วิจารณ์ พานิช

วิจารณ์ พานิช
เกิด	27 พฤศจิกายน พ.ศ. 2485
สัญชาติ	ไทย
มีชื่อเสียงจาก	ผู้ก่อตั้งและประธานสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย

ศาสตราจารย์ นายแพทย์ วิจารณ์ พานิช (27 พฤศจิกายน 2485 -) ผู้ก่อตั้งและอดีตประธานสำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย และก่อตั้งสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ปัจจุบันทำหน้าที่นายกสภาสถาบันอาศรมศิลป์ และนายกสภาสถาบันพระบรมราชชนก

วิจารณ์ พานิช เป็นผู้มีบทบาทสำคัญของประเทศในการสร้างและพัฒนาระบบบริหารจัดการงานวิจัย และการจัดการความรู้

ประวัติ

วิจารณ์ พานิช เป็นหลานชายของพระธรรมโกศาจารย์ (เงื่อม อินฺทปญฺโญ) บุคคลสำคัญของโลกที่เรารู้จักกันในนามท่านพุทธทาสภิกขุ (นามเดิม เงื่อม พานิช) สมรสกับ ศ.พญ.อมรา (เศวตวรรณ) พานิช มีบุตรธิดา 4 คน

การศึกษา

จบแพทยศาสตร์บัณฑิต จากมหาวิทยาลัยแพทยศาสตร์ (หรือคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล ในปัจจุบัน) เมื่อปี พ.ศ. 2505-2509 วิทยาศาสตรมหาบัณฑิต สาขามนุษยพันธุศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยมิชิแกน ประเทศสหรัฐอเมริกา เมื่อปี พ.ศ. 2510-2511 และวิทยาลัยป้องกันราชอาณาจักร

ประวัติการทำงาน

ตำแหน่งปัจจุบัน

• ประธานกรรมการ มูลนิธิหอจดหมายเหตุพุทธทาส อินทปัญโญ
• นายกสภาสถาบันพระบรมราชชนก
• นายกสภาสถาบันอาศรมศิลป์
• กรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• กรรมการบริหาร มูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ
• ที่ปรึกษา มูลนิธิพูนพลัง
• กรรมการมูลนิธิส่งเสริมวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์
• ประธานกรรมการ มูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์
• รองประธานกรรมการ มูลนิธิสยามกัมมาจล
• กรรมการ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์
• ประธานคณะกรรมการรางวัลนานาชาติ มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์
• ประธานคณะกรรมการอำนวยการ โครงการเยาวชน มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์
• ประธานคณะกรรมการจัดการประชุม การประชุมวิชาการรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล มูลนิธิรางวัลสมเด็จเจ้าฟ้ามหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์
• ประธานกรรมการมูลนิธิเพื่อการพัฒนานโยบายสุขภาพระหว่างประเทศ
• ประธานกรรมการมูลนิธิเพื่อการประเมินเทคโนโลยีและนโยบายด้านสุขภาพ
• ประธานมูลนิธิการศึกษาบุคลากรสุขภาพแห่งชาติ
• กรรมการบริหารสถาบันคลังสมองของชาติ
• กรรมการนโยบาย โครงการพัฒนางานประจำสู่งานวิจัย คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
• ที่ปรึกษา โครงการบริหารศูนย์วิจัยเป็นเลิศ คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
• ประธานกรรมการตัดสินรางวัลครูดีเด่น รางวัลครูเจ้าฟ้ากรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ โครงการพระเมตตาสมเด็จย่า
• ที่ปรึกษา คณะกรรมการบริหารกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)
• ประธานคณะอนุกรรมการโครงการโรงเรียนพัฒนาตนเอง กสศ.
• ประธานคณะอนุกรรมการสถาบันวิจัยเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา กสศ.
• ประธานคณะกรรมการนโยบายติดตามและประเมินผล มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• กรรมการ ในคณะกรรมการนโยบายและยุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• กรรมการ ในคณะกรรมการอำนวยการประจำสำนักพัฒนาคุณภาพการศึกษา  มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• กรรมการ มูลนิธิโรงเรียนรุ่งอรุณ

