รายาอูงู

รายาอูงู
รายาแห่งปาตานีดารุสซาลาม
ครองราชย์	พ.ศ. 2167 - 2178 (11 ปี)
ก่อนหน้า	รายาบีรู
ถัดไป	รายากูนิง
รายามูดา	รายากูนิง
เบินดาฮารา	เบินดาฮารา อาเยาะห์ดาโต๊ะตัรนัม
เปอร์ไมซูรีอากงแห่งรัฐสุลต่านปะหัง
อัครมเหสี	พ.ศ. 2135 - 2157 (22 ปี)
ปาดูกา ชาห์อาลัม แห่งสมาพันธรัฐปาตานี
ดำรงพระยศ	พ.ศ. 2172 - 2178 (6 ปี)
เบินดาฮารา	เบินดาฮารา ดาโต๊ะจรัคคิน (ดาโต๊ะเบอซาร์)
สวรรคต	พ.ศ. 2178 กรือเซะ
คู่อภิเษก	สุลต่านอับดุลฆอฟูร์ มูฮิยยุดดีน ชาห์แห่งรัฐปะหัง พระองค์ที่ 12 (สมรส พ.ศ. 2128 - 2157)
พระธิดา	รายากูนิง
ราชวงศ์	ศรีวังสา
พระราชบิดา	สุลต่านมันซูร์ ชาห์
ศาสนา	อิสลาม นิกายซุนนี

รายาอูงู หรือ ราชินีอูงู (มลายู: Raja Ungu; راج اوڠو) เป็นพระประมุขของรัฐสุลต่านมลายูปาตานี รัชกาลที่ 8 ในราชวงศ์ศรีวังสา เสด็จขึ้นครองราชย์ต่อจาก รายาบีรู พระเชษฐภคินีของพระองค์ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2167 - พ.ศ. 2178. รายาอูงู ในภาษามาเลย์หมายถึง ราชินีสีม่วง รายาอูงูเป็นพระราชธิดาพระองค์ที่ 3 ในสุลต่านมันซูร์ ชาห์แห่งรัฐปาตานี. พระองค์ทรงเป็นพระราชสวามีของสุลต่านอับดุลฆอฟูร์ มูฮิยยุดดีน ชาห์แห่งรัฐปะหัง และทรงมีพระธิดา พระนามว่า "รายากูนิง หรือ เจ้าหญิงสีเหลือง" ซึ่งพระราชธิดาพระองค์นี้จะทรงเสด็จขึ้นครองราชย์สืบต่อจากพระองค์ในภายภาคหน้า.

พระราชประวัติ

เมื่อครั้งที่รายาอูงูทรงเจริญชันษาแล้ว รายาฮีเยา ซึ่งเป็นพระขนิษฐาของพระองค์ขณะนั้นเพิ่งเสด็จขึ้นครองราชย์เป็นปฐมราชินีแห่งอาณาจักรปาตานี ในปี พ.ศ. 2127. และในปี พ.ศ. 2128 รายาฮีเยาเห็นสมควรให้รายาอูงูทรงอภิเษกสมรสกับเจ้าชายอับดุลฆอฟูร์ ซึ่งเป็นพระราชโอรสที่ประสูติจากนางสนมในสุลต่านอับดุลกาดีร์ อาลาอุดดีน ชาห์แห่งรัฐปะหัง เพื่อเป็นการสร้างความสัมพันธ์กับรัฐเพื่อนบ้านทางตอนใต้ที่มีพรมแดนติดกับปาตานี เช่น รัฐปะหัง.

อย่างไรก็ตามในเวลาต่อมา เจ้าชายอับดุลฆอฟูร์ได้รับการสนับสนุนจากรายาอูงูและพระเชษฐาภคินี ในการยึดอำนาจจากพระอนุชาต่างมารดาที่ประสูติจากพระมเหสีแต่ยังทรงพระเยาว์ คือ สุลต่านอะห์หมัด ชาห์ที่ 2 แห่งรัฐปะหัง ส่งผลให้เจ้าชายอับดุลฆอฟูร์ตัดสินใจทำการรัฐประหารพระอนุชาในปี พ.ศ. 2135 และสถาปนาขึ้นเป็นเจ้าผู้ครองนครพระองค์ที่ 12 เฉลิมพระนามว่า"สุลต่านอับดุลฆอฟูร์ มูฮิยยุดดีน ชาห์แห่งรัฐปะหัง" พร้อมกับแต่งตั้งรายาอูงูขึ้นเป็น "เปอร์ไมซูรีอากง (มเหสี)" สุลต่านจึงมีพระองค์อยู่เคียงข้าง ทรงคอยให้คำปรึกษาต่างๆในระหว่างที่ออกว่าราชการต่อหน้าบรรดาขุนนางในท้องพระโรง.

