หมู่ฟังก์ชัน
หมู่ฟังก์ชัน (อังกฤษ: functional groups) เป็นส่วนโครงสร้างย่อยของโมเลกุลที่มีองค์ประกอบและโครงสร้างเฉพาะตัว หมู่ฟังก์ชันมักเป็นตัวกำหนดการทำปฏิกิริยาและสมบัติทางเคมีอื่น ๆ ของโมเลกุลที่มีพวกมันเป็นส่วนประกอบ
ตารางต่อไปนี้แสดงหมู่ฟังก์ชันนัลที่พบได้บ่อย ๆ ในวิชาเคมีอินทรีย์ สูตรโครงสร้างของหมู่ฟังก์ชันจะใช้สัญลักษณ์ R และ R' แทนกลุ่มของอะตอมใด ๆ ซึ่งโดยทั่วไปแล้วหมายถึงส่วนที่เหลือของโมเลกุลที่มีหมู่ฟังก์ชันนั้นเป็นส่วนประกอบ
| กลุ่มสาร | หมู่ | สูตรโครงสร้าง | คำอุปสรรค | ปัจจัย |
|---|---|---|---|---|
| แอลกอฮอล์ (Alcohol) | ไฮดรอกซิล (Hydroxyl) | R−OH | hydroxy- | -ol |
| แอลเคน (Alkanes) | เมททิล (Methyl) | R−CH3 | methyl- (similarly for higher alkyl substituents: ethyl, propyl, butyl, etc.) | |
| แอลคีน (Alkenes) | แอลคีน (Alkene) | R−CH=CH−R' | convert the part substituting for alk in the name of the alkane into the alk of the word alkene: ethane/ethene, propane/propene, butane/butene, etc. | -ene |
| แอลไคน์ (Alkynes) | แอลไคน์ (Alkyne) | R−C≡C−R' | convert the part substituting for alk in the name of the alkane into the alk of the word alkyne: ethane/ethyne, propane/propyne, butane/butyne, etc. | -yne |
| เอไมด์ (Amide) | เอไมด์ (Amide) | R−C (=O) N (−H) −R' | name according to the parent amine and acid, respectively: alkyl alkanamide | |
| เอมีน (Amines) | เอมีนปฐมภูมิ (primary Amine) | R−NH2 | amino- | -amine |
| เอมีนทุติยภูมิ (secondary Amine) | R−N (−H) −R' | amino- | -amine | |
| เอมีนตติยภูมิ (tertiary Amine) | R−N (−R') −R | amino- | -amine | |
| อะโซ (Azo) | อะโซ (Azo compound) | R-N=N-R' | ||
| ไนไตรล์ (Nitrile) | R−C≡N | cyano- | ||
| ไนโตร (Nitro) | R−NO2 | nitro- | ||
| ไนโตรโซ (Nitroso) | R−N=O | nitroso- | ||
| ไพริดิล (Pyridyl) | R−C5H4N | |||
| กรดคาร์บอกซิลิก (Carboxylic acid) | คาร์บอกซิล (Carboxyl) | R−C (=O) OH
non-ionized R−C (=O) O− |
carboxy- | -oic acid |
| เพอร์ออกไซด์ (Peroxide) | เปอร์ออกซี (Peroxy) | R-O-O-R | ||
| คาร์บอนิล (Carbonyl) | อัลดีไฮด์ (Aldehyde) | R−C (=O) H | -al | |
| คีโตน (Ketone) | R−C (=O) −R' | keto- | -one | |
| อิมีน (Imine) | ไพรมารีอิมีน (primary Imine) | R−C (=NH) −R' | imino- | -imine |
| เซคันดารีอิมีน (secondary Imine) | R−C (−H) =N−R' | imino- | -imine | |
| อีเทอร์ (Ether) | อีเทอร์ (Ether) | R−O−R' | named according to the parent alcohols, respectively: alkylalkylether | |
| เอสเตอร์ (Ester) | เอสเตอร์ (Ester) | R−C (=O) O−R' | named according to the parent alcohol and acid, respectively: alkyl alkanoate | |
| ฮาโลเจน (Halogens) | ฮาโลเจน (Halogen) | F, Cl, Br, etc. | fluoro-, chloro-, bromo-, or iodo- (also halo- for general) | (hal) ide |
| ไอโซไซยาเนต (Isocyanates) | ไอโซไซยาเนต (Isocyanate) | R−N=C=O | alkyl isocyanate | |
| ไอโซไทโอไซยาเนต (Isothiocyanate) | R−N=C=S | alkyl isothiocyanate | ||
| ฟีนิล (Phenyl) | ฟีนิล (Phenyl) | R−C6H5 | ||
| เบนซิล (Benzyl) | เบนซิล (Benzyl) | R−CH2−C6H5 | เบนซิล (benzyl) | |
| ฟอสโฟไดเอสเตอร์ | R−OP (=O) 2O−R' | |||
| ไทออล (Thiol) | ซัลฟ์ไฮดริล (Sulfhydryl) | R−SH | -thiol | |
| ไทโออีเทอร์ (Thioether) | R−S−R' |
การรวมชื่อฟังก์ชันนัลกรุป เข้ากับชื่อสารประกอบหลัก อัลเคน (alkane) จะทำให้มีน้ำหนักในระบบการตั้งชื่อสารเคมี (systematic name) เพื่อใช้ตั้งชื่อ สารประกอบอินทรีย์
อะตอมที่ไม่ใช่ไฮโดรเจนในฟังก์ชันนัลกรุป จะเชื่อมต่อซึ่งกันและกันแกบโมเลกุลที่ว่างด้วย โควาเลนต์ บอนด์ (covalent bond) แต่ถ้ากลุ่มของอะตอมเชื่อมต่อกับโมเลกุลว่างด้วยแรง ไอออนิก (ionic forces) กลุ่มของอะตอมนั้นจะถูกเรียกว่า พอลิอะตอมิก ไอออน (polyatomic ion) หรือ คอมเพล็ก ไอออน (complex ion) และทั้งหมดนี้จะถูกเรียกว่า อนุมูลทางเคมี (radical) หรือ อนุมูลอิสระ (free radical)
คาร์บอนตัวแรกหลังคาร์บอนที่ติดกับฟังก์ชันนัลกรุปจะเรียกว่า แอลฟ่า คาร์บอน
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]สาขาวิชาของเคมี | ||
|---|---|---|
| เคมีเชิงฟิสิกส์ |  | |
| เคมีอินทรีย์ | ||
| เคมีอนินทรีย์ | ||
| เคมีวิเคราะห์ | ||
| อื่น ๆ | ||
