ไฟป่า
ไฟป่า (อังกฤษ: wildfire, brush fire, bushfire, forest fire, desert fire, grass fire, hill fire, peat fire, vegetation fire หรือ wildland fire) คือ เพลิงที่ไหม้อย่างเป็นอิสระในชนบทประเทศหรือถิ่นทุรกันดาร (wilderness area)[1][2] ไฟป่าต่างจากอัคคีภัยรูปแบบอื่น เพราะกินอาณาบริเวณกว้างขวาง, ลุกลามรวดเร็ว คาดเดายาก และบางครั้งสามารถไหม้ผ่านแม่น้ำ ถนน หรือแนวกันไฟได้ด้วย[3]
ไฟป่าเกิดได้ในทุกที่ ยกเว้นแอนตาร์กติกา ซากดึกดำบรรพ์และประวัติศาสตร์มนุษยชาติเป็นเครื่องยืนยันความถี่ของไฟป่า และบ่งบอกว่า บางแห่งไฟป่าเกิดขึ้นมีกำหนดแน่นอน[4][5] ไฟป่าอาจสร้างความเสียหายใหญ่หลวงทั้งต่อชีวิตและทรัพย์สินของมนุษย์ แต่เป็นประโยชน์ต่อพืชพันธุ์บางชนิด เช่น เห็ดเผาะ ซึ่งเจริญดีด้วยไฟ[4] อย่างไรก็ตาม ไฟป่าขนาดใหญ่ย่อมยังผลร้ายสู่ระบบนิเวศถ่ายเดียว[6]
ในแต่ละสมัย มีการคิดยุทธศาสตร์ป้องกันไฟป่ามากมาย แต่ผู้เชี่ยวชาญการควบคุมไฟป่าระหว่างประเทศกระตุ้นให้ช่วยกันพัฒนาและวิจัยมากกว่านี้[7] หนึ่งในเทคนิคการดับไฟป่าที่ถูกโต้แย้งมากที่สุด คือ การเผาคุม (controlled burn) หรือการยอมวางเพลิง เพื่อให้ไหม้ทำลายเชื้อเพลิงเสีย ทำนองใช้ไฟล้างไฟ[8][9]
ลักษณะ
[แก้]เดิมคำ "wildfire" ในภาษาอังกฤษเป็นไวพจน์ของ "Greek fire" หรือ เพลิงกรีก อันเป็นชื่อเรียกเพลิงที่ใช้ปล่อยใส่คู่รบในสมัยจักรวรรดิไบแซนไทน์ เพลิงกรีกนี้มีอานุภาพมากถึงขนาดที่ไหม้ได้แม้ในน้ำ ทั้งนี้ เพราะคำว่า "wild" นอกจากหมายความว่า ป่า แล้ว ยังหมายความว่า ป่าเถื่อน ก็ได้ แต่บัดนี้ คำ "wildfire" ใช้หมายถึงไฟป่าเท่านั้น[2]
ไฟป่าหมายเอาเพลิงที่เกิดในทุ่งหญ้า, ป่าไม้, ป่าพุ่ม, ป่าละเมาะ, ป่าหินเลน (peatland) และบริเวณอื่นที่ป่าชุก และมีแหล่งเชื้อเพลิงหรือวัตถุไวไฟ อนึ่ง ไฟป่าอาจลามไปยังสิ่งปลูกสร้างของมนุษย์ก็ได้
สาเหตุของไฟป่านั้นมีมากหลาย แต่ผลลัพธ์ของมันนั้นมีเพียงหนึ่ง คือ ความเสียหายเป็นวงกว้าง ไฟป่าลุกลามและร้ายแรงได้มากถ้ามีเชื้อเพลิงและอากาศเป็นปัจจัยเกื้อหนุน[10][11][12] ไฟป่าอาจมหึมาจนควบคุมมิได้ เพราะมีประวัติว่าใหญ่โตถึงขนาดทำลายอาณาบริเวณตั้งแต่ 0.4 ถึง 400 ตารางกิโลเมตรมาแล้ว และแน่นอนว่า ไฟป่าสามารถใหญ่โตได้มากกว่านี้ ขณะเดียวกัน ไฟป่าก็อาจเล็กราว ๆ 0.0010 ตารางกิโลเมตร หรือน้อยกว่าก็ได้[13][14][15] ไฟป่าขนาดเล็กมักไม่เป็นที่สนใจของสื่อมวลชน นักวิชาการเห็นว่านี้เป็นปัญหาอย่างยิ่ง เพราะการที่สื่อนำเสนอแต่ไฟป่าขนาดใหญ่นั้น มีอิทธิพลเป็นอันมากต่อนโยบายสาธารณะด้านไฟป่า ซึ่งควรหมายถึงไฟป่าไม่ว่าจะป่าเล็กหรือป่าใหญ่[16][17][18]
