณะที่ลดอำนาจของประชาสังคมและการปกครองส่วนท้องถิ่นจากการเลือกตั้ง นอกจากนี้ยังมีการวางแผนปฏิรูปประเทศ 20 ปี และให้วุฒิสภาที่มาจากการแต่งตั้งเป็นผู้ดำเนินการ<ref name="trans">Kongkirati, P., & Kanchoochat, V. (2018). The Prayuth Regime: Embedded Military and Hierarchical Capitalism in Thailand. ''TRaNS: Trans -Regional and -National Studies of Southeast Asia'', 6(2), 279-305. doi:10.1017/trn.2018.4</ref>{{rp|281–2}} ซึ่งทำให้ประเทศไทยเข้าสู่ยุคที่กองทัพชี้นำประชาธิปไตย<ref>{{Cite journal|last=Montesano|first=Michael J.|date=2019|title=The Place of the Provinces in Thailand's Twenty-Year National Strategy: Toward Community Democracy in a Commercial Nation?|url=https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf|journal=ISEAS Perspective|volume=2019|issue=60|pages=1–11|access-date=23 August 2020|archive-date=13 September 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200913092250/https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf|url-status=deviated|accessdate=2021-06-25|archivedate=2020-09-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200913092250/https://www.iseas.edu.sg/images/pdf/ISEAS_Perspective_2019_60.pdf}}</ref> หลังพระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดช[[การสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช|เสด็จสวรรคตในปี 2559]] และเข้าสู่รัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว]] กองทัพก้าวเข้ามาเป็นผู้ชี้นำการกระจายอำนาจและผลประโยชน์ในช่วงหลังเปลี่ยนรัชกาลใหม่<ref name="trans"/>{{rp|286}} ต่อมาในปี 2560 มีการประกาศใช้[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560|รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทยฉบับล่าสุด]] หลัง[[การออกเสียงประชามติร่างรัฐธรรมนูญไทย พ.ศ. 2559|การลงประชามติเมื่อปีก่อน]] 

หลังจาก[[คณะรักษาความสงบแห่งชาติ]]ครองอำนาจยาวนานถึง 5 ปี 1 เดือน 3 สัปดาห์ 3 วัน คสช.ก็ยอมให้จัด[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2562|การเลือกตั้งทั่วไปในปี 2562]] ผลทำให้เกิดรัฐบาลผสมที่มี[[พรรคพลังประชารัฐ]]เป็นแกนนำ โดยได้รับการสนับสนุนจากวุฒิสภา ในปี 2563 เริ่มเกิด[[การประท้วงในประเทศไทย พ.ศ. 2563–2564|การประท้วงในประเทศ]]ต่อต้านรัฐบาลประยุทธ์สืบเนื่องจากคำวินิจฉัยยุบพรรคอนาคตใหม่ ตลอดจนมาตรการรับมือ[[การระบาดทั่วของโควิด-19 ในประเทศไทย|การระบาดทั่วของโควิด-19]] ของรัฐบาล ในการประท้วงนั้นมีข้อเสนอปฏิรูปสถาบันพระมหากษัตริย์<ref name=prachatai_11082020>{{cite news |title=[Full statement] The demonstration at Thammasat proposes monarchy reform |date=11 August 2020 |url=https://prachatai.com/english/node/8709 |access-date=23 August 2020 |work=Prachatai English |language=en |archive-date=20 August 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200820123613/https://prachatai.com/english/node/8709 |url-status=live }}</ref> รวมทั้งมีกระแส[[สาธารณรัฐนิยม]]มากที่สุดอย่างไม่เคยปรากฏมาก่อน<ref>{{cite news |last1=Cunningham |first1=Philip J |title=An unexpectedly successful protest |url=https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1990175/an-unexpectedly-successful-protest |access-date=24 September 2020 |work=Bangkok Post |archive-date=8 November 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20201108024423/https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1990175/an-unexpectedly-successful-protest |url-status=live }}</ref>

ในวันที่ 22 สิงหาคม 2566 ปรากฏว่า[[พรรคเพื่อไทย]]ได้จัดตั้งรัฐบาลร่วมกับพรรคการเมืองฝ่ายทหารสองพรรค{{อ้างอิง}} ได้แก่ [[พรรครวมไทยสร้างชาติ]] ซึ่งมีพลเอก [[ประยุทธ์ จันทร์โอชา]] (อดีตหัวหน้า[[คณะรักษาความสงบแห่งชาติ]]) เป็นอดีตประธานยุทธศาสตร์พรรค และ[[พรรคพลังประชารัฐ]] ซึ่งมีพลเอก [[ประวิตร วงษ์สุวรรณ]] (อดีตรองหัวหน้าคณะรักษาความสงบแห่งชาติ) เป็นหัวหน้าพรรค ส่งผลให้[[พรรคก้าวไกล]]ที่ได้รับคะแนนเสียงสูงสุดจากการเลือกตั้งกลายเป็นพรรคฝ่ายค้าน

== ภูมิประเทศ ==
{{บทความหลัก|ภูมิศาสตร์ไทย}}
{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 200
| image1 = Nan z doi phuka 2006 1003.jpg
| caption1 = [[อุทยานแห่งชาติดอยภูคา|ดอยภูคา]]ใน[[จังหวัดน่าน]]
| image2 = Chaophrayansawan03.jpg
| caption2 = ต้น[[แม่น้ำเจ้าพระยา]]ใน[[จังหวัดนครสวรรค์]]
| image3 = Isla Phi Phi Lay, Tailandia, 2013-08-19, DD 04.JPG
| caption3 = [[หมู่เกาะพีพี]]
}}
ประเทศไทยตั้งอยู่กลาง[[คาบสมุทรอินโดจีน]]ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ และยังอยู่บน[[คาบสมุทรมลายู]]ด้วย อยู่ระหว่างละติจูด 5° ถึง 21° เหนือ และลองติจูด 97° ถึง 106° ตะวันออก มีพรมแดนด้านตะวันออกติด[[ประเทศลาว]]และ[[ประเทศกัมพูชา]] ทิศใต้เป็น[[ชายแดนมาเลเซีย-ไทย|แดนต่อแดน]][[ประเทศมาเลเซีย]]และ[[อ่าวไทย]] ทิศตะวันตกติด[[ทะเลอันดามัน]]และ[[ประเทศพม่า]] และทิศเหนือติดประเทศพม่าและลาว มี[[แม่น้ำโขง]]กั้นเป็นบางช่วง ประเทศไทยมีพื้นที่ 513,115 ตารางกิโลเมตร เป็น[[รายชื่อประเทศและเขตการปกครองเรียงตามขนาดพื้นที่ทั้งหมด|อันดับที่ 51 ของโลก]]และอันดับที่ 3 ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองจากประเทศอินโดนีเซียและเมียนมาร์ ประเทศไทยมีอาณาเขตทางทะเล (maritime zone) ตาม[[อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล|อนุสัญญาสหประชาชาติว่าด้วยกฎหมายทะเล ค.ศ. 1982]] กว่า 323,488 ตารางกิโลเมตร มีความยาวชายฝั่งทะเลทั้งฝั่งอ่าวไทย และฝั่งอันดามันรวมถึงช่องแคบมะละกาตอนเหนือ รวมความยาวชายฝั่งทะเลในประเทศไทยทั้งสิ้น 3,148 กิโลเมตร<ref>[http://www.mkh.in.th/index.php?option=com_content&view=article&id=47&Itemid=153&lang=th อาณาเขตทางทะเล (Maritime Zone)] ''ฐานข้อมูลความรู้ทางทะเล''. สืบค้น 28-8-61.</ref>

ประเทศไทยมีลักษณะภูมิประเทศที่หลากหลาย [[ภาคเหนือ (ประเทศไทย)|ภาคเหนือ]]เป็นพื้นที่ภูเขาสูงสลับซับซ้อน จุดสูงที่สุดในประเทศไทย คือ [[ดอยอินทนนท์]] ณ 2,565 เมตรเหนือระดับน้ำทะเล<ref>{{cite web|title=Doi Inthanon National Park|url=http://www.tourismthailand.org/See-and-Do/Sights-and-Attractions-Detail/Doi-Inthanon-National-Park--153|website=Tourism Authority of Thailand (TAT)|accessdate=21 July 2015|archiveurl=https://archive.today/20150501001027/http://www.tourismthailand.org/See-and-Do/Sights-and-Attractions-Detail/Doi-Inthanon-National-Park--153|archivedate=1 May 2015|df=}}</ref> รวมทั้งยังปกคลุมด้วยป่าไม้อันเป็นต้นน้ำที่สำคัญของประเทศ [[ภาคอีสาน (ประเทศไทย)|ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ]]ส่วนใหญ่เป็นพื้นที่ของที่ราบสูงโคราช สภาพของดินค่อนข้างแห้งแล้งและไม่ค่อยเอื้อต่อการเพาะปลูก [[ภาคกลาง (ประเทศไทย)|ภาคกลาง]]เป็นที่ราบลุ่มน้ำท่วมถึง มี[[แม่น้ำเจ้าพระยา]] แม่น้ำใหญ่ที่สุดในประเทศซึ่งเกิดจาก[[แม่น้ำปิง]]และ[[แม่น้ำน่าน]]ที่ไหลมาบรรจบกันที่ปากน้ำโพ [[จังหวัดนครสวรรค์]] ทำให้ภาคกลางเป็นภาคที่อุดมสมบูรณ์ที่สุด และถือได้ว่าเป็นแหล่งปลูกข้าวที่สำคัญแห่งหนึ่งของโลก<ref name="ชนิดา"/>{{rp|103}} [[ภาคใต้ (ประเทศไทย)|ภาคใต้]]เป็นส่วนหนึ่งของคาบสมุทรมลายู<ref> Tourism Authority of Thailand. (1996). '''The 'Personality' of Thailand'''. Darnsitha Press Co., Ltd. ISBN 974-8236-29-5.</ref>{{rp|22}} ขนาบด้วยทะเลทั้งสองด้าน มีจุดที่แคบลง ณ [[คอคอดกระ]] แล้วขยายใหญ่เป็น[[คาบสมุทรมลายู]] [[ทะเลสาบสงขลา]]เป็นทะเลสาบที่ใหญ่ที่สุดของประเทศไทย ส่วน[[ภาคตะวันตก (ประเทศไทย)|ภาคตะวันตก]]เป็นหุบเขาและแนวเทือกเขาซึ่งพาดตัวมาจากทางตะวันตกของภาคเหนือ

=== ภูมิอากาศ ===
{{บทความหลัก|ภูมิอากาศไทย}}
ภูมิอากาศของไทยส่วนใหญ่เป็นแบบ "ภูมิอากาศร้อนชื้นเขตร้อนหรือ[[ภูมิอากาศแบบทุ่งหญ้าสะวันนา|สะวันนา]]" ตาม[[การแบ่งเขตภูมิอากาศแบบเคิปเปน]]<ref>{{cite web|title=Tropical Savannas|url=https://php.radford.edu/~swoodwar/biomes/?page_id=105|work=Biomes of the World|publisher=S. L. Woodward|accessdate=23 February 2014|author=Dr. Susan L. Woodward|year=1997–2014}}</ref> ส่วนปลายใต้สุดและตะวันออกสุดของประเทศมี[[ภูมิอากาศแบบมรสุมเขตร้อน]] ประเทศไทยมีอุณหภูมิเฉลี่ยระหว่าง 18–34 [[องศาเซลเซียส|°C]]<ref name="อากาศ">{{cite web|url= http://thai.tourismthailand.org/about-thailand/about-thailand-34-1.html|title= ข้อมูลประเทศไทย - ภูมิอากาศ|accessdate=2010-05-07|author= |date= |work= |publisher= [[การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย]]|archiveurl= https://web.archive.org/web/20080119070852/http://thai.tourismthailand.org/about-thailand/about-thailand-34-1.html|archivedate= 2008-01-19|url-status= live}}</ref>

ประเทศไทยมี 3 ฤดูกาล ฤดูแรกเป็นฤดูฝนหรือฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต้ (กลางเดือนพฤษภาคมถึงกลางเดือนตุลาคม) ฝนตกหนักที่สุดในเดือนสิงหาคมและกันยายน<ref name=tmd>{{cite web|url=http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf|title=The Climate of Thailand|publisher=Thai Meteorological Department|accessdate=18 August 2016|archive-date=2016-08-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20160801225446/http://www.tmd.go.th/en/archive/thailand_climate.pdf|url-status=dead}}</ref>{{rp|2}} ฤดูหนาวหรือฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเริ่มตั้งแต่กลางเดือนตุลาคมถึงกลางเดือนกุมภาพันธ์ พื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศมีอากาศแห้งและอุณหภูมิไม่ร้อนมาก ยกเว้นภาคใต้ที่มีฝนตกหนัก โดยเฉพาะอย่างยิ่งระหว่างเดือนตุลาคมถึงพฤศจิกายน<ref name=tmd />{{rp|2}} ส่วนฤดูร้อนหรือฤดูก่อนมรสุมกินเวลาตั้งแต่กลางเดือนกุมภาพันธ์ถึงกลางเดือนพฤษภาคมซึ่งมีอากาศร้อน สำหรับภาคเหนือ ตะวันออกเฉียงเหนือ กลางและตะวันออกของประเทศไทย เดือนมีนาคมถึงพฤษภาคมเป็นช่วงที่ร้อนที่สุดของปี ปกติอุณหภูมิมักสูงถึง 40 °C ยกเว้นพื้นที่ชายฝั่ง ในทางตรงข้าม การพัดของลมเย็นจากประเทศจีนทำให้อุณหภูมิต่ำลง ซึ่งบางกรณีอาจเข้าใกล้หรือต่ำกว่า 0 °C ได้<ref name=tmd />{{rp|3}} ภาคใต้มีความแตกต่างของอุณหภูมิระหว่างกลางวันกลางคืนและระหว่างฤดูกาลน้อยเนื่องจากอิทธิพลของทะเล<ref name=tmd />{{rp|3}}

พื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศมีฝนตกเฉลี่ยทั้งปี 1,200 ถึง 1,600 มิลลิเมตร<ref name=tmd />{{rp|4}} แต่ในบางพื้นที่ที่เป็นฝั่งรับลมของภูเขา เช่น จังหวัดระนองและจังหวัดตราดมีปริมาณฝนกว่า 4,500 มิลลิเมตรต่อปี ส่วนบริเวณแห้งแล้งคือฝั่งรับลมของหุบเขาภาคกลางและส่วนเหนือสุดของภาคใต้ซึ่งมีปริมาณฝนเฉลี่ยต่อปีน้อยกว่า 1,200 มิลลิเมตร<ref name=tmd />{{rp|4}} ในภาคใต้ ฝนตกหนักเกิดทั้งในฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือและตะวันตกเฉียงใต้ โดยมีมากสุดในเดือนกันยายนในฝั่งตะวันตก และตั้งแต่เดือนพฤศจิกายนถึงมกราคมในฝั่งตะวันออก<ref name=tmd />{{rp|4}}

ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่ได้รับผลกระทบจากปัญหาโลกเดือด<ref>{{cite web|title=รู้จัก "โลกเดือด" สัญญาณวิกฤติของภาวะโลกร้อน ทวีความรุนแรงขึ้นเรื่อยๆ|url=
https://www.thairath.co.th/news/sustainable/2719014|work=ไทยรัฐ|date= 2023-08-22 |accessdate=2024-01-10}}</ref> มีอากาศร้อนในฤดูหนาว<ref>{{cite web|title='ร้อนหน้าหนาว'ปรากฎการณ์ใหม่ฤดูหนาว 2566|url=
https://www.thaipost.net/news-update/502718/|work=ไทยโพส|date= 2023-12-17 |accessdate=2024-01-10}}</ref> รวมถึงมีปัญหาฝุ่นละออง PM 2.5 จากเอลนีโญ<ref>{{cite web|title=เตือน PM2.5 กลับมาสูงขึ้น สธ.ชี้อาจลากยาวถึงปลายเม.ย.|url=
https://www.infoquest.co.th/2023/353610|work=infoquest|date= 2023-11-22 |accessdate=2024-01-10}}</ref> ปัญหาดังกล่าวส่งผลกระทบต่อประเทศไทยในวงกว้าง โดยเฉพาะสุขภาพของประชากรไทยโดยรวม<ref>{{cite web|title=ThaiHealth issues warnings on fine dust pollution, food security in latest report
|url=
https://www.nationthailand.com/thailand/general/40034288|work=Thai Health Promotion Foundation cited in nationthailand|date= 2023-12-31 |accessdate=2024-01-10}}</ref>

=== ความหลากหลายทางชีวภาพ ===
{{ดูเพิ่มที่|ปัญหาสิ่งแวดล้อมในประเทศไทย}}
ประเทศไทยมี[[ความหลากหลายทางชีวภาพ]]ของทั้งพืชและสัตว์อยู่มาก อันเป็นรากฐานอันมั่นคงของการผลิตในภาคเกษตรกรรม และประเทศไทยมีผลไม้เมืองร้อนหลากชนิด<ref name="ชนิดา"/>{{rp|103}} พื้นที่ราว 29% ของประเทศเป็นป่าไม้ รวมไปถึงพื้นที่ปลูกยางพาราและกิจกรรมปลูกป่าบางแห่ง<ref name="สวล">{{cite web |url= http://www.tscwa.org/forests/index.html|title= Thai Forests > Dept. National Parks, Wildlife & Plants|accessdate=2010-06-23 |author= |date= |work= |publisher= Thai Society for the Conservation of Wild Animals|language=en}}</ref> ประเทศไทยมีเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่ากว่า 50 แห่ง เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอีก 56 แห่ง โดยพื้นที่ 12% ของประเทศเป็น[[อุทยานแห่งชาติในประเทศไทย|อุทยานแห่งชาติ]] (ปัจจุบันมี 110 แห่ง) และอีกเกือบ 20% เป็นเขตป่าสงวน<ref name="สวล"/> ประเทศไทยมีพืช 15,000 สปีชีส์ คิดเป็น 8% ของสปีชีส์พืชทั้งหมดบนโลก<ref>{{cite web |url= http://www.tscwa.org/forests/geo_forest.html|title= Thai Forests > Geography of the Forest Regions|accessdate=2010-06-23  |author= |date= |work= |publisher= Thai Society for the Conservation of Wild Animals|language=en}}</ref> ในประเทศไทย พบนก [[รายชื่อนกที่พบในประเทศไทย|982 ชนิด]] นอกจากนี้ ยังเป็นถิ่นที่อยู่ของสัตว์สะเทินน้ำสะเทินบก นก สัตว์เลี้ยงลูกด้วยน้ำนม และสัตว์เลื้อยคลานกว่า 1,715 สปีชีส์ซึ่งมีการบันทึก<ref>{{cite web |url= http://rainforests.mongabay.com/20thailand.htm|title= THAILAND: Environmental Profle|accessdate=2010-07-26  |author= |date= |work= |publisher= Mongabay.com|language=en}}</ref>

การลักลอบล่าสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ยังเป็นปัญหาสำคัญ นักล่ามักฆ่าสัตว์อย่างเสือโคร่ง เสือดาวและแมวใหญ่อื่นเพื่อเอาหนัง มีการเลี้ยงหรือล่าสัตว์หลายชนิดรวมทั้งเสือโคร่ง หมี จระเข้และงูจงอางเพื่อเอาเนื้อ แม้การค้าสัตว์ใกล้สูญพันธุ์ผิดกฎหมาย แต่[[ตลาดนัดจตุจักร]]ในกรุงเทพมหานครยังขึ้นชื่อเรื่องการขายสัตว์ใกล้สูญพันธุ์อยู่<ref>{{cite news|title=Bangkok market a hub for illegal international trade in freshwater turtles and tortoises|url=http://www.iucn.org/content/bangkok-market-hub-illegal-international-trade-freshwater-turtles-and-tortoises|accessdate=28 July 2016|publisher=International Union for Conservation of Nature (IUCN)|date=2008-04-25}}</ref>

== การเมืองการปกครอง ==
{{ดูเพิ่มที่|การเมืองไทย|รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย|รัฐบาลไทย|การเลือกตั้งในประเทศไทย}}
{{Multiple image
|direction=horizontal
|align=left
|caption_align=center
|total_width=300
|image1=
|image2=
|caption1=[[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว|พระบาทสมเด็จ<br>พระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว]]<br /><small>[[พระมหากษัตริย์ไทย|พระมหากษัตริย์]]<br />ตั้งแต่ปี 2559</small>
|caption2=[[เศรษฐา ทวีสิน]]<br /><small>[[นายกรัฐมนตรีไทย|นายกรัฐมนตรี]]<br />ตั้งแต่ปี 2566</small>
}}

ราชธานีของคนไทยแต่โบราณล้วนปกครองระบอบ[[ราชาธิปไตย]]ตั้งแต่สมัยอาณาจักรอยุธยาเป็นต้นมา มีการรวมอำนาจปกครองในรัชกาล[[พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ซึ่งเป็นการสถาปนาระบอบ[[สมบูรณาญาสิทธิราชย์]]แบบตะวันตก ครั้นวันที่ 24 มิถุนายน 2475 [[คณะราษฎร]][[การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475|เปลี่ยนแปลงการปกครอง]]มาเป็น[[ราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ]]

พระมหากษัตริย์พระองค์ปัจจุบัน ได้แก่ [[พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว]]ซึ่งทรงราชย์ตั้งแต่ปี 2559 ทรงถูกจำกัดพระราชอำนาจตามรัฐธรรมนูญและมีสถานภาพเป็น[[ประมุขแห่งรัฐ]]ในทางพิธีการ ทรงเป็นจอมทัพไทย กฎหมายบัญญัติให้พระมหากษัตริย์ทรงเป็นพุทธมามกะ และเป็นอัครศาสนูปถัมภก ทรงมีอำนาจแต่งตั้งรัชทายาท พระราชทาน[[อภัยโทษ]] และพระราชทาน[[พระบรมราชานุญาต]] อย่างไรก็ดี พระมหากษัตริย์ยังมีการแทรกแซงการเมืองไทยโดยตรงอยู่เป็นระยะ{{efn|เช่น รัชกาลที่ 9 ทรง[[เหตุการณ์ 14 ตุลา|สนับสนุนนักศึกษาในปี พ.ศ. 2516]] แล้วทรงเปลี่ยนมา[[เหตุการณ์ 6 ตุลา|สนับสนุนกลุ่มฝ่ายขวาในปี พ.ศ. 2519]] และรัฐบาลธานินทร์ จนสู่รัฐบาลพลเอกเปรม ปรากฏชัดในครั้ง[[กบฏยังเติร์ก]]ในปี พ.ศ. 2524 ที่ทรงประกาศสนับสนุนรัฐบาลพลเอกเปรมทำให้กบฏล้มเหลว<ref name="wyatt"/>{{rp|558–9}}}} และรัฐธรรมนูญยังเปิดช่องให้พระมหากษัตริย์ทรงใช้พระราชอำนาจวินิจฉัยได้ตามประเพณี พระมหากษัตริย์เป็นที่เคารพสักการะ และ[[ความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ไทย|ความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์]]ถือเป็นอาชญากรรมร้ายแรงในประเทศ ทั้งนี้ มีผู้อธิบายพระราชอำนาจตามประเพณีหรือโดยพฤตินัยว่า "แม้ว่าพระราชอำนาจดังกล่าวจะมิได้บัญญัติเป็นลายลักษณ์อักษรไว้ในรัฐธรรมนูญฉบับใดก็ตาม แต่ก็เป็นธรรมเนียมปฏิบัติที่เข้าใจตรงกันของทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้องว่าเป็นพระราชอำนาจที่มีอยู่จริง และอาจกล่าวได้ว่าเป็นพระราชอำนาจส่วนที่สำคัญที่สุดในทางกฎหมายรัฐธรรมนูญเท่าที่ปรากฏในปัจจุบัน"<ref name="Chanida">{{cite book |last1=ชิตบัณฑิตย์ |first1=ชนิดา |title=โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ การสถาปนาพระราชอำนาจนำในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว |publisher=มูลนิธิโครงการตำราสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ |location=กรุงเทพฯ |isbn=9789748278575 |edition=1}}</ref>{{rp|461}} ทัศนคติต่อสถาบันพระมหากษัตริย์ของชาวไทยแตกต่างกันไปตามรัชกาล<ref name="Head-20071205">{{cite news|last1=Head|first1=Jonathan|title=Why Thailand's king is so revered|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7128935.stm|access-date=17 October 2015|work=BBC News|date=5 December 2007|archive-date=17 February 2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20090217135052/http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/7128935.stm|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |last1=Denby |first1=Kenneth |title=Thai protests: The king who made himself a gift to republicans |url=https://www.thetimes.co.uk/article/thai-protests-the-king-who-made-himself-a-gift-to-republicans-zlzgtj6wp |access-date=31 July 2021 |work=The Times |language=en}}</ref>

ประเทศไทยมีรัฐธรรมนูญมาแล้ว 20 ฉบับ นับเป็นประเทศที่มีรัฐธรรมนูญมากที่สุดในทวีปเอเชีย ประเทศไทยขาดเสถียรภาพทางการเมืองสูงและมีรัฐประหารหลายครั้ง รัฐธรรมนูญมักถูกเปลี่ยนโดยผลของรัฐประหาร ประเทศไทยมีรัฐประหารมากที่สุดในโลกในประวัติศาสตร์ร่วมสมัย<ref>{{cite news |last= Fisher |first= Max |date= December 3, 2013 |title= Thailand has had more coups than any other country. This is why. |url= https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2013/12/03/thailand-has-had-more-coups-than-any-other-country-this-is-why/?noredirect=on&utm_term=.c01158d2ea69 |work= Washington Post |location= |access-date= August 28, 2018}}</ref> ในปี 2558 "ประเทศไทยมีทหารหรืออดีตทหารเป็นนายกรัฐมนตรีในประเทศไทยเป็นเวลา 55 ปี จาก 83 ปีนับแต่ล้ม[[สมบูรณาญาสิทธิราชย์]]ในปี 2475"<ref>{{cite news|last1=Gray|first1=Denis D.|title=Deadly bombing in military-ruled Thailand adds to mounting woes in one-time 'Land of Smiles'|url=http://www.usnews.com/news/world/articles/2015/08/22/bombing-the-latest-of-many-challenges-for-thailands-junta|accessdate=23 August 2015|work=U.S. News & World Report|agency=Associated Press|date=23 August 2015}}</ref> รัฐประหารครั้งล่าสุดเกิดขึ้นในปี 2557 โดย [[คณะรักษาความสงบแห่งชาติ]] (คสช.) ซึ่งผลพวงจากเหตุการณ์นั้นทำให้เกิด[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560]] ซึ่งเป็นรัฐธรรมนูญฉบับที่ 20 และ [[:s:รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2564|รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 1) พุทธศักราช 2564]]

ในทางพฤตินัย ปัจจุบันประเทศไทยปกครองในระบอบ[[ประชาธิปไตย]][[ระบบรัฐสภา]] อย่างไรก็ตาม นักวิจารณ์การเมืองระบุว่าระบอบดังกล่าวมาจากการเลือกตั้งที่มีข้อบกพร่องและเป็นการสืบทอดอำนาจของกองทัพ<ref>{{cite news|title= Thailand's military-backed PM voted in after junta creates loose coalition  |url= https://www.theguardian.com/world/2019/jun/05/thailand-military-backed-pm-prayuth-chan-ocha-voted-in-after-junta-creates-loose-coalition |work=Guardian |publisher= |date= |accessdate=2019-07-17 }}</ref> รัฐธรรมนูญฉบับล่าสุด ระบุว่า ประเทศไทยมีรูปแบบรัฐเป็นราชาธิปไตยภายใต้รัฐธรรมนูญ และปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตยแบบรัฐสภา หรือใช้ว่า [[ประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข]] โดยกำหนดรูปแบบองค์กรบริหารอำนาจทั้งสามส่วนดังนี้

* [[อำนาจนิติบัญญัติ]] มี[[รัฐสภาไทย|รัฐสภา]]ซึ่งใช้[[ระบบสภาคู่]]เป็นผู้ใช้อำนาจ ประกอบด้วย[[สภาผู้แทนราษฎรไทย|สภาผู้แทนราษฎร]] มีสมาชิก 500 คนจากการเลือกตั้ง[[ระบบแบ่งเขตคะแนนสูงสุด|แบบแบ่งเขต]] 400 คน [[การเลือกตั้งแบบบัญชีรายชื่อ|แบบบัญชีรายชื่อ 100 คน]] มีวาระ 4 ปี โดยการเลือกตั้งล่าสุดเกิดขึ้นใน[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566|ปี 2566]] และ[[วุฒิสภาไทย|วุฒิสภา]]ซึ่งสมาชิกมาจากการแต่งตั้งจำนวน 250 คน ตามบทเฉพาะกาลในรัฐธรรมนูญมาตรา 269 มีวาระ 5 ปี รัฐสภายึด[[ระบบเวสต์มินสเตอร์]] และใช้[[สัปปายะสภาสถาน]]เป็นที่ประชุม
* [[อำนาจบริหาร]] มี[[นายกรัฐมนตรีไทย|นายกรัฐมนตรี]]เป็นประมุขแห่งอำนาจและเป็น[[หัวหน้ารัฐบาล]] นายกรัฐมนตรีมาจากการแต่งตั้งโดยพระมหากษัตริย์ตาม[[การลงมติเลือกนายกรัฐมนตรีไทย|มติที่ประชุมร่วมกันของรัฐสภา]]{{refn|group=เชิงอรรถ|name=เฉพาะกาล|บทเฉพาะกาลของรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ให้สมาชิกวุฒิสภาชุดแรกตามรัฐธรรมนูญนี้มีอำนาจร่วมลงมติเลือกนายกรัฐมนตรีกับสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร}} และ[[รายชื่อคณะรัฐมนตรีไทย|รัฐมนตรี]]อื่นไม่เกิน 35 คน ซึ่งพระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งตามคำกราบบังคมทูลของนายกรัฐมนตรี คณะรัฐมนตรีเป็นองค์กรบริหารอำนาจ มีวาระการดำรงตำแหน่ง 4 ปีนับตั้งแต่วันเลือกตั้ง
* [[อำนาจตุลาการ]] มี[[ศาลไทย|ระบบศาล]] ซึ่งประกอบด้วย[[ศาลยุติธรรม (ประเทศไทย)|ศาลยุติธรรม]] [[ศาลรัฐธรรมนูญ (ประเทศไทย)|ศาลรัฐธรรมนูญ]] และ[[ศาลปกครอง (ประเทศไทย)|ศาลปกครอง]] เป็นองค์กรบริหารอำนาจ มี[[รายพระนามและรายนามอธิบดีศาลฎีกาและประธานศาลฎีกา|ประธานศาลฎีกา]] [[ศาลรัฐธรรมนูญ (ประเทศไทย)#รายนามประธานศาลรัฐธรรมนูญ|ประธานศาลรัฐธรรมนูญ]] และ[[ศาลปกครอง (ประเทศไทย)#รายนามประธานศาลปกครองสูงสุดของไทย|ประธานศาลปกครองสูงสุด]] เป็นประมุขในส่วนของตน

