การล้อมบางกอก

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
การล้อมบางกอก
ส่วนหนึ่งของ การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2231
Siege of Bangkok.JPG
ภาพวาดแสดงการปิดล้อมทหารฝรั่งเศสโดยทหารสยามที่บางกอกเมื่อ พ.ศ. 2231 หมู่บ้านตรงมุมล่างซ้ายในภาพ(M) ปัจจุบันคือ ธนบุรี [1]
วันที่มิถุนายน 2231 — 13 พฤศจิกายน 2231
สถานที่บางกอก ราชอาณาจักรสยาม[2]
ผล สยามได้ชัยชนะ
ฝรั่งเศสล่าถอยและออกจากสยาม
คู่สงคราม

ราชอาณาจักรสยาม
สนับสนุนโดย:

VOC-Amsterdam.svg บริษัทอินเดียตะวันออกของดัตช์

ราชอาณาจักรฝรั่งเศส

ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
พระเพทราชา
หลวงสรศักดิ์
VOC-Amsterdam.svg Johan Keyts		 นายพลเดส์ฟาร์จ
กำลัง
40,000 1,000 [3]
ความสูญเสีย
ไม่ทราบ ไม่ทราบแต่เสียหายอย่างหนัก

การล้อมบางกอก (อังกฤษ: Siege of Bangkok, ฝรั่งเศส: Siège de Bangkok) เป็นเหตุการณ์สำคัญในช่วง การปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2231 ที่นำไปสู่การขับไล่ฝรั่งเศสออกจากสยาม ภายหลังจากการรัฐประหารต่อกษัตริย์พระองค์ก่อน สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และ สมเด็จพระเพทราชา ขึ้นครองราชย์แทน กองทหารสยามเข้าปิดล้อมป้อมของทหารฝรั่งเศสที่บางกอกเป็นเวลา 4 เดือน ซึ่งกองทหารสยามที่ยกมามี 40,000 นายพร้อมกับปืนใหญ่ขณะที่ทหารฝรั่งเศสที่ประจำการอยู่บนป้อมมีเพียง 200 นายเท่านั้น การเผชิญหน้าทางทหารไม่สามารถหาผลสรุปได้ ความตึงเครียดระหว่างทั้งสองฝ่ายลดลงและในที่สุดก็มีการเจรจาตกลงกันให้ชาวฝรั่งเศสออกจากสยาม[4]

การล้อมบางกอกถือเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญของความสัมพันธ์ไทย-ฝรั่งเศส ซึ่งไม่นานหลังจากนั้น ฝรั่งเศสได้เข้าร่วมสงครามในทวีปยุโรปสองครั้ง คือ สงครามสหพันธ์ออกสบูร์ก และสงครามสืบราชบัลลังก์สเปน แม้การล้อมบางกอกจะจบลงด้วยการถอนทัพของฝรั่งเศส แต่ก็ไม่มีผลการสงครามที่ชัดเจนนัก กระนั้นชาวฝรั่งเศสก็ได้อพยพออกจากสยามไปเกือบหมด เหลือแต่มิชชันนารีเท่านั้น ส่วนชาติยุโรปอื่น อาทิ โปรตุเกส ดัชต์ อังกฤษ แม้จะยังค้าขายกับสยามต่อไปแต่ก็เป็นไปด้วยความยากลำบาก

ภูมิหลัง[แก้]

ดูเพิ่มเติมที่: ความสัมพันธ์ฝรั่งเศส–ไทย

สมเด็จพระนารายณ์มหาราชทรงพยายามเจริญความสัมพันธกับฝรั่งเศส เพื่อถ่วงดุลอิทธิพลของโปรตุเกสและดัตช์ ในราชอาณาจักรของพระองค์ และตามคำแนะนำของ คอนสแตนติน ฟอลคอนสมาชิกสภาชาวกรีกของพระองค์[5] มีการแลกเปลี่ยนสถานทูตจำนวนมากในทั้งสองทิศทาง รวมทั้งสถานทูตเชอวาเลียร์ เดอ โบเรการ์ดไปสยามในปี พ.ศ. 2228[6] และสถานเอกอัครราชทูตโกษาปานไปยังฝรั่งเศสในปี พ.ศ. 2229