ตำแหน่งในอดีต

• นายกสภามหาวิทยาลัยมหิดล
• เคยเป็นอาจารย์ และเลขานุการบัณฑิตวิทยาลัย มหาวิทยาลัยมหิดล
• เคยเป็นอาจารย์ คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และดำรงตำแหน่งทางบริหาร อาทิ หัวหน้าภาควิชาพยาธิวิทยา คณะแพทยศาสตร์ คณบดีคณะแพทยศาสตร์ รองอธิการบดี รองอธิการบดีฝ่ายบริหาร และรองอธิการบดีฝ่ายวางแผนและพัฒนา ของมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
• อดีตรักษาการอธิการบดีมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์
• อดีตผู้อำนวยการคนแรก ของ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.) และดำรงตำแหน่งเป็นผู้อำนวยการอยู่ 2 สมัย
• ผู้อำนวยการสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)
• ที่ปรึกษาพิเศษ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย (สกว.)
• กรรมการข้าราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา (ก.พ.อ.)
• ประธานคณะกรรมการการอุดมศึกษา
• กรรมการสำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)
• กรรมการนโยบาย สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข
• Member of WHO Expert Advisory Panel on Human Genetics
• เคยดำรงตำแหน่งกรรมการสภามหาวิทยาลัยผู้ทรงคุณวุฒิของมหาวิทยาลัยต่างๆ อาทิ มหาวิทยาลัยศิลปากร มหาวิทยาลัยทักษิณ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ สภาสถาบันราชภัฏ มหาวิทยาลัยมหาสารคาม มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาวิทยาลัยขอนแก่น จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• เคยดำรงตำแหน่งกรรมการสถาบันวิจัยต่างๆ อาทิ สถาบันวิจัยสาธารณสุขไทย คณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ สาขาวิทยาศาสตร์การแพทย์ สถาบันวิจัยโลหะและวัสดุ สถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์การแพทย์ และวิทยาลัยการสาธารณสุข จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยขอนแก่น คณะกรรมการระบาดวิทยาแห่งชาติ ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร ศูนย์พันธุวิศวกรรมและเทคโนโลยีชีวภาพแห่งชาติ ศูนย์เทคโนโลยีอิเลิกทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ
• กรรมการธนาคารไทยพาณิชย์ จำกัด (มหาชน)

เกียรติคุณและรางวัล

• ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (วท.ด.) สาขาอณูพันธุศาสตร์และพันธูวิศวกรรมศาสตร์ จากมหาวิทยาลัยมหิดล
• ปริญญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (กศ.ด.) สาขาบริหารการศึกษา จากมหาวิทยาลัยมหาสารคาม
• ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ จากมหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ (พ.ศ. 2545)
• ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (สาขาการจัดการสารสนเทศ) จากมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ (พ.ศ. 2555)
• ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิตกิตติมศักดิ์ (วิทยาการเรียนรู้และนวัตกรรมการศึกษา) จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ปีการศึกษา ๒๕๖๐)
• รางวัลปาฐกถา สุด แสงวิเชียร ประจำปี พ.ศ. 2544 จากคณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล มหาวิทยาลัยมหิดล
• เกียรติบัตรเชิดชูพยาธิแพทย์อาวุโส ประจำปี พ.ศ. 2545 จากราชวิทยาลัยพยาธิแพทย์
• รางวัลมหิดลทยากร ประจำปี พ.ศ. 2545 จากสมาคมศิษย์เก่า มหาวิทยาลัยมหิดล ในพระบรมราชูปถัมภ์
• คุรุสภาประกาศเกียรติคุณยกย่องเป็นผู้มีคุณูปการต่อการศึกษาของชาติ ประจำปี ๒๕๕๙
• สำนักงานเลขาธิการคุรุสภาประกาศยกย่องเป็นผู้มีคุณูปการต่อสำนักงานเลขาธิการคุรุสภา ประจำปี ๒๕๖๖

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2545 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่เชิดชูยิ่งช้างเผือก ชั้นสูงสุด มหาปรมาภรณ์ช้างเผือก (ม.ป.ช.)
• พ.ศ. 2535 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันมีเกียรติยศยิ่งมงกุฎไทย ชั้นสูงสุด มหาวชิรมงกุฎ (ม.ว.ม.)
• พ.ศ. 2554 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์อันเป็นที่สรรเสริญยิ่งดิเรกคุณาภรณ์ ชั้นที่ 1 ปฐมดิเรกคุณาภรณ์ (ป.ภ.)

