ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ประติมากรรมไทย"
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
ไม่มีความย่อการแก้ไข |
||
บรรทัด 13: | บรรทัด 13: | ||
* [[ศิลปะลพบุรี]] |
* [[ศิลปะลพบุรี]] |
||
* [[ศิลปะล้านนา]] |
* [[ศิลปะล้านนา]] |
||
== ศิลปะศรีวิชัย == |
|||
[[ไฟล์:Avalokiteshvara Srivijaya Art Chaiya.JPG|thumb|140px|left|เทวรูปสมัยศรีวิชัย]] |
|||
'''[[อาณาจักรศรีวิชัย]]''' (พุทธศตวรรษที่ 13 - 18 ) อยู่ทางภาคใต้ มีศูนย์กลางอยู่ที่[[ชวา]]ภาคกลาง |
|||
และมีอาณาเขตมาถึงทางภาคใต้ของไทย มีการขุดค้นพบโบราณวัตถุ สมัยศรีวิชัยอยู่มากมายทั่วไป โดยเฉพาะที่[[อำเภอไชยา]] [[จังหวัดสุราษฎร์ธานี]]นิยมสร้างรูป[[พระโพธิสัตว์]]มากกว่าพระพุทธรูป เนื่องจากสร้างตาม |
|||
ลัทธิ[[มหายาน]] พระพุทธรูปสมัยศรีวิชัยมีลักษณะสำคัญ คือ พระวรกาย |
|||
อวบอ้วนได้ส่วนสัด พระโอษฐ์เล็กได้สัดส่วน พระพักตร์คล้ายพระพุทธรูปเชียงแสน |
|||
== ศิลปะลพบุรี == |
|||
[[ไฟล์:Maravijaya Buddha 14th century Lopburi Jim Thompson Museum IMG 7264.jpg|thumb|150px|right|ศิลปะลพบุรี]] |
|||
'''[[ละโว้|ศิลปะลพบุรี]]''' (พุทธศตวรรษที่ 16 - 18) มีอาณาเขตครอบคลุม[[ภาคกลาง]] [[ภาคตะวันออก]] และภาคตะวันออกเฉียง |
|||
เหนือ ตลอดจนใน[[ประเทศกัมพูชา]] ซึ่งเป็นของชนชาติ[[ขอม]] แต่เดิมเป็น[[ศิลปะขอม]] แต่เมื่อชนชาติไทยเข้ามาครอบดินแดนแถบนี้ และมีการผสมผสานศิลปะขอมกับ[[ศิลปะไทย]] จึงเรียกว่า ศิลปะลพบุรี ลักษณะที่สำคัญของ[[พระพุทธรูป]]แบบลพบุรีคือ พระพักตร์สั้นออกเป็นรูปสี่เหลี่ยม มีพระเนตรโปน พระโอษฐ์แบะกว้าง พระเกตุมาลาทำเป็นต่อมพูน บางองค์เป็นแบบฝาชีครอบ พระนาสิกใหญ่ พระขนงต่อกันเป็นรูปปีกกา |
|||
พระกรรณยาวย้อยลงมาและมีกุณฑลประดับด้วยเสมอ |
|||
== ศิลปะสุโขทัย == |
|||
[[ไฟล์:Buddha sukhothaistylb.jpg|left|thumb|150px|]] |
|||
พุทธศตวรรษที่ 17 - 20 |
|||
[[อาณาจักรสุโขทัย]] นับเป็นราชธานีที่มีความชัดเจนเป็นครั้งแรกของชนเผ่าไทยสยาม ศิลปะสุโขทัยจึง |
|||
นับเป็นสกุลศิลปะแบบแรกของชนชาติไทย แต่ไม่ใช่แรกสุดเพราะก่อนหน้านั้นมีศิลปะที่ใกล้เคียงกับศิลปะสุโขทัยมาก คือ ศิลปะเชียงแสน ริมแม่น้ำโขงในแถบจังหวัดเชียงราย ศิลปะสุโขทัยผ่านการคิดค้น สร้างสรรค์ |
