ละองละมั่ง

ละองละมั่ง; ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: สมัยไพลสโตซีนตอนกลาง-ปัจจุบัน
	กวางเขาคิ้วพม่าที่สวนสัตว์เชสเตอร์
สถานะการอนุรักษ์
	; ใกล้สูญพันธุ์ (IUCN 3.1)
	CITES Appendix I (CITES)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	สัตว์; Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง; Chordata
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม; Mammalia
อันดับ:	สัตว์กีบคู่; Artiodactyla
วงศ์:	กวาง; Cervidae
เผ่า:	กวาง; Cervini; Pocock, 1943
สกุล:	Rucervus; Rucervus; (McClelland, 1842)
สปีชีส์:	Rucervus eldii
ชื่อทวินาม
	Rucervus eldii; (McClelland, 1842)
ชื่อพ้อง
	Cervus eldii (McClelland, 1842); Rucervus eldii (Thomas, 1918); Panolia eldi McClelland, 1842; Panolia eldii Gray, 1850;

ละองละมั่ง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Panolia eldii)^[4] เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในอันดับสัตว์กีบคู่ชนิดหนึ่ง เป็นกวางขนาดกลาง ขนตามลำตัวสีน้ำตาลแดง แต่สีขนจะอ่อนลงเมื่อเข้าสู่ฤดูร้อน ขนหยาบและยาว ในฤดูหนาวขนจะยาวมาก แต่จะร่วงหล่นจนดูสั้นลงมากในช่วงฤดูร้อน

ในตัวผู้จะเรียกว่า ละอง ตัวเมียซึ่งไม่มีเขาจะเรียกว่า ละมั่ง แต่จะนิยมเรียกคู่กัน สันนิษฐานว่าเพี้ยนมาจากภาษาเขมรคำว่า "รมัง" (រមាំង^[5]) ละองตัวที่ยังโตไม่เต็มวัยจะมีขนแผงคอที่ยาว ลูกแรกเกิดจะมีจุดสีขาวกระจายอยู่รอบตัว และจุดนี้จะจางหายเมื่ออายุมากขึ้น ขอบตาและริมฝีปากล่างมีสีขาว มีความยาวลำตัวและหัว 150–170 เซนติเมตร ความยาวหาง 220–250 เซนติเมตร น้ำหนัก 95–150 กิโลกรัม

ถูกแบ่งออกเป็น 3 ชนิดย่อย^[6] ในประเทศไทยพบ 2 ชนิดได้แก่

ละองละมั่งพันธุ์ไทย หรือ ละองละมั่งอินโดจีน (P. e. siamensis) มีลักษณะสีขนอย่างที่กล่าวข้างต้น เขาจะโค้งขึ้น กางออกแล้วโค้งไปข้างหน้าคล้ายตะขอ ปลายเขาจะแตกออกเป็นแขนงเล็ก ๆ มีการกระจายพันธุ์อยู่ที่ภาคอีสานตอนใต้ของไทย ลาว กัมพูชาและเวียดนาม สถานะปัจจุบันสูญพันธุ์ไปแล้วจากธรรมชาติของไทย^[7]

ละองละมั่งพันธุ์พม่า หรือ ทมิน ในภาษาพม่า (P. e. thamin) มีหน้าตาคล้ายละองละมั่งพันธุ์ไทย แต่สีขนจะออกสีน้ำตาลเหลือง กิ่งปลายเขาจะไม่แตกแขนงเท่าละองละมั่งพันธุ์ไทย พบกระจายพันธุ์อยู่ที่ตะเข็บชายแดนระหว่างไทยกับพม่า แถบเทือกเขาตะนาวศรี

ซันไก (P. e. eldii) พบในรัฐมณีปุระทางตะวันออกของอินเดียติดกับพม่า ถือเป็นชนิดต้นแบบของละองละมั่ง^[5]

ละองละมั่ง จะอาศัยและหากินในทุ่งหญ้าโปร่ง ไม่สามารถอยู่ในป่ารกชัฏได้ เนื่องจากเขาจะไปติดกับกิ่งไม้เหมือนสมัน (Rucervus schomburgki) อาหารหลักได้แก่ หญ้า ยอดไม้ และผลไม้ป่าต่าง ๆ เป็นสัตว์ที่ชอบรวมฝูง ในอดีตอาจพบได้มากถึง 50 ตัว บางครั้งอาจเข้าไปหากินและรวมฝูงกับสัตว์ที่ใหญ่และแข็งแรงกว่า อย่าง วัวแดง (Bos javanicus) หรือ กระทิง (B. gaurus) เพื่อพึ่งสัตว์เหล่านี้ในความปลอดภัย มีฤดูผสมพันธุ์ช่วงเดือนกุมภาพันธ์–เมษายน ตั้งท้องนาน 8 เดือน สถานภาพปัจจุบันเป็นสัตว์ที่ใกล้สูญพันธุ์แล้ว และเป็นสัตว์ป่าสงวนตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 ละองละมั่งที่พบในธรรมชาติ ปัจจุบันนี้ ส่วนมาก เกิดจากการเพาะขยายพันธุ์โดยมนุษย์

ในกลางปี พ.ศ. 2554 ในประเทศไทย โดยองค์การสวนสัตว์ ในพระบรมราชูปถัมภ์ ประสบความสำเร็จในการผลิตละองละมั่งในหลอดแก้วเป็นครั้งแรกในโลก โดยแม่ละมั่งที่รับอุ้มท้องได้ตกลูกออกมาเป็นเพศเมียเมื่อวันที่ 17 ตุลาคม ปีเดียวกัน ที่สวนสัตว์เปิดเขาเขียว จังหวัดชลบุรี โดยเป็นละองละมั่งพันธุ์พม่า^[8] ^[9]