กองทัพและอภิชนข้าราชการประจำควบคุมพรรคการเมืองได้อย่างเบ็ดเสร็จตั้งแต่ปี 2489 ถึงคริสต์ทศวรรษ 1980 (ประมาณปี 2523)<ref>{{cite journal |last1= Teehankee |first1= Julio |last2= Tiulegenov |first2= Medet |last3= Wang |first3= Yi-ting |last4=Ciobanu |first4= Vlad |last5= Lindberg |first5=Staffan I. |title= Party System in South and Southeast Asia: A Thematic Report Based on Data 1900–2012 |journal= V-Dem Thematic Report Series, No. 2, October 2013}}</ref>{{rp|16}} พรรคการเมืองในประเทศไทยส่วนใหญ่มีความเป็นสถาบัน (institutionalize) ต่ำและแทบทั้งหมดมีอายุสั้น<ref name="pp18"/>{{rp|246}} ระหว่างปี 2535–2549 ประเทศไทยมีระบบพรรคการเมืองเป็นแบบ[[ระบบสองพรรค|สองพรรคหลัก]]<ref name="pp18">{{cite journal |last1= Croissant |first1= Aurel |last2= Völkel |first2= Philip |date= 21 December 2010 |title= Party system types and party system institutionalization: Comparing new democracies in East and Southeast Asia |journal= Party Politics |volume= 18 |issue= 2 |doi= 10.1177/1354068810380096 |s2cid= 145074799 }}</ref>{{rp|245}} และมีแนวโน้มเป็น[[รัฐพรรคการเมืองเดียว|ระบบพรรคเดียว]] ([[พรรคไทยรักไทย]]) มากขึ้นจนถึงปี 2549<ref name="pp18"/>{{rp|244}} 

ในวันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2565 พลเอก [[ประวิตร วงษ์สุวรรณ]] ดำรงตำแหน่งรักษาการนายกรัฐมนตรี เป็นเวลา 37 วันนับเป็น[[รายพระนามและชื่อผู้บัญชาการทหารบกไทย|ผู้บัญชาการทหารบกไทย]]คนที่ 11 ที่ได้ดำรงตำแหน่งหรือมีอำนาจเทียบเท่านายกรัฐมนตรี ก่อนที่รัฐสภาจะคืนตำแหน่งนายกรัฐมนตรีแก่ พลเอกประยุทธ์ในเวลาต่อมาถึงแม้จะมี[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566]] แต่รัฐบาลยังคงรักษาการต่อไปอีก ส่งผลให้ในวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2566 "ประเทศไทยมีทหารหรืออดีตทหารเป็นนายกรัฐมนตรีในประเทศไทยเป็นเวลา 63 ปี 3 เดือน จาก 91 ปีนับแต่ล้ม[[สมบูรณาญาสิทธิราชย์]]ในปี 2475<ref>{{cite news|last1=Gray|first1=Denis D.|title=Deadly bombing in military-ruled Thailand adds to mounting woes in one-time 'Land of Smiles'|url=http://www.usnews.com/news/world/articles/2015/08/22/bombing-the-latest-of-many-challenges-for-thailands-junta|accessdate=23 August 2015|work=U.S. News & World Report|agency=Associated Press|date=23 August 2015}}</ref>

อย่างไรจำนวนปีดังกล่าวไม่นับ ร้อยตรี [[อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ]]ซึ่งไม่ได้เป็นทหารอาชีพหลายตำราจึงให้เป็นนายกพลเรือนมากกว่านายกรัฐมนตรีที่มาจากทหารหากนับจะเพิ่มเป็น 65 ปี 11 เดือน จาก 91 ปี จึงสรุปได้ว่าหากรวมร้อยตรี [[อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ]] นายกรัฐมนตรีที่มียศทหารครองอำนาจร้อยละ 72 จากระยะเวลาทั้งหมด 91 ปี

อนึ่ง ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีที่มาจากการรัฐประหาร 11 รายซึ่งสามรายจากสิบเอ็ดรายเป็นพลเรือน อาทิ [[ธานินทร์ กรัยวิเชียร]] [[อานันท์ ปันยารชุน]] [[พจน์ สารสิน]] โดยได้รับตำแหน่งภายหลังรัฐประหาร ประเทศไทยมีนายกรัฐมนตรีที่เป็นทหารหรืออดีตทหารที่ได้ดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีที่ไม่ได้มาจากการรัฐประหารด้วยเช่นกัน อาทิ พลเรือตรี [[ถวัลย์ ธำรงนาวาสวัสดิ์]] พลเอก [[ชาติชาย ชุณหะวัณ]] พลเอก [[ชวลิต ยงใจยุทธ]] และ ร้อยตรี [[อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ]]

พรรคการเมืองซึ่งเป็นพันธมิตรทางการเมืองของ [[ทักษิณ ชินวัตร]] ชนะการเลือกตั้งทั่วไปทุกครั้งตั้งแต่ปี 2544 จนกระทั่ง[[การเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรไทยเป็นการทั่วไป พ.ศ. 2566]] ชัยชนะของพรรคที่ ทักษิณ ชินวัตร เป็นเจ้าของตลอด 22 ปี ได้พ่ายแพ้เป็นครั้งแรกโดย[[พรรคก้าวไกล]]ชนะการเลือกตั้งทั้งแบบแบ่งเขตและแบบบัญชีรายชื่อ 

อย่างไรก็ตามพรรคที่ทักษิณเป็นเจ้าของได้จัดตั้งรัฐบาลโดยเข้าร่วมกับ[[พรรคพลังประชารัฐ]]และ[[พรรครวมไทยสร้างชาติ]]ซึ่งเป็นพรรคทหารที่ก่อการ[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557]]สร้างความตกใจให้กับประชาชนเป็นอย่างมากเนื่องจากพรรคการเมืองที่ได้รับผลกระทบจากการรัฐประหารกลับนำพรรคการเมืองที่มีส่วนในการรัฐประหารเชิญเข้าร่วมรัฐบาลและพร้อมเสนอตำแหน่งรัฐมนตรีให้แก่บุคคลสำคัญของพรรค นับเป็นการตระบัดสัตย์อีกครั้งหนึ่งของบุคคลที่ได้รับตำแหน่งนายกรัฐมนตรีเพียงเพื่อที่จะได้คะแนนเสียงจาก[[วุฒิสภาไทย ชุดที่ 12]]ที่มาจากทหารในการจัดตั้งรัฐบาลเท่านั้น

=== การแบ่งเขตการปกครอง ===
{{บทความหลัก|การแบ่งเขตการปกครองของประเทศไทย|จังหวัดในประเทศไทย}}

ประเทศไทยเป็น[[รัฐเดี่ยว]] ตามพระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผ่นดิน พ.ศ. 2534 มีการจัดระเบียบราชการออกเป็นสามระดับ ได้แก่ [[ราชการส่วนกลาง (ประเทศไทย)|ราชการส่วนกลาง]] [[ราชการส่วนภูมิภาค (ประเทศไทย)|ราชการส่วนภูมิภาค]] และ[[ราชการส่วนท้องถิ่น (ประเทศไทย)|ราชการส่วนท้องถิ่น]] การปกครองส่วนภูมิภาคจัดระเบียบเป็น 76 [[จังหวัดในประเทศไทย|จังหวัด]] โดยจังหวัดเป็นการแบ่งเขตการปกครองระดับบนสุด 878 [[อำเภอ]] 7,255 [[ตำบล]]<ref name="ปกครอง"/> ผู้ว่าราชการจังหวัด นายอำเภอและปลัดอำเภอมาจากการแต่งตั้งของรัฐบาลกลาง จังหวัดล่าสุดของประเทศไทย คือ [[จังหวัดบึงกาฬ]]ซึ่งแยกจาก[[จังหวัดหนองคาย]]ในปี 2554 ประเทศไทยมีองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นในระดับตำบล เมืองและนครรวม 7,852 แห่ง<ref>กรมส่งเสริมการปกครองท้องถิ่น. กระทรวงมหาดไทย. "สรุปข้อมูล อปท ทั่วประเทศ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [http://www.dla.go.th/work/abt/index.jsp http://www.dla.go.th/work/abt/index.jsp] 2556. สืบค้น 21 ตุลาคม 2557.</ref> สำหรับ[[กรุงเทพมหานคร (องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น)|กรุงเทพมหานคร]]และ[[เมืองพัทยา]]เป็นองค์การปกครองส่วนท้องถิ่นรูปแบบพิเศษ สำหรับ[[กรุงเทพมหานครและปริมณฑล|ปริมณฑล]]และ[[ภูมิภาคของประเทศไทย|ภูมิภาค]]ไม่ใช่การแบ่งเขตการปกครองตามกฎหมาย ทั้งนี้ มีการแบ่งประเทศไทยออกเป็น 4 ถึง 6 ภาค แล้วแต่แหล่งอ้างอิง

<div class="center" style="width: auto; margin-left: auto; margin-right: auto;">
{{เทาเล็ก|แผนที่ประเทศไทยแบบคลิกได้ เมื่อคลิกที่ชื่อจังหวัดแล้วจะลิงก์ไปบทความจังหวัดนั้น ๆ}}

{{Imagemap Thailand 2|700px}}

''การแบ่งจังหวัดต่าง ๆ ของประเทศไทยออกเป็น [[ภูมิภาคของประเทศไทย|6 ภาค]] ซึ่งใช้มาตั้งแต่ปี 2478''<ref name="Mundus">{{cite book|title=Mundus|url=http://books.google.co.il/books?id=h-MvAAAAYAAJ&q=%22Regions+of+Thailand%22+%22National+Geographical+Committee%22#search_anchor|accessdate=17 January 2012|year=1981|publisher=Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft.|page=65}}</ref>
</div>

=== ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ===
{{บทความหลัก|ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศของไทย}}

อาณาจักรโบราณของไทยมีความสัมพันธ์เป็นรัฐบรรณาการของจีน ส่วนความสัมพันธ์กับรัฐใกล้เคียงในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แผ่นดินใหญ่จะเน้นการรวบรวมอาณาจักรของคนไทซึ่งรวมทั้งสุโขทัย ล้านนา นครศรีธรรมราช และล้านช้าง ส่วนความสัมพันธ์กับพม่าและเวียดนามเป็นไปในลักษณะการทำสงครามเพื่อแย่งชิงความเป็นใหญ่ โดยมีการแย่งชิงความเป็นใหญ่เหนือกัมพูชากับเวียดนามตั้งแต่กรุงศรีอยุธยาจนถึงกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น ส่วนความสัมพันธ์ด้านการค้านั้น กรุงศรีอยุธยามีการค้าขายกับชาติในเอเชียและตะวันตกและเป็นเมืองท่าสำคัญ

นับแต่รัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ประเทศสยามเผชิญกับลัทธิจักรวรรดินิยมตะวันตก นำไปสู่การลงนาม[[สนธิสัญญาเบาว์ริง]]ซึ่งเป็นสนธิสัญญาไม่เป็นธรรม รัฐบาลลงนามสนธิสัญญาทำนองเดียวกันกับชาติตะวันตกหลายประเทศเพื่อหวังสร้างความสัมพันธ์แบบพหุภาคีเพื่อให้ชาติเหล่านั้นถ่วงดุลกันเอง ประเทศสยามไม่ตกเป็นอาณานิคมของชาติตะวันตกซึ่งสาเหตุบางส่วนเนื่องจากบริเตนและฝรั่งเศสตกลงให้สยามเป็นรัฐกันชน ประเทศสยามเข้าร่วม[[สงครามโลกครั้งที่หนึ่ง]]โดยเข้ากับ[[ฝ่ายสัมพันธมิตรในสงครามโลกครั้งที่หนึ่ง|ฝ่ายสัมพันธมิตร]] ทำให้ได้แก้ไขสนธิสัญญาไม่เป็นธรรม และใน[[ประเทศไทยในสงครามโลกครั้งที่สอง|สงครามโลกครั้งที่สอง]] รัฐบาลไทยเข้าร่วมกับญี่ปุ่น แต่กลับได้สถานะผู้ชนะสงครามไปด้วย จนได้ชื่อว่า "การทูตไม้ไผ่" หรือ "การทูตลู่ตามลม"<ref>{{cite web |url= 
https://kyotoreview.org/yav/thai-foreign-policy-behaviours/ |title= Rethinking Approaches to the Study of Thai Foreign Policy Behaviours |author= Peera Charoenvattananukul |date=March 2017 |website= Kyoto Review |publisher= |access-date=2019-10-08  |quote=}}</ref>

[[ไฟล์:ASEAN heads of states 090716.jpg|thumb|นายกรัฐมนตรี[[ประยุทธ์ จันทร์โอชา]]กับผู้นำประเทศอาเซียนต่าง ๆ ในปี 2559]]
การสถาปนา[[สาธารณรัฐประชาชนจีน]]ในปี 2492 เป็นปัจจัยสำคัญในการกำหนดนโยบายต่างประเทศของไทยในช่วง[[สงครามเย็น]]<ref name="loc"/>{{rp|214}} ประเทศไทยเป็น[[พันธมิตรนอกนาโต|พันธมิตรที่สำคัญ]]ของสหรัฐมาตั้งแต่การลงนาม[[องค์การสนธิสัญญาป้องกันภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]ในปี 2497 และดำเนินนโยบายต่อต้านคอมมิวนิสต์อย่างเข้มข้น มีการส่งทหารไปร่วมรบใน[[ประเทศไทยในสงครามเกาหลี|สงครามเกาหลี]]และ[[ประเทศไทยในสงครามเวียดนาม|สงครามเวียดนาม]] ไทยอนุญาตให้[[กองทัพอากาศสหรัฐในประเทศไทย|สหรัฐตั้งฐานทัพในประเทศ]] อย่างไรก็ดี หลังจากสหรัฐถอนกำลังออกจากเวียดนาม ประเทศไทยเปลี่ยนนโยบายไปปรับความสัมพันธ์กับ[[ประเทศจีน]]แทน จนมีการเลิกการอนุญาตให้สหรัฐตั้งฐานทัพในประเทศไทยและปรับความสัมพันธ์ทางทูตกับจีนอย่างเป็นทางการในปี 2518<ref name="loc"/>{{rp|216}}

ประเทศไทยเป็นประเทศผู้ร่วมก่อตั้ง[[สมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]] (อาเซียน) ไทยลงนามความตกลงการค้าเสรีทวิภาคีกับ[[ประเทศบาห์เรน]] [[ประเทศจีน|จีน]] [[ประเทศเกาหลีใต้|เกาหลีใต้]] [[ประเทศออสเตรเลีย|ออสเตรเลีย]] [[ประเทศชิลี|ชิลี]] และ[[ประเทศเปรู|เปรู]] และความตกลงการค้าเสรีกับประเทศอาเซียน และความตกลงการค้าพหุภาคี (ในฐานะอาเซียน) กับ[[ประเทศออสเตรเลีย]]และ[[ประเทศนิวซีแลนด์|นิวซีแลนด์]]<ref>[https://aric.adb.org/fta-country FTA by country/economy]. Asian Regional Integration Center. สืบค้น 1-3-61</ref> สมัยนายกรัฐมนตรี[[ทักษิณ ชินวัตร]] ประกาศว่าประเทศไทยจะเลิกรับความช่วยเหลือจากต่างประเทศและทำงานร่วมกับประเทศผู้บริจาคเพื่อช่วยพัฒนาประเทศพื้นบ้านในอนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง ทักษิณมุ่งให้ประเทศไทยเป็นผู้นำภูมิภาค แต่เขาก็สร้างความสัมพันธ์ใกล้ชิดกับเผด็จการทหาร[[พม่า]] รวมทั้งการให้สินเชื่อ<ref>Thaksin to face charges over Burma telecom deal. ICT News, August 2, 2007 url: http://www.burmait.net/ict-news/2007/aug07/thaksin-to-face-charges-over-burma-telecom-deal/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090103061415/http://www.burmait.net/ict-news/2007/aug07/thaksin-to-face-charges-over-burma-telecom-deal/ |date=2009-01-03 }}</ref> ในสมัยนายกรัฐมนตรี[[อภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ]] ประเทศไทยมีข้อพิพาทกับประเทศกัมพูชาเหนือความเป็นเจ้าของ[[ปราสาทพระวิหาร]] เกิด[[กรณีพิพาทพรมแดนไทย–กัมพูชา|กรณีพิพาทพรมแดน]]ระหว่างปี 2551–2554 หลัง[[รัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557]] ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศไทยกับชาติตะวันตกเสื่อมลง และไทยหันไปเข้ากับ[[ประเทศจีน]]มากขึ้น<ref>Prashanth Parameswaran. (2014). [https://thediplomat.com/2014/12/thailand-turns-to-china/ Thailand Turns to China]. ''The Diplomat''. Accessed 3-1-2018.</ref>

=== กองทัพ ===
{{บทความหลัก|กองทัพไทย}}
[[ไฟล์:Royal Thai Air Force F-16 descends after being refueled by a KC-135.jpg|thumb|เครื่องบินขับไล่[[เอฟ-16 ไฟทิงฟอลคอน]]ของกองทัพอากาศไทย]]

พระมหากษัตริย์ดำรงตำแหน่ง[[ผู้บัญชาการทหาร|จอมทัพไทย]]โดยนิตินัย ในทางปฏิบัติ กองทัพอยู่ภายใต้การบริหารจัดการของ[[กระทรวงกลาโหม (ประเทศไทย)|กระทรวงกลาโหม]] มี[[รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหมของไทย|รัฐมนตรีว่าการกระทรวงกลาโหม]]เป็นผู้สั่งการ และอยู่ภายใต้การบังคับบัญชาของ[[กองบัญชาการกองทัพไทย]] โดยมี[[รายนามผู้บัญชาการทหารสูงสุดและกองทัพไทย|ผู้บัญชาการทหารสูงสุด]]เป็นผู้บัญชาการ กองทัพไทยแบ่งออกเป็น 3 เหล่าทัพ ได้แก่ [[กองทัพบกไทย|กองทัพบก]] [[ราชนาวีไทย|กองทัพเรือ]] และ[[กองทัพอากาศไทย|กองทัพอากาศ]] ทุกวันนี้กองทัพไทยมีกำลังทหารทั้งสิ้น 1,025,640 นาย และมีกำลังหนุนกว่า 200,000 นาย และมี[[กำลังกึ่งทหาร]]ประจำการกว่า 113,700 นาย<ref name="MB">''Mongabay.com''. [http://www.mongabay.com/reference/new_profiles/429.html COUNTRY PROFILES Thailand: NATIONAL SECURITY]. สืบค้นเมื่อ 25 เมษายน 2553.</ref> ในปี 2558 เครดิตสวิสจัดอันดับว่าประเทศไทยมี[[รายการประเทศเรียงตามดัชนีกำลังทางทหาร|ดัชนีกำลังทางทหารสูงเป็นอันดับที่ 16 ของโลก]]<ref name="CreditSuisse2015">{{cite report|url=http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=EE7A6A5D-D9D5-6204-E9E6BB426B47D054|title=The End of Globalization or a more Multipolar World?|publisher=Credit Suisse AG|first1=Michael|last1=O’Sullivan|first2=Krithika|last2=Subramanian|date=2015-10-17|accessdate=2017-07-14|archivedate=2018-02-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180215235711/http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=EE7A6A5D-D9D5-6204-E9E6BB426B47D054}}</ref> งบประมาณกลาโหมเพิ่มขึ้นเกือบสามเท่าจาก 78,100 ล้านบาทในปี 2548 เป็น 207,000 ล้านบาทในปีงบประมาณ 2559 คิดเป็นประมาณร้อยละ 1.5 ของจีดีพี<ref name=AFP-20151104>{{cite news|title=Bullets, cluster bombs at Thai arms fair despite censure over junta rule|url=http://www.afp.com/en/news/bullets-cluster-bombs-thai-arms-fair-despite-censure-over-junta-rule|accessdate=8 November 2015|agency=Agence France Presse|date=2015-11-04}}{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news|title=Thailand Raises Defence Budget 5%|url=http://defense-studies.blogspot.com/2014/07/thailand-raises-defence-budget-5.html|accessdate=8 November 2015|work=Defense Studies|date=2014-07-17}}</ref>

ประเทศไทยมี[[การเกณฑ์ทหารในประเทศไทย|การเกณฑ์ทหาร]] ปัจจุบัน ประเทศไทยเป็นประเทศอำนาจทางบกตามแบบที่สำคัญในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้แผ่นดินใหญ่ พร้อมทั้งกองทัพอากาศขนาดใหญ่พอสมควรและมีสมรรถนะกองทัพเรือที่เพิ่มขึ้น<ref name="tan04">{{cite web
 |url= https://www.rsis.edu.sg/wp-content/uploads/rsis-pubs/WP59.pdf
 |title= Force Modernisation Trends in Southeast Asia
 |last= Tan
 |first= Andrew
 |date= January 2004
 |website= 
 |publisher= Institute of Defence and Strategic Studies, Singapore 
 |access-date=2018-08-27 
 |quote= }}</ref>{{rp|26}} อย่างไรก็ดี การซื้อ[[เรือหลวงจักรีนฤเบศร|เรือหลวง''จักรีนฤเบศร'']] [[เรือบรรทุกเครื่องบิน]] มีปัจจัยด้านเกียรติภูมิเข้ามาเกี่ยวข้องนอกเหนือจากประโยชน์ใช้สอย<ref name="tan04"/>{{rp|33}} ประเทศไทยเคยส่งกำลังพลเข้าร่วมภารกิจรักษาสันติภาพของสหประชาชาติ ได้แก่ ประเทศกัมพูชา ประเทศติมอร์ตะวันออก และดาร์ฟูร์ ประเทศซูดาน<ref>{{cite book |last1= Howe|first1= Brendan|last2= Kondoch|first2= Boris |title= Peacekeeping and the Asia-Pacific |url= |location= |publisher= BRILL |page= |date= 2016 |isbn= 9004322051}}</ref>{{rp|135}}

หน้าที่หลักของกองทัพไทยคือการรับมือภัยคุกคามในประเทศมากกว่านอกประเทศ<ref name="AS-20171114">{{cite news|title=Thailand's Deep State—The Military|url=https://www.asiasentinel.com/politics/thailand-military-deep-state/|accessdate=15 November 2017|work=Asia Sentinel|date=2017-11-14}}</ref> [[กองอำนวยการรักษาความมั่นคงภายในราชอาณาจักร]]ได้ชื่อว่าเป็นฝ่ายการเมืองของกองทัพไทย โดยมีอำนาจหน้าที่ทางสังคมและเศรษฐกิจของราชการพลเรือนด้วย และยังมีภารกิจในการต่อต้านประชาธิปไตย<ref name="AS-20171114"/> กองทัพไทยขึ้นชื่อเรื่องมีทหารทุจริต เช่น จากกรณีการซื้อยุทธภัณฑ์ไม่ได้มาตรฐานหรือแพงเกิน การลักลอบค้ามนุษย์<ref name="crooked">{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title= Thailand’s Crooked Army |url= https://www.asiasentinel.com/politics/thailand-crooked-army/ |work= Asia Sentinel |location= |date= August 20, 2014 |access-date= August 29, 2018 }}</ref> การปฏิบัติต่อทหารเกณฑ์อย่างเลว<ref>{{cite news |title=“เราก็แค่ของเล่นของพวกเขา” เปิดรายงานการล่วงละเมิดทหารเกณฑ์ในไทย |url=https://www.bbc.com/thai/thailand-51999980 |accessdate=27 March 2021 |work=BBC ไทย |date=23 March 2020 |language=th}}</ref> รวมทั้งการใช้เส้นสายฝากตั้งญาติเป็นนายทหาร<ref>{{cite news |author= <!--Staff writer(s); no by-line.--> |title= "บิ๊กติ๊ก"ตั้งลูก ติดยศทหาร อ้างให้งานทำ |url= https://www.posttoday.com/politic/news/426850 |work= โพสต์ทูเดย์ |location=  |date=2016-04-16  |access-date=2018-08-29|archive-date= 2019-06-20 |archive-url= https://web.archive.org/web/20190620150611/https://www.posttoday.com/politic/news/426850 |url-status= dead }}</ref>

=== อาชญากรรมและการบังคับใช้กฎหมาย ===
{{บทความหลัก|กฎหมายไทย|อาชญากรรมในประเทศไทย|การฉ้อราษฎร์บังหลวงในประเทศไทย|ตำรวจไทย}}

คดีอาชญากรรมรวมทั่วประเทศเพิ่มขึ้นเฉลี่ยเดือนละประมาณร้อยละ 1.3 ระหว่างปี 2540–2554 ในช่วงนโยบายปราบปรามยาเสพติดของนายกรัฐมนตรีทักษิณ ชินวัตร (กุมภาพันธ์–เมษายน 2546) อาชญากรรมยาเสพติดลดลงร้อยละ 64.6 แต่การฆ่าคนและอาชญากรรมอื่นต่อบุคคลเพิ่มขึ้น<ref name="ebm">{{cite journal
| last       = Punyasavatsut
| first      = Arunee
| date       = February 2016
| title      = Determinants of the Weighted Crime Rate in Thailand
| url        = http://www.joebm.com/vol4/384-ET00030.pdf
| journal    = Journal of Economics, Business and Management
| volume     = 4
| issue      = 2
| doi        = 
| access-date = 2018-03-04 
}}</ref>{{rp|162}} [[จังหวัดชลบุรี]]และ[[จังหวัดภูเก็ต|ภูเก็ต]]เป็นจังหวัดที่มีอาชญากรรมสูงสุดสองอันดับแรก แต่ส่วนใหญ่ไม่ใช่อาชญากรรมรุนแรง<ref name="ebm"/>{{rp|162}} อัตราชำระคดี (clear-up) ของตำรวจโดยเฉลี่ยอยู่ที่ร้อยละ 86.78 ระหว่างปี 2550–2554<ref name="ebm"/>{{rp|163}} อัตราอาชญากรรมถ่วงน้ำหนักแปรผันตรงกับจำนวนแรงงานเข้าเมืองมิชอบด้วยกฎหมาย แต่แปลผกผันกับคะแนน[[การทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ|ทดสอบทางการศึกษาระดับชาติ]] จำนวนพระภิกษุและความหนาแน่นของประชากร<ref name="ebm"/>{{rp|163}} ประเทศไทยมีปัญหา[[การเพิ่มจำนวนอาวุธปืนในประเทศไทย|จำนวนอาวุธปืนมาก]] ชาวไทยประมาณร้อยละ 10 เป็นเจ้าของปืน และมีอัตราการเสียชีวิตเกี่ยวกับปืนที่มีรายงานสูงสุดในทวีปเอเชีย<ref>{{cite news
 |author       = Peh Shing Huei
 |date         = 2016-02-18
 |title        = Thailand has highest reported rate of gun-related deaths in Asia: Report
 |url          = https://www.channelnewsasia.com/news/asiapacific/thailand-has-highest-reported-rate-of-gun-related-deaths-in-asia-8171308
 |work         = Channel NewsAsia
 |access-date  = 2018-03-04
 |archive-date = 2017-06-27
 |archive-url  = https://web.archive.org/web/20170627125509/http://www.channelnewsasia.com/news/asiapacific/thailand-has-highest-reported-rate-of-gun-related-deaths-in-asia-8171308
 |url-status   = deviated
 |archivedate  = 2017-06-27
 |archiveurl   = https://web.archive.org/web/20170627125509/http://www.channelnewsasia.com/news/asiapacific/thailand-has-highest-reported-rate-of-gun-related-deaths-in-asia-8171308
}}</ref> [[สหประชาชาติ]]วิจารณ์ประเทศไทยว่าไม่สามารถขจัดความเป็น[[ทาส]]และการละเมิดสิทธิมนุษยชนในภาคประมง<ref name="gan"/>