|||
คลี่คลาย สังเคราะห์ในแผ่นดินที่เป็นปึกแผ่น มั่นคงจนได้รูปแบบที่งดงาม |
|||
พระพุทธรูปสุโขทัย ถือว่ามีความงามตามอุดมคติไทยอย่างแท้จริง อุดมคติของพระพุทธรูปสุโขทัยเกิดจากต้นแบบศิลปะที่ส่งอิทธิพลต่อช่างสมัยนั้นด้วย คือ อิทธิพลศิลปะจากศรีลังกาและอินเดีย ลักษณะ |
|||
สำคัญของพระพุทธรูปสุโขทัย คือ พระวรกายโปร่ง เส้นรอบนอกโค้งงาม |
|||
ได้จังหวะ พระพักตร์รูปไข่ยาวสมส่วน ยิ้มพองาม พระขนงโก่ง รับกับ |
|||
พระนาสิกที่งุ้มเล็กน้อย พระโอษฐ์แย้มอิ่ม ดูสำรวม มีเมตตา พระเกตุมาลา |
|||
รูปเปลวเพลิง พระสังฆาฏิยาวจรดพระนาภี พระศกแบบก้นหอย ไม่มีไร |
|||
พระศก พระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยมีความงดงามมาก ที่มีชื่อเสียงมากได้แก่ |
|||
[[พระพุทธชินราช]] [[พระพุทธชินสีห์]] พระศาสดา [[พระพุทธไตรรัตนายก]] |
|||
และ [[พระพุทธรูปปางลีลา]] นอกจากพระพุทธรูปแล้ว ในสมัยสุโขทัยยังมี |
|||
งานประติมากรรมที่มีชื่อเสียงอีกอย่างหนึ่งคือ [[เครื่องสังคโลก]] ซึ่งเป็นเครื่อง |
|||
ปั้นดินเผาสมัยสุโขทัยที่มีลักษณะเฉพาะ มีชื่อเสียงไปทั่วโลก เครื่องปั้น |
|||
ดินเผาสังคโลก เป็นเครื่องปั้นดินเผาเคลือบ [[สีเขียวไข่กา]] สีน้ำตาล สีใส |
|||
เขียนทับลายเขียนรูปต่าง ๆ มี ผิวเคลือบแตกราน สังคโลกเป็นสินค้าออก |
|||
ที่สำคัญของอาณาจักรสุโขทัยที่ ส่งไปจำหน่ายนอกอาณาเขต จนถึง[[ฟิลิปปินส์]] |
|||
[[อินโดนีเซีย]] และ[[ญี่ปุ่น]] |
|||
== ศิลปะเชียงแสน == |
|||
[[ไฟล์:Buddha chiangsaenstyle.jpg|left|thumb|150px|]]เมื่อแคว้นล้านนาในภาคเหนือได้สถาปนาเมืองเชียงใหม่เป็นนครหลวงเมื่อ พ.ศ. ๑๘๓๙ หลังจากได้รวมเอาแคว้นหริภุญไชยเข้าไว้ด้วยแล้ว ได้มีการสร้างสรรค์ศิลปะไทยที่มีเอกลักษณ์เฉพาะเดิมเรียกว่า“ศิลปะเชียงแสน” ปัจจุบันเปลี่ยนเป็น “ศิลปะล้านนา” อันหมายถึงรูปแบบศิลปะที่กระจายอยู่ในภาคเหนือตอนบนตั้งแต่จังหวัดตาก แพร่ น่าน ขึ้นไป |
|||
ตั้งแต่กลางพุทธศตวรรษที่๒๒ เป็นต้นมา ล้านนาพบกับการแตกแยกภายในการแก่งแย่งชิงอำนาจกันเอง ภัยจากภายนอกที่เข้ามาแทรกแซงทั้งจากพม่ากรุงศรีอยุธยาและล้านช้าง ทำให้อำนาจอิสระที่คงความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของแคว้นล้านนาล่มสลายลง |