สาเหตุ
[แก้]ไฟป่าอาจเกิดขึ้นตามธรรมชาติเพราะเหตุสี่ประการ คือ ฟ้าผ่า, ภูเขาไฟระเบิด, ประกายไฟจากหินถล่ม และสันดาปเอง (spontaneous combustion)[19][20] อนึ่ง ถ่านหินจำนวนมากที่อยู่ใต้พิภพรอบโลก เช่น ที่ในเซนทราเลีย, เขาเบิร์นนิง และประเทศจีน บางคราวก็ประทุและติดเพลิงให้แก่วัตถุไวไฟใกล้เคียงได้[21]
ไฟป่าส่วนใหญ่นั้นเกิดเพราะมนุษย์ ตั้งแต่ลอบวางเพลิง, ทิ้งบุหรี่เรื่อยเปื่อย, ประกายไฟจากอุปกรณ์ ไปจนถึงกระแสพลังงานในการเชื่อมโลหะ[22][23] การทำไร่เลื่อนลอย (shifting cultivation) ซึ่งเตรียมดินโดยวิธีถางแล้วเผา (slash and burn) นั้น แม้ประหยัดที่สุด แต่ก็เป็นสาเหตุของไฟป่าได้[24][25] เช่นเดียวกับการโค่นไม้ (logging) ที่จะเพิ่มจำนวนเชื้อเพลิงในป่า อุทาหรณ์เด่นชัดที่สุด คือ ไฟป่าอันเกิดทุกปีในเวียดนามใต้ มีสาเหตุประการหนึ่งถอยหลังไปถึงในสงครามเวียดนาม ที่กองทัพสหรัฐอเมริกาเข้ายึดพื้นที่ แล้วทำลายป่าด้วยเคมี ระเบิด และเครื่องจักรกล[26]
อย่างไรก็ดี เหตุไฟป่านั้นย่อมแตกต่างกันไปตามพื้นที่ เช่น ในสหรัฐอเมริกา, แคนาดา และภาคตะวันตกเฉียงเหนือของจีน ฟ้าผ่าเป็นปัจจัยหลักของการติดเพลิง ส่วนในแม็กซิโก, อเมริกาใต้, แอฟริกา, เอเชียใต้, ฟิจิ และนิวซีแลนด์ ไฟป่าเกิดเพราะกิจกรรมของมนุษย์เป็นหลัก เช่น การบำรุงพันธุ์สัตว์ (animal husbandry), เกษตรกรรม และการปรับปรุงดินด้วยการเผา อนึ่ง ในท้องที่อื่น ๆ ของจีน ความเลินเล่อของมนุษย์ก่อไฟป่าบ่อยครั้ง และในออสเตรเลีย ไฟป่าเกิดเพราะฟ้าผ่าและพฤติกรรมของมนุษย์พอ ๆ กัน โดยเฉพาะการทิ้งบุหรี่ไปเรื่อย และประกายไฟจากเครื่องกล[5]
ผลกระทบจากสภาพอากาศ
[แก้]ไฟป่าอาจเกิดง่ายขึ้น เมื่อมีอากาศเกื้อหนุน ปัจจัยทางอากาศที่ก่อไฟป่าขนาดใหญ่นั้นรวมถึง คลื่นความร้อน, ความแห้งแล้ง, ความเปลี่ยนแปลงของอากาศเป็นวงรอบ อาทิ เอลนีโญ, ตลอดจนลักษณะอากาศประจำถิ่น เช่น ลิ่มความกดอากาศสูง[27][28]
ดูเพิ่ม
[แก้]อ้างอิง
[แก้]- ↑ Federal Fire and Aviation Operations Action Plan, 4.