เกิดเหตุจราจลระหว่างสยามกับฝรั่งเศส

สิ่งนี้นำไปสู่การส่งเอกอัครราชทูตและกองทหารฝรั่งเศสไปยังสยามในปี พ.ศ. 2230[7] จัดทัพโดย ฌ็อง-บาติสต์ กอลแบร์ มาร์ควิส สถานทูตประกอบด้วยกองกำลังสำรวจของฝรั่งเศสจำนวน 1,361 นาย กลุ่มมิชชันนารี ทูตและลูกเรือบนเรือรบ 5 ลำ ฝ่ายทหารนำโดยนายพล เดฟาร์ฌ และภารกิจทางการทูตโดยซีมง เดอ ลา ลูแบร์ และโกลด เซเบอแร ดูว์ บูแล ผู้อำนวยการบริษัทอินเดียตะวันออกของฝรั่งเศส เดฟาร์ฌ มีคำแนะนำในการเจรจาการจัดตั้งกองกำลังในมะริดและบางกอก (ถือเป็น "การรุกรานอาณาจักร")[7] มากกว่าพื้นที่ภาคใต้ที่สงขลาและให้ยึดสถานที่เหล่านั้นหากจำเป็นด้วยกองกำลัง[7]

สมเด็จพระนารายณ์ทรงเห็นชอบตามข้อเสนอ และมีการจัดตั้งป้อมปราการขึ้นในแต่ละเมืองทั้งสอง ซึ่งได้รับคำสั่งจากผู้ว่าราชการฝรั่งเศส[6][8][9] เดฟาร์ฌ ตั้งข้อสังเกตในเหตุการณ์ของเขาเกี่ยวกับเหตุการณ์[10] ว่าเขาเป็นผู้บังคับบัญชาป้อมปราการแห่งบางกอก โดยมีนายทหารสยามและทหารฝรั่งเศส 200 นาย[11] รวมทั้งกองกำลังสยามที่พระมหากษัตริย์ทรงจัดเตรียมไว้ สมเด็จพระนารายณ์ และนายตู บรุนต์ บัญชาการกองทัพพร้อมกับทหารฝรั่งเศส 90 นาย[11][12] ทหารสยามอีก 35 นาย กับนายทหารฝรั่งเศสสามหรือสี่นายได้รับมอบหมายให้คุ้มครองเรือรบของกษัตริย์สยามโดยมีภารกิจต่อสู้กับป้องกันการรุกราน[11]

การขึ้นฝั่งของกองทหารฝรั่งเศสในบางกอกและมะริดนำไปสู่ขบวนการชาตินิยมที่แข็งแกร่งในสยามซึ่งกำกับโดยแมนดารินและผู้บัญชาการกองช้างพระเพทราชา เมื่อถึงปี พ.ศ. 2231 ความรู้สึกต่อต้านต่างชาติซึ่งมุ่งเป้าไปที่ฝรั่งเศสและฟอลคอนเป็นหลักก็มาถึงจุดแตกหัก[6] ข้าราชบริพารชาวสยามไม่พึงพอใจการครอบงำของฟอลคอนในกิจการของรัฐ พร้อมด้วยภรรยาของเขามารีอา กียูมาร์ ดึ ปีญาและวิถีชีวิตชาวยุโรป ในขณะที่พระสงฆ์ไม่สบายใจกับความเชื่อที่เพิ่มขึ้นของนิกายเยซูอิต ของฝรั่งเศส ชาวสยามภายใต้การนำของพระเพทราชาบ่นเรื่องกำลังยึดครองและต่อต้านฟอลคอนมากขึ้น[13]

การล้อมป้อมปราการฝรั่งเศสในบางกอก โดยกองกำลังปฏิวัติสยามของเพทราชาเมื่อปี พ.ศ. 2231

ประเด็นต่างๆ ปะปนกันเมื่อสมเด็จพระนารายณ์ล้มป่วยหนักในเดือนมีนาคม พ.ศ. 2231 พระเพทราชาริเริ่มการปฏิวัติสยาม ในปี พ.ศ. 2231 โดยการยึดพระราชวังที่ลพบุรีและนำตัวสมเด็จพระนารายณ์เข้าจับกุมในวันที่ 17-18 พฤษภาคม นอกจากนี้ เขายังคุมขังคอนสแตนติน ฟอลคอนเมื่อวันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2231[13] และประหารชีวิตหม่อมปิ บุตรบุญธรรมของกษัตริย์เมื่อวันที่ 20 พฤษภาคม[14]

ยกทัพไปลพบุรี[แก้]

