พระศาสนโศภน (ปลอด อตฺถการี)

พระศาสนโศภน (ปลอด อตฺถการี)
ส่วนบุคคล
เกิด	19 ตุลาคม พ.ศ. 2445 (76 ปี ปี)
มรณภาพ	12 ตุลาคม พ.ศ. 2521
นิกาย	ธรรมยุติกนิกาย
การศึกษา	ม.ศ. 8 นักธรรมชั้นเอก เปรียญธรรม 9 ประโยค
ตำแหน่งชั้นสูง
ที่อยู่	วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร กรุงเทพมหานคร
อุปสมบท	14 มิถุนายน พ.ศ. 2465
พรรษา	56
ตำแหน่ง	เจ้าอาวาสวัดราชาธิวาสราชวรวิหาร สังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง

พระศาสนโศภน (ปลอด อตฺถการี) อดีตเจ้าอาวาสวัดราชาธิวาสราชวรวิหารและวัดราชผาติการามวรวิหาร และดำรงตำแหน่งสำคัญอีกหลายตำแหน่งในคณะสงฆ์ไทย เช่น สมาชิกสังฆสภา สังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง เจ้าคณะภาค 7-8-9 (ธรรมยุต) เป็นต้น

ในปี พ.ศ. 2503 ท่านถูกกล่าวหาว่าขัดพระบัญชาของสมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (ปลด กิตฺติโสภโณ) จึงถูกถอดจากสมณศักดิ์ไป 15 ปี เมื่อพิสูจน์ว่าท่านเป็นผู้บริสุทธิ์จึงได้รับพระราชทานสมณศักดิ์คืน

ประวัติ

ก่อนอุปสมบท

พระศาสนโศภน มีนามเดิมว่าซุยหิ้น วัฒโนดร เกิดเมื่อวันอาทิตย์ที่ 19 ตุลาคม พ.ศ. 2445 เป็นบุตรคนโตในบรรดาบุตรทั้งหมด 10 คนของนายฮวด กับนางคิ่น วัฒโนดร อาศัยอยู่ที่ตำบลบ่อยาง อำเภอเมืองสงขลา ศึกษาจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 6 จากโรงเรียนมหาวชิราวุธ จังหวัดสงขลา แล้วมาเรียนต่อที่กรุงเทพฯ จนจบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 8 จากโรงเรียนสวนกุหลาบวิทยาลัย ท่านเตรียมตัวจะไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ จึงตัดสินใจบวชก่อนสัก 1 พรรษา อุปสมบทแล้วกลับเกิดความเลื่อมใสในพระพุทธศาสนาจึงดำรงสมณเพศสืบมาจนกระทั่งถึงแก่มรณภาพ

อุปสมบท

นายซุยหิ้น วัฒโนดร ได้เข้าอุปสมบทเมื่อวันที่ 14 มิถุนายน พ.ศ. 2465 เวลา 9:10 น. ที่วัดธรรมบูชา จังหวัดสุราษฎร์ธานี พระครูศาสนพินิจ (พลับ ฐิติโก) เป็นพระอุปัชฌาย์ พระธรรมโกศาจารย์ (เซ่ง อุตฺตโม) เป็นพระกรรมวาจาจารย์ พระครูโยคาธิการวินิตเป็นพระอนุสาวนาจารย์ ได้รับฉายาว่า "อตฺถการี" อยู่วัดธรรมบูชาได้ 1 พรรษา พระครูสังฆพินัยจึงไปรับมาอยู่วัดราชาธิวาสราชวรวิหาร พระธรรมโกศาจารย์จึงเปลี่ยนชื่อท่านเป็นปลอด

การศึกษาธรรมวินัย

• พ.ศ. 2464 สอบได้นักธรรมชั้นตรี
• พ.ศ. 2467 สอบได้เปรียญธรรม 3 ประโยค
• พ.ศ. 2468 สอบได้นักธรรมชั้นโทและเปรียญธรรม 4 ประโยค
• พ.ศ. 2469 สอบได้เปรียญธรรม 5 ประโยค
• พ.ศ. 2470 สอบได้เปรียญธรรม 6 ประโยค
• พ.ศ. 2471 สอบได้นักธรรมชั้นเอก
• พ.ศ. 2472 สอบได้เปรียญธรรม 7 ประโยค (ได้รับพระราชทานพัดหน้านางพื้นแพรเหลืองขอบและใจกลางโหมดขาวปักดิ้นเลื่อม ในการพระราชกุศลวิสาขบูชาวันที่ 11 พฤษภาคม พ.ศ. 2473)
• พ.ศ. 2473 สอบได้เปรียญธรรม 8 ประโยค
• พ.ศ. 2475 สอบได้เปรียญธรรม 9 ประโยค