การรณรงค์ทางทหาร

• ในปี พ.ศ. 2167 - เมื่อช่วงต้นปี อาณาจักรปาตานีสงบสุขมาระยะหนึ่งแล้วนับตั้งแต่เกิดข้อพิพาทชายแดนทางเหนือกับอยุธยา ขณะเดียวกันรายาอูงูทรงยุ่งอยู่กับการทำสงครามที่ชายแดนทางใต้ติดกับรัฐปะหัง และในช่วงปลายปีก็มีข้อพิพาทเกิดขึ้นอีกครั้งที่ชายแดนทางเหนือ ซึ่งเริ่มบานปลายจนกลายเป็นสงครามระหว่างปาตานีกับอยุธยา.
  ประมาณช่วงปลายรัชสมัยรายาบีรู (ครองราชย์ปี พ.ศ. 2159 - 2167), มีพระบรมราชานุญาตให้ออกญาเดชา (ออกญาสีหราชเดชะ) หมั้นหมายกับรายากูนิง ซึ่งไม่นานหลังจากนั้นก็อ้างว่ามีงานราชการที่ต้องเดินทางไปยังอยุธยา จนกระทั่งสามปีต่อมา รายาอูงูจึงใช้โอกาสนี้ประกาศยกเลิกการหมั้นหมายของพระราชธิดาโดยกล่าวหาว่าออกญาเดชาพยายามตีตัวออกห่างจากปาตานี.
• ในปี พ.ศ. 2168 - เช้าวันที่ 30 มกราคม แม่ทัพปาตานีชื่อ อินลาโก ได้นำกำลังทหารประมาณ 3,000 นาย พร้อมด้วยทหารอาสาชาวคริสต์ที่เป็นชาวต่างชาติ ภายใต้การบังคับบัญชาของชายหนุ่มชาวออสเตรียชื่อ คริสตอฟ คาร์ล เฟิร์นเบอร์เกอร์ (Christoph carl fernberger) ยกทัพไปป้องกันชายแดนทางเหนือและวางแผนขับไล่ทหารฝ่ายอยุธยาที่รุกล้ำเข้ามาในอาณาเขตของปาตานี ภายในวันที่ 3 กุมภาพันธ์ ทหารฝ่ายปาตานีเปิดฉากโจมตีค่ายทหารอยุธยาจนสามารถจับกุมแม่ทัพชาวสยามได้สำเร็จ ซึ่งนำไปสู่การเรียกร้องให้มีการทำสัญญาสงบศึกไปตลอดกาล จนกระทั่งวันที่ 13 กุมภาพันธ์ ทั้งสองฝ่ายได้ร่วมประชุมกันที่หมู่บ้านเบีย(Bia) และบรรลุข้อตกลงในสัญญาดังกล่าวภายใต้เงื่อนไขทั้งหมด 5 ประการ อย่างเช่น ประการที่สองคือ"กษัตริย์แห่งสยามจะไม่เรียกร้องใดๆต่ออาณาจักรปาตานีอีกต่อไป".
• ในปี พ.ศ. 2169 - ปาตานีส่งกองเรือรบประมาณ 100 ลำ และทหาร 9,000 นาย เข้าโจมตีอาเจะห์.
• ในปี พ.ศ. 2171 - รายาอูงูเสด็จกลับจากสงครามสู่เมืองหลวงปาตานีและประกาศยกเลิกการหมั้นหมายระหว่างพระราชธิดากับออกญาเดชาซึ่งยังอยู่ในอยุธยา แต่เมื่อทราบข่าวก็บันดาลโทสะจึงรีบไปรายงานเรื่องนี้ต่อพระยากลาโหมสุริยวงศ์ (ต่อมาคือ พระเจ้าปราสาททอง) จนได้รับกำลังทหารบางส่วนจากอยุธยาร่วมสมทบกับทัพฝ่ายใต้ไปปราบชาวปาตานี รายาอูงูทรงเตรียมการอย่างดีเพื่อรับมือกับวิกฤติครั้งนี้ เนื่องจากทรงมีพันธมิตรคอยให้การสนับสนุนปาตานี อย่างเช่น รัฐบาลพลัดถิ่นปะหัง ซึ่งนำโดย สุลต่านอาลาอุดดีน ริอายัต ชาห์ โอรสบุญธรรมของพระองค์.
