อาร์เคีย

อาร์เคีย ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: มหายุคพาลีโออาร์เคียน – ปัจจุบัน ฟา. โพรเทอโรโซอิก อาร์เคียน เฮด.
ฮาโลแบคทีเรีย NRC-1 ทุกเซลล์มีความยาว 5 ไมโครเมตร
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	อาร์เคีย โวซ, กันดเลอร์ และ วีลลิส, พ.ศ. 2533
ไฟลัม / ชั้น
เครนาร์คีโอทา ยูรีอาคีโอทา โคราร์คีโอทา นาโนอาร์คuโอทา

อาร์เคีย (อังกฤษ: Archaea) เป็นหนึ่งในสามโดเมนของสิ่งมีชีวิตบนโลกที่ประกอบไปด้วยโพรแคริโอต ตอนแรกอาร์เคียได้ถูกจัดรวมเป็นหนึ่งของโดเมนแบคทีเรีย ต่อมาถูกแยกเป็นโดเมนของมันเองเนื่องจากมีคุณสมบัติที่แตกต่างออกจากแบคทีเรียกับยูแคริโอต สายพันธุ์อาร์เคียประกอบด้วยหลายไฟลัมซึ่งยากจะศึกษาและจัดเป็นหมวดหมู่ เพราะว่าสายพันธุ์เหล่านี้ไม่สามารถเพาะเชื้อในห้องแล็ปได้ง่าย ที่ผ่านมาการทดสอบและวิเคราะห์ตัวอย่างกรดนิวคลีอิกในสิ่งแวดล้อมเป็นวิธีหลักของการที่จะตรวจพบหรือศึกษาอาร์เคีย

ถึงแม้ขนาดและรูปทรงของอาร์เคียจะคล้ายคุณลักษณะของแบคทีเรียพวกเค้ายังคงมียีนกับเส้นทางการเผาผลาญพลังงานที่คล้ายกับยูแคริโอต ยกตัวอย่างเช่นเอนไซม์ที่กระตุ้นกระบวนการถอดและแปลรหัสพันธุกรรม นอกจากนี้อาร์เคียยังมีเอกลักษณ์ชีวเคมีพิเศษอย่างเช่น การใช้ไขมันอีเทอร์ในเยื่อหุ้มเซลล์และความสามารถที่จะประยุกต์ใช้แหล่งพลังงานมากกว่ายูคาริโอต อาร์เคียบางประเภทใช้สารประกอบอินทรีย์เช่นน้ำตาลกลูโคส สารประกอบอนินทรีย์เช่นแอมโมเนีย สารประกอบและไอออนเช่นก๊าซไฮโดรเจนและไอออนโลหะ หรือพลังงานแสงอาทิตย์ สายพันธุ์ต่างๆ ของอาร์เคียจะสืบพันธุ์แบบไม่อาศัยเพศผ่านกระบวนการแตกหน่อ การแบ่งตัวออกเป็นสอง และการขาดออกเป็นท่อน พวกอาร์เคียไม่สามารถสร้างสปอร์เหมือนแบคทีเรีย

ประเภทอาร์เคียแรก ๆ ที่ถูกค้นพบเป็นจำพวกอิกซ์ตรีโมไฟล์ที่สามารถดำรงชีวิตในสิ่งแวดล้อมที่สิ่งมีชีวิตชนิดอื่น ๆ อยู่อาศัยลำบากเนื่องจากสภาพแวดล้อมที่ แห้งจัด ร้อนจัด เย็นจัด เค็มจัด หรือแรงกดดันอากาศสูงจัดในเบื้องต้น การพัฒนาด้านเทคโนโลยีนำมาสู่การค้นพบอาร์เคียสายพันธุ์ใหม่ในสิ่งแวดล้อมประเภทอื่นๆ นักวิทยาศาสตร์จึงทราบว่าสายพันธุ์ต่างๆ ของอาร์เคียสามารถอยู่อาศัยในเกือบทุกแห่งบนโลกโดยเฉพาะในแพลงก์ตอนที่อาศัยอยู่ในมหาสมุทร นอกจากนี้แล้วอาร์เคียยังคงอยู่อาศัยในระบบทางเดินอาหารและบนผิวหนังของสิ่งมีชีวิตนานาชนิดรวมถึงมนุษย์โดยเป็นหนึ่งของไมโครไบโอต้า อาร์เคียมีหลายบทบาทในธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมซึ่งรวมถึง การตรึงคาร์บอน การสนับสนุนวัฏจักรไนโตรเจน การหมุนเวียนของสารประกอบอินทรีย์ และการควบคุมของความสัมพันธ์ที่เอื้อประโยชน์ของชุมชนแบคทีเรียประเภทต่างๆ

ขณะนี้นักวิทยาศาสตร์ยังไม่ได้ค้นพบสายพันธุ์อาร์เคียที่มีพฤติกรรมเหมื่อนเชื้อโรคหรือปรสิต ส่วนใหญ่แล้วจะเป็นสายพันธุ์อาร์เคียเช่นเหล่าเมทาโนเจน หรืออาร์เคียที่สามารถผลิตก๊าซมีเทนนั่นเอง ซึ่งสายพันธุ์จะมีภาวะพึ่งพาหรืออิงอาศัยสิ่งมีชีวิตประเภทอื่น ๆ