สถิติปี 2555 พบว่าชาวไทยประสบเหตุอาชญากรรม 152,228 คน เป็นอาชญากรรมต่อทรัพย์สินมากที่สุด (ร้อยละ 92.5)<ref name="อ55">{{cite web
 |url= http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%e0%b8%94%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%99%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1/%e0%b8%aa%e0%b8%b2%e0%b8%82%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b8%b8%e0%b8%95%e0%b8%b4%e0%b8%98%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b8%a1/%e0%b8%aa%e0%b8%96%e0%b8%b4%e0%b8%95%e0%b8%b4%e0%b8%ad%e0%b8%b2%e0%b8%8a%e0%b8%8d%e0%b8%b2%e0%b8%81%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b8%a1%e0%b8%a0%e0%b8%b2%e0%b8%84%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b0%e0%b8%8a%e0%b8%b2%e0%b8%8a%e0%b8%99/%e0%b8%aa%e0%b8%b3%e0%b8%a3%e0%b8%a7%e0%b8%88%e0%b8%82%e0%b9%89%e0%b8%ad%e0%b8%a1%e0%b8%b9%e0%b8%a5%e0%b8%aa%e0%b8%96%e0%b8%b4%e0%b8%95%e0%b8%b4%e0%b8%ad%e0%b8%b2%e0%b8%8a%e0%b8%8d%e0%b8%b2%e0%b8%81%e0%b8%a3%e0%b8%a3%e0%b8%a1%e0%b8%a0%e0%b8%b2%e0%b8%84%e0%b8%9b%e0%b8%a3%e0%b8%b0%e0%b8%8a%e0%b8%b2%e0%b8%8a%e0%b8%99_2555/7.%20%e0%b8%aa%e0%b8%a3%e0%b8%b8%e0%b8%9b%e0%b8%9c%e0%b8%a5%e0%b8%97%e0%b8%b5%e0%b9%88%e0%b8%aa%e0%b8%b3%e0%b8%84%e0%b8%b1%e0%b8%8d.pdf
 |title= สรุปผลที่สำคัญการสำรวจข้อมูลสถิติอาชญากรรมภาคประชาชน พ.ศ. 2555 (อาชญากรรมที่เกิดระหว่างเดือนตุลาคม 2553 – กันยายน 2554)
 |date= 2012 
 |website= สำนักงานสถิติแห่งชาติ
 |publisher= สำนักงานสถิติแห่งชาติ
 |access-date= 2018-03-03 }}</ref>{{rp|v}} ทรัพย์สินที่ถูกขโมยส่วนใหญ่เป็นทรัพย์สินที่สามารถนำติดตัวไปได้ นอกจากนั้นเป็นเครื่องใช้นอกและในบ้าน เครื่องประดับ เป็นต้น<ref name="อ55"/>{{rp|vi}} ประสบเหตุอาชญากรรมต่อชีวิตและร่างกาย 7,879 คน เป็นการถูกทำร้ายร่างกายมากที่สุด (ร้อยละ 79.8)<ref name="อ55"/>{{rp|vii}} ส่วนใหญ่ผู้ประสบเหตุอาชญากรรมไม่ได้แจ้งตำรวจ โดยเฉลี่ยร้อยละ 66.6 ยกเว้นอาชญากรรมทางเพศและอาชญากรรมต่อชีวิตและร่างกายที่มีการแจ้งตำรวจเกินครึ่ง (ร้อยละ 67.2 และ 55 ตามลำดับ)<ref name="อ55"/>{{rp|26}}

มีรายงานว่า กำลังความมั่นคงบางครั้งใช้กำลังเกินกว่าเหตุและถึงตายต่อผู้ต้องสงสัยและมี[[วิสามัญฆาตกรรม]] การฆ่าคนตามอำเภอใจและการฆ่าคนไม่ชอบด้วยกฎหมาย รวมทั้งมีการทรมานและทุบตีผู้ต้องสงสัยเพื่อรีดคำสารภาพ<ref name="doshu"/> ประเทศไทยมีผู้ต้องขังประมาณ 306,000 คนในปี 2559<ref name="doshu">{{cite web
 |url= http://www.state.gov/j/drl/rls/hrrpt/humanrightsreport/index.htm?year=2016&dlid=265376
 |title= Country Reports on Human Rights Practices for 2016: Thailand
 |date= 2016
 |website= US Department of State
 |publisher= US Department of State
 |access-date= 2018-03-03}}</ref> ประเทศไทยมีจำนวนผู้ต้องขังมากที่สุดในอาเซียน และมากเป็นอันดับที่ 3 ของทวีปเอเชีย<ref>{{cite news |last= วงษ์ปัญญา |first= ธนกร |title= ไทยติดอันดับ 10 ของโลก รั้งอันดับ 3 เอเชีย ประเทศที่มีนักโทษมากที่สุด  |url= 
https://thestandard.co/thailand-ranked-10th-in-the-world-the-country-has-the-most-prisoners/ |work= The Standard |location= |date= 2018-01-12  |access-date= 2018-08-29 }}</ref> ผู้ต้องขังก่อนพิจารณาคดีในศาลคิดเป็นร้อยละ 18 ของประชากรเรือนจำ ในปีงบประมาณ 2559 มีผู้เสียชีวิตระหว่างถูกควบคุมตัว 762 คน<ref name="doshu"/> มีหลายกรณีที่กล่าวหาว่าตำรวจใช้อำนาจมิชอบ แต่ผู้ถูกกล่าวหามักไม่ถูกลงโทษ<ref name="doshu"/> ในศาลพลเรือน รัฐบาลจัดหาความช่วยเหลือทางกฎหมาย แต่มีรายงานว่าความช่วยเหลือดังกล่าวมีคุณภาพต่ำ<ref name="doshu"/>

ประเทศไทยมีความเสี่ยงสูงต่อ[[การฉ้อราษฎร์บังหลวงในประเทศไทย|การฉ้อราษฎร์บังหลวง]]ในหลายภาคส่วนของประเทศ<ref name="gan"/> หลังรัฐประหารปี 2557 ฝ่ายตุลาการถูกทำให้เป็นเรื่องการเมืองอย่างสูง กระบวนการทางกฎหมายในประเทศไทยมักช้าและบางทีมีการใช้วิธีการนอกกฎหมายเพื่อมีผลต่อคำพิพากษา<ref name="gan"/> ฝ่ายความมั่นคงในประเทศไทยมีชื่อเสียงว่าเป็นสถาบันที่ฉ้อฉลที่สุดในประเทศเนื่องจากความพัวพันกับการเมืองและระบบอุปถัมภ์<ref name="gan">{{cite web
 |url= https://www.business-anti-corruption.com/country-profiles/thailand
 |title= Thailand Corruption Report
 |date= 
 |website= GAN Business Anti Corruption
 |publisher= GAN Business Anti Corruption
 |access-date= 2018-03-04 
 |archive-date= 2016-09-15
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20160915055224/http://www.business-anti-corruption.com/country-profiles/thailand
 |url-status= dead
 }}</ref> บริษัทที่ไม่จ่ายค่าอำนวยความสะดวกแก่ข้าราชการอาจเสียเปรียบด้านการแข่งขันเทียบกับบริษัทอื่น<ref name="gan"/> มี[[การฮั้วประมูล]]<ref name="gan"/> การบังคับใช้กฎหมายในประเทศไทยมีความผันแปรและการดำเนินคดีการฉ้อราษฎร์บังหลวงระดับสูงอาจมีแรงจูงใจทางการเมืองมาเกี่ยวข้อง<ref name="gan"/>

[[ความผิดต่อองค์พระมหากษัตริย์ไทย]]มีการเรียกว่า "อาจเป็นกฎหมายอาญาว่าด้วยการหมิ่นประมาทที่รุนแรงที่สุดในโลก"<ref name="economist" >{{cite news|title=How powerful people use criminal-defamation laws to silence their critics|url=https://www.economist.com/news/international/21724993-some-countries-insulting-politicians-can-lead-jail-how-powerful-people-use|accessdate=14 July 2017|work=[[The Economist]]|date=13 July 2017}}</ref> และ "โหด"<ref>{{cite news |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title= Thailand lese majeste: 'More arrests' due over Crown Prince plot |url= https://www.bbc.com/news/world-asia-34661870 |work= BBC |location= |date= 28 October 2015 |access-date=2018-08-29  }}</ref> [[องค์การนิรโทษกรรมสากล]]ถือว่าผู้ถูกจำคุกฐานดังกล่าวเป็น[[นักโทษการเมือง]]<ref>''Bangkok Post'', [http://www.bangkokpost.com/news/investigation/257120/all-eyes-on-article-112 All eyes on Article 112], 18 September 2011</ref> คณะทำงานว่าด้วยการกักขังโดยพลการของสหประชาชาติถือว่าการกักขังก่อนพิจารณาคดีถือว่าละเมิดกฎหมายสิทธิมนุษยชนระหว่างประเทศ<ref name="HRW14">{{cite web
 |url= https://www.hrw.org/world-report/2014/country-chapters/thailand
 |title= World Report 2014: Thailand
 |last=
 |first=
 |date=
 |website= Human Rights Watch
 |publisher=
 |access-date= 29 August 2018
 |quote= }}</ref>

== เศรษฐกิจ ==
{{บทความหลัก|เศรษฐกิจไทย}}
{| class="infobox" style="font-size: 90%; border: 1px solid #999; float: right; margin-left: 1em; width:300px"
|- style="background:#f5f5f5;"
! colspan="3" | เครื่องชี้ภาวะเศรษฐกิจที่สำคัญ
|-
| [[ผลิตภัณฑ์มวลรวมในประเทศ]]ในรูปตัวเงิน || 16.56 ล้านล้านบาท {{เล็ก| (2563)}} || style="text-align: right;" | <ref name="nit59">{{cite web|title=รายได้ประชาชาติของประเทศไทย พ.ศ. ๒๕๕๙ แบบปริมาณลูกโซ่|url=http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7196&filename=ni_page|publisher=Office of the National Economic and Social Development Board|accessdate=2018-04-23|archive-date=2018-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180426213453/http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7196&filename=ni_page|url-status=dead}}</ref>
|-
| การเติบโตของ[[จีดีพี]] || 3.9% {{เล็ก| (2560)}} || style="text-align: right;" | <ref name="nesdb17"/>
|-
| [[ดัชนีราคาผู้บริโภค]]<br />{{เล็ก|• ทั่วไป}}<br />{{เล็ก|• พื้นฐาน}} || <br />1.23% {{เล็ก| (2564)}}<br>0.23% {{เล็ก| (2564)}} || style="text-align: right;" | <ref>{{cite news |title=สรุปดัชนีเศรษฐกิจการค้า เดือนมีนาคมและไตรมาสที่ 1 ปี 2565 |url=https://www.price.moc.go.th/price/fileuploader/file_admin_sum/indices_all.pdf |accessdate=20 April 2022 |work=สำนักงานนโยบายและยุทธศาสตร์การค้า}}</ref>
|-
| อัตราการมีส่วนร่วมกำลังแรงงาน || 68.0% {{เล็ก| (2560)}} || style="text-align: right;" | <ref name="สังคม"/>{{rp|29}}
|-
| [[การว่างงานในประเทศไทย|อัตราการว่างงาน]] || 1.2% {{เล็ก| (2560)}} || style="text-align: right;" | <ref name="nesdb17">{{cite web
 |url= http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7384
 |title= ภาวะเศรษฐกิจไทยไตรมาสที่สี่ ทั้งปี 2560 และแนวโน้มปี 2561
 |date= 2018
 |website= สำนักยุทธศาสตร์และการวางแผนเศรษฐกิจมหภาค
 |publisher= 
 |access-date= 2018-04-23 
 |quote= 
 |archive-date= 2018-04-27
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180427115757/http://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php?nid=7384
 |url-status= dead
 }}</ref>
|-
| หนี้สาธารณะรวม || 9.83 ล้านล้านบาท {{เล็ก| ({{nowrap|ก.พ.}} 2565)}} || style="text-align: right;" | <ref>{{cite news |title=หนี้สาธารณะพุ่งชน 10 ล้านล้าน ทะลุ 60% ของจีดีพี |url=https://www.posttoday.com/finance-stock/news/679737 |accessdate=20 April 2022 |work=โพสต์ทูเดย์ |date=3 April 2022 |language=en}}</ref>
|-
| [[เส้นความยากจน|ความยากจน]]|| | 8.61% {{เล็ก| (2559)}} || style="text-align: right;" | <ref name="สังคม">{{cite web|title=ภาวะสังคมไทยไตรมาสสี่และภาพรวม ปี 2560|url=http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/Documents/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1%20Q4-2560_final_1253.pdf|publisher=สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ|accessdate=2018-04-23 |archive-date=2018-04-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20180426213417/http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/Documents/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1%20Q4-2560_final_1253.pdf|url-status=dead}}</ref>{{rp|36}}
|-
| ทรัพย์สินครัวเรือนสุทธิ || | 20.34 ล้านล้านบาท {{เล็ก| (2553)}} || style="text-align: right;" | <ref name="hhbot">{{cite web |url= https://www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/ArticleAndResearch/WE_MPG/WE_MPG_July2554.pdf |title= ฐานะทางการเงินของภาคครัวเรือนและผลของความมั่งคั่งต่อการบริโภค |last= เสรีวรวิทย์กุล |first= ชนาภรณ์ |last2= รุ่งเจริญกิจกุล |first2= ภูริชัย |date= July 2011 |website=  |publisher= ธนาคารแห่งประเทศไทย |access-date= 2018-04-24 |archive-date= 2021-10-10 |archive-url= https://web.archive.org/web/20211010031615/https://www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/ArticleAndResearch/WE_MPG/WE_MPG_July2554.pdf |url-status= deviated |accessdate= 2018-04-24 |archivedate= 2021-10-10 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20211010031615/https://www.bot.or.th/Thai/MonetaryPolicy/ArticleAndResearch/WE_MPG/WE_MPG_July2554.pdf }}</ref>{{rp|2}}
|}
[[ไฟล์:Bangkok Night Wikimedia Commons.jpg|thumb|290px|กรุงเทพมหานครเป็นเมืองหลวงและศูนย์กลางเศรษฐกิจของประเทศ กรุงเทพมหานครเป็นนครที่มีเศรษฐกิจใหญ่ที่สุดเป็นอันดับที่ 6 ในทวีปเอเชีย<ref>{{cite book |editor-first=Thierry |editor-last=Naudin |title=The State of Asian Cities 2010/11 |isbn=978-92-1-132274-3 |publisher=United Nations Human Settlements Programme |year=2010 |url=http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/sacr.pdf |accessdate=25 September 2012 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130119175347/http://www.unescap.org/esd/apuf-5/documents/SACR.pdf |archivedate=19 January 2013 }}</ref>{{rp|85}}]]
ประเทศไทยมี[[เศรษฐกิจแบบผสม]] ประเทศไทยมีเศรษฐกิจใหญ่เป็นอันดับสองในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รองจากประเทศอินโดนีเซีย [[โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ]]จัดให้ประเทศไทยเป็น "ผู้ประสบความสำเร็จสูง" ในเอเชียตะวันออก<ref name="UNDP13">[http://www.th.undp.org/content/thailand/en/home/presscenter/pressreleases/2013/03/15/undp-report-lists-thailand-among-asia-s-fastest-growing/ UNDP Report lists Thailand among Asia’s fastest growing UNDP Report lists Thailand among Asia’s fastest growing] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130404014158/http://www.th.undp.org/content/thailand/en/home/presscenter/pressreleases/2013/03/15/undp-report-lists-thailand-among-asia-s-fastest-growing/ |date=2013-04-04 }} UNDP. สืบค้น 4-9-2557.</ref> ในปี 2556 ประเทศไทยมีดัชนีการรับรู้การทุจริตค่อนข้างต่ำ โดยอยู่อันดับที่ 102 จาก 177 ประเทศ<ref>[http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/ Corruption Perceptions Index 2013] {{Webarchive|url=https://archive.today/20131203061004/http://cpi.transparency.org/cpi2013/results/ |date=2013-12-03 }}. Transparency International. สืบค้น 4-9-2557.</ref> ธนาคารโลกจัดให้ประเทศไทยเป็นประเทศมีรายได้ปานกลาง-สูงในปี 2554<ref>[http://www.worldbank.org/en/country/thailand/overview#1 Thailand Overview]. The World Bank. สืบค้น 4-9-2557.</ref>

ประเทศไทยมีมูลค่าการส่งออก[[รายชื่อประเทศเรียงตามมูลค่าการส่งออก|เป็นอันดับที่ 24 ของโลก]] ในปี 2556 การส่งออกเป็นสัดส่วน 74% ของจีดีพี<ref>[http://data.worldbank.org/indicator/NE.EXP.GNFS.ZS Exports of goods and services (% of GDP)]. The World Bank. สืบค้น 8-9-2557.</ref> ภาคอุตสาหกรรมมีสัดส่วนต่อจีดีพีมากที่สุดคือ 38.1% ภาคการค้าส่ง ค้าปลีกมีสัดส่วนต่อจีดีพี 13.4% ภาคการขนส่งและการสื่อสารมีสัดส่วนต่อจีดีพี 10.2% ภาคเกษตรกรรมมีสัดส่วนต่อจีดีพี 8.3% ในปี 2552–2553 ประเทศไทยส่งชิ้นส่วนและส่วนประกอบออก ซึ่งอยู่ในอุตสาหกรรมยานยนต์และอิเล็กทรอนิกส์เป็นสำคัญ มูลค่า 48,000 ล้านดอลล่าร์สหรัฐ หรือ 25% ของมูลค่าการส่งสินค้าออก<ref name="UNDP13"/> มีมูลค่าการนำเข้า[[รายชื่อประเทศเรียงตามกำลังในการซื้อ|เป็นอันดับที่ 23 ของโลก]] ประเทศคู่ค้าหลัก ได้แก่ ประเทศจีน ญี่ปุ่น สหรัฐอเมริกา มาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ออสเตรเลีย ฮ่องกงและเกาหลีใต้<ref>[http://www2.ops3.moc.go.th/ ระบบรายงานข้อมูลการค้าระหว่างประเทศของไทย] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140921072044/http://www2.ops3.moc.go.th/ |date=2014-09-21 }} สืบค้น 4-9-2557.</ref> เครื่องจักรเป็นทั้งสินค้านำเข้าและส่งออกที่สำคัญที่สุดของไทย<ref>ธนาคารแห่งประเทศไทย. [http://www2.bot.or.th/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=50&language=TH สินค้าออกและสินค้าเข้าจำแนกตามกลุ่มสินค้า] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304233509/http://www2.bot.or.th/statistics/BOTWEBSTAT.aspx?reportID=50&language=TH |date=2016-03-04 }}</ref> [[องค์การความร่วมมือระหว่างประเทศแห่งญี่ปุ่น]] (JICA)  เป็นเจ้าหนี้ต่างประเทศรายใหญ่ที่สุดของไทย<ref>[http://www.pdmo.go.th/popup_money_data.php?year1=0&ts2_id=4&m=money ข้อมูลหนี้ต่างประเทศจำแนกตามแหล่งเงินกู้]. สำนักงานบริหารหนี้สาธารณะ. สืบค้น 24-4-2561.</ref>

ประเทศไทยมีกำลังแรงงาน 39.38 ล้านคน อยู่ในภาคเกษตรกรรมมากที่สุด 15.41 ล้านคน หรือ 39.1% ของกำลังแรงงาน ตั้งแต่วันที่ 1 มกราคม 2556 [[ค่าจ้างขั้นต่ำในประเทศไทย|ค่าแรงขั้นต่ำ]]ทางการทุกจังหวัดเป็น 300 บาท [[การว่างงานในประเทศไทย|อัตราการว่างงานของประเทศ]]อยู่ที่ 1.2%<ref name="nesdb17"/> ซึ่งน้อยเป็นอันดับต้น ๆ ของโลก แต่แนวโน้มแรงงานกว่าครึ่งประกอบอาชีพที่ไม่มั่นคงหรืออาชีพที่ไม่เป็นทางการ<ref name="TNSO">TNSO The National Statistical Office of Thailand. "over half of all Thailand’s workers are in vulnerable employment (defined as the sum of own-account work and unpaid family work) and more than 60 per cent are informally employed, with no access to any social security mechanisms." Thailand. A labour market profile, International Labour Organization, 2013.</ref> กับทั้ง 40% มีปัญหา[[การทำงานต่ำระดับ]]<ref>{{cite news
| last         = Fernquest
| first        = Jon
| date         = 2015-02-04
| title        = Why Thailand's unemployment rate is ridiculously low 
| url          = https://www.bangkokpost.com/learning/work/466226/why-thailand-unemployment-rate-is-ridiculously-low
| work         = 
| location     = 
| access-date  = 2018-03-03
}}</ref> ในปี 2559 ประเทศไทยมีผู้ย้ายถิ่นขึ้นทะเบียนประมาณ 2 ล้านคน โดยหนึ่งในสามเป็นผู้ถือใบอนุญาตทำงานชั่วคราว ส่วนแรงงานไม่สม่ำเสมอคาดว่ามีอีกประมาณ 1–2 ล้านคน<ref>{{cite web
 |url= https://thailand.iom.int/sites/default/files/Infosheets/IOM%20Infosheet%20-%20Labour%20Migration%20Trends%20in%20Thailand.pdf
 |title= Labor Migration Trends in Thailand
 |date= 
 |website= 
 |publisher= International Organization of Migration
 |access-date= 28 August 2018
 |quote= 
 }}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> หลังรัฐประหารปี 2557 แรงงานต่างด้าวกัมพูชาหลบหนีกลับประเทศจำนวน 180,000 คนหลังรัฐบาลประกาศปราบปราม<ref>{{cite news|title=Cambodia ramps up criticism of Thailand's junta|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-27898652|accessdate=24 April 2018|work=BBC|agency=BBC|date=18 June 2014}}</ref> หลังประกาศใช้พระราชกำหนดการบริหารจัดการการทำงานของคนต่างด้าว พ.ศ. 2560 ทำให้มีแรงงานต่างด้าวออกนอกประเทศหลายหมื่นคน<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |title= แรงงานต่างด้าวยังทะลักออกจากไทยไม่หยุด ด้านรองนายกฯ เผยอาจใช้ ม.44 ชะลอการใช้กฎใหม่ 120 วัน |url= https://www.bbc.com/thai/international-40480353 |work= |publisher= บีบีซีไทย |date= 3 July 2017 |access-date= 28 August 2018}}</ref> ในปี 2560 เศรษฐกิจไทยมีแรงงานนอกระบบ (คือแรงงานที่ไม่ได้รับความคุ้มครองหรือไม่มีหลักประกันสังคม) 20.8 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 55.2 ของผู้มีงานทำ<ref>{{cite web |title= การสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2560 |isbn=  |publisher= สำนักงานสถิติแห่งชาติ |year=  |url= http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A_2560/Full_report2560.pdf |accessdate= 2018-08-27 |archive-date= 2018-09-21 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180921043713/http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A_2560/Full_report2560.pdf |url-status= deviated |archivedate= 2018-09-21 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20180921043713/http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%AA%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%84%E0%B8%A1/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A/%E0%B9%81%E0%B8%A3%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A_2560/Full_report2560.pdf }}</ref>{{rp|iii}} 

หลังสงครามโลกครั้งที่สอง ประเทศไทยเป็นประเทศยากจนที่สุดในโลกประเทศหนึ่ง โดยก่อนหน้านี้เศรษฐกิจไทยซบเซามาอย่างน้อยหนึ่งศตวรรษ<ref name="beyond">{{cite book |last= Warr |first= Peter |date= 2007 |title= Thailand Beyond the Crisis |url= |location= |publisher= Routledge Curzon |page= |isbn= 9781134541515 |author-link= }}</ref>{{rp|3}} ระหว่างปี 2508 ถึง 2539 ผลิตภัณฑ์ประชาชาติเบื้องต้นต่อคนเติบโตร้อยละ 7 ต่อปี และระหว่างปี 2530 ถึง 2539 เรียกว่าเป็นช่วง "เศรษฐกิจบูม" เศรษฐกิจไทยเติบโตเร็วที่สุดในโลก ซึ่งมาจากการลงทุนระดับสูงมาก<ref name="beyond"/>{{rp|3}} การเติบโตของ[[หุ้น]]เป็นปัจจัยทำให้เศรษฐกิจเติบโตกว่าครึ่ง<ref name="beyond"/>{{rp|9}} การลงทุนโดยตรงจากต่างประเทศในช่วงเศรษฐกิจบูมเป็นการไหลเข้าของทุนระยะสั้นร้อยละ 23<ref name="beyond"/>{{rp|12}} [[วิกฤตการณ์การเงินในเอเชีย พ.ศ. 2540]] มีสาเหตุระยะยาวหลายอย่าง แต่ชนวนเหตุที่บั่นทอนความเชื่อมั่นเกิดจากการเติบโตของการส่งออกลดลงอย่างรุนแรงในปี 2539<ref name="beyond"/>{{rp|21–2}} จีดีพีของไทยหดตัวร้อยละ 10.5 ในปี 2541<ref name="beyond"/>{{rp|30}}

ประเทศไทยฟื้นตัวจากวิกฤตการเงินในปี 2546<ref name="beyond"/>{{rp|53}} การฟื้นตัวทางเศรษฐกิของไทยล่าช้าเพราะขาดอุปทานรวม<ref name="beyond"/>{{rp|32}} ระหว่างปี 2542 ถึง 2550 จีดีพีไทยเติบโตระหว่างร้อยละ 2.1 ถึง 7.1 ต่อปี<ref>{{cite web|title=Thailand|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=1995&ey=2007&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=24&pr1.y=13&c=578&s=NGDP_R%2CNGDP_RPCH%2CNGDPD%2CTX_RPCH%2CLUR%2CBCA%2CBCA_NGDPD&grp=0&a=|work=World Economic Outlook Database|publisher=International Monetary Fund|accessdate=24 April 2018}}</ref> ด้วยการขาดเสถียรภาพจากการประท้วงใหญ่ในปี 2553 การเติบโตของจีดีพีของประเทศไทยอยู่ที่ราวร้อยละ 4–5 ลดลงจากร้อยละ 5–7 ในรัฐบาลพลเรือนก่อน ความไม่แน่นอนทางการเมืองเป็นสาเหตุหลักของการเสื่อมความเชื่อมั่นนักลงทุนและผู้บริโภค<ref>{{cite web|url=http://online.wsj.com/article/SB10001424052970203960804577243432046066486.html |title=Thailand Economy To Rebound Strongly In 2012, |publisher=Wall Street Journal |date=24 February 2012 |accessdate=26 April 2012|author= Phisanu Phromchanya}}</ref> นโยบายเศรษฐกิจของรัฐบาลทหารหลังรัฐประหารในประเทศไทย พ.ศ. 2557 ที่เรียก ประชารัฐ ทำให้เกิดทุนนิยมแบบลำดับชั้นที่ธุรกิจขนาดใหญ่ของไทยเชื้อสายจีนเข้าไปเลี้ยงดูและชี้นำธุรกิจในท้องถิ่น<ref name="trans"/>{{rp|300}} เศรษฐกิจไทยหดตัวร้อยละ 6.1 เนื่องจาก[[การระบาดทั่วของโควิด-19 ในประเทศไทย|การระบาดของโควิด-19]] นับเป็นการหดตัวมากที่สุดนับแต่วิกฤตต้มยำกุ้ง<ref>{{cite news |last1=Kaendera |first1=Stella |last2=Leigh |first2=Lamin |title=Five Things to Know About Thailand’s Economy and COVID-19 |url=https://www.imf.org/en/News/Articles/2021/06/21/na062121-5-things-to-know-about-thailands-economy-and-covid-19#:~:text=Thailand's%20GDP%20fell%20by%206.1,since%20the%20Asian%20financial%20crisis.&text=The%20financial%20sector%20has%20thus,boldly%20to%20mitigate%20the%20crisis. |accessdate=10 August 2021 |work=IMF |language=en}}</ref> หนี้สาธารณะของประเทศเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วในสมัยประยุทธ์ จันทร์โอชา โดยในตำแหน่งนายกรัฐมนตรี 7 ปี (จนถึงเดือนพฤษภาคม 2564) รัฐบาลกู้เงินแล้ว 8.47 ล้านล้านบาท<ref>{{cite news |title=7 ปี ประยุทธ์ กู้ 8.47 ล้านล้าน แก้โควิด-โปะหนี้จำนำข้าว “รัฐบาลยิ่งลักษณ์” |url=https://www.prachachat.net/politics/news-678527 |accessdate=20 April 2022 |work=ประชาชาติธุรกิจ |date=31 May 2021 |language=th}}</ref> และมีตัวเลขในเดือนมิถุนายน 2565 ว่าสัดส่วนหนี้สาธารณะต่อจีดีพีเพิ่มขึ้นจากร้อยละ 42.50 เป็นร้อยละ 60.58 ใน 8 ปี<ref>{{cite news |title=8 ปี หนี้สาธารณะเฉียด 10 ล้านล้าน ประยุทธ์ สมานแผลเศรษฐกิจ หรือสร้างแผลเป็น? |url=https://www.prachachat.net/finance/news-945249 |accessdate=30 September 2022 |work=ประชาชาติธุรกิจ |date=2 June 2022 |language=th}}</ref>

=== ความมั่งคั่ง ความยากจนและความเหลื่อมล้ำ ===
{| class="floatright" style="margin:auto; text-align:center; width:275px;"
|+ '''สัดส่วนความมั่งคั่งที่ครัวเรือนถือครองแบ่งตามเปอร์เซนไทล์ของครัวเรือน'''<ref name="wealth16"/>{{rp|15–6}}
! เปอร์เซนไทล์ !! สัดส่วน
|-
| ต่ำสุดร้อยละ 20 || 0.5
|-
| ต่ำสุดร้อยละ 40 || 3.5
|-
| ต่ำสุดร้อยละ 60 || 12.5
|-
| สูงสุดร้อยละ 20 || 69.5
|}