|||
ประติมากรรมไทยสมัยเชียงแสน ประติมากรรมไทยสมัยเชียงแสนเป็นประติมากรรมในดินแดนสุวรรณภูมิที่นับว่าสร้างขึ้นโดยฝีมือช่างไทยเป็นครั้งแรกเกิดขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 16-21 มีปรากฏแพร่หลายอยู่ตามหัวเมืองต่างๆ ทางภาคเหนือของไทย แหล่งสำคัญอยู่ที่เมืองเชียงแสนวัสดุที่นำมาสร้างงานประติมากรรมที่ทั้งปูนปั้นและโลหะต่างๆที่มีค่าจนถึงทองคำบริสุทธิ์ประติมากรรมเชียงแสนแบ่งได้เป็น2 ยุค |
|||
เชียงแสนยุคแรก มีทั้งการสร้างพระพุทธรูปและภาพพระโพธิสัตว์หรือเทวดาประดับศิลปสถาน พระพุทธรูปโดยส่วนรวมมีพุทธลักษณะคล้ายพระพุทธรูปอินเดียสมัยราชวงปาละ มีพระวรกายอวบอ้วนพระพักตร์กลมคล้ายผลมะตูม พระขนงโก่ง พระนาสิกโค้งงุ้ม พระโอษฐ์แคบเล็ก พระห นุเป็นปมพระรัศมีเหนือเกตุมาลาเป็นต่อมกลม ไม่นิยมทำไรพระสก เส้นพระสกขมวดเกษาใหญ่พระอุระนูน ชายสังฆาฏิสั้น ตรงปลายมีลักษณะเป็นชายธงม้วนเข้าหากัน เรียกว่า เขี้ยวตะขาบส่วนใหญ่นั่งขัดสมาธิเพชรปางมารวิชัยฐานที่รององค์ พระทำเป็นกลีบบัวประดับ มี ทั้งบัวคว่ำบัวหงาย และทำเป็นฐานเป็นเขียงไม่มีบัวรองรับ ส่วนงานปั้นพระโพธิสัตว์ประดับเจดีย์วัดกู่เต้าและภาพเทวดาประดับหอไตรวัดพระสิงห์ เชียงใหม่ มีสัดส่วนของร่างกาย สะโอดสะองใบหน้ายาวรูปไข่ทรงเครื่องอาภรณ์เช่นเดียวกับพระโพธิสัตว์ในศิลปะแบบปาละเสนะของอินเดียหรือแบบ ศรีวิชัย |
|||
เชียงแสนยุคหลัง มีการสร้างพระพุทธรูปที่มีแบบของลัทธิลังกาวงศ์จากสุโขทัยเข้ามาปะปนรูปลักษณะโดยส่วนรวมสะโอดสะ องขึ้น ไม่อวบอ้วนบึกบึน พระพักตร์ยาวเป็นรูปไข่มากขึ้นพระรัศมีทำเป็นรูปเปลว พระศกทำเป็นเส้นละเอียดและมีไรพระศกเป็น เส้นบาง ๆชายสังฆาฏิ ยาวลงมาจรดพระนาภี พระพุทธรูปโดยส่วนรวมนั่งขัดสมาธิราบ พระพุทธรูปที่นับว่าสวยที่สุดและถือเป็นแบบอย่างของพระพุทธรูปที่นับว่าสวยที่สุดถือเป็นแบบอย่างของพระพุทธรูปที่นับว่าสวยที่สุดพระพุทธสิหิงค์ในพระที่นั่งพุทไธสวรรย์ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรุงเทพฯพระพุทธรูปเชียงแสนนี้มักหล่อด้วยโลหะทองคำ และสำริด |
|||
{{โครง-ส่วน}} |
|||
== ศิลปะอู่ทอง == |
|||
พุทธศตวรรษที่ 17 - 20 |
|||
[[อาณาจักรอู่ทอง]] เป็นอาณาจักรเก่าแก่ก่อนอาณาจักรอยุธยา ซึ่งมีความ |