• ในปี พ.ศ. 2172 - เมื่อข่าวการสำเร็จโทษสมเด็จพระเชษฐาธิราช โดยเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ได้แพร่สะพัดไปยังดินแดนต่างๆ รายาอูงูจึงทรงใช้โอกาสนี้ประกาศยุติความสัมพันธ์ระหว่างปาตานี-อยุธยา พร้อมทั้งสถาปนาพระราชอิสริยยศใหม่จาก “บระเจา (Beracau)” สู่ “ปาดูกา ชาห์อาลัม (Paduka Shah Alam)” และกล่าวหาเจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ว่าเป็นพวกอันธพาล, ฆาตกร, และคนทรยศ. การรณรงค์ของรายาอูงูได้รับการสนับสนุนจากกองทหาร “เปินจูรัต เอิมปัตปูโละห์ (Pencurat Empat Puluh)” อยู่ในบังคับบัญชาขึ้นตรงต่อหัวหน้าเสนาธิการประจำพระองค์ เบินดาฮารา ดาโต๊ะจรัคคิน (ดาโต๊ะเบอซาร์) ซึ่งทำหน้าที่ลาดตระเวนสืบข่าวข้าศึกอยู่ตามหัวเมืองหน้าด่านบริเวณชายแดนรัฐกันชน ระหว่างปาตานี-อยุธยา เช่น เกอดะฮ์ ซิงโฆรา พัทลุง คล้ายกับ “กองอาทมาต” หน่วยสอดแนมของอยุธยา.
  ทางด้านสุลต่านอับดุลญาลิล ชาห์ที่ 3 แห่งรัฐยะโฮร์ตระหนักดีถึงอันตรายที่กำลังจะเกิดขึ้นและหลีกเลี่ยงไม่ได้ ขณะนั้นตัวสุลต่านเองก็ตกอยู่ในสถานการณ์ที่ยากลำบาก จึงตัดสินใจเลือกข้างอยู่กับฝ่ายปาตานี โดยมีพระบัญชาแต่งตั้งราชทูต 2 นาย คือ ศรี ซโรญา(Seri Seroja) และตุน อัตมา(Tun Atma) ให้ไปเยือนปาตานี เพื่อทำการสู่ขอเจ้าหญิงรายากูนิง ธิดาของรายาอูงู อภิเษกสมรสกับสุลต่านอับดุลญาลิล. รายาอูงูทรงตกลงที่จะทำเช่นนั้นเพื่อเสริมสร้างอำนาจผ่านความสัมพันธ์ทางครอบครัวระหว่างสองราชวงศ์ให้สอดคล้องกับความปรารถนาเดิมของรายาฮีเยา ที่พยายามใช้นโยบายทางการฑูตเจรจากับรัฐมลายูต่างๆเพื่อเข้าร่วมเป็นสมาชิกสมาพันธรัฐและร่วมรณรงค์ทางทหารเพื่อต่อต้านอิทธิพลจากดินแดนทางตอนเหนือ เช่น ชาวสยาม และดินแดนทางตอนใต้บริเวณช่องแคบมะละกา เช่น ชาวโปรตุเกส, ชาวอาเจะห์ และชุมนุมขุนศึกต่างๆ เช่น ชุมนุมของขุนศึกลักษมณาแห่งยะโฮร์.
  เมื่อพิธีการอภิเษกสมรสระหว่างรายากูนิงกับสุลต่านอับดุลญาลิล รวมถึงพิธีถวายคำสัตยาบันของสุลต่านแห่งยะโฮร์ในการเข้ามาสวามิภักดิ์ต่อรายาอูงูนั้นเป็นไปอย่างราบรื่น แต่ถึงกระนั้นด้วยความทะนงตนของฝ่ายยะโฮร์ก็ย่อมสวามิภักดิ์ด้วยความไม่เต็มใจ.
