เจ้าพระยารัตนบดินทร์ (รอด กัลยาณมิตร)
เจ้าพระยารัตนบดินทร์ (รอด กัลยาณมิตร) | |
|---|---|
.jpg) | |
| สมุหนายก | |
| ดำรงตำแหน่ง พ.ศ. 2429 – พ.ศ. 2435 | |
| กษัตริย์ | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว |
| ก่อนหน้า | สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ามหามาลา กรมพระยาบำราบปรปักษ์ |
| ถัดไป | พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นดำรงราชานุภาพ |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | พ.ศ. 2368 |
| เสียชีวิต | 23 เมษายน พ.ศ. 2441 (73 ปี) |
| บุพการี | |
เจ้าพระยารัตนบดินทร์ นามเดิม รอด (บางแห่งว่าบุญรอด)[1] เป็นขุนนางในสกุลกัลยาณมิตร ผู้ดำรงตำแหน่งสมุหนายกคนสุดท้าย
ประวัติ[แก้]
เจ้าพระยารัตนบดินทร์ มีนามเดิมว่า รอด เกิดเมื่อปีจอ จ.ศ. 1187 (ตรงกับ พ.ศ. 2368) เป็นบุตรเจ้าพระยานิกรบดินทร์ (โต กัลยาณมิตร) ได้รับราชการเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวตั้งแต่ปีมะแม พ.ศ. 2390 มีบรรดาศักดิ์เป็นนายเล่ห์อาวุธ หุ้มแพร[2]
ปีชวด พ.ศ. 2395 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดให้เลื่อนเป็นหลวงฤทธินายเวร แล้วเลื่อนอีกในปีนั้นเป็นเจ้าหมื่นศรีสรรักษ์ หัวหมื่นมหาดเล็ก ถึงปีชวด พ.ศ. จึงโปรดให้เป็นพระยาราชวรานุกูล วิบูลยภักดีวิริยพาหะ ปลัดทูลฉลองกรมมหาดไทย ศักดินา 2000[2]
รับราชการ[แก้]
ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว วันที่ 21 สิงหาคม พ.ศ. 2416 โปรดให้ท่านมีนามเดิมแต่เพิ่มตำแหน่งผู้รักษากรุงศรีอยุธยา ถือศักดินา 10000 ถึงวันที่ 4 ธันวาคม พ.ศ. 2417 จึงโปรดให้ท่านว่าที่เสมอเสนาบดีกรมเกษตราธิบดี ดำรงศักดินา 10000[2] ต่อมาได้เป็นกรรมการกฤษฎีกาและองคมนตรี แล้วได้รับสถาปนาเป็นเจ้าพระยาตำแหน่งที่จตุสดมภ์เสนาบดีในวันพฤหัสบดีที่ 20 พฤศจิกายน พ.ศ. 2422 มีนามตามจารึกในหิรัญบัฏว่า เจ้าพระยาพลเทพ สรรพพลเสพเสนาบดี ศรีวิไชยราชมหไยสวรรย์ อเนกานันต์ธัญญาหาร พิจารณ์ปฏิพัทธ นพรัตนมุรธาธร มหิศรสมุหเชฐเกษตราธิบดี อภัยพิริยบรากรมพาหุ ถือศักดินา 10000[3]และสุดท้ายได้รับสถาปนาเป็นสมุหนายกเมื่อวันพฤหัสบดี เดือนสิบเอ็ด ขึ้นสิบค่ำ ปีจออัฐศก จุลศักราช 1248 ตรงกับวันพฤหัสบดีที่ 7 ตุลาคม พ.ศ. 2429 มีนามตามจารึกในสุพรรณบัฏว่า เจ้าพระยารัตนบดินทร์ มหินทรมหากัลยาณมิตร อเนกบุญฤทธิประสิทธิสาธุคุณ วิบุลยศุภผล นิพัทธกุศลกิริยาภิรัต วงโศปบัติมหามัตยตระกูล อดูลยเมตยาชวาธยาศัย ศรีรัตนตรัยสรณารักษ์ อุดมศักดิพิเศษ นาครามาตยเชษฐมหาสมุหนายก สยามโลกยดิลกบรมราชมานิต สกโลดรทิศประเทศาธิบดี มหาราชสีหมุรธาธร อัครมหาดไทยวริศรเสนาธิบดี อภัยพิริยบรากรมพาหุ ที่สมุหนายกศักดินา 10000[4]
ถึงแก่อสัญกรรม[แก้]
เจ้าพระยารัตนบดินทรป่วยมานาน และถึงแก่อสัญกรรมที่บ้านในวันที่ 23 เมษายน พ.ศ. 2441 วันต่อมา เวลาบ่าย 4 โมงเศษ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จไปพระราชทานน้ำหลวงอาบศพ เจ้าพนักงานแต่งศพ ลงลองใน ตั้งบนแว่นฟ้าสองชั้น ประกอบโกศไม้สิบสอง แวดล้อมด้วยเครื่องสูงสามชั้น[1] ถึงวันที่ 28 เมษายน พ.ศ. 2442 เวลาบ่าย 5 โมงเศษ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จมาพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุวัดกัลยาณมิตรวรมหาวิหาร[5]
เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]
- พ.ศ. 2429 –
เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นที่ 1 ประถมาภรณ์ช้างเผือก (ป.ช.)[6] - พ.ศ. 2436 –
เหรียญดุษฎีมาลา เข็มราชการแผ่นดิน (ร.ด.ม.(ผ))[7] - พ.ศ. 2439 –
เหรียญจักรพรรดิมาลา (ร.จ.พ.)[8]
_ribbon.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
_ribbon.svg){kind=small}
อ้างอิง[แก้]
- เชิงอรรถ
- ↑ 1.0 1.1 "ข่าวอสัญญกรรม" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 15 (5): 47. 1 พฤษภาคม ร.ศ. 117. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม พ.ศ. 2562.
{{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=และ|date=(help) - ↑ 2.0 2.1 2.2 เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 111
- ↑ พระราชทานสัญญาบัตรในปีเถาะเอกศก (หน้า 69-70)
- ↑ ข่าวราชการ (หน้า 235)
- ↑ "เสด็จพระราชดำเนินพระราชทานเพลิงศพเจ้าพระยารัตนบดินทร" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 16 (5): 61–62. 30 เมษายน ร.ศ. 118. สืบค้นเมื่อ 17 มกราคม พ.ศ. 2562.
{{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=และ|date=(help) - ↑ "บัญชีพระราชทานตราเครื่องราชอิสริยยศ (หน้า 386)" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2016-03-04. สืบค้นเมื่อ 2020-06-29.
- ↑ พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ เหรียญดุษฎีมาลา
- ↑ เครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่โปรดเกล้าฯให้เจ้าพนักงานนำไปและส่งไปพระราชทาน
- บรรณานุกรม
- สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 111-115. ISBN 974-417-534-6