ผลงานหนังสือ

• วิจารณ์ พานิช และสรรใจ แสงวิเชียร. มนุษยพันธุศาสตร์ (2518 และ 2524) โครงการตำรา-ศิริราช
• วิจารณ์ พานิช และคณะ. พันธุศาสตร์ : วิทยาการก้าวหน้า (2525)โรงพิมพ์เรือนแก้วการพิมพ์
• วิจารณ์ พานิช. การบริหารงานวิจัย : แนวคิดจากประสบการณ์ (2539, 2540, 2546)สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย
• วิจารณ์ พานิช. อนาคตของพันธุศาสตร์ในประเทศไทย ปาฐกถาสุด แสงวิเชียร พ.ศ. ๒๕๔๔(2544)คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล
• วิจารณ์ พานิช. การประกันคุณภาพการศึกษากับการเป็นองค์กรเคออร์ดิค. ในหนังสือ "รวมบทความการบรรยายพิเศษในรอบ ๑ ปี" หน้า ๑๗๘ - ๒๒๒(2544) สำนักงานรับรองมาตรฐานและประเมินคุณภาพการศึกษา (องค์การมหาชน)
• วิจารณ์ พานิช. การสร้างศาสตร์ SBM บนแผ่นดินแม่ (2545) สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาแห่งชาติ
• วิจารณ์ พานิช. เส้นทางสร้างสรรค์ สกว. ประสบการณ์ลองถูกลองผิดในการบริหารองค์กรอิสระ (2545) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย
• วิจารณ์ พานิช. การจัดการเครือข่ายวิชาการ (2546). กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข
• วิจารณ์ พานิช. การจัดการความรู้คึออะไร ไม่ทำ-ไม่รู้. ในหนังสือ "การจัดการความรู้ เพื่อคุณภาพที่สมดุล" หน้า 16 - 37(2547) สถาบันพัฒนาและรับรองคุณภาพโรงพยาบาล
• วิจารณ์ พานิช. การจัดการความรู้ ฉบับนักปฏิบัติ (2548) สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ได้รับการจัดทำเป็นหนังสือเสียงสำหรับผู้พิการทางสายตา โดยศูนย์เทคโนโลยีทางการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ (2554) และจัดทำเป็นหนังสือประกอบการสอน สาขาวิชาวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช (2554)
• วิจารณ์ พานิช. KM วันละคำ : จากนักปฏิบัติ KM สู่นักปฏิบัติ KM เรียงร้อยถ้อยคำ "การจัดการความรู้" ที่ลึกกว่าถ้อยคำ (2549) สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม
• วิจารณ์ พานิช. ผู้บริหาร องค์กรอัจฉริยะ ฉบับนักปฏิบัติ (2550) สถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม
• วิจารณ์ พานิช. สภามหาวิทยาลัย ของ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ (2551)
• วิจารณ์ พานิช. กลไกกำกับดูแลสถาบันอุดมศึกษา (2551) สถาบันคลังสมองของชาติ
• วิจารณ์ พานิช. เคออร์ดิค อลหม่าน สู่ ...ระเบียบ (2552) สำนักงานกองทุนสนับสนุนการวิจัย
• วิจารณ์ พานิช. แนวทางการทำงานของสมาชิกสภามหาวิทยาลัยในสหราชอาณาจักร (2552) จัดพิมพ์โดยสถาบันคลังสมองของชาติ
• วิจารณ์ พานิช. การศึกษาไทย ๒๕๕๒ - ๒๕๕๓ สู่เส้นทางแห่งอาจาริยบูชา "ครูเพื่อศิษย์" (ธันวาคม 2552) จัดพิมพ์โดยสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม (สคส.)
• วิจารณ์ พานิช. ครูเพื่อศิษย์ เติมหัวใจให้การศึกษา (พฤศจิกายน 2553) จัดพิมพ์โดยศูนย์จิตตปัญญาศึกษา มหาวิทยาลัยมหิดล
• วิจารณ์ พานิช. เปลี่ยนกระบวนทัศน์ของอุดมศึกษาไทย (ธันวาคม 2553) จัดพิมพ์โดยสถาบันนโยบายสาธารณะ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
• วิจารณ์ พานิช. วิถีสร้างการเรียนรู้เพื่อศิษย์ ในศตวรรษที่ ๒๑ (มกราคม ๒๕๕๕) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสดศรี-สฤษดิ์วงศ์
• วิจารณ์ พานิช. ส่งความสุข สู่คุณภาพการศึกษา (พฤศจิกายน ๒๕๕๕) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสถาบันจัดการความรู้เพื่อสังคม
• วิจารณ์ พานิช. ครูเพื่อศิษย์ สร้างห้องเรียนกลับทาง (๒๕๕๖) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. สนุกกับการเรียนในศตวรรษที่ ๒๑ (๒๕๕๖) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสด-ศรีสฤษดิ์วงศ์