|||
สัมพันธ์กับอาณาจักรต่าง ๆ ได้แก่ ทวารวดี ศรีวิชัย ลพบุรี รวมทั้งสุโขทัย |
|||
ดังนั้นรูปแบบศิลปะจึงได้รับอิทธิพลของสกุลช่างต่าง ๆ ดังที่กล่าวมาแล้ว |
|||
ลักษณะสำคัญของพระพุทธรูปอู่ทอง คือ พระวรกายดูสง่า พระพักตร์ขรึม |
|||
ดูเป็นรูปเหลี่ยม คิ้วต่อกันไม่โก่งอย่างสุโขทัยหรือเชียงแสน พระศกนิยมทำ |
|||
เป็นแบบหนามขนุน มีไรพระศก สังฆาฏิยาวจรดพระนาภี ปลายตัดตรง |
|||
พระเกตุมาลาทำเป็นทรงแบบฝาชี รับอิทธิพลศิลปะลพบุรี แต่ยุคต่อมาเป็น |
|||
แบบเปลวเพลิงตามแบบศิลปะสุโขทัย |
|||
== ศิลปะรัตนโกสินทร์ == |
|||
พุทธศตวรรษที่ 25 - ปัจจุบัน |
|||
ศิลปะรัตนโกสินทร์ในตอนต้น เป็นการสืบทอดมาจากสกุลช่างอยุธยา |
|||
ไม่ว่าจะเป็น การเขียนลายรดน้ำ ลวดลายปูนปั้น การแกะสลักไม้ [[เครื่องเงิน]] |
|||
[[เครื่องทอง]] การสร้างพระพุทธรูป ล้วนแต่สืบทอดความงามและวิธีการ |
|||
ของศิลปะอยุธยาทั้งสิ้น ต่อมา ในสมัยรัชกาลที่ 4 มีการติดต่อกับชาวต่างชาติ |
|||
มากขึ้นโดยเฉพาะชาติตะวันตก ทำให้ลักษณะศิลปะตะวันตกหลั่งไหลเข้าสู่ |
|||
ประเทศไทย และมีอิทธิพลต่อศิลปะไทยในสมัยต่อมา หลังจากการเสด็จประ |
|||
พาสยุโรปทั้ง 2 ครั้งของ พระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 ได้มีการนำเอาแบบอย่าง |
|||
ของศิลปะตะวันตกเข้ามาผสมผสานกับศิลปะไทย ทำให้ศิลปะไทยแบบ |
|||
ประเพณี ซึ่งเป็นแบบดั้งเดิม มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบไปเป็นศิลปะไทย |
|||
แบบร่วมสมัย ในที่สุด ลักษณะของพระพุทธรูปเน้นความเหมือนจริงมากขึ้น |
|||
เช่น [[พระศรีศากยทศพลญาณ ฯ]] พระประธาน[[พุทธมณฑล]] [[จังหวัดนครปฐม]] |
|||
เป็นพระพุทธรูปปางลีลาโดยการผสมผสานความงามแบบสุโขทัยเข้ากับความ |
|||
เหมือนจริง เกิดเป็นศิลปะการสร้างพระพุทธรูปในสมัยรัตนโกสินทร์ |
|||
<gallery> |
|||
[[ไฟล์:Sculp2.jpg|ภาชนะดินเผาลายเชือกทาบ ฯลฯ บ้านเชียง ยุคก่อนประวัติศาสตร์]] |
|||
[[ไฟล์:Sculp1.jpg|ขวานหินขัดยุคก่อนประวัติศาสตร์]] |
|||
[[ไฟล์:pra srivichai2.jpg|[[พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร]]สมัยศรีวิชัย]] |
|||
[[ไฟล์:pra lopburi2.jpg|เทวรูปพระอิศวร ศิลปะลพบุรี]] |
|||