ตำแหน่งสำคัญ

• เจ้าอาวาสวัดราชผาติการามวรวิหาร
• กรรมการสภาการศึกษามหามกุฏราชวิทยาลัย
• สมาชิกสังฆสภา
• เจ้าอาวาสวัดราชาธิวาสราชวรวิหาร
• พ.ศ. 2493 สังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง ซึ่งมีสมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (เจริญ ญาณวโร) เป็นสังฆนายก
• พ.ศ. 2494 สังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง ซึ่งมีพระศาสนโศภน (จวน อุฏฺฐายี) เป็นสังฆนายก
• พ.ศ. 2498 สังฆมนตรีช่วยว่าการองค์การปกครอง ซึ่งมีสมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ) เป็นสังฆนายก
• เจ้าคณะภาค 7-8-9

สมณศักดิ์

• พ.ศ. 2478 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะที่ พระอมรมุนี
• พ.ศ. 2489 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นเทพที่ พระเทพโมลี ตรีปิฎกธาดา มหากถิกสุนทร ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• พ.ศ. 2490 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นพระราชาคณะชั้นธรรมที่ พระธรรมโกศาจารย์ สุนทรญาณดิลก ตรีปิฎกธรรมภูสิต ยติคณิศร บวรสังฆาราม คามวาสี
• พ.ศ. 2499 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์เป็นรองสมเด็จพระราชาคณะที่ พระศาสนโศภน วิมลญาณอดุล ตรีปิฎกคุณธรรมาลังการวิภูสิต ธรรมยุติกคณิสสร บวรสังฆาราม คามวาสี
• พ.ศ. 2503 ถูกถอดจากสมณศักดิ์
• พ.ศ. 2518 ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์คืน

อธิกรณ์

ในปี พ.ศ. 2503 สมเด็จพระวันรัต (ปลด กิตฺติโสภโณ) ได้ขึ้นดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระสังฆราช สมเด็จพระมหาวีรวงศ์ (จวน อุฏฺฐายี) ได้ดำรงตำแหน่งสังฆนายก พระพิมลธรรม (อาจ อาสโภ) และพระศาสนโศภน (ปลอด อตฺถการี) ถูกกีดกันจนไม่ได้รับตำแหน่งใด ๆ ในคณะสังฆมนตรีต่อ และยังมีข้อกล่าวหาว่าพระพิมลธรรมเสพเมถุนทางเวจมรรคกับพวกของตนจนสำเร็จความใคร่ และมีข่าวว่าพระศาสนโศภนอยู่กับสีกาสองต่อสองในที่ลับหูลับตาหลายครั้ง สมเด็จพระสังฆราชมีพระบัญชาให้ทั้งสองรูปพ้นจากตำแหน่งเจ้าอาวาส แต่ทั้งสองรูปปฏิเสธ โดยตั้งใจจะต่อสู้เพื่อพิสูจน์ความบริสุทธิ์ของตน คณะสังฆมนตรีของสมเด็จพระมหาวีรวงศ์จึงมีมติว่าทั้งสองรูปฝ่าฝืนพระบัญชา ไม่ควรอยู่ในสมณศักดิ์ต่อไป พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรจึงโปรดให้ถอดทั้งสองรูปออกจากสมณศักดิ์ตั้งแต่วันที่ 11 พฤศจิกายน พ.ศ. 2503

พระภิกษุหลายรูปพยายามท้วงและยื่นเรื่องขอความเป็นธรรมให้พระเถระทั้งสองรูป สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ สมเด็จพระสังฆราช (วาสน์ วาสโน) จึงตั้งคณะอนุกรรมการสอบสวนขึ้นในวันที่ 17 มกราคม พ.ศ. 2518 ผลการพิจารณาออกมาว่าทั้งสองเป็นผู้บริสุทธิ์ พระบาทสมเด็จพระมหาภูมิพลอดุลยเดชมหาราช บรมนาถบพิตรจึงโปรดให้พระเถระทั้งสองรูปคืนสู่สมณศักดิ์เดิมตั้งแต่วันที่ 31 พฤษภาคม พ.ศ. 2518

มรณภาพ

พระศาสนโศภน (ปลอด อตฺถการี) มรณภาพเมื่อวันพฤหัสบดีที่ 12 ตุลาคม พ.ศ. 2521 เวลาราว 05:00 น. ณ ตึกแดง คณะเหนือ วัดราชาธิวาส สิริอายุได้ 76 ปี 11 เดือน 24 วัน ตั้งศพบำเพ็ญที่ศาลาโบสถ์แพ จนถึงวันที่ 9 มิถุนายน พ.ศ. 2522 เวลา 14:30 น. จึงได้เปลื้องเครื่องสุกำศพ เพื่อนำบุพโพไปเผา ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ และได้รับพระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 11 มิถุนายน พ.ศ. 2522 เวลา 17:00 น.

อ้างอิง

• พระเทพสิทธิมุนี, ผจญมาร : บันทึกชีวิต 5 ปี ในห้องขังของพระพิมลธรรม (อาสภมหาเถร), บัณฑิตการพิมพ์, 2530