ประเทศไทยมีความมั่งคั่งมัธยฐานต่อผู้ใหญ่หนึ่งคน 1,469 ดอลลาร์สหรัฐในปี 2559<ref name="wealth16">{{cite book|title=Global Wealth Report 2016|date=November 2016|publisher=Credit Suisse AG|location=Zurich|url=http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=AD783798-ED07-E8C2-4405996B5B02A32E|accessdate=1 July 2017|archive-date=2017-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20170515124834/http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=AD783798-ED07-E8C2-4405996B5B02A32E|url-status=deviated|archivedate=2017-05-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170515124834/http://publications.credit-suisse.com/tasks/render/file/index.cfm?fileid=AD783798-ED07-E8C2-4405996B5B02A32E}}</ref>{{rp|98}} เพิ่มขึ้นจาก 605 ดอลลาร์สหรัฐในปี 2543<ref name="wealth16"/>{{rp|34}} ประเทศไทยจัดอยู่ในอันดับที่ 55 ของดัชนีความมั่นคงทางอาหารโลกในปี 2560<ref>{{cite web |title=Global Food Security Index |url=http://foodsecurityindex.eiu.com/Country/Details#Thailand |publisher=The Economist Intelligence Unit |location=London |access-date=24 April 2018 |date= |archive-date=2012-07-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120712235613/http://foodsecurityindex.eiu.com/Country/Details#Thailand |url-status=deviated |accessdate=2018-04-24 |archivedate=2012-07-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120712235613/http://foodsecurityindex.eiu.com/Country/Details#Thailand }}</ref> หลัง[[ภาวะเศรษฐกิจถดถอยครั้งใหญ่]] ภาคครัวเรือนยังมี[[สภาพคล่อง]]ดี และมีความสามารถในการดำรงการบริโภคได้ แม้มีรายได้สุทธิต่อค่าใช้จ่ายลดลงเมื่อเทียบกับปี 2549 แต่การบริโภคไม่ได้ลดลง<ref name="hhbot"/>{{rp|3}} ในปี 2559 [[ดัชนีการพัฒนามนุษย์]]ของไทยอยู่ในอันดับที่ 87 <ref name="UNDP13"/> และดัชนีการพัฒนามนุษย์ที่ปรับความเหลื่อมล้ำแล้วอยู่อันดับที่ 70<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/composite/IHDI |title= Table 3: Inequality-adjusted Human Development Index |publisher=Human Development Report Office, [[โครงการพัฒนาแห่งสหประชาชาติ|United Nations Development Programme]] |accessdate=25 April 2018}}</ref> กรุงเทพมหานครซึ่งมีผลิตภัณฑ์จังหวัดสูงสุดมี[[รายชื่อจังหวัดในประเทศไทยเรียงตามผลิตภัณฑ์จังหวัด|มูลค่าผลิตภัณฑ์จังหวัด]]เป็น 406.9 เท่าของจังหวัดแม่ฮ่องสอนซึ่งมีน้อยที่สุด{{refn|group=เชิงอรรถ|name=GPP58|ในปี 2558 กรุงเทพมหานครมีผลิตภัณฑ์จังหวัด 4,437,405 ล้านบาท ส่วนจังหวัดแม่ฮ่องสอนมีผลิตภัณฑ์จังหวัด 11,448 ล้านบาท<ref>สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. สำนักนายกรัฐมนตรี. "ตารางสถิติผลิตภัณฑ์ภาคและจังหวัด (2547-2558). Table of Gross Regional and Provincial Product (2004-2015) (Excel) ." [ออนไลน์]. เข้าถึงได้จาก: [http://www.nesdb.go.th/main.php?filename=gross_regional http://www.nesdb.go.th/main.php?filename=gross_regional] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180427102209/http://www.nesdb.go.th/main.php?filename=gross_regional |date=2018-04-27 }} 2558. สืบค้น 25 กุมภาพันธ์ 2560.</ref>}}

ในปี 2560 ครัวเรือนมีรายได้เฉลี่ยเดือนละ 26,946 บาท<ref name="nso60">{{cite web
 |url= http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%e0%b8%94%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%99%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1/%e0%b8%aa%e0%b8%b2%e0%b8%82%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b9%84%e0%b8%94%e0%b9%89/%e0%b9%80%e0%b8%a8%e0%b8%a3%e0%b8%a9%e0%b8%90%e0%b8%81%e0%b8%b4%e0%b8%88%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%a7%e0%b9%80%e0%b8%a3%e0%b8%b7%e0%b8%ad%e0%b8%99/60/Sum_Eco-Socio60.pdf
 |title= บทสรุปผู้บริหาร การสำรวจภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน พ.ศ. 2560
 |date= 
 |publisher= สำนักงานสถิติแห่งชาติ
 |access-date= 2018-04-25
 |archive-date= 2018-04-26
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180426213254/http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%e0%b8%94%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%99%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1/%e0%b8%aa%e0%b8%b2%e0%b8%82%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b9%84%e0%b8%94%e0%b9%89/%e0%b9%80%e0%b8%a8%e0%b8%a3%e0%b8%a9%e0%b8%90%e0%b8%81%e0%b8%b4%e0%b8%88%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%a7%e0%b9%80%e0%b8%a3%e0%b8%b7%e0%b8%ad%e0%b8%99/60/Sum_Eco-Socio60.pdf
 |url-status= deviated
 |accessdate= 2018-04-24
 |archivedate= 2018-04-26
 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20180426213254/http://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%e0%b8%94%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%99%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1/%e0%b8%aa%e0%b8%b2%e0%b8%82%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b9%84%e0%b8%94%e0%b9%89/%e0%b9%80%e0%b8%a8%e0%b8%a3%e0%b8%a9%e0%b8%90%e0%b8%81%e0%b8%b4%e0%b8%88%e0%b8%aa%e0%b8%b1%e0%b8%87%e0%b8%84%e0%b8%a1%e0%b8%84%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b8%a7%e0%b9%80%e0%b8%a3%e0%b8%b7%e0%b8%ad%e0%b8%99/60/Sum_Eco-Socio60.pdf
 }}</ref>{{rp|1}} ครัวเรือนที่มีรายได้สูงสุดร้อยละ 20 มีส่วนแบ่งรายได้คิดเป็นร้อยละ 45.0 และครัวเรือนที่มีรายได้ต่ำสุดร้อยละ 20 มีส่วนแบ่งรายได้คิดเป็นร้อยละ 7.1<ref name="nso60"/>{{rp|4}} กลุ่มประชากรร้อยละ 40 ที่มีรายได้ต่ำสุดมีรายได้ต่ำกว่า 5,344 บาทต่อคนต่อเดือนมีจำนวน 26.9 ล้านคน<ref name="poverty59"/>{{rp|5}}  ในปี 2556 ผู้ประท้วงกลุ่ม [[กปปส.]] ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 32) มีรายได้ครัวเรือนเกิน 50,000 บาทต่อเดือน ส่วน [[นปช.]] ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 27) มีรายได้ครัวเรือน 10,000–20,000 บาทต่อเดือน<ref>{{cite web
 | url = https://asiafoundation.org/resources/pdfs/FinalSurveyReportDecember20.pdf
 | title = Profile of the Protestors: A Survey of Pro and Anti-Government Demonstrators in Bangkok on November 30, 2013
 | date = December 2013
 | website =
 | publisher = Asia Foundation
 | access-date = 24 April 2018}}</ref>{{rp|7}} 

ในปี 2559 สถาบันการเงินเครดิตสวิสรายงานว่าประเทศไทยเป็นประเทศที่มีความเหลื่อมล้ำมากเป็นอันดับที่ 3 ของโลกรองจากประเทศรัสเซียและอินเดีย<ref name="bbcworth17"/> คนรวยสุดร้อยละ 10 ถือครองทรัพย์สินร้อยละ 79 ของประเทศ<ref name="bbcworth17"/> มหาเศรษฐีไทย 50 ครอบครัวแรกมีมูลค่าทรัพย์สินรวมคิดเป็นร้อยละ 30 ของจีดีพีไทย<ref name="bbcworth17">{{cite news |author= พงศ์พิพัฒน์ บัญชานนท์ |title= ยิ่งนานยิ่งถ่าง ช่องว่างทางรายได้ ปัญหาใหญ่ที่รอ คสช. แก้ |url= http://www.bbc.com/thai/thailand-40317663 |work= บีบีซีไทย |location= |date= 18 มิถุนายน 2017 |access-date= 25 เมษายน 2018 }}</ref>

ในปี 2559 ประเทศไทยมีคนยากจน 5.81 ล้านคน หรือร้อยละ 8.6 ของประชากร แต่หากนับรวม "คนเกือบจน" (near poor) ด้วยจะเพิ่มเป็น 11.6 ล้านคน หรือร้อยละ 17.2 ของประชากร<ref name="poverty59">{{cite web
 | url = http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/PDF%20%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%AF%202559.pdf
 | title = รายงานการวิเคราะห์สถานการณ์ความยากจนและความเหลื่อมล้าในประเทศไทย ปี 2559
 | date = 2016
 | website = 
 | publisher = ส้านักพัฒนาฐานข้อมูลและตัวชี้วัดภาวะสังคม ส้านักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ
 | access-date = 2018-04-24
 | archive-date = 2018-04-26
 | archive-url = https://web.archive.org/web/20180426213301/http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/PDF%20%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%AF%202559.pdf
 | url-status = deviated
 | accessdate = 2018-04-24
 | archivedate = 2018-04-26
 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20180426213301/http://social.nesdb.go.th/social/Portals/0/PDF%20%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B8%A2%E0%B8%B2%E0%B8%81%E0%B8%88%E0%B8%99%E0%B8%AF%202559.pdf
 }}</ref>{{rp|1}} ในปี 2559 ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคใต้ และภาคเหนือมีสัดส่วนคนจนร้อยละ 12.96, 12.35 และ 9.83 ของประชากรในแต่ละภาคตามลำดับ<ref name="poverty59"/>{{rp|2}} ในปี 2560 มีผู้มาลงทะเบียนผู้มีรายได้น้อย (รายได้น้อยกว่า 100,000 บาทต่อปี) เพื่อรับสวัสดิการจากรัฐเป็นจำนวน 14 ล้านคน<ref name="bbcworth17"/> ปลายปี 2560 ประเทศไทยมีหนี้สินครัวเรือน 11.76 ล้านล้านบาท<ref name="สังคม"/>{{rp|5}} ในปี 2553 ครัวเรือนที่มีปัญหา[[ล้มละลาย]] (ทรัพย์สินน้อยกว่าหนี้สิน) คิดเป็นร้อยละ 3 ของครัวเรือนทั้งประเทศ<ref name="hhbot"/>{{rp|5}} ในปี 2560 ครัวเรือนที่มีที่อยู่อาศัยถาวรคิดเป็นสัดส่วนร้อยละ 99.69 ของครัวเรือนทั้งประเทศ<ref name="สังคม"/>{{rp|36}} ในปี 2559 [[สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ]]ประมาณการว่ามีคนไร้บ้านทั่วประเทศ 30,000 คน<ref>{{cite news |author= <!--Staff writer(s); no by-line.--> |title= สสส. เผยสถานการณ์คนไร้บ้าน ทั่วประเทศกว่า 3 หมื่นคน |url= https://www.posttoday.com/social/PR/498823 |work= โพสต์ทูเดย์ |location=  |date= 2017-06-16 |access-date=2018-04-25 |archive-date= 2018-11-07 |archive-url= https://web.archive.org/web/20181107015321/https://www.posttoday.com/social/PR/498823 |url-status= dead }}</ref>

ปีพ.ศ. 2566 จำนวนผู้ที่ได้จับบัตรสวัสดิการแห่งรัฐหรือบัตรคนจนมีทั้งสิ้น 14.2 ล้านคน<ref>[https://www.bangkokbiznews.com/business/economic/1055518 6 ปี 'ประยุทธ์' เทงบฯบัตรสวัสดิการแห่งรัฐรวม 3.3 แสนล้าน อุ้ม 'คนจน' 14 ล้านคน]</ref>

=== เกษตรกรรม ===
{{บทความหลัก|เกษตรกรรมในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Rice fields Chiang Mai.jpg|thumb|200px|ประเทศไทยเป็น[[การผลิตข้าวในประเทศไทย|ผู้ส่งออกข้าวรายใหญ่อันดับต้น ๆ ของโลก]]]]

การพัฒนาการเกษตรตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1960 ส่งเสริมการเปลี่ยนผ่านสู่เศรษฐกิจอุตสาหกรรมของประเทศ<ref name="ODI1">Henri Leturque and Steve Wiggins 2010.[http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth Thailand's progress in agriculture: Transition and sustained productivity growth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110427222924/http://www.odi.org.uk/resources/details.asp?id=5108&title=thailands-progress-agriculture-transition-sustained-productivity-growth|date=2011-04-27}}. London: Overseas Development Institute</ref> ในพื้นที่ชนบท อาชีพเกษตรกรรมคิดเป็นกึ่งหนึ่งของการจ้างงาน<ref name=ODI1/> ในปี 2555 ประเทศไทยมีที่ดินเพาะปลูกได้ 165,600 ตารางกิโลเมตร คิดเป็น 32.3% ของพื้นที่ประเทศ<ref name="FAO">[http://faostat.fao.org/site/666/default.aspx Country profile] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140928044430/http://faostat.fao.org/site/666/default.aspx |date=2014-09-28 }}. [[FAO]]STAT. สืบค้น 4-9-2557. {{en icon}}</ref> ซึ่งในจำนวนนี้กว่า 55% ใช้ปลูกข้าว ในปี 2551 ประเทศไทยส่งข้าวออกราว 10 ล้านตัน คิดเป็นประมาณ 33% ของการค้าข้าวทั่วโลก<ref name="IRRI">[http://irri.org/our-work/locations/thailand Thailand]. IRRI. สืบค้น 4-9-2557. {{en icon}}</ref> ข้าวเป็นพืชผลสำคัญสุดของประเทศ และประเทศไทยเป็นผู้ส่งออกข้าวอันดับหนึ่งมาช้านาน จนประเทศอินเดียและเวียดนามแซงเมื่อไม่นานนี้<ref>International Grains Council. [http://www.igc.int/en/downloads/gmrsummary/gmrsumme.pdf "Grain Market Report (GMR444)"], London, 14 May 2014. Retrieved on 13 Jun 2014.</ref>

ประเทศไทยเป็นผู้ผลิตและส่งออกยางรายใหญ่ที่สุดของโลก<ref>[http://www.boi.go.th/tir/issue/201012_20_12/42.htm Thailand Leads World in Rubber Production and Advance R&D] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304104732/http://www.boi.go.th/tir/issue/201012_20_12/42.htm |date=2016-03-04 }} Bank of Thailand. สืบค้น 4-9-2557.</ref> คิดเป็นร้อยละ 40 ของยางธรรมชาติโลก<ref name="Reuters-20170120">{{cite news|last1=Boonthanom|first1=Surapan|title=Thai floods harm key region for world's rubber|url=https://www.reuters.com/article/us-thailand-floods-rubber-idUSKBN1540YI|accessdate=21 January 2017|agency=Reuters|date=20 January 2017}}</ref> พืชที่มีมูลค่าการผลิตสูงสุดอื่น ได้แก่ อ้อย มันสำปะหลัง เนื้อไก่ เนื้อหมู มะม่วง มังคุด ฝรั่ง สัปปะรด รวมทั้งพวกผลไม้เขตร้อน<ref name="FAO"/> กุ้ง ข้าวโพดและถั่วเหลือง<ref>{{cite news| url=https://www.nytimes.com/2010/07/19/world/asia/19thai.html?partner=rss&emc=rss | work=The New York Times | title=Wasps to Fight Thai Cassava Plague | first=Seth | last=Mydans | date=18 July 2010 | accessdate = 3 May 2018}}</ref> ประเทศไทยได้ชื่อว่าเป็นแหล่งผลิตอาหารที่สำคัญของโลก และเป็นผู้ส่งออกอาหารรายใหญ่อันดับ 5 ของโลก<ref name="เอก">[https://web.archive.org/web/20090611003823/http://www.culture.go.th/knowledge/story/nation/nation.html เอกลักษณ์ประจำชาติของไทย]. สำนักงานคณะกรรมการวัฒนธรรมแห่งชาติ. สืบค้น 9-12-2553.</ref> ประเทศไทยเป็นผู้ผลิตและส่งออกผลิตภัณฑ์นมรายใหญ่สุดใน[[อาเซียน]]<ref name="BP-20151018">{{cite news|last1=Thongnoi|first1=Jitsiree|title=Milking the system|url=http://www.bangkokpost.com/news/special-reports/733380/milking-the-system|accessdate=18 October 2015|work=Bangkok Post|date=2015-10-18}}</ref>

=== อุตสาหกรรม ===
[[ไฟล์:SPS Intertech factory13.jpg|thumb|200px|alt=Women wearing gloves and masks on an assembly line|คนงานสายการผลิตในโรงงานใน[[จังหวัดฉะเชิงเทรา]]]]
บริษัทเกือบทั้งหมดของไทย กว่า 2.7 ล้านวิสาหกิจ คิดเป็นร้อยละ 99.7 จัดเป็น[[วิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม]] (SME) ในปี 2560 SME คิดเป็นการจ้างงานร้อยละ 80.3 ของการจ้างงานทั้งหมด (13 ล้านคน) ในปี 2556 สัดส่วนต่อจีดีพีของ SME อยู่ที่ร้อยละ 37.4 มีรายงานว่า SME ร้อยละ 70 ปิดกิจการภายใน "ไม่กี่ปี"<ref name=WB-20161107>{{cite book | title=Getting Back on Track; Reviving Growth and Securing Prosperity for All; Thailand Systematic Country Diagnostic | publisher = World Bank Group|date =2016-11-07 | location = Washington| url =http://documents.worldbank.org/curated/en/855161479736248522/pdf/110396-REVISED-WB-Thailand-SCD-ENG-FINAL-Feb-16.pdf}}</ref>{{RP|47}}

อุปกรณ์ไฟฟ้าและอิเล็กทรอนิกส์เป็นภาคส่งออกใหญ่สุดของไทย คิดเป็นประมาณร้อยละ 15 ของการส่งออกทั้งหมด ในปี 2557 การส่งออกดังกล่าวรวมมูลค่า 55,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ มีคนงานประมาณ 780,000 คนในปี 2558 คิดเป็นร้อยละ 12.2 ของการจ้างงานทั้งหมดในภาคการผลิต แต่ผู้ผลิตกำลังย้ายการผลิตไปยังประเทศที่มีค่าแรงถูกกว่าประเทศไทย<ref>{{cite news|title=LG Electronics to move Thailand TV production to Vietnam|url=https://www.reuters.com/article/2015/03/17/lg-elec-thailand-vietnam-idUSL3N0WJ2J420150317|accessdate=23 Mar 2015|agency=Reuters|date=2015-03-17|archive-date=2015-03-28|archive-url=https://web.archive.org/web/20150328211049/http://www.reuters.com/article/2015/03/17/lg-elec-thailand-vietnam-idUSL3N0WJ2J420150317|url-status=dead}}</ref> อุตสาหกรรมรถยนต์ในประเทศไทยใหญ่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้และใหญ่สุดเป็นอันดับที่ 9 ของโลก<ref name=OICA>{{cite web | title = Production Statistics | publisher = OICA (International Organization of Motor Vehicle Manufacturers) | url = http://oica.net/category/production-statistics/ | accessdate = 26 November 2012 | archiveurl = https://web.archive.org/web/20131106174001/http://www.oica.net/category/production-statistics/ | archivedate = 6 November 2013 }}</ref> โดยมีการจ้างงานประมาณ 417,000 ตำแหน่งในปี 2558 คิดเป็นร้อยละ 10 ของจีดีพีประเทศ<ref name="ILO-201607">{{cite book|last1=Chang|first1=Jae-Hee|last2=Rynhart|first2=Gary|last3=Huynh|first3=Phu|title=ASEAN in transformation: How technology is changing jobs and enterprises|date=July 2016|publisher=International Labour Office, Bureau for Employers' Activities (ACT/EMP)|location=Geneva|isbn=978-92-2-131142-3|edition=Bureau for Employers' Activities (ACT/EMP) working paper; No. 10|url=http://www.ilo.org/public/english/dialogue/actemp/downloads/publications/2016/asean_in_transf_2016_r1_techn.pdf|accessdate=1 April 2017}}</ref>{{RP|12-13}} คนงานกว่าร้อยละ 70 ในทั้งสองภาคมีความเสี่ยงสูงต่อการเสียงานให้กับหุ่นยนต์<ref name="ILO-201607" />{{RP|39, xix}}

=== พลังงาน ===
{{บทความหลัก|พลังงานในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Natural gas separation plants.jpg|thumb|left|200px|โรงแยกก๊าซธรรมชาติของ [[ปตท.]] ที่จังหวัดระยอง]]
ประเทศไทยเป็นผู้นำน้ำมันและแก๊สธรรมชาติเข้าสุทธิ มีการผลิตและปริมาณสำรองน้ำมันน้อยและต้องนำเข้าเป็นส่วนใหญ่เพื่อการบริโภค แม้ว่ามีปริมาณสำรองแก๊สธรรมชาติที่พิสูจน์แล้วขนาดใหญ่ แต่ยังต้องนำเข้าเพื่อให้เพียงพอกับอุปทานในประเทศ การบริโภคพลังงานหลักของประเทศไทยมาจาก[[เชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์]] คิดเป็นกว่า 80% ของทั้งหมด ในปี 2553 ประเทศไทยบริโภคพลังงานจากน้ำมันมากที่สุด (39%) รองลงมาคือ แก๊สธรรมชาติ (31%) [[ชีวมวล]]และของเสีย (16%) และถ่านหิน (13%) ประเทศไทยเป็นผู้นำเข้าน้ำมันรายใหญ่อันดับสองของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รองจากประเทศสิงคโปร์ เชื้อเพลิงดีเซลเป็นสัดส่วนหนึ่งในสามของผลิตภัณฑ์น้ำมัน และเป็นเชื้อเพลิงหลักสำหรับการขนส่ง<ref name="EIA">[https://www.eia.gov/beta/international/analysis.php?iso=THA Thailand – Analysis – U.S. Energy Information Administration (EIA)]. EIA. (02-20-2013). Retrieved on 5-9-2014.</ref> ในปี 2558 ประเทศไทยมีการนำเข้าซึ่งพลังงานขั้นต้นสุทธิเทียบเท่าน้ำมัน 1.253 ล้านบาร์เรลต่อวัน โดยมีการซื้อไฟฟ้าจากประเทศลาว และแก๊สธรรมชาติจากประเทศพม่า<ref>{{cite web
 |url= http://www.eppo.go.th/index.php/en/energy-information-services/energy-situation/energy-situation-in-year-2015-and-trend-in-year-2016
 |title= Energy Situation in year 2015 and trend in year 2016 
 |last=
 |first=
 |date= 31 March 2016
 |website=
 |publisher= Energy Policy and Planning office, Ministry of Energy
 |access-date= 2018-08-27 
 |quote= }}</ref> ปัญหาราคาน้ำมันในไทยมีสาเหตุมาจากโครงสร้างราคาน้ำมันที่มีการเก็บภาษีและเงินเข้ากองทุนต่าง ๆ ถึง 35–60% ของราคาหน้าปั๊ม<ref>{{cite news |title=ส่องโครงสร้างราคาน้ำมันไทย ใน 1 ลิตร คนไทยต้องจ่ายอะไรบ้าง? |url=https://www.bangkokbiznews.com/business/994616 |accessdate=30 September 2022 |work=กรุงเทพธุรกิจ |date=20 March 2022 |language=th}}</ref> การอุดหนุนเชื้อเพลิงชีวภาพที่แพงกว่าน้ำมันปกติ และการปล่อยให้เอกชนกำหนดค่ากลั่นน้ำมันได้เอง<ref>{{cite news |title=ราคาน้ำมันไทย ทำไม ขึ้นแล้ว ลงยาก |url=https://www.bbc.com/thai/thailand-61644315 |accessdate=30 September 2022 |work=BBC News ไทย |language=th}}</ref>

ในปี 2554 ประเทศไทยมีสมรรถภาพติดตั้งผลิตไฟฟ้าประมาณ 32.4 [[กิกะวัตต์]] โดยผลิตจากแก๊สธรรมชาติมากที่สุด (71%) ประเทศไทยคิดสนับสนุนพลังงานนิวเคลียร์เพื่อลดการพึ่งพาแก๊สธรรมชาติ แต่หลัง[[ภัยพิบัตินิวเคลียร์ฟุกุชิมะไดอิชิ]]ในปีนั้น ทำให้โรงไฟฟ้านิวเคลียร์แห่งแรกที่เสนอถูกเลื่อนไปหลังปี 2569<ref name="EIA"/> ในปี 2565 มีการเปิดเผยว่าประเทศไทยมีพลังงานไฟฟ้าสำรองสูงถึง 40–60% แต่ค่าไฟฟ้ายังแพงอยู่เพราะมีค่าพร้อมจ่ายให้กับเอกชนที่ผลิตกระแสไฟฟ้าจนเป็นภาระของผู้บริโภค<ref>{{cite news |title=จาก “ไฟฟ้าสำรองล้นเกิน” ถึง “ค่าไฟแพง” บันทึกความเปลี่ยนแปลงทางพลังงานช่วงรอยต่อปี ๒๕๖๔-๒๕๖๕ |url=https://www.sarakadee.com/2022/03/24/ไฟฟ้าสำรอง/ |accessdate=30 September 2022 |work=สารคดี}}</ref>
{{clear}}

=== การขนส่ง ===
{{บทความหลัก|การขนส่งในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Thailand Transportation.jpg|thumb|200px|แผนที่ถนนในประเทศไทย]]

การขนส่งทางถนนเป็นภาคหลักของการขนส่งผู้โดยสารและค่าระวางในประเทศไทย<ref name="roadthai">{{cite book
 |title= The Impacts and Benefits of Structural Reforms in Transport, Energy and Telecommunications Sector
 |chapter= Chapter 12 Road Transport in Thailand
 |date= January 2011
 |website= APEC
 |publisher= APEC Secretariat, APEC Policy Support Unit}}</ref>{{rp|269}} โดยคิดเป็นร้อยละ 85 และ 86 ของการขนส่งทางบกทั้งหมดตามลำดับ<ref name="wb08"/>{{rp|25}} ประเทศไทยมีทางหลวงความยาว 390,000 กิโลเมตร<ref name="NAR-20170123">{{cite news|last1=Janssen|first1=Peter|title=Thailand's expanding state 'threatens future growth'|url=http://asia.nikkei.com/Politics-Economy/Economy/Thailand-s-expanding-state-threatens-future-growth|accessdate=23 January 2017|work=Nikkei Asian Review|date=23 January 2017}}</ref> และมีเครือข่ายถนน 462,133 สาย<ref name="BBC-20170119"/> เป็นเครือข่ายทางหลวง 51,776 กิโลเมตรที่เชื่อมภาคต่าง ๆ ของประเทศ มี[[ทางด่วนในประเทศไทย|ทางด่วน]]สองเส้นทาง ซึ่งเชื่อมกรุงเทพมหานครกับเขตอุตสาหกรรมโดยรอบ รวมระยะทาง 150 กิโลเมตร<ref name="wb08">{{cite book
 |title= Thailand Infrastructure Annual Report 2008
 |chapter= Chapter 2 Transport Sector
 |date= 
 |website= World Bank
 |publisher= World Bank}}</ref>{{rp|22}} อุตสาหกรรมขนส่งค่าระวางในประเทศไทยอาศัยรถบรรทุกถึงร้อยละ 80<ref name="roadthai"/>{{rp|276}} ในปี 2560 ประเทศไทยมียานพาหนะจดทะเบียน 37 ล้านคัน เป็นรถจักรยานยนต์ 20 ล้านคัน และมีที่ไม่ได้จดทะเบียนอีกหลายล้านคัน<ref name="BBC-20170119">{{cite news|last1=Head|first1=Jonathan|title=Life and death on Thailand's lethal roads|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-38660283|accessdate=19 January 2017|work=BBC News|date=19 January 2017}}</ref> ในปี 2555 ประเทศไทยมีอัตราเป็นเจ้าของยานพาหนะ 488 คันต่อประชากร 1,000 คน มากเป็นอันดับสองของอาเซียน<ref name="ajtp"/>{{rp|40}} ในปี 2561 มีรถแท็กซี่ขึ้นทะเบียนทั่วประเทศ 80,647 คัน<ref>{{cite news |title=The meter is ticking |url=https://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/1575514/the-meter-is-ticking |accessdate=14 November 2018 |work=Bangkok Post |date=14 November 2018 |format=Opinion}}</ref> และมีการดำเนินการรถตู้สาธารณะ 114 เส้นทางจากกรุงเทพมหานคร<ref>{{cite news|last1=Mahittirook|first1=Amornrat|title=Public vans likely to offer 10% fare cut|url=http://www.bangkokpost.com/business/tourism-and-transport/1128693/public-vans-likely-to-offer-10-fare-cut|accessdate=7 November 2016|work=Bangkok Post|date=7 November 2016}}</ref> ในปี 2559 ประเทศไทยเป็นประเทศที่การจราจรติดขัดมากที่สุดในโลก<ref>{{cite web|title=ไทยรถติดที่ 1 ของโลก-ผลสำรวจชี้ไม่มีทางกำจัดปัญหาได้ถาวร|url=http://www.bbc.com/thai/thailand-39038498|website=บีบีซีไทย|accessdate=2018-08-03 }}</ref> สหประชาชาติจัดอันดับถนนในประเทศไทยว่าอันตรายสูงสุดเป็นอันดับสองของโลก โดยมี[[ยอดผู้เสียชีวิตจากยานพาหนะในประเทศไทยแบ่งตามปี|ยอดผู้เสียชีวิตจากยานพาหนะ]]กว่า 30,000 คนต่อปี ซึ่งเป็นอัตราต่อหัวสูงสุดเป็นอันดับสองของโลกรองจากประเทศลิเบีย<ref name="NAR-20170123"/>

