พระยามงคลยศประเทศราช

เจ้าหลวงมงคลวรยศ เจ้านครเมืองน่าน
250px
เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 56
ราชาภิเษก	2 เมษายน พ.ศ. 2326
ครองราชย์	พ.ศ. 2326 - 2329
ก่อนหน้า	เจ้าพระยาวิธูร
ถัดไป	สมเด็จเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ
รัชกาล	3 ปี
พระชายา	2 องค์
พระราชบุตร	4 พระองค์
พระนามเต็ม เจ้าพระยามงคลวรยศประเทศราช เจ้านครเมืองน่าน
ราชสกุล	วรยศ
ราชวงศ์	ราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์
พระบิดา	เจ้าอริยวงษ์
พระมารดา	แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่เทวี
ประสูติ	เมืองเชียงใหม่
พิราลัย	เมืองน่าน

พระยามงคลยศประเทศราช เป็นเจ้าผู้ครองนครเมืองน่าน พระองค์ที่ 56 และพระองค์ที่ 6 แห่งราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ มีพระนามเดิมคือ เจ้าจันทปโชติ เป็นราชโอรส ในเจ้าอริยวงษ์ ประสูติแม่เจ้าเมืองเชียงใหม่ ครองเมืองน่าน ระหว่างปี พ.ศ. 2326 – 2329 และเป็นพระนัดดาในเจ้าหลวงติ๋นมหาวงษ์

พระประวัติ

พระยามงคลวรยศประเทศราช หรือพระนามเดิม เจ้าจันทปโชต เป็นโอรสในเจ้าหลวงอริยวงษ์ ประสูติแต่ แม่เจ้าเมืองเชียงใหม่

เจ้าหลวงมงคลวรยศ มีพระอนุชา และพระขนิษฐา ร่วมเจ้ามารดา รวม 5 พระองค์

1. เจ้าพระยามงคลยศประเทศราช เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 56
2. เจ้าหลวงวิธูร เจ้าผู้ครองนครน่าน องค์ที่ 55
3. เจ้าเทพินทร์
4. เจ้าน้อยตู๊ย
5. เจ้ามหาวงษ์

ราชโอรส ราชธิดา

เจ้าพระยามงคลวรยศประเทศราช ทรงมีพระชายา 2 พระองค์ ราชโอรส และราชธิดา 4 พระองค์ ดังนี้

• พระชายาที่ 1 แม่เจ้าเมืองเทิงอัครเทวี ประสูติกาล ราชโอรสและราชธิดา 2 พระองค์

1. เจ้าหนานปินตาฝ่ายแก้ว
2. เจ้านางเกียงคำ

• พระชายาที่ 2 แม่เจ้านางเทวี ประสูติกาล ราชโอรสและราชธิดา 2 พระองค์

1. เจ้าคำตัน
2. เจ้านางเมืองเทิง

อิสริยยศ

ในช่วง พ.ศ. 2297- 2327 หัวเมืองล้านนาต่างๆ พยายามแข็งข้อต่อพม่า มีการสู้รบกันตลอดมา สมเด็จ พระเจ้าตากสินมหาราช สามารถโจมตีขับไล่พม่าออกจากเชียงใหม่เป็นผลสำเร็จเมื่อปี พ.ศ. 2317 แต่เมือง น่านยังตกอยู่ในฝ่ายพม่า เจ้าหลวงวิธูร เจ้าเมืองน่านถูกจับและถูกคุมตัวส่งไปยังกรุงธนบุรี (พ.ศ. 2321) เมืองน่านจึงไม่มีเจ้าผู้ครองนคร พม่าได้โอกาศจึงยกทัพเข้ามากวาดต้อนผู้คนในเมืองน่านไปอยู่ที่เชียงแสน ทำให้เมืองน่านถูกทิ้งร้างว่างเปล่า จนกระทั่งปี พ.ศ. 2326 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช ทรงแต่งตั้งให้เจ้าหนานจันทปโชติ โอรสในเจ้าหลวงอริยวงศ์ ที่รับราชการมาจนเป็นที่โปรดปราน ขึ้นเป็นพระยามงคลยศประเทศราช และให้กลับขึ้นมาครองเมืองน่าน เจ้ามงคลวรยศจึงไปตั้งมั่นอยู่ที่บ้านท่าปลา (เขตนครน่าน ในอดีต) ฝ่ายพม่าได้แต่งตั้งให้เจ้าอัตถวรปัญโญ นัดดาของเจ้ามงคลวรยศเป็นเจ้าเมืองน่าน ในปีต่อมาเช่นกัน โดยไปตั้งมั่นอยู่ที่เมืองเทิง (เขตนครน่าน ในอดีต) ส่วนเจ้าสมณะ อนุชาเจ้ามงคลวรยศ ไปตั้งอยู่ที่เวียงสา และในปี พ.ศ. 2329 เจ้าพระยามงคลยศประเทศราช ก็ได้ยกบ้านเมือง นครน่านให้เจ้าอัตถวรปัญโญ ปกครองสืบไป

ดูเพิ่ม

• รายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน

ก่อนหน้า		พระยามงคลยศประเทศราช		ถัดไป
เจ้าหลวงวิธูร		เจ้าผู้ครองนครน่าน พระองค์ที่ 6 ในราชวงศ์ติ๋นมหาวงศ์ (พ.ศ. 2326 - 2339)		สมเด็จเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