เมื่อวันที่ 2 มิถุนายน นายพล เดฟาร์ฌ ผู้บัญชาการป้อมปราการบางกอก ได้รับเชิญจากพระเพทราชาไปยังลพบุรี[14] และตามเก็บบัญชีของนายทหารคนหนึ่งชื่อ เดอลาตูช[15] ได้รับคำสัญญาถึงผลประโยชน์ส่วนตัวที่สำคัญเช่น การแต่งตั้งมาร์ควิส เดส์ฟาร์จ ลูกชายคนโตให้ดำรงตำแหน่งสำคัญในราชอาณาจักรสยาม เทียบเท่ากับที่คอนสแตนติน ฟอลคอนเคยดำรงตำแหน่ง[16] พระเพทราชายังต้องการให้ เดฟาร์ฌ ย้ายกองทหารของเขาจากบางกอกไปยังลพบุรีเพื่อที่จะมีส่วนร่วมในการทำสงครามอย่างต่อเนื่องกับชาวลาวและชาวสำเภาจีน[17] เดฟาร์ฌ ได้ออกไปโดยสัญญาว่าจะส่งกองทหารที่พระเพทราชาเรียกร้องและเขาจะส่งป้อมปราการของบางกอก เขายังต้องทิ้งลูกชายสองคนของเขาไว้เป็นตัวประกันให้กับพระเพทราชา[17]

เดฟาร์ฌ ออกจากลพบุรีเมื่อวันที่ 5 มิถุนายน เนื่องจาก เดฟาร์ฌ ไม่ได้แสดงความสนใจในชะตากรรมของฟอลคอน พระเพทราชาจึงมีคำสั่งให้ประหารชีวิตฟอลคอน ในวันเดียวกัน[18] ฟอลคอน ซึ่งถูกทรมานหลายครั้งตั้งแต่ถูกจับกุม ถูกตัดศีรษะโดยหลวงสรศักดิ์ ลูกชายของพระเพทราชาเอง[19] เดฟาร์ฌ เดินทางกลับบางกอก ในวันที่ 6 มิถุนายนพร้อมด้วยสมุนแมนดาริน 2 คน รวมทั้งโกษาปาน อดีตเอกอัครราชทูตฝรั่งเศส ซึ่งเขาควรจะส่งตัวป้อมปราการไปให้ ตามคำกล่าวของ โวแลน เดอ วีคาร์นอินส์ (Vollant de Verquains) ในวันเดียวกันนั้น ในการประชุมสภาแห่งสงครามกับเจ้าหน้าที่ของเขา การตัดสินใจไม่ปฏิบัติตามพระเพทราชา แต่เป็นการต่อต้านเขาและเริ่มต้นการเผชิญหน้าด้วยอาวุธ[20]

ก่อเหตุสงคราม[แก้]

พระเพทราชาย้ายไปล้อมป้อมปราการฝรั่งเศสในบางกอก โดยมีทหาร 40,000 นาย[21] และปืนใหญ่กว่าร้อยกระบอก[22] เห็นได้ชัดว่ากองทัพสยามได้รับการสนับสนุนจากชาวดัตช์ในการทำศึกกับฝรั่งเศส[22] และชาวดัตช์ โยฮัน คีย์ตส์ (Johan Keyts) ถูกกล่าวหาว่าร่วมมือกับชาวสยาม[23]

ฝรั่งเศสมีป้อมปราการสองแห่ง (แห่งหนึ่งในบางกอก แห่งหนึ่งในธนบุรีอีกด้านหนึ่งของแม่น้ำเจ้าพระยา) และทหาร 200 นาย รวมทั้งข้าราชบริพาร[22] นายพลเดฟาร์ฌ เป็นผู้บัญชาการทหารสูงสุด และนายโวแลน เดอ วีคาร์นอินส์ เป็นรองผู้บัญชาการ[24] สำหรับเสบียงพวกเขามีวัวประมาณ 100 ตัว ซึ่งฟอลคอนเล็งเห็นในการให้อาหารแก่กองทัพ[20] ซึ่งพวกเขาเริ่มฆ่าเพื่อดำรงชีพอยู่ในการป้องกัน แล้วยังเผาหมู่บ้านเล็กๆ ที่อยู่ใกล้กับป้อมปราการบางกอก[25]

การทำสงครามครั้งที่หนึ่งคือการโจมตีเรือสำเภาจีนที่เป็นของกษัตริย์สยามซึ่งกำลังผ่านไป กัปตันเรือสำเภาปฏิเสธที่จะให้เสบียงแก่ชาวฝรั่งเศส โดยเฉพาะเกลือซึ่งจำเป็นสำหรับเนื้อเกลือ ดังนั้นจึงถูกไล่ออกซ้ำแล้วซ้ำเล่า[26]

ป้อมปราการธนบุรี[แก้]