ประเทศไทยมีรางรถไฟยาว 4,034 กิโลเมตร และการขนส่งสินค้าทางรางคิดเป็นร้อยละ 1.4 ของน้ำหนักบรรทุกทั้งหมดในปี 2558<ref name="NAR-20170123"/> ในปี 2555 มีผู้โดยสารทางราง 41 ล้านคน<ref name="ajtp">[http://www.ajtpweb.org/ajtp/statistics/StatisticsBook2013-1203F.pdf ASEAN-Japan Transport Statistics Book December 2013]. AJTP Information Center. สืบค้น 30-8-2561.</ref>{{rp|59}} [[การรถไฟแห่งประเทศไทย]] (รฟท.) เป็นผู้ดำเนินการเส้นทางรางแห่งชาติของประเทศ ซึ่งถูกมองว่าไร้ประสิทธิภาพและไม่ยอมเปลี่ยนแปลง รถไฟมักช้าและอุปกรณ์ส่วนใหญ่เก่าและมีการบำรุงรักษาไม่ดี ความพยายามของรัฐบาลในการจัดโครงสร้างใหม่และโอนเป็นของเอกชนถูกสหภาพคัดค้านอย่างหนักตลอดมา<ref>{{cite news|title=Getting on track needs strong political will|first=Amornrat|last=Mahitthirook|first2=Saritdet|last2=Marukatat|newspaper=Bangkok Post|date=22 December 2010}}</ref><ref>{{cite web|first=Philip|last=Bowring|title=Thailand's Railways: Wrong Track|url=http://asiasentinel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2113&Itemid=437|work=Asia Sentinel|publisher=Asia Sentinel|date=23 October 2009|accessdate=22 August 2012|archive-date=2012-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20121006123734/http://asiasentinel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2113&Itemid=437|url-status=deviated|archivedate=2012-10-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121006123734/http://asiasentinel.com/index.php?option=com_content&task=view&id=2113&Itemid=437}}</ref> ในช่วงปีหลัง มีความพยายามก่อสร้าง[[รถไฟความเร็วสูงในประเทศไทย|รถไฟความเร็วสูง]]

ประเทศไทยมีท่าอากาศยานพาณิชย์ 38 แห่ง<ref name=CorpPres>{{cite web|title=Airports of Thailand Plc. for the Fiscal Year 2014 (Oct 2013-Sep 2014)|url=http://aot.listedcompany.com/misc/PRESN/20141211-AOT-corporatePresentationFY2014-01.pdf|website=AOT Investor Relations Center|publisher=Airports of Thailand (AOT) PLC|accessdate=16 Feb 2015}}</ref>{{rp|3}} ในปี 2559 [[ท่าอากาศยานสุวรรณภูมิ]]เป็นท่าอากาศยานที่มีผู้โดยสารมากที่สุดของประเทศและ[[อันดับท่าอากาศยานที่มีความหนาแน่นสูงสุดในกรณีจำนวนผู้โดยสาร|เป็นอันดับที่ 20 ของโลก]]<ref>{{cite web |url=http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2016.pdf |title=2016 Annual Airport Traffic Report |publisher=Port Authority of New York and New Jersey |date=2017-04-28 |accessdate=2017-05-10 |archive-date=2017-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170525172312/http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2016.pdf |url-status=deviated |archivedate=2017-05-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170525172312/http://www.panynj.gov/airports/pdf-traffic/ATR2016.pdf }}</ref> ประเทศไทยมีทางน้ำในประเทศที่ใช้เดินเรือได้ 1,750 กิโลเมตร ประเทศไทยท่าเรือน้ำลึกระหว่างประเทศ 8 แห่ง<ref name="wb08"/>{{rp|31}} [[ท่าเรือแหลมฉบัง]]เป็นท่าเรือน้ำลึกหลักของประเทศไทย ส่วนท่าเรือแม่น้ำมีทั้งหมด 132 แห่ง ซึ่งใช้สำหรับการขนส่งสินค้าขั้นต้นและสินค้าเกษตรเป็นหลัก<ref name="wb08"/>{{rp|32}}

=== การท่องเที่ยว ===
{{บทความหลัก|การท่องเที่ยวในประเทศไทย}}
ในปี 2560 ประเทศไทยมีนักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ 35.38 ล้านคน<ref name="mots2017">{{cite web
 |url= http://www.mots.go.th/ewt_dl_link.php?nid=9884
 |title= สถิตินักท่องเที่ยวชาวต่างชาติที่เดินทางเข้าประเทศไทย ปี 2560 (จำนวนยอดสะสมเบื้องต้น)
 |date= 
 |website= การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
 |publisher= 
 |access-date= 2018-03-02
 |archive-date= 2018-01-27
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180127013045/http://www.mots.go.th/ewt_dl_link.php?nid=9884
 |url-status= dead
 }}</ref> จำนวนนักท่องเที่ยวเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วจากเดิมที่มีชาวต่างชาติ 336,000 ราย และทหารที่เข้ามาพัก 54,000 นายในปี 2510<ref name="repository.kulib.kyoto-u.ac.jp">{{cite journal|title=The Vietnam War and Tourism in Bangkok's Development, 1960–70 |url=http://repository.kulib.kyoto-u.ac.jp/dspace/bitstream/2433/56779/1/KJ00000132246.pdf|journal=Southeast Asian Studies |volume=39|issue=2|pages=157–187|year=2001|author=Ouyyanont, Porphant }}</ref> ประเทศที่นักท่องเที่ยวเดินทางเข้าประเทศมากที่สุด ได้แก่ จีน มาเลเซีย เกาหลีใต้ ญี่ปุ่นและลาว<ref name="mots2017"/>

[[การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย]] (ททท.) เป็นหน่วยงานส่งเสริมการท่องเที่ยวของประเทศตั้งขึ้นในปี 2522<ref>{{cite web
 |url= https://thai.tourismthailand.org/เกี่ยวกับประเทศไทย/เกี่ยวกับ-ททท
 |title= เกี่ยวกับ ททท.
 |date=
 |website= การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย
 |publisher=
 |access-date= 2018-03-02 }}</ref> นอกจากนี้ รัฐบาลยังมีการจัดตั้งตำรวจท่องเที่ยวเพื่ออำนวยความสะดวกแก่นักท่องเที่ยวชาวต่างชาติ<ref name="mots2017"/>

ประเทศไทยมี[[รายการแหล่งมรดกโลกในประเทศไทย|แหล่งมรดกโลกของยูเนสโก 6 แหล่ง]] ได้แก่ [[อุทยานประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา|นครประวัติศาสตร์พระนครศรีอยุธยา]] [[เมืองประวัติศาสตร์สุโขทัยและเมืองบริวาร]] [[แหล่งโบราณคดีบ้านเชียง]] [[เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้ง]] [[ป่าดงพญาเย็น-เขาใหญ่]] และ[[กลุ่มป่าแก่งกระจาน]]

ประเทศไทยจัดอยู่ในอันดับที่ 9 ของโลกในด้านจำนวนนักท่องเที่ยวต่างชาติในปี 2559<ref name="WTO Tourism Highlights 2016 Edition">{{Cite journal|title=UNWTO Tourism Highlights: 2017 Edition {{!}} World Tourism Organization|url=http://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419029|language=en|doi=10.18111/9789284419029|access-date=2018-03-02|archive-date=2018-10-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20181001191446/https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419029|url-status=deviated|accessdate=2018-03-02|archivedate=2018-10-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181001191446/https://www.e-unwto.org/doi/book/10.18111/9789284419029}}</ref> รายงานความสามารถแข่งขันการเดินทางและการท่องเที่ยวปี 2558 จัดอันดับประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 35 จาก 141 ประเทศ โดยประเทศไทยมีคะแนนสูงในด้านทรัพยากรธรรมชาติและโครงสร้างพื้นฐานบริการนักท่องเที่ยว แต่มีคะแนนต่ำในด้านความยั่งยืนทางสิ่งแวดล้อมและความปลอดภัยและความมั่นคง<ref name=TTCR-2015>{{cite book|title=The Travel & Tourism Competitiveness Report 2015|date=2015|publisher=World Economic Forum (WEF)|location=Geneva|isbn=978-92-95044-48-7|pages=323–325|url=http://www.weforum.org/reports/travel-tourism-competitiveness-report-2015|accessdate=7 May 2015}}</ref>

[[การค้าประเวณีในประเทศไทย|การค้าประเวณี]]และการท่องเที่ยวทางเพศถือเป็นส่วนหนึ่งของเศรษฐกิจ ประมาณการในปี 2546 ระบุมูลค่าไว้ 4.3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐหรือประมาณร้อยละ 3 ของเศรษฐกิจ<ref name="legal">[http://www.theage.com.au/articles/2003/11/26/1069825832486.html?oneclick=true Thailand mulls legal prostitution.] ''[[The Age]]'', 26 November 2003</ref> เชื่อว่าเงินนักท่องเที่ยวอย่างน้อยร้อยละ 10 ใช้ค้าประเวณี<ref>{{cite web|last1=Martin|first1=Lorna|title=Paradise Revealed|url=http://www.taipeitimes.com/News/feat/archives/2006/01/25/2003290710/4|website=Taipei Times|accessdate=29 January 2015}}</ref>

=== วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ===
ประเทศไทยจัดเป็นประเทศนวัตกรรมมากที่สุดอันดับที่ 45 ใน[[ดัชนีนวัตกรรมบลูมเบิร์ก]]ปี 2561<ref>{{cite web
 |url= https://www.bloomberg.com/news/articles/2018-01-22/south-korea-tops-global-innovation-ranking-again-as-u-s-falls
 |title= The U.S. Drops Out of the Top 10 in Innovation Ranking
 |last= Jamrisko
 |first= Michelle
 |last2= Lu
 |first2= Wei
 |date= January 23, 2018
 |website= 
 |publisher= Bloomberg Technology
 |access-date=2018-03-03}}</ref> ในปี 2556 ประเทศไทยมีรายจ่ายด้าน[[การวิจัยและพัฒนา]] 1.7 พันล้านดอลลาร์สหรัฐ หรือคิดเป็นร้อยละ 0.5 ของจีดีพี เป็นรายจ่ายจากภาครัฐร้อยละ 51.3 และจากภาคเอกชนร้อยละ 48.7 รัฐบาลมีแผนใช้สิ่งจูงใจภาษีเพื่อเพิ่มการลงทุนของเอกชน<ref name="techstatus">{{cite journal
| author     = <!--Staff writer(s); no by-line.-->
| date       = September 2015
| title      = Current Status on Science and Technology in ASEAN Countries (Tentative Edition)
| url        = https://www.jst.go.jp/crds/pdf/en/CRDS-FY2014-OR-02_EN.pdf
| journal    = Overseas Research Project
| access-date = 2018-03-03
}}</ref>{{rp|74}} การวิจัยและพัฒนาในประเทศไทยมีสัดส่วนงานวิจัยประยุกต์สูงกว่างานวิจัยพื้นฐานมาก ข้อมูลในปี 2552 พบว่าประเทศไทยมีนักวิจัย 38,500 คนหรือเทียบเท่าเต็มเวลา (FTE) 22,000 คน<ref name="techstatus"/>{{rp|74}} ประเทศไทยมีจำนวนงานวิจัยตีพิมพ์มากเป็นอันดับสามในอาเซียน รองจากประเทศมาเลเซียและ[[ประเทศสิงคโปร์|สิงคโปร์]]<ref name="techstatus"/>{{rp|75}} ในปี 2553 มีผู้ขอจด[[สิทธิบัตร]]ในประเทศไทย 1,925 ฉบับ และมีการออกให้ 772 ฉบับ เกินครึ่งของผู้ขอจดสิทธิบัตรไม่ใช่พลเมือง และคิดเป็นกว่าร้อยละ 90 ของสิทธิบัตรที่ออกให้<ref name="techstatus"/>{{rp|75}} ประเทศไทยเป็นประเทศผู้ลงนาม[[องค์การความร่วมมืออวกาศเอเชีย-แปซิฟิก]] (APSCO) ซึ่งมีประเทศจีนเป็นผู้นำ<ref name="techstatus"/>{{rp|79}} 

วิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีในประเทศไทยก้าวหน้าอย่างรวดเร็วตั้งแต่ปี 2551 องค์กรส่งเสริมการวิจัยสำคัญอย่าง [[สวทช.]], [[สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทย]] (วว.) และ[[ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์ (องค์การมหาชน)|ศูนย์ความเป็นเลิศด้านชีววิทยาศาสตร์]] (TCELS) ช่วยประสานงานระหว่างมหาวิทยาลัยกับบริษัท อุตสาหกรรมการผลิตของไทยส่วนใหญ่พึ่งพาการผลิตท้องถิ่นของบริษัทต่างชาติ ทำให้มีผลลัพธ์การวิจัยวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีน้อย<ref name="techstatus"/>{{rp|80}}

จุดแข็งด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของไทยอยู่ในสายอาหาร-เทคโนโลยีชีวภาพ-ชีววิทยาศาสตร์-เกษตรศาสตร์ เทคโนโลยีพลังงาน และการผลิต โดยเฉพาะอย่างยิ่งในอุตสาหกรรมรถยนต์และอิเล็กทรอนิกส์<ref>{{cite journal
| author     = ASEAN
| date     = 
| title     = Study on the State of S&T Development in ASEAN
| volume     = 1
| url     = http://asean.org/storage/2017/10/01-Study-on-the-State-of-S_T-Development-in-ASEAN-Vol-1-ASEAN-State.pdf
| journal     = 
| access-date     = 2018-03-03
| archive-date     = 2018-06-27
| archive-url     = https://web.archive.org/web/20180627074325/http://asean.org/storage/2017/10/01-Study-on-the-State-of-S_T-Development-in-ASEAN-Vol-1-ASEAN-State.pdf
| url-status     = deviated
| accessdate     = 2018-03-02
| archivedate     = 2018-06-27
| archiveurl     = https://web.archive.org/web/20180627074325/http://asean.org/storage/2017/10/01-Study-on-the-State-of-S_T-Development-in-ASEAN-Vol-1-ASEAN-State.pdf
}}</ref>{{rp|103}}

== ประชากรศาสตร์ ==
{{ดูเพิ่มที่|ประชากรศาสตร์ไทย}}

=== ประชากร ===
{{Historical populations
| title = ประชากรไทย
| type = ประเทศไทย
| align = right
| footnote = แหล่งที่มา: [http://popcensus.nso.go.th/table_stat.php?t=t1&yr=2543] [http://web.nso.go.th/eng/en/stat/poph/popt1.htm สำนักงานสถิติแห่งชาติ]
| 2453 | 8131247
| 2462 |9207355
| 2472 |11506207
| 2480 |14464105
| 2490 |17442689
| 2503 |26257916
| 2513 |34397371
| 2523 |44824540
| 2533 |54548530
| 2543 |60916441
| 2553 |65926261
}}
กระทรวงมหาดไทยประมาณว่า ประเทศไทยมีประชากร 69,183,173 คน<ref>[http://stat.bora.dopa.go.th/stat/statnew/dashboard/index.php?statType=1  ข้อมูลประชากรและบ้าน คณะกรรมการบูรณาการ
ฐานข้อมูลประชาชนและการบริการภาครัฐ กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย]</ref> ซึ่งมากเป็นอันดับที่ 20 ของโลก แต่คาดว่าประชากรจะลดลงก่อนปี 2563<ref name="UNFPA"/>{{rp|i}} ประเทศไทยเป็นหนึ่งในประเทศที่อัตราเจริญพันธุ์ลดลงเร็วที่สุดในโลก ระหว่างปี 2513 ถึง 2533 อัตราเจริญพันธุ์ระหว่างประเทศลดลงจาก 5.5 เหลือ 2.2 สาเหตุจากการคุมกำเนิด ขนาดครอบครัวที่ปรารถนาลดลง สัดส่วนผู้สมรสลดลง และการสมรสช้า<ref name="UNFPA"/>{{rp|i}} ในปี 2552 อัตราเจริญพันธุ์รวมของไทยอยู่ที่ 1.5<ref name="UNFPA"/>{{rp|4}} ในปี 2553 อัตราการเกิดอย่างหยาบอยู่ที่ 13 ต่อ 1,000<ref name="UNFPA"/>{{rp|31}} คาดว่าจำนวนผู้สูงอายุในประเทศไทยจะเพิ่มขึ้นเป็นร้อยละ 15 ภายในปี 2573<ref name="UNFPA"/>{{rp|32}} จำนวนประชากรในวัยทำงานทั้งหมดจะเริ่มลดลงหลังปี 2563<ref name="UNFPA">{{cite book |author=<!--Staff writer(s); no by-line.--> |title= Impact of Demographic Change in Thailand |url= |location= |publisher= United Nations Population Fund |page= |date= 2011 |isbn= 978-974-680-287-1}}</ref>{{rp|7}}

จำนวนการเกิดของวัยรุ่นสูงขึ้น โดยสถิติหญิงอายุ 15–19 ปีที่เคยสมรสในปี 2553 มีประมาณ 330,000 คน<ref name="UNFPA"/>{{rp|28}} และในปี 2552 มีจำนวนการเกิดจากแม่อายุไม่เกิน 19 ปีจำนวน 765,000 คน<ref name="UNFPA"/>{{rp|31}} ในปี 2549–2552 มีการทำแท้งชักนำเกิน 60,000 คนต่อปี<ref name="UNFPA"/>{{rp|28}}

ประเทศไทยถือว่ามีความหลากหลายทางเชื้อชาติ ราวร้อยละ 75–95 ของประชากรเป็นชาติพันธุ์ไท ซึ่งรวมสี่ภูมิภาคหลัก คือ [[ไทยสยาม|ไทยกลาง]]ร้อยละ 30 อีสานหรือลาวร้อยละ 22 [[ล้านนา]]ร้อยละ 9 และใต้ร้อยละ 7 และมี[[ไทยเชื้อสายจีน]]ร้อยละ 14 ของประชากร ที่เหลือเป็น[[ไทยเชื้อสายมลายู]] [[ชาวมอญ]] [[ชาวเขมร]] และชาวเขาหลายเผ่า ไทยที่มีบรรพบุรุษจีนบางส่วนมีถึง ร้อยละ 40 ของประชากร<ref name="Theraphan">{{Cite journal |author=Theraphan Luangthomkun |title=The Position of Non-Thai Languages in Thailand |work=Language, Nation and Development in Southeast Asia |publisher=ISEAS Publishing |year=2007 |page=191}}</ref> ประเทศไทยมีกลุ่มชาติพันธุ์ที่รัฐบาลรับรอง 62 กลุ่ม<ref>{{cite news
| last         = Draper 
| first        = John 
| date         = 2016-01-03
| title        = 2016: The Year of Thailand's Quantum Ethnic Communities?
| url          = https://prachatai.com/english/node/5738
| work         = Prachathai
| location     = 
| access-date  = 2018-03-03
}}</ref> ทั้งนี้ ไทยเชื้อสายจีนจัดเป็นชนชั้นอภิชนของไทย และเป็นกลุ่มที่ได้เปรียบทางเศรษฐกิจ<ref>{{cite book |last1=Chua |first1=Amy|title=World on Fire: How Exporting Free Market Democracy Breeds Ethnic Hatred and Global Instability |date=2003 |publisher=Doubleday |isbn=978-0-385-72186-8 |url=https://books.google.com/books?id=hdcrAAAAYAAJ |accessdate=27 April 2020 |format=Paperback}}</ref>{{rp|179–83}}

ในปี 2553 ประเทศไทยมีการมีลักษณะแบบเมืองร้อยละ 34 ซึ่งต่ำกว่าเมื่อเทียบกับประเทศที่มีเครื่องชี้ภาวะการพัฒนาพอ ๆ กัน<ref name="UNFPA"/>{{rp|14}} การเคลื่อนย้ายของประชากรส่วนใหญ่เป็นแบบชั่วคราวตามฤดูกาล<ref name="UNFPA"/>{{rp|14}} กรุงเทพมหานครเป็นตัวอย่างสุดโต่งของความเป็น[[เอกนคร]] (urban primacy) โดยในปี 2536 กรุงเทพมหานครมีประชากรมากกว่านครใหญ่ที่สุดสามอันดับถัดมารวมกันระหว่าง 7.5 ถึง 11 เท่า<ref name="UNFPA"/>{{rp|14}} ผู้ย้ายออกชาวไทยส่วนมากเป็นลูกจ้างทักษะต่ำ โดยเดินทางไปประเทศปลายทางเอเชียตะวันออกและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้น้อยลง แต่ตะวันออกกลางและประเทศตะวันตกเพิ่มขึ้น<ref name="UNFPA"/>{{rp|ix}} เมื่อปลายปี 2550 มีประมาณการว่าคนต่างด้าวที่อาศัยและทำงานอยู่ในประเทศไทยมี 2.8 ล้านคน ซึ่งจำนวนนี้รวมผู้มีใบอนุญาตทำงานในประเทศ นักเรียนนักศึกษา ผู้มีคู่สมรสชาวไทยและผู้ตั้งถิ่นฐานหลังเกษียณ ตลอดจนนักท่องเที่ยวที่อยู่เกิน[[วีซ่า]]<ref name="UNFPA"/>{{rp|ix}}
 
เมื่อปี 2553 ในประชากรอายุมากกว่า 13 ปี มีผู้สมรส 38,001,676 คน หม้าย 3,833,699 คน หย่า 670,030 คน และไม่เคยสมรส 16,957,651 คน<ref>[http://popcensus.nso.go.th/pop_data/2553/1/whole_kingdom/T11.xls ตารางที่ 11 ประชากรอายุ 13 ปีขึ้นไป จำแนกตามสถานภาพสมรส กลุ่มอายุ เพศ และเขตการปกครอง]{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. สำนักงานสถิติแห่งชาติ. สืบค้น 7-9-2557.</ref>

=== นครใหญ่ ===
{{ดูเพิ่มที่|รายชื่อจังหวัดในประเทศไทยเรียงตามจำนวนประชากร}}

<center>
{{เมืองใหญ่สุดในประเทศไทย}}
</center>

=== ศาสนา ===
{{ดูเพิ่มที่|ศาสนาในประเทศไทย}}
{{bar box
| title = ศาสนาในประเทศไทย<ref name="ศาสนา"/>
| width = 220px
| titlebar = #ddd
| left1 = ศาสนา
| right1 = %
| float = right
| bars =
{{bar percent|[[ศาสนาพุทธในประเทศไทย|พุทธ]]|yellow|94.6}}
{{bar percent|[[ศาสนาอิสลามในประเทศไทย|อิสลาม]]|green|4.2}}
{{bar percent|[[ศาสนาคริสต์ในประเทศไทย|คริสต์]]|blue|1.1}}
{{bar percent|อื่น ๆ |pink|0.1}}
}}
[[ไฟล์:Wat Phra Kaew by Ninara TSP edit crop.jpg|thumb|220px|[[วัดพระศรีรัตนศาสดาราม]]]]

[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย]]ไม่ระบุศาสนาใดเป็นศาสนาประจำชาติ รัฐธรรมนูญรับรองเสรีภาพในการนับถือศาสนาของพลเมืองไทยทุกคน แต่กำหนดให้พระมหากษัตริย์ต้องนับถือศาสนาพุทธนิกายเถรวาท กฎหมายห้ามกล่าวหมิ่นประมาทศาสนาพุทธรวมถึง[[พระสงฆ์]] และคุ้มครองศาสนสถานและศาสนพิธีของศาสนาอื่น<ref name="USDOS">{{cite web
| title = International Religious Freedom Report, Thailand
| publisher = US Department of State
| date = 2006
| url = http://www.state.gov/g/drl/rls/irf/2006/71359.htm}} </ref> ใน[[รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2560]] บัญญัติว่า "รัฐพึงส่งเสริมและสนับสนุนการศึกษาและการเผยแผ่หลักธรรมของพระพุทธศาสนาเถรวาท [...] และต้องมีมาตรการและกลไกในการป้องกันมิให้มีการบ่อนทำลายพระพุทธศาสนาไม่ว่าในรูปแบบใด" ในช่วงปีหลังมี[[การเรียกร้องให้บัญญัติศาสนาพุทธเป็นศาสนาประจำชาติในรัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย]] แม้ว่าประเทศไทยไม่มีรายงานการละเมิดทางสังคมหรือการเลือกปฏิบัติจากศาสนา<ref>United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor. [https://2001-2009.state.gov/g/drl/rls/irf/2007/90155.htm Thailand: International Religious Freedom Report 2007]. The article incorporates text from this source, which is in the [[public domain]].</ref> แต่กฎหมายไทยบางส่วนได้รับอิทธิพลจากความเชื่อแบบพุทธ เช่น การงดขายเครื่องดื่มแอลกอฮอลในวันหยุดทางศาสนา<ref>{{cite news |title=No alcohol sales today - Makha Bucha Day |url=https://thethaiger.com/news/national/no-alcohol-sales-today-makha-bucha-day-february-7-2020 |access-date=31 July 2021 |work=Thaiger |date=8 February 2020 |language=en-TH}}</ref>

กฎหมายรับรองห้ากลุ่มศาสนาหลัก ได้แก่ พุทธ อิสลาม คริสต์ ฮินดูและซิกข์<ref>{{cite news |title=2018 Report on International Religious Freedom: Thailand |url=https://www.state.gov/reports/2018-report-on-international-religious-freedom/thailand/ |access-date=28 June 2021 |work=US Department of State}}</ref> การสำรวจของเครือข่ายอิสระทั่วโลก/สมาคมแกลลัประหว่างประเทศ (WIN/GIA) ในปี 2560 พบว่า ประเทศไทยเป็นประเทศที่นับถือศาสนามากที่สุดในโลก โดยมีผู้ระบุตนว่าเป็นศาสนิกชนร้อยละ 98 ไม่เป็นศาสนิกชนร้อยละ 1 และผู้เชื่อ[[อเทวนิยม]]อีกร้อยละ 1<ref>{{Cite web|url=http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114113506/http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf|archive-date=2017-11-14|title=Wayback Machine|date=2017-11-14|access-date=2018-02-27|accessdate=2018-03-03|archivedate=2017-11-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171114113506/http://www.wingia.com/web/files/news/370/file/370.pdf|url-status=deviated}}</ref> 

ตามสำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2557 ประชากรไทยนับถือ[[ศาสนาพุทธในประเทศไทย|ศาสนาพุทธ]] ประมาณร้อยละ 94.6<ref name="ศาสนา">[https://www.m-society.go.th/article_attach/14497/18156.pdf การสำรวจสภาวะทางสังคม วัฒนธรรม และสุขภาพจิต (ความสุข) คนไทย พ.ศ. 2557]{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, สำมะโนประชากรและเคหะ พ.ศ. 2557, [[สำนักงานสถิติแห่งชาติ]] กระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สืบค้น 4 กุมภาพันธ์ 2559.</ref> ส่วนใหญ่นับถือ[[นิกายเถรวาท]] ซึ่งถือได้ว่าเป็น[[ศาสนาประจำชาติ]]ของประเทศไทยโดยพฤตินัย ทั้งนี้ ประเทศไทยถือได้ว่ามีผู้นับถือศาสนาพุทธมากเป็นอันดับที่ 2 ของโลกรองจากประเทศจีน<ref>{{cite web|url=http://www.pewforum.org/2012/12/18/global-religious-landscape-buddhist/|title=Buddhists|date=18 December 2012|work=Pew Research Center's Religion & Public Life Project|accessdate=13 March 2015}}</ref> ในปี 2559 ประเทศไทยมีวัดทั้งสิ้น 40,580 วัด<ref>{{cite web
 |url= http://statbbi.nso.go.th/staticreport/Page/sector/TH/report/sector_04_4_TH_.xlsx
 |title= จำนวนวัด จำแนกตามนิกาย พ.ศ. 2552 - 2559
 |date=
 |website=
 |publisher= [[สำนักงานสถิติแห่งชาติ]]
 |access-date= 2018-03-03 }}</ref> มีพระสงฆ์ 33,749 รูป และสามเณร 6,708 รูปทั่วประเทศ<ref>{{cite web
 |url= http://statbbi.nso.go.th/staticreport/Page/sector/TH/report/sector_04_6_TH_.xlsx
 |title= จำนวนพระภิกษุ สามเณร ในศาสนาพุทธ จำแนกเป็นรายภาค และจังหวัด พ.ศ. 2550 - 2559
 |date= 
 |website= 
 |publisher= [[สำนักงานสถิติแห่งชาติ]]
 |access-date= 2018-03-03
 |archive-date= 2018-02-01
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180201000510/http://statbbi.nso.go.th/staticreport/Page/sector/TH/report/sector_04_6_TH_.xlsx
 |url-status= dead
 }}</ref> นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่าศาสนาพุทธเข้าสู่ประเทศไทยจากอินเดียในรัชกาล[[พระเจ้าอโศกมหาราช]]แห่ง[[ราชวงศ์โมริยะ]]ในช่วงคริสต์สหัสวรรษที่ 1<ref name="ReferenceA">{{cite book |last= Thakur |first= Upendra |date= 1986 |title= Some Aspects of Asian History and Culture |url= |location= |publisher= Abhinav Publications |isbn= 8170172071 |author-link= }}</ref>{{rp|157}} ศาสนาที่มีจำนวนผู้นับถือรองลงมา ได้แก่ [[ศาสนาอิสลามในประเทศไทย|ศาสนาอิสลาม]] มีผู้นับถือประมาณร้อยละ 4.2<ref name="ศาสนา"/> เป็น[[ซุนนี|นิกายซุนนี]]ร้อยละ 99<ref name="re"/> มุสลิมอาศัยอยู่ในจังหวัดภาคใต้ ได้แก่ [[จังหวัดนราธิวาส]] [[จังหวัดปัตตานี|ปัตตานี]] [[จังหวัดยะลา|ยะลา]]และ[[จังหวัดสตูล|สตูล]] มากที่สุด<ref name="re">{{cite web
 |url= http://www.thaiembassy.org/riyadh/en/organize
 |title=Muslim in Thailand
 |date=
 |website= Royal Thai Embassy, Riyadh, Saudi Arabia
 |publisher=
 |access-date= 2018-03-03}}</ref> แต่มุสลิมในสามจังหวัดชายแดนภาคใต้คิดเป็นเพียงร้อยละ 18 ของมุสลิมในประเทศไทย<ref name="re"/> ทั่วประเทศมี[[รายชื่อมัสยิดในประเทศไทย|มัสยิด 3,943 แห่ง]]<ref>กองส่งเสริมองค์กรศาสนาอิสลามและกิจการฮัจย์ กรมการปกครอง. อ้างถึงใน สำนักงานคณะกรรมการกลางอิสลามแห่งประเทศไทย. 7 มีนาคม 2561. ''สถิติจำนวนมัสยิดที่จดทะเบียนจัดตั้งในประเทศไทย ทั่วราชอาณาจักร.'' จาก https://www.cicot.or.th/th/news/detail/260/0/สถิติจำนวนมัสยิดที่จดทะเบียนจัดตั้งในประเทศไทย-ทั่วราชอาณาจักร </ref> มุสลิมในประเทศไทยส่วนใหญ่มีเชื้อสายมลายู ซึ่งสะท้อนมรดกทางวัฒนธรรมร่วมกับประเทศมาเลเซีย<ref name="re"/> เชื่อว่ามีการเผยแผ่ศาสนาอิสลามสู่คาบสมุทรมลายูโดยพ่อค้าอาหรับในคริสต์ศตวรรษที่ 13<ref name="re"/> มีชาวไทยนับถือ[[ศาสนาคริสต์ในประเทศไทย|ศาสนาคริสต์]]ประมาณร้อยละ 1.1<ref name="ศาสนา"/> ส่วนใหญ่ (ร้อยละ 54.56) นับถือ[[นิกายโปรเตสแตนต์]]{{refn|group=เชิงอรรถ|name=คริสต์|ดู [[ศาสนาคริสต์ในประเทศไทย#สถิติคริสต์ศาสนิกชนและคริสตจักร|สถิติคริสต์ศาสนิกชนและคริสตจักรในประเทศไทย]]}} ศาสนาคริสต์เข้ามาในประเทศไทยครั้งแรกเมื่อประมาณกลางคริสต์ศตวรรษที่ 16 เมื่อมิชชันนารีชาวโปรตุเกสจาก[[มะละกา]]เข้ามาเผยแผ่ศาสนา<ref name="เยาวชน">{{cite web
 |url= http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=20&chap=1&page=t20-1-infodetail06.html
 |title= ศาสนาคริสต์
 |date= 
 |website= สารานุกรมไทยฉบับเยาวชน
 |publisher= 
 |access-date= 2018-03-03
 |archive-date= 2019-10-02
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20191002200254/http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=20&chap=1&page=t20-1-infodetail06.html
 |url-status= deviated
 |accessdate= 2018-03-03
 |archivedate= 2019-10-02
 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20191002200254/http://kanchanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php?book=20&chap=1&page=t20-1-infodetail06.html
 }}</ref> นอกจากนี้ ยังมีผู้นับถือศาสนาอื่นอีก เช่น [[ศาสนาฮินดู]] [[ศาสนาซิกข์]] [[ศาสนายูดาห์]] [[ศาสนาบาไฮ]] รวมประมาณร้อยละ 0.1<ref name="ศาสนา"/> ชาวไทยเชื้อสายจีนจำนวนพอสมควรยังคงถือศาสนาของชาติพันธุ์จีน รวมทั้ง[[ลัทธิเต๋า|เต๋า]] [[ลัทธิขงจื๊อ|ขงจื๊อ]] และศาสนาพื้นบ้านจีน (เช่น [[ลัทธิอนุตตรธรรม|อนุตตรธรรม]]และเต๋อเจี่ยฮุ่ย) ศาสนาเหล่านี้ไม่ได้รับการรับรองอย่างเป็นทางการ และในการศึกษาทางสถิตินับสาวกเป็นพุทธเถรวาท<ref>{{cite journal |last=Kataoka |first=Tatsuki |title=Religion as Non-religion: The Place of Chinese Temples in Phuket, Southern Thailand |url=http://hdl.handle.net/2433/167311 |journal=Southeast Asian Studies |volume=1 |number=3 |date=December 2012 |pages=461–485 |publisher=Center for Southeast Asian Studies, Kyoto University}}</ref> สำหรับ[[ชาวยิวในประเทศไทย|ประชาคมชาวยิว]]นั้น มีประวัติยาวนานตั้งแต่คริสต์ศตวรรษที่ 17

=== ภาษา ===
{{บทความหลัก|ภาษาในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Thailand ethnic map.svg|thumb|275px|แผนที่ชาติพันธุ์ภาษาในประเทศไทย ปี 2517]]

ประเทศไทยมี[[ภาษาไทย]]เป็น[[ภาษาทางการ]] เป็นภาษาหลักที่ใช้ติดต่อสื่อสาร การศึกษาและเป็นภาษาพูดที่ใช้กันทั่วประเทศ โดยใช้[[อักษรไทย]]เป็นรูปแบบมาตรฐานในการเขียน นอกเหนือจากภาษาไทยกลางแล้ว ภาษาไทยสำเนียงอื่นยังมีการใช้งานในแต่ละภูมิภาคเช่น [[ภาษาไทยถิ่นเหนือ]] [[ภาษาไทยถิ่นใต้|ถิ่นใต้]] และ[[ภาษาไทยถิ่นอีสาน|ถิ่นอีสาน]] รัฐบาลรับรอง 5 ตระกูลภาษา 62 ภาษาในประเทศไทย

นอกเหนือจากภาษาไทยแล้ว ในประเทศไทยยังมีการใช้ภาษาของชนกลุ่มน้อยเช่น [[ภาษาจีน]]โดยเฉพาะ[[สำเนียงแต้จิ๋ว]] [[ภาษาลาว]]ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือซึ่งบางครั้งนิยามว่าภาษาลาวสำเนียงไทย [[ภาษามลายูปัตตานี]]ทางภาคใต้ นอกจากนี้ก็มีภาษาอื่นเช่น [[ภาษากวย]] [[ภาษากะยาตะวันออก]] [[ภาษาพวน]] [[ภาษาไทลื้อ]] [[ภาษาไทใหญ่]] รวมไปถึงภาษาที่ใช้กันในชนเผ่าภูเขา ประกอบด้วย[[ตระกูลภาษามอญ-เขมร]] เช่น [[ภาษามอญ]] [[ภาษาเขมร]] [[ภาษาเวียดนาม]] และ[[ภาษามลาบรี]]; [[ตระกูลภาษาออสโตรนีเซียน]] เช่น [[ภาษาจาม]]; [[ตระกูลภาษาจีน-ทิเบต]] เช่น [[ภาษาม้ง]] [[ภาษากะเหรี่ยง]] และ[[ภาษาไต]]อื่น ๆ เช่น [[ภาษาผู้ไท]] [[ภาษาแสก]] เป็นต้น

{| class="wikitable" style="width:25%"
|+
'''ประชากรอายุเกิน 5 ปีแบ่งตามภาษา<br />(นับเฉพาะที่มีผู้พูดเกิน 1 แสนคน)'''
|- 
| align=center colspan="2" | สถิติสหประชาชาติปี 2543<ref>''[http://data.un.org/Data.aspx?d=POP&f=tableCode:27 Population by language, sex and urban/rural residence]'', UNSD Demographic Statistics,  United Nations Statistics Division, UNdata, last update 5 July 2013.</ref>
|- style="background:#e0e0e0;"
! ภาษา
! จำนวนผู้พูด (คน)
|-
| [[ภาษาไทย]]
| style="text-align:right;"| 52,325,037
|-
| [[ภาษาเขมร]]
| style="text-align:right;"| 1,291,024
|-
| [[ภาษามลายู]]
| style="text-align:right;"| 1,202,911
|-
| [[ภาษากะเหรี่ยง]]
| style="text-align:right;"| 317,968
|-
| [[ภาษาจีน]]
| style="text-align:right;"| 231,350
|-
| [[ภาษาม้ง]]
| style="text-align:right;"| 112,686
|}

=== การศึกษา ===
{{บทความหลัก|การศึกษาในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Main_auditorium_of_Chulalongkorn_University_IMG_0338.jpg|thumb|200px|[[จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย]] มหาวิทยาลัยแห่งแรกของประเทศไทย สถาปนาเมื่อปี 2459]]

การศึกษาภาคบังคับในประเทศไทยเริ่มมีขึ้นตั้งแต่ปี 2464<ref name="our">คณะกรรมการเฉพาะกิจจัดทำหนังสือเมืองไทยของเรา เล่ม 2. (2535) '''เมืองไทยของเรา ฉบับที่สอง'''. สำนักงานเสริมสร้างเอกลักษณ์ของชาติ สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. ISBN 974-7771-27-6.</ref>{{rp|104}} กฎหมายกำหนดให้รัฐบาลจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานแบบให้เปล่าแก่ประชาชนเป็นเวลา 12 ปี ส่วนการศึกษาภาคบังคับกำหนดไว้ 9 ปี (ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3) ในปีการศึกษา 2555 มีผู้เรียนในและนอกระบบโรงเรียน 16,376,906 คน แบ่งเป็นในระบบ 13,931,095 คน สำนักงานส่งเสริมการศึกษานอกระบบและการศึกษาตามอัธยาศัย (กศน.) 2,445,811 คน นักเรียน นิสิต นักศึกษาในระบบโรงเรียนมีสัดส่วนในสถานศึกษารัฐบาลมากกว่าเอกชน อย่างไรก็ตาม ประเทศไทยมีสถาบันการศึกษาเอกชนอยู่จำนวนมาก โดยมีโรงเรียนนานาชาติที่ใช้ภาษาอังกฤษมากที่สุดเป็นอันดับ 2 ในชาติอาเซียน<ref name="Education in Thailand">{{cite web|url=https://wenr.wes.org/2018/02/education-in-thailand-2|title=Education in Thailand|date=6 February 2018|publisher=WENR}}</ref>

ผู้เรียนร้อยละ 99 สำเร็จการศึกษาระดับประถมศึกษา ร้อยละ 85 สำเร็จการศึกษาระดับมัธยมศึกษาตอนต้น<ref name="BP-20180107">{{cite news|last1=Mala|first1=Dumrongkiat|title=Govt seeks to close the great class divide|url=https://www.bangkokpost.com/news/special-reports/1391622/govt-seeks-to-close-the-great-class-divide|accessdate=1 February 2018|work=Bangkok Post|date=7 January 2018}}</ref> ประมาณร้อยละ 75 เรียนต่อในระดับมัธยมศึกษาตอนปลาย<ref name="OECD-2016">{{cite book|title=Education in Thailand: An OECD-UNESCO Perspective; Reviews of National Policies for Education|date=2016|publisher=OECD/UNESCO| location=Paris|isbn=9789264259119|edition=PDF| url=http://www.keepeek.com/Digital-Asset-Management/oecd/education/education-in-thailand_9789264259119-en#page1|accessdate=1 February 2018}}</ref>{{RP|46}} สำหรับนักเรียนทุก 100 คนในโรงเรียนประถม มี 85.6 คนศึกษาต่อระดับ ม. 1; 79.6 คนศึกษาต่อถึงชั้น ม. 3 และเพียง 54.8 คนศึกษาต่อถึงระดับ ม. 6 หรือสถาบันอาชีวะ<ref name="BP-2018-01-07">{{cite news|last1=Wipatayotin|first1=Apinya|title=Ex-education chief urges reform|url=https://www.bangkokpost.com/news/general/1391518/ex-education-chief-urges-reform|accessdate=1 February 2018|work=Bangkok Post|date=2018-01-07}}</ref> ประเทศไทยยังคงเป็นไม่กี่ประเทศที่ยังมีการกำหนดให้แต่งเครื่องแบบจนถึงระดับมหาวิทยาลัย การเรียกร้องให้ยกเลิกเครื่องแบบยังคงเป็นประเด็นถกเถียงในสังคมปัจจุบัน

อัตรารู้หนังสือของไทยอยู่ที่ร้อยละ 93.5<ref>[http://www.bti-project.org/fileadmin/Inhalte/reports/2014/pdf/BTI%202014%20Thailand.pdf BTI 2014 | Thailand country Report] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140727080624/http://www.bti-project.org/fileadmin/Inhalte/reports/2014/pdf/BTI%202014%20Thailand.pdf |date=27 July 2014 }}</ref> แม้ว่ามหาวิทยาลัยของไทย 5 แห่งติดอันดับ 100 มหาวิทยาลัยดีที่สุดในทวีปเอเชีย<ref name="Rank">[http://www.topuniversities.com/university-rankings/asian-university-rankings/2011 QS University Rankings: Asia | Top Universities<!-- Bot generated title -->]</ref> และในปีงบประมาณ 2556 งบประมาณการศึกษาไทยเป็นสัดส่วนร้อยละ 3.9 ของจีดีพี และร้อยละ 20.6 ของงบประมาณแผ่นดิน ซึ่งมากเป็นอันดับต้น ๆ ของ[[อาเซียน]] แต่คุณภาพการศึกษาไทยถูกวิจารณ์อยู่เนือง ๆ รูปแบบการสอนยังคงเน้นการท่องจำมากกว่าให้ผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง หลักสูตรการศึกษาในโรงเรียนมีการเปลี่ยนแปลงอย่างบ่อยครั้ง เช่นเดียวกับเรื่องการสอบเข้ามหาวิทยาลัยที่เป็นประเด็นถกเถียงกันมาหลายปี [[สภาเศรษฐกิจโลก]]จัดให้คุณภาพการศึกษาของไทยต่ำสุดใน 8 ประเทศอาเซียนที่พิจารณา<ref>[http://www.komchadluek.net/detail/20130903/167328/อึ้ง!การศึกษาไทยรั้งท้ายอาเซียน.html#.UxOVy4aQZ-u อึ้ง!การศึกษาไทยรั้งท้ายอาเซียน] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160312181110/http://www.komchadluek.net/detail/20130903/167328/%e0%b8%ad%e0%b8%b6%e0%b9%89%e0%b8%87!%e0%b8%81%e0%b8%b2%e0%b8%a3%e0%b8%a8%e0%b8%b6%e0%b8%81%e0%b8%a9%e0%b8%b2%e0%b9%84%e0%b8%97%e0%b8%a2%e0%b8%a3%e0%b8%b1%e0%b9%89%e0%b8%87%e0%b8%97%e0%b9%89%e0%b8%b2%e0%b8%a2%e0%b8%ad%e0%b8%b2%e0%b9%80%e0%b8%8b%e0%b8%b5%e0%b8%a2%e0%b8%99.html#.UxOVy4aQZ-u |date=2016-03-12 }}. คมชัดลึก. 3-9-2556. สืบค้น 8-9-2557.</ref> ในปี 2563 ประเทศไทยจัดอยู่ในอันดับที่ 89 จาก 100 ประเทศในเรื่องความสามารถภาษาอังกฤษ<ref>{{cite news |title=English skills drop again |url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2026031/english-skills-drop-again |access-date=10 August 2021 |work=Bangkok Post}}</ref> นักเรียนไทยกว่าครึ่งในโรงเรียนไม่ได้ทักษะพื้นฐานที่จำเป็นต่อความสำเร็จของตนและการพัฒนาประเทศ [[ยูเนสโก]]และ[[โออีซีดี]]แนะนำให้ประเทศไทยมีการทบทวนหลักสูตร เพิ่มการกวดขันกระบวนการพัฒนาการทดสอบมาตรฐาน ให้ครูใช้ยุทธศาสตร์การสอนและประเมินผลที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง รวมทั้งเพิ่มเวลาสอนและลดหน้าที่บริหาร<ref>{{cite web
 |url= http://unesdoc.unesco.org/images/0024/002457/245735e.pdf
 |title= Education in Thailand: An OECD-UNESCO Perspective, Reviews of National Policies for Education
 |author= OECD/UNESCO
 |date= 2016
 |website=
 |publisher= OECD Publishing, Paris
 |access-date= 2018-03-04 }}</ref>{{rp|15–16}} [[โรงเรียนกวดวิชาในประเทศไทย|โรงเรียนกวดวิชา]]ได้รับความนิยมอย่างมากโดยเฉพาะในการเตรียมสอบเข้ามหาวิทยาลัย

ในการสำรวจเด็กไทย 72,780 คนระหว่างเดือนธันวาคม 2553 ถึงมกราคม 2554 ในระดับประถมศึกษาปีที่ 1 ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3 พบว่า นักเรียนชาวไทยมี[[ระดับเชาวน์ปัญญา]]เฉลี่ย 98.53 (ค่ามัธยฐาน 100) นายแพทย์ อภิชัย มงคล อธิบดีกรมสุขภาพจิต ว่า ไม่ควรโทษระบบการศึกษาไทยว่าทำให้เยาวชนไทยมีเชาวน์ปัญญาต่ำ เพราะสาเหตุหลักเกิดจากการพร่อง[[ไอโอดีน]] นอกจากนี้ยังมีปัจจัยอื่นอย่างขาดความอบอุ่นในครอบครัว ถูกแยกจากธรรมชาติและ[[ทุพโภชนาการ|อาหารไม่เหมาะสม]]<ref>[https://web.archive.org/web/20110708135716/http://thainews.prd.go.th/en/news.php?id=255407070017 MOPH reports low IQ among Thai youth]. NNT. สืบค้น 8-9-2557.</ref> ผลการศึกษาล่าสุดเสนอว่า[[ความบกพร่องทางสติปัญญา]]ในพื้นที่ชนบทบางแห่งอาจสูงถึงร้อยละ 10<ref name="BP-20150606">{{cite news|last1=Maxwell| first1=Daniel| last2=Kamnuansilpa| first2=Peerasit|title=Low IQ levels a wake-up call for Thailand|url=http://www.bangkokpost.com/opinion/opinion/584201/low-iq-levels-a-wake-up-call-for-thailand|accessdate=6 June 2015|work=Bangkok Post|date=2015-06-06}}</ref> สถานที่เกิดเป็นตัวชี้วัดสำคัญในการทำนายความสำเร็จทางการศึกษาในประเทศไทย นักเรียนจากครอบครัวยากจนในพื้นที่ทุรกันดารมีการเข้าถึงการศึกษาคุณภาพต่ำกว่านักเรียนในเมือง<ref name="BP-20180107"/> คาดว่าเกิดจากการจัดสรรทรัพยากรศึกษาอย่างไม่เท่าเทียม การฝึกครูที่อ่อน ความยากจน และการไม่รู้ภาษาไทยกลางในกรณีของชนกลุ่มน้อย<ref name=DraperJ2012 >{{cite journal|last1=Draper|first1=John|year=2012|title=Revisiting English in Thailand|journal=Asian EFL Journal|volume=14|issue=4|pages=9–38|issn=1738-1460|url=http://asian-efl-journal.com/quarterly-journal/2012/12/01/revisiting-english-in-thailand/|access-date=2018-03-04|archive-date=2014-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140312225048/http://asian-efl-journal.com/quarterly-journal/2012/12/01/revisiting-english-in-thailand/|url-status=deviated|accessdate=2018-03-04|archivedate=2014-03-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140312225048/http://asian-efl-journal.com/quarterly-journal/2012/12/01/revisiting-english-in-thailand/}}</ref><ref>{{cite news|url=http://isaanrecord.com/2011/12/12/op-ed-solving-isaans-education-problem|last1=Draper|first1=John|date=12 December 2011|title=Solving Isaan's education problem|work=The Isaan Record|access-date=2018-03-04|archive-date=2013-02-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130226030123/http://isaanrecord.com/2011/12/12/op-ed-solving-isaans-education-problem/|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite news|url=http://isaanrecord.com/2014/02/21/pisa-thailand-regional-breakdown-shows-inequalities-between-bangkok-and-upper-north-with-the-rest-of-thailand|last1=Draper|first1=John|date=21 February 2014|title=PISA Thailand regional breakdown shows inequalities between Bangkok and Upper North with the rest of Thailand|work=The Isaan Record|access-date=2018-03-04|archive-date=2014-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140312225108/http://isaanrecord.com/2014/02/21/pisa-thailand-regional-breakdown-shows-inequalities-between-bangkok-and-upper-north-with-the-rest-of-thailand/|url-status=dead}}</ref>

ถึงแม้ว่ากระทรวงสาธารณสุขจะประกาศว่าโรงเรียนกว่า 27,000 แห่งมีอินเทอร์เน็ตความเร็วสูงในโรงเรียน<ref>{{cite web  |title=Thailand Provides 27,231 Schools With Internet  |url=http://www.inceva.co.th/2013/03/thailand-provides-27231-schools-internet  |date=11 March 2013  |access-date=30 January 2015  |url-status=deviated  |archive-url=https://web.archive.org/web/20140716224136/http://www.inceva.co.th/2013/03/thailand-provides-27231-schools-internet/  |archive-date=16 July 2014  |accessdate=2021-08-10  |archivedate=2014-07-16  |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140716224136/http://www.inceva.co.th/2013/03/thailand-provides-27231-schools-internet/  }}</ref> แต่โครงสร้างของประเทศยังไม่พร้อมสำหรับการเรียนการสอนทางไกล เพราะโรงเรียนขนาดเล็กและโรงเรียนที่อยู่ห่างไกลยังได้รับผลกระทบหลังมาตรการงดการเรียนการสอนในชั้นเรียนระหว่างการระบาดของโควิด-19<ref>{{cite news |title=Covid hinders education again |url=https://www.bangkokpost.com/thailand/general/2045015/covid-hinders-education-again |access-date=10 August 2021 |work=Bangkok Post}}</ref> 

ประเทศไทยเป็นจุดหมายการศึกษาต่อระดับอุดมศึกษาใหญ่สุดอันดับสามของอาเซียน โดยมีนักศึกษาต่างชาติกว่า 20,000 คนในปี 2555 ส่วนใหญ่มาจากประเทศจีน พม่า กัมพูชาและเวียดนาม<ref>{{cite web|url=http://www.mua.go.th/assets/img/pdf/61.10.26_%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%202558-2560_V4.pdf|title=สถิติอุดมศึกษา Higher Education Statistics 2558–2560|publisher=Ofice of The higher Education Commission|access-date=2021-08-10|archive-date=2021-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20211025160558/http://www.mua.go.th/assets/img/pdf/61.10.26_%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B8%B4%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%94%E0%B8%A1%E0%B8%A8%E0%B8%B6%E0%B8%81%E0%B8%A9%E0%B8%B2%202558-2560_V4.pdf|url-status=dead}}</ref>

=== สาธารณสุข ===
{{หลัก|สาธารณสุขในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Siriraj Hospital.jpg|thumb|200px|[[โรงพยาบาลศิริราช]]ในกรุงเทพมหานครเป็นโรงพยาบาลเก่าแก่สุดและใหญ่สุดในประเทศไทย]]

ในปี 2558 ประเทศไทยมี[[รายชื่อประเทศตามการคาดหมายคงชีพ|ความคาดหมายคงชีพเมื่อเกิด]] 75 ปี (ชาย 71 ปี หญิง 79 ปี)<ref>{{Cite web|title=Global Health Observatory Data Repository: Life expectancy – Data by country|publisher=World Health Statistics 2015, World Health Organization, WHO|url=http://apps.who.int/gho/data/node.main.688?lang=en|location=Geneva, Switzerland|format=CSV|date=2015|accessdate=2015-05-21|quote=the technical health information is based on data accurate with respect to the year indicated (2013)}}</ref> ในปี 2558 ประเทศไทยมีอัตราตายทารก 10.8 ต่อการเกิดมีชีพ 1,000 คน<ref>{{cite web
 |url= http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-THA?lang=en
 |title= Thailand statistics summary (2002 - present) 
 |date= 2017-11-24
 |website= WHO
 |publisher= [[WHO]]
 |access-date= 2018-05-03}}</ref> 

ระหว่างปี 2552–56 พบว่าชายไทยอายุน้อยกว่า 60 ปี เสียชีวิตจากอุบัติเหตุทางถนนมากที่สุด รองลงมาเป็นการติดเชื้อ[[เอชไอวี]]/[[เอดส์]] โรค[[มะเร็งตับ]] และ[[โรคหลอดเลือดสมอง]] ส่วนหญิงไทยอายุน้อยกว่า 60 ปีเสียชีวิตจากเอชไอวี/เอดส์มากที่สุด ส่วนสาเหตุหลักอันดับรองลงมาได้แก่ อุบัติเหตุทางถนน โรคหลอดเลือดสมอง และ[[เบาหวาน]]<ref name="สธไทย">[http://wops.moph.go.th/ops/thp/thp/userfiles/6_%20lesson5(1).pdf บทที่ 5 สถานสุขภาพและปัญหาสุขภาพของคนไทย] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181222222739/http://wops.moph.go.th/ops/thp/thp/userfiles/6_%20lesson5(1).pdf |date=2018-12-22 }} จาก การสาธารณสุขไทย ๒๕๕๔-๒๕๕๘. กระทรวงสาธารณสุข. สืบค้น 29-8-2561.</ref>{{rp|141}} ในปี 2557 สาเหตุการป่วยของผู้ป่วยนอกที่พบมากที่สุด ได้แก่ โรคระบบกล้ามเนื้อ เส้นเอ็น กระดูกและข้อ, โรคระบบย่อยอาหาร และโรคของปากและฟัน<ref name="สธไทย"/>{{rp|144}} ประเทศไทยมีอุบัติการณ์[[มะเร็งท่อน้ำดี]]สูงที่สุดในโลก<ref name = Vatanasapt.V>{{cite journal | year = 2002
| title = Cancer control in Thailand
| journal = Japanese journal of clinical oncology
| volume = 32 Suppl
| issue =
| pages = S82–91
| pmid = 11959881
| url =
| format =
| accessdate =
| last1 = Vatanasapt
| first1 = V
| last2 = Sriamporn
| first2 = S
| last3 = Vatanasapt
| first3 = P
}}</ref> ในปี 2552 สำนักงานสถิติแห่งชาติรายงานว่า ทุก 1,000 การคลอดมีชีพ เกิดจากมารดาวัยรุ่น 60 การคลอด<ref>{{cite web
 |url= https://www.unicef.org/thailand/160614_SAAP_in_Thailand_report_EN.pdf
 |title= Situation Analysis of Adolescent Pregnancy in Thailand: Synthesis Report 2015
 |last= 
 |first= 
 |date= 
 |website= 
 |publisher= [[UNICEF]]
 |access-date= 2018-03-03
 }}{{ลิงก์เสีย|date=กรกฎาคม 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>{{rp|1}}