[[ไฟล์:pra sukothai1.jpg|เศียรพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัย]] |
|||
[[ไฟล์:sangkalok1.jpg|ชามสังคโลก ศิลปะสมัยสุโขทัย]] |
|||
[[ไฟล์:pra Ayuttaya2.jpg|พระพุทธรูปสัมฤทธิ์ทรงเครื่องวัดหน้าพระเมรุ ศิลปะสมัยอยุธยายุคกลาง]] |
|||
</gallery> |
|||
== อ้างอิง == |
|||
{{รายการอ้างอิง}} |
|||
{{เริ่มอ้างอิง}} |
|||
* http://student.buu.ac.th/~47041144/thai.html {{ลิงก์เสีย}} |
|||
{{จบอ้างอิง}} |
|||
{{ประเทศไทย}} |
|||
[[หมวดหมู่:ประติมากรรมไทย]] |
|||
{{โครงศิลปะ}} |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 16:32, 5 สิงหาคม 2561
![]() | บทความนี้ได้รับแจ้งให้ปรับปรุงหลายข้อ กรุณาช่วยปรับปรุงบทความ หรืออภิปรายปัญหาที่หน้าอภิปราย
|
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/2013_Phra_Buddha_Chinnarat_01.jpg/200px-2013_Phra_Buddha_Chinnarat_01.jpg)
ประติมากรรมไทย หมายถึง ผลงานศิลปะที่แสดงออกโดยกรรมวิธี การปั้น การแกะสลัก การหล่อ หรือการประกอบเข้าเป็นรูปทรง 3 มิติ ซึ่งมีแบบอย่างเป็นของไทยโดยเฉพาะ วัสดุที่ใช้ในการสร้างมักจะเป็น ดิน ปูน หิน อิฐ โลหะ ไม้ งาช้าง เขาสัตว์กระดูก ฯลฯ
ผลงานประติมากรรมไทย มีทั้งแบบ นูนต่ำ นูนสูง และลอยตัว งานประติมากรรมนูนต่ำและนูนสูงมักทำเป็นลวดลายประกอบกับสถาปัตยกรรม เช่นลวดลายปูนปั้น ลวดลายแกะสลักประดับตามอาคารบ้านเรือน โบสถ์ วิหาร พระราชวัง ฯลฯ นอกจากนี้ ยังอาจเป็นลวดลายตกแต่งงานประติมากรรมแบบลอยตัวด้วย
สำหรับงานประติมากรรมแบบลอยตัว มักทำเป็นพระพุทธรูป เทวรูป รูปเคารพต่างๆ (ศิลปะประเภทนี้จะเรียกว่า ปฏิมากรรม) ตุ๊กตาภาชนะดินเผา ตลอดจนถึงเครื่องใช้ต่างๆ ซึ่งมีลักษณะที่แตกต่างกันออกไปตามสกุลช่างของแต่ละท้องถิ่น หรือแตกต่างกันไปตามคตินิยมในแต่ละยุคสมัย โดยทั่วไปแล้วเรามักศึกษาลักษณะของสกุลช่างที่เป็นรูปแบบของศิลปะสมัยต่างๆ ในประเทศไทยจากลักษณะของพระพุทธรูป เนื่องจากเป็นงานที่มีวิวัฒนาการมาอย่างต่อเนื่องยาวนาน จัดสร้างอย่างประณีตบรรจง ผู้สร้างมักเป็นช่างฝีมือที่เชี่ยวชาญที่สุดในท้องถิ่นหรือยุคสมัยนั้น และเป็นประติมากรรมที่มีวิธีการจัดสร้างอย่าง ศักดิ์สิทธิ์เปี่ยมศรัทธา ลักษณะของประติมากรรมของไทยในสมัยต่างๆ สามารถลำดับได้ดังนี้