  เจ้าพระยากลาโหมสุริยวงศ์ ขณะนั้นกำลังคิดที่จะก่อการกบฏ จึงต้องวางกลอุบายให้ ออกญาเสนาภิมุข (ยามาดะ นางามาซะ) ไปปราบกบฏที่นครศรีธรรมราช เพื่อจะสะดวกในการชิงบัลลังก์จากสมเด็จพระเชษฐาธิราชในเวลาถัดมา. ฝ่ายออกญาเสนาภิมุขที่ถูกขับออกจากเมืองหลวงอยุธยาจึงมุ่งหน้าไปสมทบกับฝ่ายออกญาเดชาที่กำลังเคลื่อนทัพลงใต้ในการโจมตีเมืองปาตานี. ในเวลานั้นป้อมปราการแห่งเมืองลำปำ ที่เป็นหนึ่งในฐานที่มั่นสำคัญของฝ่ายปาตานียังบูรณะไม่แล้วเสร็จ ต่อมาป้อมปราการแห่งนี้ถูกออกญาเดชากับออกญาเสนาภิมุขตีแตกจนทัพปาตานีที่เหลือต้องล่าถอยกลับไปตั้งหลักบริเวณชานเมืองกรือเซะ ชุมชนใกล้เคียงจึงได้รับผลกระทบจากสงคราม เช่น ชุมชนชาวคุชราต และชุมชนชาวชวา ที่ตั้งอยู่ริมแม่น้ำสุไหงปันดัน.
• ในปี พ.ศ. 2173 - ออกญาเสนาภิมุข ผู้ที่สามารถยุติความขัดแย้งและการก่อจลาจลในหัวเมืองลิกอร์ได้ไม่ถึงปีก็เสียชีวิตลงอย่างกระทันหันจากบาดแผลในระหว่างการรบกับชาวปาตานี ส่งผลให้ฝ่ายออกญาเดชาประสบความล้มเหลวในการปิดล้อมเมือง จึงเปิดโอกาสให้ฝ่ายปาตานีพลิกสถานการณ์กลายเป็นฝ่ายโจมตีโต้กลับจนฝ่ายออกญาฯต้องแตกขบวนทัพถอยร่นกลับไปตั้งหลักยังเมืองลิกอร์.
  ขณะนั้นรายาอูงูกำลังเสด็จออกมาที่ประตูเมืองพร้อมด้วยสุลต่านอับดุลญาลิลและไพร่พลชาวยะโฮร์ทั้งหมด สุลต่านอับดุลญาลิลจึงกราบทูลขออนุญาตจากพระองค์เพื่อออกไปชนช้างกับออกญาเดชา. ในตอนแรกรายาอูงูทรงอนุญาตให้ชาวยะโฮร์ไปร่วมสมทบกับทัพปาตานีซึ่งกำลังขับไล่ศัตรูออกไปไกลถึงเมืองลิกอร์ แต่หลังจากเกิดการสู้รบกันที่"สมรภูมิทุ่งหยาม"นานเจ็ดวันเจ็ดคืนจนกระทั่งฝ่ายออกญาฯอ่อนล้าอิดโรยลงเพราะเมืองถูกฝ่ายปาตานีปิดล้อม ทำให้เส้นทางการขนเสบียงและการติดต่อถูกตัดขาด. รายาอูงูที่เห็นด้วยกับคำแนะนำของเหล่าขุนนางที่กังวลว่าชาวยะโฮร์จะได้หน้าในการศึกนี้ พระองค์จึงมีพระบัญชาให้ไพร่พลยะโฮร์ที่กำลังเตรียมออกศึกทำการถอนทัพกลับไปรักษาแนวรบในเมืองหลวงเช่นเดิม.

พงศาวลี

พงศาวลีของรายาอูงู
8. สุลต่านอิสมาอิล ชาห์                       4. สุลต่านมูซัฟฟาร์ ชาห์                             2. สุลต่านมันซูร์ ชาห์                                   1. รายาอูงู