ในปี 2555 ประเทศไทยมีรายจ่ายด้านสาธารณสุขคิดเป็นร้อยละ 3.9 ของจีดีพี หรือร้อยละ 14.2 ของรายจ่ายภาครัฐทั้งหมด<ref>[http://apps.who.int/gho/data/node.country.country-THA?lang=en Thailand statistics summary (2002 - present)]. WHO. สืบค้น 7-9-2557.</ref> ประเทศไทยมีหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้าตั้งแต่ปี 2545 ซึ่งครอบคลุมคนไทยร้อยละ 99<ref>[http://www.who.int/countryfocus/cooperation_strategy/ccsbrief_tha_en.pdf Country Cooperation at a Glance: Thailand]. WHO. สืบค้น 7-9-2557.</ref> ในปี 2552 รายจ่ายด้านสาธารสุขของประเทศร้อยละ 75.8 มาจากภาครัฐ และร้อยละ 24.2 มาจากภาคเอกชน ในปี 2547 ประเทศไทยมีความหนาแน่นของแพทย์อยู่ที่ 2.98 ต่อประชากร 10,000 คน<ref>{{cite web|title=Thailand - Country statistics|url=http://www.projetdeloi.info/?REF=19400|work=Global Health Observatory|publisher=World Health Organization|accessdate=21 December 2011|archive-date=2018-11-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20181126094112/http://www.projetdeloi.info/?REF=19400|url-status=deviated|archivedate=2018-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20181126094112/http://www.projetdeloi.info/?REF=19400}}</ref> ตั้งแต่ปี 2533 กฎหมายกำหนดให้บุคคลที่ไม่ได้ทำงานรับราชการต้องส่งเงินเข้า [[สำนักงานประกันสังคม]] โดยสำนักงานประกันสังคมจะกำหนดสถานพยาบาลให้ผู้ประกันตนเลือกในแต่ละปี ปัจจุบัน โรงพยาบาลที่สังกัดสำนักงานประกันสังคมมีไม่เพียงพอต่อผู้ประกันตนที่อยู่ในระบบดังกล่าว กล่าวคือ ผู้ประกันตนจำนวนกว่า 13 ล้านคน แต่มีโรงพยาบาลเพียง 159 โรง<ref>{{cite web|title="สุรเดช"แจง"สปส."ควรมี"รพ."เป็นของตัวเองจริงหรือ!|url=
http://www.komchadluek.net/news/regional/264931|work=คม ชัด ลึก|date= 2017-03-14 |accessdate=2018-08-29}}</ref> ข้าราชการและครอบครัวสายตรงมีสิทธิใช้บริการโรงพยาบาลของรัฐได้โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายแต่บางอย่างบัตรทองและประกันสังคมได้รับสิทธิ์ที่ดีกว่า เช่น การดูแลแบบประคับประคองบัตรทองดีที่สุด<ref>{{cite web|title=เทียบกันชัดๆ 3 กองทุนสุขภาพ ดูแลประคับประคอง-วาระท้ายของชีวิต ‘บัตรทอง’ ครอบคลุมที่สุด และ ‘ดีที่สุด’|url=
https://www.thecoverage.info/news/content/4573|work=thecoverage|date= 2023-02-20 |accessdate=2023-02-24}}</ref> และในกรณีหาเตียง ทั้งบัตรทองและประกันสังคมจะดีกว่าราชการ<ref>{{cite web|title=ข้อย่อย 1 '...รักษาโรงพยาบาลเอกชนเงินหมดแล้ว จะย้ายเข้ารพ.รัฐบาลก็ย้ายไม่ได้เพราะทุกแห่งก็อ้างเตียงไอซียู.เต็มหมด จะทำอย่างไร...' ในบทความหลัก'อยากอายุยืน ต้องเล่นกล้าม'|url=https://drsant.com/2016/05/blog-post_16-9.html|work=นายแพทย์สันต์ ใจยอดศิลป์|date=2016-05-16|accessdate=2023-12-24|archive-date=2023-12-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20231224052500/https://drsant.com/2016/05/blog-post_16-9.html|url-status=dead}}</ref>ประเทศไทยมีปัญหาในการเข้าถึงบริการการแพทย์ฉุกเฉิน เนื่องจากมีชาวต่างชาติประสบอุบัติเหตุและโรงพยาบาลปฏิเสธการรักษา โดยให้เหตุผลว่าไม่รู้จะเบิกอย่างไร จนในที่สุดเสียชีวิต สร้างความน่าอับอายให้แก่ประเทศไทยเป็นอย่างมาก กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬาได้แสดงความเสียใจอย่างยิ่ง<ref>{{cite web|title=สุดาวรรณ สั่งดูแลญาตินักท่องเที่ยวไต้หวัน ถูกรถชน รพ.ปฏิเสธรักษา จนเสียชีวิต เร่งทำประกันภัยสกัดซ้ำรอย|url=
https://www.matichon.co.th/economy/news_4327375|work=มติชน|date= 2023-12-12 |accessdate=2023-12-24}}</ref> <ref>{{cite web|title=ไทยฉาว ! สื่อ ตปท.โจมตี รพ.ปัดรักษาคนไข้จนเสียชีวิต|url=
https://news.ch7.com/detail/691510|work=สำนักข่าวโทรทัศน์สีกองทัพบกช่อง 7|date= 2023-12-12 |accessdate=2023-12-24}}</ref> รัฐบาลกำลังพิจารณาทำประกันภัยให้กับนักท่องเที่ยวต่างชาติ<ref>{{cite web|title=ทุกคน! นายกฯ สั่งทำประกันให้นักท่องเที่ยวต่างชาติช่วงปีใหม่|url=
https://www.thaipbs.or.th/news/content/335091|work=ไทยพีบีเอส|date= 2023-12-20 |accessdate=2023-12-24}}</ref>ขณะที่แอป 1669 ใช้การไม่ได้ ระบบแจ้งเหตุขาดประสิทธิภาพ ส่งผลต่อการรอดชีวิต<ref>{{cite web|title=ผมต้องขอโทษด้วย แอ็พ EMS 1669 เขาคงจะเจ๊งเสียแล้ว|url=https://drsant.com/2023/12/%e0%b8%9c%e0%b8%a1%e0%b8%95%e0%b9%89%e0%b8%ad%e0%b8%87%e0%b8%82%e0%b8%ad%e0%b9%82%e0%b8%97%e0%b8%a9%e0%b8%94%e0%b9%89%e0%b8%a7%e0%b8%a2-%e0%b9%81%e0%b8%ad%e0%b9%87%e0%b8%9e-ems-1669-%e0%b9%80%e0%b8%82.html|work=นพ.สันต์ ใจยอดศิลป์|date=2023-12-24|accessdate=2023-12-26|archive-date=2023-12-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20231226013200/https://drsant.com/2023/12/%E0%B8%9C%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%87%E0%B8%82%E0%B8%AD%E0%B9%82%E0%B8%97%E0%B8%A9%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2-%E0%B9%81%E0%B8%AD%E0%B9%87%E0%B8%9E-ems-1669-%E0%B9%80%E0%B8%82.html|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|title=สพฉ.แจงยกเลิก สายด่วน “1669” ใช้เบอร์ “191” ขอความช่วยเหลือแทน|url=
https://thethaiger.com/th/news/956646/|work=thethaiger|date= 2023-10-20 |accessdate=2023-12-26}}</ref> ตั้งแต่เดือนธันวาคม 2561 ประเทศไทยเป็น[[กัญชาในประเทศไทย|ประเทศแรกในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]ที่[[กัญชาทางการแพทย์]]ชอบด้วยกฎหมาย<ref>{{cite web |last1=Paddock |first1=Richard C. |title=Thailand to Allow Medical Marijuana, a First in Southeast Asia |url=https://www.nytimes.com/2018/12/26/world/asia/thailand-medical-marijuana.html |website=The New York Times |accessdate=26 December 2018 |date=26 December 2018}}</ref>

== วัฒนธรรม ==
{{บทความหลัก|วัฒนธรรมไทย|การแผลงเป็นไทย}}
วัฒนธรรมไทยได้รับอิทธิพลหลักจากวัฒนธรรมอินเดีย จีน ขอม ตลอดจน[[วิญญาณนิยม]] ศาสนาพุทธและศาสนาฮินดู วัฒนธรรมชาติของไทยเป็นการสร้างสรรค์ใหม่ มีอายุได้เพียงประมาณหนึ่งร้อยปี สมัย[[สงครามโลกครั้งที่สอง]] [[หลวงพิบูลสงคราม]]สนับสนุนการส่งเสริมวัฒนธรรมไทยกลางเป็นวัฒนธรรมแห่งชาตินิยามและยับยั้งมิให้ชนกลุ่มน้อยแสดงออกซึ่งวัฒนธรรมของตน วัฒนธรรมพลเมืองของไทยปัจจุบันนิยามว่าประเทศไทยเป็นดินแดนของคนไทยกลาง มีศาสนาเดียวคือ พุทธนิกายเถรวาท และปกครองโดยราชวงศ์จักรี<ref name="Ethnocracy">Otto F. von Feigenblatt. [http://sisaket.go.th/ssis/papers/english/The%20Thai%20Ethnocracy%20Unravels%20A%20Critical%20Cultural%20Analysis%20of%20Thailand%92s%20Socio-Political%20Unrest.PDF The Thai Ethnocracy Unravels: A Critical Cultural Analysis of Thailand’s Socio-Political Unrest]{{ลิงก์เสีย|date=กันยายน 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Journal of Alternative Perspectives in the Social Sciences. สืบค้น 7-9-2557.</ref>{{rp|589–90}} วัฒนธรรมไทยปัจจุบันเป็น[[การแผลงเป็นไทย|สิ่งสร้างทางสังคม]]จากสมัยรัฐบาล ป. พิบูลสงคราม

ศาสนาพุทธนิกายเถรวาทเน้นว่า คนส่วนใหญ่ไม่สามารถ[[ตรัสรู้]]และไปถึง[[นิพพาน]] และดีที่สุดที่ทำได้คือ การสะสม[[บุญ]]ผ่านการปฏิบัติที่เป็น[[พิธีกรรม]]อย่างสูง เช่น การถวายอาหารพระสงฆ์และการบริจาคเงินเข้าวัด คำสอนทางศาสนาถูกเลือกให้สนับสนุนมุมมองทางโลกแบบศาสนาขงจื๊อใหม่ซึ่งมีศูนย์กลางอยู่ที่สามเสาหลัก ศาสนาพุทธของไทยยังรวมการบูชาวิญญาณของกัมพูชาและความเชื่อว่าพระมหากษัตริย์เป็นสมมุติเทพ อีกทั้งเน้นรูปแบบมากกว่าแก่นสาร<ref name="Ethnocracy"/>{{rp|595–6}}

คนไทยเน้นและให้คุณค่ารูปแบบมารยาทภายนอกอย่างยิ่งเพื่อรักษาความสัมพันธ์ สังคมไทยเป็นสังคมไม่เผชิญหน้าที่เลี่ยงการวิจารณ์ในที่สาธารณะ การเสียหน้าเป็นความเสื่อมเสียแก่คนไทย จึงมุ่งประนีประนอมในสถานการณ์ลำบาก<ref name=TRC/>{{rp|7}} [[การไหว้]]เป็นแบบการทักทายและแสดงความเคารพของผู้น้อยต่อผู้ใหญ่ (ทั้งคิดจากวัยวุฒิและคุณวุฒิ) ตามประเพณีและมีแบบพิธีเข้มงวด<ref name=TRC>{{cite web
 |url= https://www.trc.qld.gov.au/sites/default/files/Thai%20Cultural%20ProfileFinal%201e.pdf
 |title= Thai Cultural Profile 2012
 |date= 
 |website= Tablelands Regional Council Community Partners Program
 |access-date= 2014-09-07
 }}{{ลิงก์เสีย|date=มิถุนายน 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>{{rp|7}} คนไทยเคารพความสัมพันธ์แบบมีลำดับชั้น เมื่อคนไทยพบคนแปลกหน้าจะพยายามจัดให้อยู่ในลำดับชั้นทันทีเพื่อให้ทราบว่าควรปฏิบัติด้วยอย่างไร มักโดยถามเรื่องที่วัฒนธรรมอื่นมองว่าเป็นคำถามส่วนตัวอย่างยิ่ง สถานภาพมีเสื้อผ้า ลักษณะปรากฏทั่วไป อายุ อาชีพ การศึกษา นามสกุลและความเชื่อมโยงทางสังคมเป็นตัวกำหนด<ref name=TRC/>{{rp|11}} ความสัมพันธ์ดังนี้ยังปรากฏในรูป[[ราชาศัพท์ (ภาษาไทย)|ราชาศัพท์]]ซึ่งเป็นคำที่ใช้แก่คนในชนชั้นต่าง ๆ กันด้วย

ความสนุกเป็นองค์ประกอบสำคัญของชีวิตประจำวันของคนไทย คนไทยมีอารมณ์ขันในเกือบทุกสถานการณ์ บางคนมองว่าความสนุกเป็นการแสดงออกซึ่งปัจเจกนิยมในสังคมที่มีการทำตามกันอย่างสูง รวมทั้งเป็นสิ่งรบกวนจากเรื่องที่จริงจังในชีวิต เช่น [[อนิจจัง]]และความรับผิดชอบ<ref name="cct"/>{{rp|146}}

กลุ่มชาติพันธุ์หลายกลุ่มอำนวยการเปลี่ยนแปลงระหว่างวัฒนธรรมเดิม วัฒนธรรมชาติไทยและอิทธิพลของวัฒนธรรมโลก จีนโพ้นทะเลในไทยเป็นส่วนสำคัญของสังคมไทย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในและรอบ ๆ กรุงเทพมหานคร พวกเขาสามารถบูรณาการเข้ากับสังคมไทยจนมีอำนาจทางเศรษฐกิจและการเมือง เครือข่ายธุรกิจชาวไทยเชื้อสายจีนเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่ายไผ่ (bamboo network)<ref name="Weidenbaum">{{cite book|author=Murray L Weidenbaum|title=The Bamboo Network: How Expatriate Chinese Entrepreneurs are Creating a New Economic Superpower in Asia|url=https://archive.org/details/bamboonetworkhow00weid|url-access=registration|year=1996|publisher=Martin Kessler Books, Free Press|isbn=978-0-684-82289-1|pages=[https://archive.org/details/bamboonetworkhow00weid/page/4 4]–8}}</ref>

=== ศิลปะ ===
{{บทความหลัก|ศิลปะไทย}}
[[ไฟล์:Bang Pa-In floating pavilion.jpg|thumb|200px|พระที่นั่งไอศวรรย์ทิพยอาสน์ [[พระราชวังบางปะอิน]] [[จังหวัดพระนครศรีอยุธยา]]]]
ศิลปะไทยมีลักษณะที่ยืมหรือรับมาจากศิลปะอื่น เช่น อินเดีย มอญ-เขมร [[สิงหล]] จีน เป็นต้น มีคุณสมบัติเอกลักษณ์หลายอย่าง ศิลปะและงานฝีมือของอินเดียเป็นต้นแบบของศิลปะพุทธในประเทศไทย นอกจากนี้ ศิลปะพุทธในประเทศไทยยังเป็นผลของเชื้อชาติต่าง ๆ ที่ตั้งถิ่นฐานในบริเวณนี้มาแต่โบราณ [[ศิลปะทวารวดี]]เป็นสำนักศิลปะพุทธแรกในประเทศไทย<ref name="art"/>{{rp|59}} ศิลปะพุทธในประเทศไทยสามารถแบ่งออกได้เป็นห้าสำนักตามยุค ได้แก่ เชียงแสน สุโขทัย อู่ทอง อยุธยาและกรุงเทพมหานคร ศิลปะพุทธไทยยังมีร่องรอยของศิลปะทวารวดี สุวรรณภูมิและลพบุรีอยู่บ้าง แต่ศิลปะพุทธไทยมีความเป็นปัจเจกและเอกเทศ นอกจากนี้ ศิลปะพุทธไทยยังได้รับอิทธิพลมาจากศิลปะอินเดียเพียงบางส่วน มิใช่ทั้งหมดดังศิลปะก่อนไทยช่วงแรก<ref name="art">{{cite book |last= Jermsawatdi |first= |date= 1979 |title= Thai Art with Indian Influence|url= |location= |publisher= Abhinav Publications |page= |isbn= 8170170907 |author-link= }}</ref>{{rp|70}}

ศิลปะไทยสมัยใหม่เริ่มด้วยการทำลายรูปแบบเดิมของสังคมหลังการปฏิวัติปี 2475 อิทธิพลศิลปะในสมัยใหม่ได้รับอิทธิพลอย่างมากจากงานของ[[ศิลป์ พีระศรี]] วัฒนธรรมอเมริกันยังมีอิทธิพลต่อศิลปินไทยที่ศึกษาในสหรัฐและภาพยนตร์[[ฮอลลีวูด]] ศิลปินสมัยใหม่อย่าง[[กมล ทัศนาญชลี]]รวมความคิดแบบอเมริกันเข้าสู่ศิลปะไทย<ref name="loc"/>{{rp|113}}

เครื่องปั้นเผาของไทยเป็นส่วนสำคัญของการค้าระหว่างคนไทยและอาณาจักรใกล้เคียงในยุคเจ้าขุนมูลนาย เครื่องปั้นเผาเก่าแก่สุดของไทย ได้แก่ เครื่องปั้นเผาบ้านเชียง มีอายุกว่า 3,600 ปี

=== อาหาร ===
{{บทความหลัก|อาหารไทย|ขนมไทย}}
ปัจจุบันข้าวและ[[พริก]]เป็นส่วนประกอบสำคัญที่สุดของอาหารไทย<ref>{{cite book|last=Cummings|first=Joe|title=''World Food'': Thailand|year=2000|publisher=Lonely Planet|location=Melbourne, Australia|page=79}}</ref> ส่วนประกอบอื่น เช่น [[กระเทียม]] น้ำมะนาว และ[[น้ำปลา]] อาหารไทยมีข้าวกล้องและข้าวซ้อมมือเป็นพื้น<ref name="เอก"/> อาหารที่ขึ้นชื่อที่สุดของคนไทย คือ น้ำพริกปลาทู พร้อมกับเครื่องเคียงที่จัดมาเป็นชุด<ref name="our"/>{{rp|45}} อาหารไทยหลายชนิดใส่[[กะทิ]]และ[[ขมิ้น]]สดคล้ายกับอาหารอินเดีย มาเลเซียและอินโดนีเซีย<ref>{{cite web |url=http://www.thaiso.com/thailand-a-z/thai-food.htm |title=Thai Food |publisher=thaiso.com |date=20 January 2010 |accessdate=29 October 2013 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927135622/http://www.thaiso.com/thailand-a-z/thai-food.htm |archivedate=27 September 2013 }}</ref> อาหารไทยหลายชนิดเดิมเป็นอาหารจีน เช่น [[โจ๊ก]] ซาลาเปา ก๋วยเตี๋ยวราดหน้าและข้าวขาหมู เต้าเจี้ยว ซอสถั่วเหลืองและ[[เต้าหู้]]<ref>{{cite web|url=http://www.thaicongenvancouver.org/index.php?option=content&task=view&id=185&Itemid=86 |title=Royal Thai Consulate General: Thai Cuisine |publisher=Thaicongenvancouver.org |date= |accessdate=29 October 2013}}</ref> อาหารไทยกินกับ[[น้ำจิ้ม]]และเครื่องปรุงหลายชนิด เช่น พริกน้ำปลา พริกป่น น้ำจิ้มไก่ พริกน้ำส้ม ด้าน[[เดวิด ทอมป์สัน (พ่อครัว)|เดวิด ทอมป์สัน]] พ่อครัวชาวออสเตรเลีย กล่าวว่า อาหารไทยไม่เรียบง่าย แต่เน้น "การจัดเรียงส่วนที่ไม่เข้ากันให้เกิดอาหารที่กลมกล่อม"<ref>{{cite news|first= Ian |last= Tucker |url= https://www.theguardian.com/lifeandstyle/2010/sep/19/bangkok-thai-street-food-david-thompson |title= One night in Bangkok on the trail of Thai street food |work= The Observer |date= 19 September 2010|accessdate= 29 October 2013 |location= London}}</ref>

ประเทศไทยขึ้นชื่อเรื่อง[[อาหารข้างถนนในประเทศไทย|อาหารข้างถนน]] อาหารข้างถนนมีลักษณะเป็นอาหารตามสั่งที่ประกอบได้รวดเร็ว เช่น ผัดกะเพรา ผัดคะน้า ส้มตำ ก๋วยเตี๋ยว [[ขนมจีน]] เป็นต้น เมื่อปี 2554 เว็บไซต์ CNNgo ได้จัดอันดับ 50 เมนูอาหารที่อร่อยที่สุดในโลกโดยการลงคะแนนเสียงทาง[[เฟซบุ๊ก]] ปรากฏว่า [[แกงมัสมั่น]]ได้รับเลือกให้เป็นอาหารที่อร่อยที่สุดในโลก<ref>{{cite web|last=CNNGo staff |title=World's 50 most delicious foods |url=http://www.cnngo.com/explorations/eat/worlds-50-most-delicious-foods-067535?page=0,0 |work=CNNGo |publisher=Cable News Network |accessdate=20 September 2011 |date=21 July 2011 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009033820/http://www.cnngo.com/explorations/eat/worlds-50-most-delicious-foods-067535?page=0%2C0 |archivedate=9 October 2011 }}</ref> และในของหวานดีที่สุด 50 อันดับที่ซีเอ็นเอ็นรวบรวมไว้ ยังปรากฏชื่อของ[[ข้าวเหนียวมะม่วง]]และ[[ทับทิมกรอบ]]ซึ่งระบุว่ามาจากไทยด้วย<ref>{{cite news |title=Mango Sticky Rice & Tub Tim Krob Listed In CNN's 50 Best Desserts Around The World |url=http://www.buriramtimes.com/mango-sticky-rice-tub-tim-krob-listed-in-cnns-50-best-desserts-around-the-world/ |accessdate=23 April 2022 |work=Buriram Times |date=27 December 2018 }}{{ลิงก์เสีย|date=พฤษภาคม 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>

<gallery mode="packed" widths="120px" heights="120px">
ไฟล์:Kaeng matsaman kai.JPG|[[แกงมัสมั่น]]ไก่
ไฟล์:Tom yam kung maenam.jpg|[[ต้มยำกุ้ง]]
ไฟล์:Phat Thai kung Chang Khien street stall.jpg|[[ผัดไทย]]กุ้ง
ไฟล์:Mango sticy rice (3859549574).jpg|[[ข้าวเหนียวมะม่วง]]
</gallery>

=== วงการบันเทิง ===
{{บทความหลัก|ภาพยนตร์ไทย|ละครโทรทัศน์ไทย}}
[[ไฟล์:จำรัส สุวคนธ์ และ มานี สุมนนัฎ.jpg|thumb|200px|[[จำรัส สุวคนธ์]] และ [[มานี สุมนนัฎ]] ดาราคู่แรกของไทย]]
ภาพยนตร์ไทยมีประวัติความเป็นมาที่ยาวนาน ภาพยนตร์ไทยเรื่องแรกถ่ายทำในประเทศไทย คือ เรื่อง ''[[นางสาวสุวรรณ]]'' ในปี 2470 ภาพยนตร์เรื่อง ''[[โชคสองชั้น]]'' เป็นภาพยนตร์ขนาด 35 มิลลิเมตร ขาว-ดำ ไม่มีเสียง ได้รับการยอมรับให้เป็นภาพยนตร์ประเภทเรื่องแสดงเพื่อการค้าเรื่องแรกที่คนไทยสร้าง<ref name="ความรุ่งโรจน์ ของอุตสาหกรรมภาพยนตร์ยุคบุคเบิก">"{{cite web
 |url= http://thaifilm.com/articleDetail.asp?id=9
 |title= ความรุ่งโรจน์ ของอุตสาหกรรมภาพยนตร์ยุคบุคเบิก (2470 - 2489)
 |last= อารี
 |first= ภาณุ
 |date= 2009-07-04
 |website= Thaifilm.com
 |publisher= 
 |access-date= 2018-08-29
 |quote= 
 |archive-date= 2007-09-29
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20070929092920/http://thaifilm.com/articleDetail.asp?id=9
 |url-status= dead
 }}</ref> ช่วงหลังปี 2490 ถือเป็นช่วงยุคเฟื่องฟูของภาพยนตร์ไทย สตูดิโอถ่ายทำและภาพยนตร์มีจำนวนเพิ่มมากขึ้น แต่เมื่อประเทศไทยเข้าสู่[[สงครามโลกครั้งที่ 2]] ภาพยนตร์ไทยก็ซบเซาลง กระทั่งสงครามโลกครั้งที่ 2 ยุติ กิจการภาพยนตร์ในประเทศไทยค่อย ๆ ฟื้นตัว ได้เปลี่ยนไปสร้างเป็นภาพยนตร์ขนาด 16 มิลลิเมตรแทน และเมื่อบ้านเมืองเข้าสู่ภาวะคับขัน ภาพยนตร์ไทยหลายเรื่องได้แสดงบทบาทของตนในฐานะกระจกสะท้อนปัญหาการเมืองและสังคมระหว่างปี 2516–2529 ต่อมาภาพยนตร์ไทยในช่วงปี 2530–2539 โดยในตอนต้นทศวรรษวัยรุ่นเป็นกลุ่มเป้าหมายใหม่ นอกจากภาพยนตร์ประเภทวัยรุ่นแล้ว หนังผี และหนังบู๊ รวมทั้งหนังโป๊ และหนังเกรดบี ก็มีการผลิตมามากขึ้น

ประเทศไทยมีภาพยนตร์ที่มุ่งสู่ตลาดโลก เช่น ภาพยนตร์เรื่อง ''[[ต้มยำกุ้ง (ภาพยนตร์)|ต้มยำกุ้ง]]'' (2548) ที่ติดอันดับ[[บ็อกซ์ออฟฟิส]]ใน[[สหรัฐ]] และยังมีภาพยนตร์ไทยหลายเรื่องที่เป็นที่ยอมรับใน[[เทศกาลภาพยนตร์]] ภาพยนตร์เรื่อง ''[[ลุงบุญมีระลึกชาติ]]'' (2553) ได้รับ[[รางวัลปาล์มทองคำ]]ในงาน[[เทศกาลภาพยนตร์เมืองคานส์]]ครั้งที่ 63 นับเป็นภาพยนตร์ไทยเรื่องแรกที่ได้รับรางวัลนี้<ref name=nyt10>{{cite web|last=Miller|first=Lisa|title=Remembrances of Lives Past|url=https://www.nytimes.com/2010/08/29/fashion/29PastLives.html?pagewanted=all&_r=1&|publisher=The New York Times|date=27 August 2010}}</ref> ภาพยนตร์เรื่อง ''[[พี่มาก..พระโขนง]]'' ที่ออกฉายในปี 2556 เป็น[[รายชื่อภาพยนตร์ไทยที่ทำเงินสูงสุดในประเทศไทย|ภาพยนตร์ไทยที่ทำเงินสูงสุดในประเทศ]] ภาพยนตร์ไทยมีการส่งออกไปยังตลาดยุโรป [[เขตวัฒนธรรมเอเชียตะวันออก|ประเทศที่พูดภาษาจีน]]และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้<ref>{{cite web|url=https://www.bangkokpost.com/life/arts-and-entertainment/740772/expanding-the-asean-screen|title=Expanding the Asean screen|publisher=Bangkokpost}}</ref> อย่างไรก็ดี ภาพยนตร์เกี่ยวกับการเมืองหรือศาสนาพุทธบางเรื่องถูกสั่งห้ามฉายโดยอ้างเหตุเรื่องความเหมาะสม

อุตสาหกรรมบันเทิงของไทยมีจีดีพีคิดเป็นประมาณ 2.1 พันล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2554 ก่อให้เกิดการจ้างงาน 86,600 ตำแหน่ง<ref>{{cite web|url=https://www.mpa-apac.org/wp-content/uploads/2014/08/The_Economic_Contribution_of_the_Film_and_Television_Industries_in_Thailand1.pdf|title=The economic contribution of the film and television industries in Thailand|publisher=Oxford Economics}}</ref> [[ละครโทรทัศน์ไทย]]มีชื่อเสียงในประเทศเพื่อนบ้านและจีน<ref>{{cite web|url=http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9520000140351|title=ละครไทยไปเขมร เรื่อง 'น้ำเน่า' ไร้พรมแดน|work=ASTV Manager|date=2009-11-20|access-date=2017-02-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170211080331/http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9520000140351|archive-date=2017-02-11|url-status=deviated|accessdate=2020-07-26|archivedate=2017-02-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170211080331/http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9520000140351}}</ref><ref>{{cite web |url=http://thai.cri.cn/341/2010/04/28/242s174618.htm |title=จีน-ไทยกระชับความร่วมมือในด้านวัฒนธรรมและสังคม |publisher=[[China Radio International|Thai.CRI.cn]] |date=2010-04-28 |accessdate=2010-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20100507100205/http://thai.cri.cn/341/2010/04/28/242s174618.htm |archive-date=2010-05-07 |url-status=live }}</ref> อย่างไรก็ดี ละครโทรทัศน์ไทยมักมีลักษณะตายตัว เช่น มีความเป็นละครประโลมโลกสูง มีเกย์เล่นตลก<ref>{{cite web|work=National Institute of Development Administration|format=[[PDF]]|url=http://gscm.nida.ac.th/public-action/eJournal/Vol.2-59/6.pdf|title=ตัวละครเกย์ในละครโทรทัศน์ไทยยุคใหม่|first1=พัฒนพล|last1=วงษ์ม่วง|first2=มยุรี|last2=ศรีกุลวงศ์|access-date=2017-05-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20170730144453/http://gscm.nida.ac.th/public-action/eJournal/Vol.2-59/6.pdf|archive-date=2017-07-30}}</ref> และมีนางอิจฉา<ref>{{cite web|url=http://gossipstar.mthai.com/gossip-content/46105|title=ละคร แย่งสามี...แย่งภรรยา มาแร้งส์ส์ส์ ผู้จัดช่วงชิง ซื้อบทประพันธ์|date=2014-04-22|accessdate=2017-05-24|work=Mthai.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170730121255/http://gossipstar.mthai.com/gossip-content/46105|archive-date=2017-07-30|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|work=ASTV Manager|date=2011-05-19|accessdate=2017-05-24|title=รวมมิตรนางร้ายละครไทย : รสชาติ-สีสันที่ขาดไม่ได้?|url=http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9540000060803|archive-url=https://web.archive.org/web/20170730105707/http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9540000060803|archive-date=2017-07-30|url-status=deviated|archivedate=2017-07-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170730105707/http://www.manager.co.th/Entertainment/ViewNews.aspx?NewsID=9540000060803}}</ref>