ป้อมปราการธนบุรี ตะวันตกของแม่น้ำเจ้าพระยาหน้าป้อมปราการบางกอก

เบื้องต้นชาวฝรั่งเศสยึดครองแม่น้ำเจ้าพระยาทั้งสองฝั่งในบางกอก โดยมีป้อมปราการสองแห่ง ป้อมปราการหนึ่งอยู่ฝั่งซ้าย (ป้อมปราการบางกอก) และอีกหนึ่งแห่งบนฝั่งขวา (ป้อมปราการธนบุรี) เมื่อเห็นว่าตำแหน่งจะป้องกันได้ยาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งเนื่องจากการสื่อสารแทบจะเป็นไปไม่ได้ในช่วงน้ำลง ชาวฝรั่งเศสจึงตัดสินใจจัดกลุ่มใหม่ในป้อมปราการที่ใหญ่กว่า บนฝั่งซ้ายของแม่น้ำ ชาวฝรั่งเศสทำลายป้อมปราการบางส่วน แยกปืนใหญ่ 18 กระบอกและแทงส่วนที่เหลือ[25] ไม่นานหลังจากที่พวกเขาออกจากป้อมปราการ กองทัพสยามได้ลงทุนและเริ่มตั้งปืนใหญ่เพื่อยิงทิ้งระเบิดที่ตำแหน่งของฝรงเศส ปืนใหญ่สี่สิบกระบอกถูกตั้งขึ้นที่นั่น ซึ่งอยู่ในตำแหน่งที่เหมาะสมจะยิงที่ป้อมปราการฝรั่งเศสอยู่อีกฟากหนึ่งของแม่น้ำ[22]

ขณะทัพสยามใช้ป้อมปราการธนบุรีอย่างได้เปรียบ ทัพฝรั่งเศสจึงตัดสินใจโจมตีและยิงปืนใหญ่ ส่วนทหาร 30 นายถูกส่งไปบนเรือรบสองลำนำโดยธง ทัพฝรั่งเศสถูกกองทัพสยามล้อมไว้ และถึงแม้ ทหารจะปีนกำแพงได้ แต่ในไม่ช้าพวกเขาก็ต้องรีบกระโดดออกจากที่นั้น ทหารฝรั่งเศสสี่นายเสียชีวิตในที่เกิดเหตุ และอีกสี่นายเสียชีวิตจากบาดแผลในภายหลัง[27]

ป้อมปราการบางกอก[แก้]

แผนที่แม่น้ำเจ้าพระยาจากบางกอก (ซ้าย) ถึงทะเล (ขวา) มีป้อมปราการเรียงรายและมีเขื่อนกั้นน้ำ

ชาวสยามจึงพยายามกักขังกองทหารฝรั่งเศสไว้ในป้อมปราการบางกอก โดยสร้างป้อมปราการขนาดเล็กสิบสองแห่งถูกสร้างขึ้นรอบ ๆ ป้อมปราการของฝรั่งเศส แต่ละแห่งมีปืนใหญ่เจ็ดถึงสิบกระบอก ตามคำกล่าวของชาวฝรั่งเศส ซึ่งได้รับความช่วยเหลือจากชาวดัตช์[28] แม่น้ำเจ้าพระยาที่เชื่อมป้อมปราการของบางกอกกับทะเล มีป้อมปราการมากมายเรียงรายอยู่รอบปากน้ำ และปิดล้อมด้วยลำต้นไม้ขนาดใหญ่ห้าถึงหกแถว โซ่เหล็ก และการลงเรือจำนวนมาก[29] รวมเป็นกระสุนเจ็ดลูกประจำบรรจุปืนใหญ่ 180 กระบอก[30]

เนื่องจากเรือของกษัตริย์สยามสองลำออกทะเลโดยได้รับคำสั่งจากขุนางบางคน เดฟาร์ฌ บัญชาการส่งเรือรบเพื่อพยายามไปถึงที่หมาย และอาจเรียกทัพฝรั่งเศสในอินเดีย (พอนดิเชอร์รี) เพื่อขอความช่วยเหลือ[31] เรือรบได้รับคำสั่งจากร้อยโทประจำเรือ ซิเออร์ เดอ แซงต์-คริสต์ (Sieur de Saint-Christ) เขาถูกกีดขวางระหว่างทางทะเล อย่างไรก็ตาม เนื่องจากมีการสร้างป้อมปราการและทหารสยามจำนวนมากขึ้นที่นั่น แซงต์-คริสต์ได้ระเบิดเรือของตัวเองอย่างฉับพลัน ส่งผลให้ชาวสยามหลายร้อยคนและลูกเรือชาวฝรั่งเศสส่วนใหญ่เสียชีวิต ยกเว้นสองคน ซึ่งท้ายที่สุดก็ส่งไปยังเดฟาร์ฌ[31]

ยุติสงคราม[แก้]

ในความพยายามที่จะยุติทางการกับฝรั่งเศสในบางกอก เมื่อวันที่ 24 มิถุนายน พระเพทราชาได้ปล่อยตัวบุตรชายสองคนของเดฟาร์ฌ ซึ่งเขาถูกจับเป็นตัวประกันตั้งแต่นายพลเดฟาร์ฌมาเยือนลพบุรีเมื่อต้นเดือนมิถุนายน เช่นเดียวกับนักโทษชาวฝรั่งเศสคนอื่น ๆ[32] แม้ว่าเขาจะพยายามสร้างสันติภาพกับฝรั่งเศส แต่เพทราชาก็สามารถกำจัดผู้มีสิทธิที่จะขึ้นครองบัลลังก์ได้ทั้งหมด พี่ชายสองคนของกษัตริย์ถูกประหารชีวิตเมื่อวันที่ 9 กรกฎาคม พ.ศ. 2231[14][33] สมเด็จพระนารายณ์สวรรคต ในวันที่ 11 กรกฎาคม จากการถูกชะลอด้วยยาพิษ[34] พระเพทราชาขึ้นครองราชย์เมื่อวันที่ 1 สิงหาคม พ.ศ. 2231 ที่กรุงศรีอยุธยา[14] ทรงสถาปนา ราชวงศ์บ้านพลูหลวง ขึ้นใหม่[33]

หลังจากนั้น ได้ยุติรอบ ๆ ทัพฝรั่งเศสในบางกอก ก็สงบลง โดยมีการซื้อขายกระสุนปืนน้อยลง และการแลกเปลี่บนอาหารและสินค้าก็กลับมาเป็นปกติ การสนทนาฝ่ายตรงข้ามก็เริ่มมีการข้อตกลงอย่างระมัดระวังเช่นกัน[32] เมื่อวันที่ 9 กันยายน เรือรบฝรั่งเศส ออริเฟลม์ ซึ่งบรรทุกทหาร 200 นาย และได้รับคำสั่งจากเดอ เอสตรีลส์ (de l'Estrilles) มาถึงปากแม่น้ำเจ้าพระยา[14] แต่ไม่สามารถเทียบท่าที่ป้อมปราการบางกอก เป็นทางเข้าแม่น้ำได้ ถูกชาวสยามปิดกั้น[35] ตามคำกล่าวของ โวแลน เดอ วีคาร์นอินส์ (Vollant des Verquains) สิ่งนี้ได้เพิ่มแรงกดดันต่อชาวสยาม แต่อย่างไรก็ตาม ในการหาทางออกจากความขัดแย้งอย่างสันติ[36]

เดฟาร์ฌ ได้เจรจาในปลายเดือนกันยายน พ.ศ. 2231 เพื่อออกจากพื้นที่พร้อมกับคนของเขาบนเรือรบออริเฟลม และเรือของสยามอีกสองลำ ทัพสยามและหลุยส์ ลาโนซึ่งเปิดทางคำสั่งโดย พระเพทราชา[14][37] หลังจากได้ขึ้นมาเป็นกษัตริย์พระเพทราชาได้คืนเชลยชาวฝรั่งเศสทั้งหมดของเขา เพื่อประกันข้อตกลง ฝรั่งเศสควรจะออกจากพื้นที่โดยจับตัวประกันชาวสยามสองคน ในขณะที่ตัวประกันชาวฝรั่งเศสสามคนควรจะอยู่ในสยามจนกว่าเรือสยามจะถูกส่งกลับ หลุยส์ ลาโน เอกราชทูตแห่งเมเตลโลโปลิส หัวหน้าบริษัทชาวฝรั่งเศสในสยาม พร้อมกับเชอวาเลียร์ เดฟาร์ฌ ลูกชายคนเล็กของนายพลเดฟาร์ฌ[38]

การลี้ภัยของมารีอา กียูมาร์ ดึ ปีญา[แก้]

ซากปรักหักพังที่พำนักของคอนสแตนติน ฟอลคอน และมารีอา กียูมาร์ ดึ ปีญาภริยา ณ จังหวัดลพบุรี ประเทศไทย

ภรรยาชาวโปรตุเกส-ญี่ปุ่นคาทอลิกของ ฟอลคอน นามว่า มารีอา กียูมาร์ ดึ ปีญา[39] ซึ่งได้รับคำสัญญาว่าจะปกป้องโดยการเป็นเคานท์เตสแห่งฝรั่งเศส[13] ลี้ภัยกับกองทหารฝรั่งเศสในบางกอก ซึ่งเธอสามารถอยู่ได้ตั้งแต่วันที่ 4 – 18 ตุลาคม 2231[18] เธอสามารถหลบหนีออกจากกรุงศรีอยุธยาได้ด้วยความช่วยเหลือจากนายทหารชาวฝรั่งเศสชื่อซิเออร์ เดอ แซงต์-มารี (Sieur de Sainte-Marie) ตามคำบอกเล่าของเดฟาร์ฌ เพทราชาเรียกร้องให้เธอกลับมา โดยขู่ว่าจะ "ทำลายคนของศาสนา (คริสต์)" และเขาได้จับกุมชาวฝรั่งเศสอีกหลายสิบคนเพื่อเอาตัวเธอกลับมา ได้แก่ เยซูอิต (Father de La Breuille) กลุ่มมิชชันนารี 10 คน ข้าราชบริพาร 14 คน และทหาร สมาชิกบริษัทฝรั่งเศสตะวันออกอินเดียอีก 6 คน และชาวฝรั่งเศสอีก 14 คน (รวมถึงกัปตันเรือ 3 คน ช่างเทคนิคกระจก 3 คน เซียร์เดอบิลลี่ ขุนนางเกาะภูเก็ต ช่างไม้ชื่อ ลาปี และนักดนตรีชื่อ เดอเลา เนย์ )[40] เดฟาร์ฌ กลัวที่จะผิดในข้อตกลงสันติภาพและกลัวกลับมามีความขัดแย้ง จึงได้ส่งเธอคืนไปยังสยามเมื่อวันที่ 18 ตุลาคม โดยขัดกับความเห็นของขุนนางในพื้นที่[13][14] แม้จะมีคำมั่นสัญญาเกี่ยวกับความปลอดภัยของเธอ แต่เธอก็ถูกประณามให้เป็นทาสในครัวของเพทราชาซึ่งยังคงมีผลจนกว่าเพทราชาจะสวรรคตในปี พ.ศ. 2246[41]

หนีออกจากบางกอก[แก้]

ในที่สุด เดฟาร์ฌ ก็ออกเดินทางพร้อมกับคนของเขาไปยังพอนดิเชอร์รีในวันที่ 13 พฤศจิกายน บนเรือรบออริเฟลม และเรือสยามอีกสองลำ ชาวสยามและหลุยส์ ลาโนซึ่งเปิดทางให้โดย พระเพทราชา[14][42] โดยรวมการปิดล้อมกินเวลานานกว่าสี่เดือน[31] จนกระทั่งมีการเจรจาข้อตกลงกัน[43][44] จากตัวประกันชาวฝรั่งเศสสามคนที่ควรจะอยู่สยามจนกว่าเรือสยามจะถูกส่งกลับ มีเพียง หลุยส์ ลาโน เอกราชทูตแห่งเมเตลโลโปลิสเท่านั้นที่ยังคงอยู่ ขณะที่เวเรต์ หัวหน้าบริษัทฝรั่งเศส และเชอวาเลียร์ เดฟาร์ฌ ลูกชายของนายพลสามารถหลบหนีบนเรือรบออริเฟลมได้[38] ชาวสยามไม่พอใจกับการไม่เคารพข้อตกลง ยึดสัมภาระของฝรั่งเศสบางส่วน ทหารฝรั่งเศสอีก 17 นายที่เหลืออยู่และจับ มูเซเย ลาโน (Mgr Laneau) เข้าคุกเป็นเวลาหลายปี วันที่ 14 พฤศจิกายน วันรุ่งขึ้นภายหลังการจากไปของชาวฝรั่งเศส สนธิสัญญาและพันธมิตรสันติภาพระหว่างสยามกับบริษัทอินเดียตะวันออกของเนเธอร์แลนด์ (VOC) ค.ศ. 1644 ได้รับการต่ออายุ โดยรับประกันว่าชาวดัตช์จะผูกขาดการส่งออกหนังกวางที่เคยมีมา และให้อิสระแก่พวกเขาในการ การค้าเสรีในท่าเรือสยามกับใครก็ได้ พวกเขายังได้รับการต่ออายุการผูกขาดการส่งออกของลิกอร์เพื่อดีบุก[45] ชาวดัตช์ และอังกฤษ ได้ถูกลดระดับบทบาทลง แต่ก็ยังค้าขายในอยุธยาต่อไป แม้ว่าจะมีความยากลำบากก็ตาม[46]

ผลกระทบที่ตามมา[แก้]

ทิวทัศน์บ้านเมือง ในสมัยอาณาจักรอยุธยา (ภาพพิมพ์คริสต์ศตวรรษที่ 17)

เมื่อมาถึงนิคมพอนดิเชอร์รี เล็กๆ ของฝรั่งเศส กองทหารฝรั่งเศสบางส่วนยังคงสนับสนุนการมีอยู่ของฝรั่งเศสที่นั่น แต่ส่วนใหญ่ออกเดินทางไปฝรั่งเศสเมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2232 บนเรือกองทัพฝรั่งเศสนอร์มัน และบริษัทฝรั่งเศสโคลส์ โดยมีวิศวกร โวแลน เดอ วีคาร์นอินส์ (Vollant des Verquains) และคณะเยซูอิต เลอบลอง (Jesuit Le Blanc)[47] เรือทั้งสองลำถูกจับโดยชาวดัตช์ที่แหลมกู๊ดโฮปอย่างไรก็ตาม เพราะสงครามเอาก์สบวร์กลีก (War of the Augsburg League) ได้เริ่มต้นขึ้น[38] หลังจากหนึ่งเดือนในแหลมกู๊ดโฮป นักโทษถูกส่งไปยังเซลันด์ที่พวกเขาถูกคุมขังที่เรือนจำมิดเดิลบืร์ค พวกเขาสามารถกลับไปฝรั่งเศสผ่านการแลกเปลี่ยนนักโทษอีกครั้ง[38][48]

เมื่อวันที่ 10 เมษายน พ.ศ. 2232 เดฟาร์ฌ ซึ่งยังคงอยู่ในพอนดิเชอร์รีได้นำคณะสำรวจเพื่อยึดเกาะภูเก็ต แหล่งผลิตดีบุกเพื่อพยายามฟื้นฟูการควบคุมของฝรั่งเศสในสยาม[18][49] เกาะถูกยึดครองชั่วคราวในปี พ.ศ. 2232[50] แต่การยึดครองไม่ได้ผลประโยชน์อะไรเลย และเดฟาร์ฌกลับไปยังพอนดิเชอร์รีในเดือนมกราคม พ.ศ. 2233[51] คิดถึงฝรั่งเศส เขาทิ้งทหาร 108 นายในพอนดิเชอร์รีเพื่อสนับสนุนการป้องกัน และออกไปพร้อมกับกองทหารที่เหลืออยู่บนเรือรบออริเฟลม และกองร้อย ลอนเร (Lonré) และ เซนต์-นิโคลัส (Saint-Nicholas) เมื่อวันที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2233[52] เดฟาร์ฌ เสียชีวิตระหว่างทางกลับโดยพยายามไปให้ถึงมาร์ตินีกและเรือรบออริฟลามจม ในเวลาต่อมาเมื่อวันที่ 27 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2234 โดยกองทหารฝรั่งเศสส่วนใหญ่ที่เหลืออยู่ รวมทั้งลูกชายสองคนของ เดฟาร์ฌ นอกชายฝั่งบริเวณปัตตานี[53]

ฝรั่งเศสไม่สามารถแสดงการกลับมาหรือจัดระเบียบการตอบโต้ใด ๆ ได้เนื่องจากการมีส่วนร่วมในความขัดแย้งที่สำคัญของยุโรป: สงครามสันนิบาตเอาก์สบวร์ก (War of the League of Augsburg) [2231–2240] และสงครามสืบราชบัลลังก์สเปน (War of the Spanish Succession) [2244–2256/2257][54] ฝรั่งเศสกลับมาติดต่ออย่างเป็นทางการในปี พ.ศ. 2399 เมื่อนโปเลียนที่ 3 ส่งสาส์นเอกอัครราชทูตไปยังพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งนำโดย ชาร์ลส์ เดอ มอนตินย์ (Charles de Montigny)[55]

ดูเพิ่ม[แก้]

อ้างอิง[แก้]

  1. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.95-96
  2. ↑ Jean Vollant des Verquains History of the revolution in Siam in the year 1688, in Smithies 2002, p.95-96
  3. ↑ Tourism Division; Culture, Sports and Tourism Department; BMA(2012) 2nd ed. กรุงเทพฯ บนฝั่งธานแห่งวัฒนธรรม. Krung Thep Maha Nakhon: Rumthai Press.page 34
  4. ↑ Siam: An Account of the Country and the People, Peter Anthony Thompson, 1910 p.28
  5. ↑ Smithies 2002, p.9-10
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 Martin, p.25
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Smithies 2002, p.10
  8. ↑ Note 6, Smithies 2002, p.99
  9. ↑ Dhiravat na Prombejra, in Reid p.251-252
  10. ↑ Account of the revolutions which occurred in Siam in the year 1688 by General Desfarges, translated by Smithies, Michael (2002) Three military accounts of the 1688 "Revolution" in Siam.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Desfarges, in Smithies 2002, p.25
  12. ↑ De la Touche, in Smithies 2002, p.76
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 Smithies 2002, p.11
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 14.4 14.5 14.6 14.7 Smithies 2002, p.184
  15. ↑ Relation of what occurred in the kingdom of Siam in 1688 by De la Touche, translated in Smithies, Michael (2002), Three military accounts of the 1688 "Revolution" in Siam
  16. ↑ De la Touche, in Smithies 2002, p.68
  17. ↑ 17.0 17.1 De la Touche, in Smithies 2002, p.69
  18. ↑ 18.0 18.1 18.2 Smithies 2002, p.18
  19. ↑ Vollant de Verquains, in Smithies 2002, p.134
  20. ↑ 20.0 20.1 Vollant de Verquains, Smithies 2002, p.137
  21. ↑ De la Touche, in Smithies 2002, p.66
  22. ↑ 22.0 22.1 22.2 22.3 De la Touche, in Smithies 2002, p.70
  23. ↑ Smithies, p.93
  24. ↑ Desfarges, in Smithies 2002, p.37
  25. ↑ 25.0 25.1 Desfarges, in Smithies, p.41
  26. ↑ Vollant de Verquains, Smithies 2002, p.137-138
  27. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.139
  28. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.70
  29. ↑ Desfarges, in Smithies 2002, p.52
  30. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.140
  31. ↑ 31.0 31.1 31.2 De la Touche, in Smithies 2002, p.71
  32. ↑ 32.0 32.1 Desfarges, in Smithies 2002, p.48
  33. ↑ 33.0 33.1 Dhiravat na Prombejra, in Reid p.252
  34. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.145
  35. ↑ Desfarges, in Smithies 2002, p.49
  36. ↑ Vollant des Verquains, in Smithies 2002, p.148
  37. ↑ Smithies 2002, p.73
  38. ↑ 38.0 38.1 38.2 38.3 Smithies 2002, p.12
  39. ↑ Note 9, Smithies 2002, p.100
  40. ↑ Desfarges, in Smithies 2002, p.50
  41. ↑ Smithies 2002, p.11-12
  42. ↑ De la Touche in Smithies 2002, p.73
  43. ↑ Martin, p. 26
  44. ↑ Black, p.106
  45. ↑ Dhivarat na Pombejra in Reid, p.265
  46. ↑ Smithies 2002, p.181
  47. ↑ Smithies, p.89
  48. ↑ Note 1, Smithies 2002, p.19
  49. ↑ Hall, p.350
  50. ↑ Dhivarat na Prombejra, in Reid p.266
  51. ↑ Smithies 2002, p.185
  52. ↑ Smithies 2002, p.179
  53. ↑ Smithies 2002, p.16/p.185
  54. ↑ Dhiravat na Pombejra, in Reid, p.267
  55. ↑ "Threats to National Independence : 1886 - 1896" Archived 2002-12-28 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, Thai Ministry of Foreign Affairs, Retrieved on 2008-08-26.

บรรณานุกรม[แก้]

  • Black, Jeremy, 2002, Europe and the World, 1650-1830, Routledge, ISBN 0-415-25568-6
  • Hall, Daniel George Edward, 1964, A History of South-east Asia, St. Martin's Press, ISBN 978-0-312-38641-2
  • Martin, Henri, 1865, Martin's History of France: The Age of Louis XIV, Walker, Wise and co., Harvard University
  • Reid, Anthony (Editor), Southeast Asia in the Early Modern Era, Cornell University Press, 1993, ISBN 0-8014-8093-0
  • Smithies, Michael (2002), Three military accounts of the 1688 "Revolution" in Siam (Jean Vollant des Verquains History of the revolution in Siam in the year 1688, Desfarges Account of the revolutions which occurred in Siam in the year 1688, De la Touche Relation of what occurred in the kingdom of Siam in 1688), Itineria Asiatica, Orchid Press, Bangkok, ISBN 974-524-005-2.
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=การล้อมบางกอก&oldid=10151035"