• วิจารณ์ พานิช. การเรียนรู้เกิดขึ้นอย่างไร (ตุลาคม ๒๕๕๖) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. การสร้างการเรียนรู้ สู่ศตวรรษที่ ๒๑ (ตุลาคม ๒๕๕๖) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. สอนนอกกรอบ ยุทธวิธีจับใจศิษย์ (ธันวาคม ๒๕๕๖) จัดพิมพ์โดยสำนักงานส่งเสริมสังคมแห่งการเรียนรู้และคุณภาพเยาวชน (สสค.)
• วิจารณ์ พานิช. สอนเด็กให้เป็นคนดี (ตุลาคม ๒๕๕๗ และ ธันวาคม ๒๕๕๗) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. การประเมินเพื่อมอบอำนาจการเรียนรู้ (มิถุนายน ๒๕๕๗) จัดพิมพ์โดยโดยบริษัท สานอักษร จำกัด
• วิมลศรี ศุษิลวรณ์ ผู้เรียบเรียง. แกะรอยความคิด พินิจความเรียง ของศาสตราจารย์ นายแพทย์วิจารณ์ พานิช (ธันวาคม ๒๕๕๗) จัดพิมพ์โดย มูลนิธิโรงเรียนรุ่งอรุณ
• วิจารณ์ พานิช. เรียนรู้สู่การเปลี่ยนแปลง Transformative Learning (พฤศจิกายน ๒๕๕๘) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. สอนอย่างมือชั้นครู (มกราคม ๒๕๕๙) จัดพิมพ์โดยโครงการผู้นำแห่งอนาคต คณะวิทยาการเรียนรู้และศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• วิจารณ์ พานิช. ขอบฟ้าใหม่ในการจัดการความรู้ (กุมภาพันธ์ ๒๕๕๙) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสถาบันส่งเสริมการจัดการความรู้เพื่อสังคม ร่วมกับมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. บันเทิงชีวิตครูสู่ชุมชนการเรียนรู้ (กันยายน ๒๕๕๙) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. เลี้ยงลูกยิ่งใหญ่ (ธันวาคม ๒๕๕๙) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช และ วิมลศรี ศุษิลวรณ์. ศาสตร์และศิลป์ของการสอน (พฤศจิกายน ๒๕๖๐) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจลและโรงเรียนเพลินพัฒนา
• วิจารณ์ พานิข. มหาวิทยาลัยหุ้นส่วนสังคมที่สหราชอาณาจักร (มีนาคม ๒๕๖๑) จัดพิมพ์โดยสถาบันคลังสมองของชาติ
• วิจารณ์ พานิช และ วิมลศรี ศุษิลวรณ์. ปรับปรุงการสอนเล็กน้อย ได้ผลยิ่งใหญ่ (พฤศจิกายน ๒๕๖๑) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล ร่วมกับกองทุนจิตตปัญญาเพื่อครูเพลินพัฒนา
• วิจารณ์ พานิช. พลังแห่งวัยเยาว์ (พฤศจิกายน ๒๕๖๑) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล และมูลนิธิโรงเรียนรุ่งอรุณ
• วิจารณ์ พานิช. วิจัยชั้นเรียน เปลี่ยนครู (เมษายน ๒๕๖๒) จัดพิมพ์โดยมลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช. มหาวิทยาลัยแห่งอนาคต (มิถุนายน ๒๕๖๒) จัดพิมพ์โดยกองบริหารงานวิจัย มหาวิทยาลัยมหิดล
• วิจารณ์ พานิช และ วิมลศรี ศุษิลวรณ์. สอนเข้ม เพื่อศิษย์ขาดแคลน (พฤศจิกายน ๒๕๖๒) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล ร่วมกับกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา และกองทุนจิตตปัญญาเพื่อครูเพลินพัฒนา
• วิจารณ์ พานิช. Creativity and Critical Thinking. บันทึกจากการประชุม Creativity and Critical Thinking. (มีนาคม ๒๕๖๓) จัดพิมพ์โดยกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา (กสศ.)
• วิจารณ์ พานิช และ ปิยาภรณ์ มัณฑะจิตร, การศึกษาคุณภาพสูงระดับโลก (มิถุนายน ๒๕๖๓) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล
• วิจารณ์ พานิช และวิมลศรี ศุษิลวรณ์. ครูเพื่อศิษย์ สร้างการเรียนรู้สู่ระดับเชื่อมโยง (พฤศจิกายน ๒๕๖๓) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล ร่วมกับกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา และกองทุนจิตตปัญญาเพื่อครูเพลินพัฒนา
• วิจารณ์ พานิช และวิมลศรี ศุษิลวรณ์. สอนเสวนาสู่การเรียนรู้เชิงรุก (ธันวาคม ๒๕๖๔) จัดพิมพ์โดยกองทุนเพื่อความเสมอภาคทางการศึกษา
• วิจารณ์ พานิช. เอื้อระบบนิเวศ เพื่อครูเป็นผู้ก่อการ (สิงหาคม ๒๕๖๕) จัดพิมพ์โดยมูลนิธิสยามกัมมาจล

แหล่งข้อมูลอื่น

• บล็อกส่วนตัวของ ศ.นพ. วิจารณ์ พานิช