=== ดนตรีและนาฏศิลป์ ===
{{บทความหลัก|ดนตรีไทย|นาฏศิลป์ไทย}}

[[ดนตรีไทย]]เดิมช่วงแรกได้รับอิทธิพลจากดนตรีจีน อินเดีย และเขมร ต่อมา รับเอาลักษณะของดนตรีชาติใกล้เคียงอย่างพม่าและมลายูเข้ามาด้วย อิทธิพลสมัยหลังมาจากประเทศญี่ปุ่นและประเทศตะวันตก<ref name="tradimusic">{{cite book |last= Morton |first= David |date= 1976 |title= The Traditional Music of Thailand |url= |location= |publisher= |page= University of California Press |isbn= 0520018761 |author-link= }}</ref>{{rp|1}} "เถา" เป็นเทคนิคการประพันธ์ที่สำคัญที่สุดและใช้บ่อยที่สุดในดนตรีไทยเป็นเวลาหลายร้อยปี เป็นเทคนิคที่รับมาจากปัลลาวีในภาคใต้ของอินเดีย<ref name="tradimusic"/>{{rp|3}} ดนตรีไทยเดิมมีสามกลุ่มวงหลัก ได้แก่ [[วงปี่พาทย์]] [[วงเครื่องสาย]]และ[[วงมโหรี]] ดนตรีไทยสมัยสุโขทัยเครื่องสายเรียบง่าย ปี่ไม้ไผ่ กลองและการขับลำนำ<ref name="tradimusic"/>{{rp|3}} [[มนตรี ตราโมท]]เขียนว่า ชาวอยุธยาทุกคนเล่นดนตรีเป็นงานอดิเรกและกิจกรรมยามว่าง นอกจากนี้ ในสมัยอยุธยาเกิดเครื่องดนตรีใหม่ ได้แก่ [[ระนาด]]และ[[ฆ้องวง]]<ref name="tradimusic"/>{{rp|13}} ตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1800 (ประมาณปี 2340) ถึงปี 2475 ถือเป็นสมัย "คลาสสิก" ของดนตรีไทยเดิม<ref name="tradimusic"/>{{rp|15}} ช่วงกลางคริสต์ทศวรรษ 1930 ประเทศตะวันตกเข้ามามีอิทธิพลมากขึ้น และรัฐบาลขัดขวางหรือปิดกั้นการบรรเลงดนตรีไทยในที่สาธารณะ<ref name="tradimusic"/>{{rp|16}} หลังจากนั้นมีความพยายามรื้อฟื้นดนตรีไทย มีการแสดงละครที่ใช้ดนตรีไทยใน[[โรงละครแห่งชาติ (ประเทศไทย)|โรงละครแห่งชาติ]]ทุกปีแต่ผู้ชมเป็นคนต่าวด้าวมากกว่าคนไทย<ref name="tradimusic"/>{{rp|17}}

รำไทยแบ่งได้เป็นสองชนิดหลัก คือ รำพื้นบ้านและรำคลาสสิก รำพื้นบ้านมีความแตกต่างกันในสี่ภาค รำคลาสสิกมีท่าเคลื่อนไหว 108 ท่า<ref>{{cite book |last= Phillips |first= Douglas A. |date= 2007 |title= Thailand |url= |location= |publisher= Infobase Publishing |isbn= 1438105452 }}</ref>{{rp|46}} ละครรำถือกำเนิดจาก''[[รามเกียรติ์]]'' ในสมัยอยุธยา [[โขน]]เป็นละครรำของไทยที่มีชื่อเสียงที่สุด โขนมีการเคลื่อนไหวกระฉับกระเฉงและเป็นทางการ มีเครื่องแต่งกายสีสันวิจิตร และสวมหน้ากาก ส่วน[[ละคร]]เป็นรำไทยที่เป็นทางการน้อยกว่า แบ่งชนิดหลักได้เป็นละครชาตรี ละครนอกและละครใน ''[[สังข์ทอง]]'' เป็นตัวอย่างละครที่มีลักษณะของละครรำที่ดี คือ โรแมนซ์ ความรัก สงคราม การแก้แค้น เหนือธรรมชาติและการไถ่บาป<ref name="cct">{{cite book |last= Kislenko |first= Arne |date= 2004 |title= Culture and Customs of Thailand |url= |location= |publisher= Greenwood Publishing Group |isbn= 0313321280 }}</ref>{{rp|62–3}} ละครรำพื้นบ้าน ได้แก่ [[ลิเก]]และ[[มโนราห์ (รำ)|มโนห์รา]] การแสดงหุ่นกระบอกของไทยเก่าแก่กว่าละครรำทุกชนิด<ref name="cct"/>{{rp|64}} ตัวอย่างเช่น [[หนังใหญ่]]และ[[หนังตะลุง]] รำพื้นบ้าน เช่น ฟ้อนเทียนในภาคเหนือ ฟ้อนภูไท รำวงในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ส่วน[[งิ้ว]]ก็ยังเป็นที่นิยม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคใต้

=== เทศกาลประเพณี ===
[[ไฟล์:Loi Krathong 2010 John Shedrick.jpg|thumb|200px|left|เทศกาลลอยกระทงในจังหวัดเชียงใหม่]]
สมัยกรุงศรีอยุธยา พระราชวังจัดประเพณีหลวงทุกเดือน เรียก "พระราชพิธีสิบสองเดือน" เช่น พิธีจรดพระราชนังคัล (พิธีแรกนา), พิธีจองเปรียงลดชุดลอยโคม วันสงกรานต์ เป็นต้น พระราชพิธีสิบสองเดือนมีการรับศาสนาฮินดูเข้ามาผสมผสาน ส่วนประเพณีราษฎร์มีเกือบตลอดปี ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือเรียก "ฮีตสิบสอง" นอกจากนี้ ยังมีประเพณีขอฝนต่าง ๆ เช่น พระราชพิธีพิรุณศาสตร์ขอฝน พิธีแห่นางแมว พิธีจุดบั้งไฟ เป็นต้น ประเพณีหลวงส่วนใหญ่ยกเลิกไปแล้ว ประเพณีราษฎร์ที่ยังคงปฏิบัติสืบเนื่องมาอยู่ เช่น ประเพณีขอฝน ประเพณี[[ลอยกระทง]] ประเพณี[[สงกรานต์]] เป็นต้น<ref>{{cite web
 |url= http://saranukromthai.or.th/sub/book/book.php?book=18&chap=2&page=t18-2-infodetail03.html
 |title= พระราชพิธีและประเพณีท้องถิ่น
 |date= 
 |website= [[สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน]]ฯ เล่มที่ ๑๘
 |publisher= [[สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน]]ฯ เล่มที่ ๑๘
 |access-date= 2018-03-16}}</ref>

ประเทศไทยจัดเทศกาลพุทธที่สำคัญและเป็นวันหยุดราชการ ได้แก่ [[มาฆบูชา]]ในเดือนกุมภาพันธ์หรือมีนาคม [[วิสาขบูชา]]ในเดือนพฤษภาคมหรือมิถุนายน [[อาสาฬหบูชา]]และ[[เข้าพรรษา]]ในเดือนกรกฎาคม [[ออกพรรษา]]ในเดือนตุลาคม มีเทศกาลทำบุญ คือ ทอด[[กฐิน]]ในช่วงออกพรรษา และ[[วันสารทเดือนสิบ]]ในกลางเดือนกันยายน<ref name="cct"/>{{rp|137–9}} 

นอกจากนี้ ยังมีเทศกาลที่ริเริ่มใหม่ที่กลุ่มสังคมและองค์การธุรกิจสนับสนุน ทั้งเป็นการแสดง นิทรรศการ งานบันเทิงต่าง ๆ เช่น งานช้างสุรินทร์ที่เริ่มในคริสต์ทศวรรษ 1960 การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทยยังส่งเสริมงานจัดแสดงสินค้าท้องถิ่น<ref name="jim">{{cite book |last= Goodman |first= Jim |date= 2002 |title= Cultures of the world: Thailand |url= |location= |publisher= Marshall Cavendish |page= |isbn= 0761414789 |author-link= }}</ref>{{rp|122}}
{{clear}}

=== วรรณกรรม ===
{{บทความหลัก|วรรณกรรมไทย}}

วรรณกรรมไทยสามารถแบ่งได้เป็นสี่สมัยใหญ่ ๆ ตามราชธานี วรรณกรรมสุโขทัยเน้นกล่าวถึงวัฒนธรรมและศาสนาเป็นหลัก [[จารึกพ่อขุนรามคำแหง]]เป็นงานวรรณกรรมแรกที่ใช้อักษรไทย [[ไตรภูมิพระร่วง]]แจกแจงปรัชญาพุทธจากคัมภีร์ต่าง ๆ และอาจถือได้เป็นวาทนิพนธ์วิจัยแรกของไทย<ref name="ttt">{{cite web
 |url= http://www.thailandtoday.in.th/sites/default/files/Thailand-traits_and_treasures-update_0.pdf
 |title= THAILAND : TRAITS and TREASURES
 |last= 
 |first= 
 |date= 
 |website= 
 |publisher= National Identity Office, Office of the Permanent Secretary, Prime Minister's Office, Royal Thai Government
 |access-date= 2018-03-31
 |quote= 
 |archive-date= 2021-08-31
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20210831205513/http://www.thailandtoday.in.th/sites/default/files/Thailand-traits_and_treasures-update_0.pdf
 |url-status= dead
 }}</ref>{{rp|65}} ในสมัยกรุงศรีอยุธยามีร้อยกรองรูปแบบใหม่ ๆ เกิดขึ้น เช่น [[ลิลิต]] [[กาพย์ห่อโคลง]] [[กาพย์เห่เรือ]] [[กลอนกลบท]]และเพลงยาว งานวรรณกรรมที่สำคัญในสมัยนี้ เช่น [[ลิลิตยวนพ่าย]], [[ลิลิตพระลอ]], [[จินดามณี]]ซึ่งเป็นตำราเรียนแรกของไทย, ตำนาน[[ศรีธนนชัย]] รวมทั้งงานวรรณคดีนาฏกรรมอย่าง[[อิเหนา]]และ[[รามเกียรติ์]] ในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น มีงานเกี่ยวกับสงคราม เช่น การแปล[[สามก๊ก]]และ[[ราชาธิราช]]<ref name="ttt"/>{{rp|68}} [[พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย]]ทรงได้รับการยกย่องว่าเป็นกษัตริย์นักกวี ทรงประพันธ์และทำให้แพร่หลายซึ่งละครและนิยายพื้นบ้านหลายเรื่องอย่างอิเหนา [[ไกรทอง]] และ[[สังข์ทอง]] [[พระอภัยมณี]]เป็นผลงานสำคัญของกวีเอก[[พระสุนทรโวหาร (ภู่)|สุนทรภู่]] นอกจากนี้งานสำคัญอื่น เช่น เสภา[[ขุนช้างขุนแผน]] ต่อมา ในห้วงที่มีการตั้งแท่นพิมพ์ในปี 2387 พบการเขียนลีลาตะวันตกในนิตยสารและบทความหนังสือพิมพ์ เรื่องสั้น นวนิยายและการแปลวรรณกรรม<ref name="ttt"/>{{rp|ุ69–70}} หลังการปฏิวัติสยามปี 2475 วรรณกรรมเปลี่ยนเป็นวรรณกรรมประชานิยม (popular literature) โดยนวนิยายได้รับความนิยมอย่างมาก<ref name="ttt"/>{{rp|70}} นักเขียนสมัยใหม่ที่สำคัญ เช่น [[หม่อมราชวงศ์คึกฤทธิ์ ปราโมช]], [[หม่อมราชวงศ์นิมิตรมงคล นวรัตน]], [[สุภา สิริสิงห]], [[กัณหา เคียงศิริ]] (ก.สุรางคนางค์), [[จิระนันท์ พิตรปรีชา]], [[จิตร ภูมิศักดิ์]], [[ชาติ กอบจิตติ]] และ[[กุหลาบ สายประดิษฐ์]] (ศรีบูรพา)<ref>{{cite book |last1= Fry |first1= Gerald W. |last2= Nieminen |first2= Gayla S. |last3= Smith |first3= Harold E. |date= 2013 |title= Historical Dictionary of Thailand |url= |location= |publisher= Scarecrow Press |page= |isbn= 9780810875258 |author-link= }}</ref>{{rp|227}}

=== กีฬา ===
{{ดูเพิ่มที่|กีฬาในประเทศไทย}}
[[ไฟล์:Muay_Thai_match_in_Bangkok, _Thailand.jpg|right|thumb|มวยไทย กีฬาประจำชาติของไทย]]
[[ไฟล์:Theerathon Bunmathan 201910001.jpg|right|thumb|[[ธีราทร บุญมาทัน]] กัปตันฟุตบอลทีมชาติไทยคนปัจจุบัน]]

[[มวยไทย]]เป็นกีฬาประจำชาติไทย นักมวยไทยมักจะเป็นแชมเปียนระดับ[[ไลท์เวท]]ของ[[สมาคมมวยโลก]]เสมอ<ref name="jim"/>{{rp|107}} ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 ประเทศไทยรับเอากีฬาจากชาติตะวันตกเข้ามาหลายชนิด โดยเริ่มมีการแข่งขันในโรงเรียนในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 20 ตามมาด้วยในระบบการศึกษาสมัยใหม่<ref name="fan">{{cite book |last= Hong |first= Fan |date= 2013 |title= Sport, Nationalism and Orientalism: The Asian Games |url= |location= |publisher= Routledge |page= |isbn= 1317997719 |author-link= }}</ref>{{rp|38}}

[[ฟุตบอลในประเทศไทย|ฟุตบอล]]เป็นกีฬายอดนิยมที่สุดในประเทศไทย โดย[[ฟุตบอลทีมชาติไทย|ทีมชาติไทย]]ได้แชมป์[[ฟุตบอลชิงแชมป์แห่งชาติอาเซียน]] 7 สมัย แต่ยังไม่เคยผ่านเข้ารอบ[[ฟุตบอลโลก]]รอบสุดท้าย ทีมชาติไทยเคยเข้ารอบรองชนะเลิศเอเชียนคัพในปี [[เอเชียนคัพ 1972|1972]] และเข้ารอบสองศึก[[เอเชียนคัพ]] ในปี [[เอเชียนคัพ 2019|2019]] นำโดย[[ศิริศักดิ์ ยอดญาติไทย]] และในปี [[เอเชียนคัพ 2023|2023]] นำโดย[[มาซาตาดะ อิชิอิ]] [[ฟุตบอลหญิงทีมชาติไทย]] ผ่านเข้าสู่[[ฟุตบอลโลกหญิง]]ได้สองครั้ง ในปี [[ฟุตบอลโลกหญิง 2015|2015]] และปี [[ฟุตบอลโลกหญิง 2019|2019]] นักฟุตบอลที่มีชื่อเสียงของไทยมีมากมายในระดับสากล เช่น [[ปิยะพงษ์ ผิวอ่อน]], [[เกียรติศักดิ์ เสนาเมือง]], [[ธีรศิลป์ แดงดา]], [[ชนาธิป สรงกระสินธ์]], [[ธีราทร บุญมาทัน]] เป็นต้น

[[สนุกเกอร์]] [[แบดมินตัน]] [[เทนนิส]] [[รักบี้]] [[กีฬาขี่ม้า]]และกีฬาทางน้ำได้รับความนิยมรองลงมา สำหรับกีฬาไทยเดิมที่ได้รับความนิยมนั้น ได้แก่ ว่าวพนัน (kite fighting) แข่งเรือและ[[ตะกร้อ]]<ref>{{cite web |url= http://www.aseantourism.travel/articles/detail/sports-activities-in-the-philippines-thailand-and-viet-nam |title= Sports Activities in the Philippines, Thailand and Viet Nam |author= <!--Not stated--> |date= 2014 |website= ASEAN |publisher=  |access-date= 2018-04-04 |quote=  |archive-date= 2017-04-30 |archive-url= https://web.archive.org/web/20170430215821/http://aseantourism.travel/articles/detail/sports-activities-in-the-philippines-thailand-and-viet-nam |url-status= deviated |accessdate= 2018-04-03 |archivedate= 2017-04-30 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20170430215821/http://aseantourism.travel/articles/detail/sports-activities-in-the-philippines-thailand-and-viet-nam }}</ref>

ประเทศไทยเข้าร่วมแข่งขันกีฬาโอลิมปิกฤดูร้อนครั้งแรกใน ค.ศ. 1952 และกีฬาโอลิมปิกฤดูหนาวใน ค.ศ. 2002 ประเทศไทยทำผลงานดีที่สุดในกีฬาชกมวย<ref name="brisport"/> นักมวยสากลสมัครเล่น [[สมรักษ์ คำสิงห์]]เป็นนักกีฬาคนแรกที่คว้าเหรียญทองใน[[โอลิมปิกฤดูร้อน 1996]] นักกีฬาไทยทำผลงานได้ดีใน[[กีฬาซีเกมส์]]<ref name="brisport">{{cite web |url= https://www.britannica.com/place/Thailand/Sports-and-recreation |title= Sports and recreation |author=<!--Not stated--> |date= |website=Encyclopædia Britannica |publisher= |access-date= 2018-04-01 |quote=}}</ref> ประเทศไทยเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน[[เอเชียนเกมส์]] 4 ครั้ง (ค.ศ. [[เอเชียนเกมส์ 1966|1966]], [[เอเชียนเกมส์ 1970|1970]], [[เอเชียนเกมส์ 1978|1978]] และ [[เอเชียนเกมส์ 1998|1998]]) และ[[ซีเกมส์]] 6 ครั้ง นอกจากนี้ยังเคยเป็นเจ้าภาพจัดการแข่งขัน[[เอเชียนคัพ]]และ[[ฟุตบอลโลกหญิงเยาวชน]]อีกด้วย

=== สื่อมวลชน ===
ในรายงานเสรีภาพสื่อปี 2558 ของ[[ฟรีดอมเฮาส์]]ระบุว่าสื่อไทย "ไม่เสรี" และจัดอยู่ในอันดับที่ 166 จาก 199 ประเทศในด้าน[[เสรีภาพสื่อ]]<ref>{{cite book|title=Freedom of the Press 2015|date=April 2015|publisher=Freedom House|location=Washington DC|page=23|url=https://freedomhouse.org/sites/default/files/FreedomofthePress_2015_FINAL.pdf|accessdate=6 May 2015}}</ref> หลังรัฐประหารในปี 2549 และ 2557 สื่อไทยถูกจำกัดและมี[[การตรวจพิจารณาในประเทศไทย|การตรวจพิจารณา]]

ปัจจุบันโทรทัศน์เป็นสื่อยอดนิยมในประเทศไทย ประมาณการว่าชาวไทยเกือบร้อยละ 80 ยึดโทรทัศน์เป็นแหล่งข่าวหลัก<ref>{{cite web|url=http://www.readbangkokpost.com/business/media_and_telecommunications/history_and_politics_of_public.php |accessdate=April 14, 2009 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090720012518/http://www.readbangkokpost.com/business/media_and_telecommunications/history_and_politics_of_public.php|title=History and politics of public television in Thailand |archivedate=July 20, 2009 }}</ref> สถานีโทรทัศน์ภาคพื้นดินจำนวนหกแห่งมีรัฐบาลเป็นเจ้าของ ทั้งหมดแพร่สัญญาณในระบบดิจิทัลหลังยุติการแพร่สัญญาณระบบแอนะล็อกทั้งหมดในปี 2563<ref>{{Cite web|url=https://mgronline.com/business/detail/9630000029771|title=ช่อง 3 ยุติแอนะล็อก ยกสินทรัพย์คืน อสมท|author=[[ผู้จัดการออนไลน์]]|website=mgronline.com.com|date=2020-03-24|accessdate=2020-07-07}}</ref>

ประเทศไทยมีหนังสือพิมพ์และนิตยสารหลายร้อยฉบับทุกสัปดาห์ หนังสือพิมพ์''[[ไทยรัฐ]]''มียอดจำหน่ายประมาณ 1 ล้านฉบับต่อวัน<ref name="Nation-20161019">{{cite news|last1=Thongtep|first1=Watchiranont|last2=Pratruangkrai|first2=Petchanet|title=Newspapers covering HM's death become collector's items|url=http://www.nationmultimedia.com/news/business/EconomyAndTourism/30297906|accessdate=9 January 2017|work=The Nation|date=2016-10-19|archive-date=2017-01-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20170110015250/http://www.nationmultimedia.com/news/business/EconomyAndTourism/30297906|url-status=deviated|archivedate=2017-01-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170110015250/http://www.nationmultimedia.com/news/business/EconomyAndTourism/30297906}}</ref> ส่วน ''[[มติชน]]'' มียอดขาย 900,000 ฉบับ<ref name="Nation-20161019" /> จำนวนผู้อ่านหนังสือพิมพ์และนิตยสารลดลง โดยชาวไทยอายุ 15–24 ปี ร้อยละ 50.1 ระบุว่าตนอ่านนิตยสารในปี 2558 ลดลงจากร้อยละ 61.7 ในปี 2556 การบอกรับสมาชิกสิ่งพิมพ์ลดลงเมื่อมีผู้อ่านทางอุปกรณ์เคลื่อนที่มากขึ้น<ref>{{cite news|last1=Panyalimpanun|first1=Thitipol|title=Why Thailand’s print media is facing a grim future|url=https://asiancorrespondent.com/2016/03/thailand-print-media/|accessdate=13 March 2016|work=Asian Correspondent|date=2016-03-01|archive-date=2017-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20170407042332/https://asiancorrespondent.com/2016/03/thailand-print-media/|url-status=deviated|archivedate=2017-04-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170407042332/https://asiancorrespondent.com/2016/03/thailand-print-media/}}</ref>

ในปี 2559 ประเทศไทยมีผู้ใช้อินเทอร์เน็ต รวมผู้ใช้อุปกรณ์เคลื่อนที่ประมาณ 43.87 ล้านคน<ref>{{cite web
 |url= http://webstats.nbtc.go.th/netnbtc/INTERNETUSERS.php
 |title= ผู้ใช้งานอินเทอร์เน็ตในประเทศไทย
 |last= 
 |first= 
 |date= 
 |website= เนคเทค
 |publisher= 
 |access-date= 2018-03-03
 |archive-date= 2018-02-20
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180220020303/http://webstats.nbtc.go.th/netnbtc/INTERNETUSERS.php
 |url-status= dead
 }}</ref> รายงานผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย ปี 2560 พบว่า ผู้ตอบแบบสำรวจใช้อินเทอร์เน็ตเฉลี่ย 6 ชั่วโมง 30 นาทีต่อวัน<ref>{{cite web
 |url= https://www.etda.or.th/publishing-detail/thailand-internet-user-profile-2017.html
 |title= รายงานผลการสำรวจพฤติกรรมผู้ใช้อินเทอร์เน็ตในประเทศไทย ปี 2560 
 |last=
 |first=
 |date=  
 |website= สพธอ.
 |publisher= สำนักงานพัฒนาธุรกิจทางอิเล็กทรอนิกส์ (องค์การมหาชน)
 |access-date= 2018-03-03}}</ref>{{rp|30}} ในปี 2559 พบว่า ประชากรอายุ 6 ปีขึ้นไปใช้[[โทรศัพท์อัจฉริยะ]]เข้าถึงอินเทอร์เน็ตมากที่สุด (90.4%) รองลงมาได้แก่ คอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล (50.1%) คอมพิวเตอร์พกพา (24.9%) และ[[แท็บเล็ตคอมพิวเตอร์]] (15.2%)<ref>{{cite web
 |url= http://web.nso.go.th/en/survey/ict/data_ict/Full_Report_2016.pdf
 |title= การสำรวจการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในครัวเรือน พ.ศ. 2559
 |last= 
 |first= 
 |date= 
 |website= 
 |publisher= สำนักงานสถิติแห่งชาติ
 |access-date= 2018-03-03
 |archive-date= 2018-03-04
 |archive-url= https://web.archive.org/web/20180304072559/http://web.nso.go.th/en/survey/ict/data_ict/Full_Report_2016.pdf
 |url-status= deviated
 |accessdate= 2018-03-03
 |archivedate= 2018-03-04
 |archiveurl= https://web.archive.org/web/20180304072559/http://web.nso.go.th/en/survey/ict/data_ict/Full_Report_2016.pdf
 }}</ref>{{rp|8}}

== เชิงอรรถ ==
{{reflist|group=เชิงอรรถ}}
{{Notelist}}

== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง|3}}

== อ่านเพิ่ม ==
*{{Cite book |title=Routledge Handbook of Contemporary Thailand |publisher=Routledge |year=2020 |isbn=9781138558410 |editor-last=Chachavalpongpun |editor-first=Pavin |oclc=1110657073}}
*{{Cite book |last=Cooper |first=Robert George |title=Culture Shock! Thailand: A Survival Guide to Customs and Etiquette |publisher=Marshall Cavendish Editions |year=2008 |isbn=9789814828772 |oclc=1101343921}}
*{{Cite book |last=London |first=Ellen |title=Thailand Condensed: 2000 Years of History & Culture |publisher=Marshall Cavendish Editions |year=2008 |isbn=9789812615206}}
*{{Cite book |title=Lonely Planet's Best of Thailand |publisher=Lonely Planet |year=2020 |series=Lonely Planet guidebooks |location=Footscray, Vic. |oclc=1312080896}}
*{{Cite book |last=Mishra |first=Patit Paban |title=The History of Thailand |publisher=Greenwood |year=2010 |oclc=548555562}}
*{{Cite book |title=Thailand: Its People, Its Society, Its Culture |publisher=HRAF Press |year=1974 |editor-last=Moore |editor-first=Frank J. |oclc=722730}}
*{{Cite book |last=Wyatt |first=David K. |title=Thailand: A Short History |publisher=Yale University Press |year=2003 |isbn=9780300084757 |oclc=53392823}}
*{{Cite book |last=Zawacki |first=Benjamin |title=Thailand: Shifting ground between the US and a rising China |publisher=Bloomsbury |year=2021 |edition=2nd |oclc=1232148433}}

== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{Sister project links|ประเทศไทย|commonscat=yes|voy=Thailand}}

; รัฐบาล
* [http://www.thaigov.go.th/ รัฐบาลไทย] – เว็บไซต์อย่างเป็นทางการของรัฐบาล
* [https://web.archive.org/web/20081210073951/https://www.cia.gov/library/publications/world-leaders-1/world-leaders-t/thailand.html ประมุขแห่งรัฐและสมาชิกคณะรัฐมนตรี]
* [http://www.mfa.go.th/ Mfa.go.th] – กระทรวงการต่างประเทศ
* [http://internet.nectec.or.th/webstats/internetmap.current.iir?Sec=internetmap_current Thailand Internet information] – ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ
* [https://web.archive.org/web/20150428064708/http://www.m-culture.go.th/english/ กระทรวงวัฒนธรรม] (อังกฤษ; archived 28 April 2015)

; ข้อมูลทั่วไป
<!--Wikipedia is NOT a weblink directory. Please only add weblinks of top quality here, otherwise please consider using DMOZ (http://dmoz.org) -->
* [https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/thailand/ Thailand]. ''[[The World Factbook]]''. [[Central Intelligence Agency]].
* [http://countrystudies.us/thailand/ ประเทศไทย] ใน[[Library of Congress Country Studies]]. 1987
* [https://web.archive.org/web/20090207001737/http://ucblibraries.colorado.edu/govpubs/for/thailand.htm Thailand] from ''UCB Libraries GovPubs'' (archived 7 February 2009)
* {{curlie|Regional/Asia/Thailand}}
* [https://www.bbc.co.uk/news/world-asia-15581957 Thailand] จาก [[BBC News]]
* [http://www.britannica.com/EBchecked/topic/589625/Thailand ประเทศไทย] ใน ''Encyclopædia Britannica''
* {{wikiatlas|Thailand}}
* [http://map.longdo.com/en Longdo Map] – แผนที่ประเทศไทยในภาษาไทยและอังกฤษ
* [http://www.ifs.du.edu/ifs/frm_CountryProfile.aspx?Country=TH Key Development Forecasts for Thailand] from [[International Futures]]
* [https://web.archive.org/web/20130116235916/http://popcensus.nso.go.th/file/popcensus-20-12-54.pdf 2010 Thailand population census by Economic and Social statistics Bureau]

; การท่องเที่ยว
* [https://thai.tourismthailand.org/Home การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย] – เว็บไซต์ทางการ

; อื่น ๆ
* [http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20140731093617/http://www.commonlanguageproject.net/?page_id%3D41#Thailand Thailand Country Fact Sheet] from the Common Language Project (archived 31 July 2014)
* {{Cite web |last=Southeast Asia Visions |title=Browse the Southeast Asia Visions Collection |url=http://dlxs.library.cornell.edu/s/sea/browse_image/date/1900.php |publisher=Cornell University Library}}

{{Geographic location
|Centre    = {{THA}}
|North     = {{MYA}}, {{LAO}}
|Northeast = {{LAO}}
|East      = {{LAO}}, {{CAM}}
|Southeast = ''[[อ่าวไทย]]''
|South     = {{MAS}}
|Southwest = ''[[ช่องแคบมะละกา]]''
|West      = {{MYA}}, ''[[ทะเลอันดามัน]]''
|Northwest = {{MYA}}
}}

{{หัวข้อเกี่ยวกับประเทศไทย}}
{{Navboxes
|title = ภูมิศาสตร์ไทย
|list =
{{จังหวัด}}
{{เอเชียตะวันออกเฉียงใต้}}
{{ประเทศและดินแดนริมฝั่งมหาสมุทรอินเดีย}}
{{เอเชีย}}
}}
{{Navboxes
|title = สมาชิกภาพระหว่างประเทศ
|list =
{{อาเซียน}}
{{เอเปก}}
{{การประชุมสุดยอดเอเชียตะวันออก}}
{{พันธมิตรนอกนาโต}}
{{องค์การความร่วมมืออิสลาม}}
{{ประเทศที่มีกษัตริย์เป็นประมุข}}
}}

{{Authority control}}
{{coord|15|101|region:TH_type:country|display=title}}

[[หมวดหมู่:ประเทศไทย| ]]
[[หมวดหมู่:ราชอาณาจักร|ท]]
[[หมวดหมู่:ประเทศริมฝั่งมหาสมุทรอินเดีย]]
[[หมวดหมู่:รัฐสมาชิกสมาคมประชาชาติแห่งเอเชียตะวันออกเฉียงใต้]]
[[หมวดหมู่:รัฐสมาชิกองค์การความร่วมมืออิสลาม]]