ในปลายปี พ.ศ. 2557 ที่สวนสัตว์เชียงใหม่ ละองละมั่งพันธุ์พม่าได้ตกออกมาพร้อมกันทั้งหมด 10 ตัว ทำให้จากเดิมที่เคยมีละองละมั่งพันธุ์ไทย 62 ตัว เพิ่มเป็น 72 ตัว นับเป็นสถานที่ ๆ มีละองละมั่งพันธุ์ไทยมากที่สุด ^[7]

คลังภาพ

ละองละมั่งพันธุ์ไทยที่สวนสัตว์เชียงใหม่
ละองละมั่งพันธุ์พม่า
ซันไก

อ้างอิง

↑ Suraprasit, K.; Jaegar, J.-J.; Chaimanee, Y.; Chavasseau, O.; Yamee, C.; Tian, P.; Panha, S. (2016). "The Middle Pleistocene vertebrate fauna from Khok Sung (Nakhon Ratchasima, Thailand): biochronological and paleobiogeographical implications". ZooKeys (613): 1–157. Bibcode:2016ZooK..613....1S. doi:10.3897/zookeys.613.8309. PMC 5027644. PMID 27667928.
1 2 Gray, T.N.E.; Brook, S.M.; McShea, W.J.; Mahood, S.; Ranjitsingh, M.K.; Miyunt, A.; Hussain, S.A.; Timmins, R. (2015). "Rucervus eldii". IUCN Red List of Threatened Species. 2015: e.T4265A22166803. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-2.RLTS.T4265A22166803.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.
↑ Beavan, R.C. (1867). "Contributions towards a history of Panolia eldi; McLelland". Journal of the Asiatic Society of Bengal. 36: 175.
↑ Pitraa, Fickela, Meijaard, Groves (2004). Evolution and phylogeny of old world deer. Molecular Phylogenetics and Evolution 33: 880–895.
1 2 "ละอง หรือ ละมั่ง". สืบค้นเมื่อ 9 December 2014.
↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ IUCN
1 2 หน้า 16 เกษตร-สัตว์เลี้ยง, สมาชิกใหม่ 'ละมุ่งพันธุ์ไทย' วันเดียวเพิ่ม 10 ตัวที่สวนสัตว์เชียงใหม่. คมชัดลึก ปีที่ 14 ฉบับที่ 4796: วันอาทิตย์ที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2557
↑ เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ละมั่งหลอดแก้ว จากข่าวสด
↑ "ละอง, ละมั่ง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-01. สืบค้นเมื่อ 2010-01-08.

แหล่งข้อมูลอื่น

[1] Suraprasit, K.; Jaegar, J.-J.; Chaimanee, Y.; Chavasseau, O.; Yamee, C.; Tian, P.; Panha, S. (2016). "The Middle Pleistocene vertebrate fauna from Khok Sung (Nakhon Ratchasima, Thailand): biochronological and paleobiogeographical implications". ZooKeys (613): 1–157. Bibcode:2016ZooK..613....1S. doi:10.3897/zookeys.613.8309. PMC 5027644. PMID 27667928.

[iucn-2] 1 2 Gray, T.N.E.; Brook, S.M.; McShea, W.J.; Mahood, S.; Ranjitsingh, M.K.; Miyunt, A.; Hussain, S.A.; Timmins, R. (2015). "Rucervus eldii". IUCN Red List of Threatened Species. 2015: e.T4265A22166803. doi:10.2305/IUCN.UK.2015-2.RLTS.T4265A22166803.en. สืบค้นเมื่อ 19 November 2021.

[beavan-3] Beavan, R.C. (1867). "Contributions towards a history of Panolia eldi; McLelland". Journal of the Asiatic Society of Bengal. 36: 175.

[genus-4] Pitraa, Fickela, Meijaard, Groves (2004). Evolution and phylogeny of old world deer. Molecular Phylogenetics and Evolution 33: 880–895.

[ลำ-5] 1 2 "ละอง หรือ ละมั่ง". สืบค้นเมื่อ 9 December 2014.

[IUCN-6] อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ IUCN

[คม-7] 1 2 หน้า 16 เกษตร-สัตว์เลี้ยง, สมาชิกใหม่ 'ละมุ่งพันธุ์ไทย' วันเดียวเพิ่ม 10 ตัวที่สวนสัตว์เชียงใหม่. คมชัดลึก ปีที่ 14 ฉบับที่ 4796: วันอาทิตย์ที่ 7 ธันวาคม พ.ศ. 2557

[8] เก็บถาวร 2016-03-04 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ละมั่งหลอดแก้ว จากข่าวสด

[9] "ละอง, ละมั่ง". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2010-06-01. สืบค้นเมื่อ 2010-01-08.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

ด ค ก สัตว์ป่าสงวนของไทย
ปัจจุบัน	กระซู่ กวางผา กูปรี เก้งหม้อ ควายป่า พะยูน แมวลายหินอ่อน แรด ละองละมั่ง เลียงผา วาฬบรูด้า วาฬโอมูระ สมเสร็จ สมัน นกกระเรียน นกเจ้าฟ้าหญิงสิรินธร นกแต้วแร้วท้องดำ เต่ามะเฟือง ปลาฉลามวาฬ นกชนหิน วาฬสีน้ำเงิน
อดีต	เนื้อทราย
อนาคต	โลมาอิรวดี