- ↑ 2.0 2.1 Cambridge Advanced Learner's Dictionary, Third Edition. Cambridge University Press; 2008. ISBN 9780521858045. เก็บถาวร 2009-08-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2009-08-13. สืบค้นเมื่อ 2011-09-30.
- ↑ National Interagency Fire Center. The Science of Wildland fire [archived 2011-02-19; cited 2008-11-21].
- ↑ 4.0 4.1 Stephen J. Pyne. NOVA online. How Plants Use Fire (And Are Used By It) [cited 2009-06-30].
- ↑ 5.0 5.1 Krock, Lexi. NOVA online - Public Broadcasting System (PBS). The World on Fire; June 2002 [cited 2009-07-13].
- ↑ Flannigan, M.D.; B.D. Amiro, K.A. Logan, B.J. Stocks, and B.M. Wotton. Forest Fires and Climate Change in the 21st century [PDF]. Mitigation and Adaptation Strategies for Global Change. 2005 [archived 2009-02-26; cited 2009-06-26];11:847. doi:10.1007/s11027-005-9020-7.
- ↑ Voice of America (VOA) News. International Experts Study Ways to Fight Wildfires; 2009-06-24 [archived 2010-01-07; cited 2009-07-09].
- ↑ Interagency Strategy for the Implementation of the Federal Wildland Fire Policy, entire text
- ↑ National Wildfire Coordinating Group Communicator's Guide For Wildland Fire Management, entire text
- ↑ Graham, et al., 12, 36
- ↑ National Wildfire Coordinating Group Communicator's Guide For Wildland Fire Management, 4-6.
- ↑ National Wildfire Coordinating Group. National Wildfire Coordinating Group Fireline Handbook, Appendix B: Fire Behavior [PDF]; April, 2006 [archived 2008-12-17; cited 2008-12-11].
- ↑ National Interagency Fire Center. Fire Information - Wildland Fire Statistics [archived 2009-05-14; cited 2009-06-26].
- ↑ US Forest Service MODIS Active Fire Mapping Program. Definition of Map Terms [archived 2014-02-19; cited 2009-07-07].
- ↑ Glossary of Wildland Fire Terminology, 156
- ↑ Alvarado, et al., 66-68
- ↑ Michigan State University Extension. Understanding Wildfire Behavior in Michigan; April 2004 [archived 2010-06-10; cited 2009-07-15].
- ↑ Olson, et al., 2-3
- ↑ National Wildfire Coordinating Group. Wildfire Prevention Strategies [PDF]; March 1998 [archived 2008-12-09; cited 2008-12-03]; p. 17.
- ↑ Scott, A. The Pre-Quaternary history of fire. Palaeogeography Palaeoclimatology Palaeoecology. 2000;164:281. doi:10.1016/S0031-0182(00)00192-9.
- ↑ Krajick, Kevin. Fire in the hole. Smithsonian Magazine. May 2005 [archived 2010-09-03; cited 2009-07-30].
- ↑ Pyne, Stephen J.; Andrews, Patricia L.; Laven, Richard D. Introduction to wildland fire. 2nd ed. John Wiley and Sons; 1996 [cited 26 January 2010]. p. 65.
- ↑ UCAN News. News 8 Investigation: SDG&E Could Be Liable For Power Line Wildfires; 2007-11-05 [archived 2009-08-13; cited 2009-07-20].
- ↑ The Associated Press. TheStar online. Orangutans in losing battle with slash-and-burn Indonesian farmers; 16 November 2006 [cited 2008-12-01].
- ↑ Karki, 7.
- ↑ Karki, 4.
- ↑ National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) Satellite and Information Service. Chronological List of U.S. Billion Dollar Events [archived 2001-09-15; cited 2011-10-02].
- ↑ McKenzie, et. al., 893
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
 | บทความธรรมชาตินี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |