กฎหมายอวกาศ

สนธิสัญญาห้ามการทดสอบบางส่วน (1963) เป็นสนธิสัญญากฎหมายอวกาศนานาชาติฉบับแรก

กฎหมายอวกาศ (อังกฤษ: space law) เป็นของเขตของกฎหมายซึ่งครอบคลุมกฎหมายประเทศและกฎหมายระหว่างประเทศเกี่ยวกับการดำเนินกิจกรรมในอวกาศ นักกฎหมายระหว่างประเทศยังไม่สามารถตกลงเพื่อกำหนดคำจำกัดความของ "อวกาศ" ได้ ถึงแม้ว่านักกฎหมายส่วนใหญ่จะเห็นด้วยว่าอวกาศโดยทั่วไปเริ่มต้นจากความสูงที่ต่ำที่สุดที่วัตถุสามารถโคจรรอบโลกได้ คือ ประมาณ 100 กิโลเมตรจากระดับน้ำทะเล

การก่อตั้งขอบเขตของกฎหมายอวกาศเริ่มขึ้นเมื่อมีการส่งดาวเทียมดวงแรกของโลก สปุตนิก โดยสหภาพโซเวียตในเดือนตุลาคม ค.ศ. 1957 ดาวเทียมที่ถูกส่งขึ้นสู่อวกาศนั้นเป็นส่วนหนึ่งของปีธรณีฟิสิกส์สากล นับตั้งแต่นั้น กฎหมายอวกาศได้มีการพัฒนาและมีความสำคัญมากขึ้นเมื่อมนุษยชาติมีการใช้และพึ่งพาทรัพยากรในอวกาศเพิ่มมากขึ้น

ประวัติ

ผลงานที่เก่าแก่ที่สุดชิ้นหนึ่งเกี่ยวกับกฎหมายอวกาศ คือ Das Weltraum-Recht: Ein Problem der Raumfahrt (แปล: "กฎหมายอวกาศ: ปัญหาการเดินทางในอวกาศ") ของ Vladimír Mandl นักนิติศาสตร์ชาวเช็กเกีย เขียนเป็นภาษาเยอรมันและตีพิมพ์ในปี 1932 ซึ่งเป็นเวลา 35 ปีก่อนที่ดาวเทียมสปุตนิก 1 จะขึ้นสู่อวกาศ

เริ่มต้นแต่ ค.ศ. 1957 ชาติต่าง ๆ ได้เริ่มปรึกษากันถึงระบบที่จะรับประกันการใช้อวกาศอย่างสันติ การเจรจาสองฝ่ายระหว่างสหรัฐอเมริกาและสหภาพโซเวียตในปี ค.ศ. 1958 ส่งผลให้มีการนำเสนอประเด็นดังกล่าวต่อสหประชาชาติเพื่อทำการอภิปราย ในปี ค.ศ. 1959 สหประชาชาติได้ก่อตั้งคณะกรรมการว่าด้วยการใช้อวกาศในทางสันติ (COPUOS) ซึ่งสามารถแบ่งย่อยออกได้เป็นสองคณะกรรมการย่อย คือ คณะกรรมการย่อยด้านวิทยาศาสตร์และเทคนิค กับด้านกฎหมาย ซึ่งคณะกรรมการย่อยด้านกฎหมายของ COPUOS นี้เป็นที่พูดคุยหลักสำหรับการอภิปรายและการเจรจาเกี่ยวกับข้อตกลงระหว่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับอวกาศ

สนธิสัญญาระหว่างประเทศ

ปัจจุบัน มีสนธิสัญญาระหว่างประเทศ 5 ฉบับ โดย COPUOS

• สนธิสัญญาว่าด้วยหลักการเกี่ยวกับกิจกรรมของรัฐในการสำรวจและใช้ประโยชน์จากอวกาศ รวมทั้งดวงจันทร์และเทห์ฟากฟ้าอื่น ในปี ค.ศ. 1967
• ข้อตกลงว่าด้วยการช่วยเหลือนักบินอวกาศ การส่งกลับนักบินอวกาศและวัตถุอวกาศที่ถูกส่งเข้าสู่อวกาศ ในปี ค.ศ. 1968
• อนุสัญญาความรับผิดระหว่างประเทศต่อความเสียหายเนื่องจากวัตถุอวกาศ ในปี ค.ศ. 1972
• อนุสัญญาจดทะเบียนวัตถุที่ส่งเข้าสู่อวกาศ ในปี ค.ศ. 1975
• ความตกลงว่าด้วยกิจกรรมของรัฐบนดวงจันทร์และเทห์ฟากฟ้าอื่น ในปี ค.ศ. 1979

สนธิสัญญาอวกาศเป็นสนธิสัญญาที่ได้รับการบังคับใช้อย่างกว้างขวางที่สุด โดยมีสมาชิกถึง 98 ประเทศ ข้อตกลงช่วยเหลือ อนุสัญญาความรับผิด และอนุสัญญาจดทะเบียน เป็นการอธิบายเพิ่มเติมจากข้อกฎหมายของสนธิสัญญาอวกาศ ผู้แทนสหประชาชาติมีเจตนาอย่างชัดเจนให้สนธิสัญญาจันทราถูกใช้เป็นสนธิสัญญญาที่ครอบคลุมฉบับใหม่ซึ่งสามารถเข้าแทนที่หรือเสริมสนธิสัญญาอวกาศ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง โดยการอธิบายเพิ่มเติมจากข้อกฎหมายของสนธิสัญญาอวกาศว่าด้วยการจัดสรรทรัพยากรและการห้ามอ้างสิทธิ์ของรัฐเหนืออวกาศ สนธิสัญญาจันทรามีสมาชิกเพียง 12 ประเทศ และหลายฝ่ายเห็นว่าเป็นสนธิสัญญาที่ล้มเหลวเนื่องจากได้รับการยอมรับในวงจำกัด อินเดียเป็นเพียงประเทศเดียวที่ทั้งลงนามในสนธิสัญญาจันทราและประกาศว่าตนมีความสนใจที่จะไปดวงจันทร์ อินเดียยังมิได้ให้สัตยาบันในสนธิสัญญาดังกล่าว จำเป็นต้องมีการวิเคราะห์สนธิสัญญาเพื่อทำความเข้าใจว่าจะส่งผลต่อกฎหมายของอินเดียอย่างไร

นอกเหนือจากนี้ สนธิสัญญาห้ามการทดลองอาวุธนิวเคลียร์ในชั้นบรรยากาศ ในอวกาศ และใต้น้ำ ("สนธิสัญญาห้ามการทดลองนิวเคลียร์บางส่วน") ค.ศ. 1963 ยังห้ามการทดลองอาวุธนิวเคลียร์ในอวกาศด้วยเช่นกัน

การประชุมคณะกรรมการกลุ่มผลประโยชน์ ค.ศ. 2014 ของสมาคมกฎหมายอวกาศระหว่างประเทศแห่งอเมริกา