รายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน

รายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน เป็นรายพระนามเจ้าผู้ครองนครน่าน นับตั้งแต่ พ.ศ. 2325 ในฐานะเจ้าประเทศราชของสยามประเทศ

รายพระนาม

ยุคนครรัฐน่าน

พระนาม	ช่วงปี	ความสัมพันธ์กับพระมหากษัตริย์	ราชธานี
พญาขุนฟอง	ช่วงพุทธศตวรรษที่ 18	พระโอรสพญาภูคา	วรนคร (เมืองปัว)
พญาเก้าเกื่อน	ไม่ทราบปี	โอรสพญาขุนฟอง	วรนคร (เมืองปัว)
นางพญาแม่ท้าวคำปิน	ไม่ทราบปี	ชายาพญาเก้าเกื่อน	วรนคร (เมืองปัว)
พญาผานอง	1856-1894	โอรสพญาเก้าเถื่อน	วรนคร (เมืองปัว)
เจ้าขุนใส	1894-1896	โอรสพญาผานอง	วรนคร (เมืองปัว)
พญาครานเมือง (กรานเมือง, คานเมือง)	1901-1906		วรนคร (เมืองปัว) เมืองภูเพียงแช่แห้ง
พญาผากอง	1906-1931	โอรสพญาครานเมือง	เมืองภูเพียงแช่แห้ง เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าคำตัน	1936-1941	โอรสพญาผากอง	เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าศรีจันต๊ะ	1941-1942	โอรสพญาคำตัน	เวียงน่าน (เวียงใต้)
พญาเถระ	1942 (6 เดือน)	พญาแพร่ปราบดาภิเศก	เวียงน่าน (เวียงใต้)
พญาอุ่นเมือง	1942-1943	พระอนุชาพญาเถระ	เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าหุง	1943-1950	พระอนุชาเจ้าศรีจันต๊ะ	เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าภูเข็ง (ปู่เข็ง)	1950-1960 (บ้างว่า 1949)		เวียงน่าน (เวียงใต้)
พญางั่วฬารผาสุม	1969		เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าอินต๊ะแก่นท้าว (ครั้งที่ 1)	1976 (3 เดือน)	พระโอรสพญางั่วฬารผาสุม	เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าแปง	1977-1978	พระอนุชาเจ้าอินต๊ะแก่นท้าว	เวียงน่าน (เวียงใต้)
เจ้าอินต๊ะแก่นท้าว (ครั้งที่ 2)	1978-1993	พระโอรสพญางั่วฬารผาสุม	เวียงน่าน (เวียงใต้)

ยุคขึ้นกับล้านนา

รายนาม	ช่วงปี	หมายเหตุ
เจ้าผาแสง	1993-2004	พระโอรสเจ้าแปง, สิ้นสุดราชวงศ์ภูคา
หมื่นสร้อยเชียงของ	2005-2009	ต่อมาไปครองเมืองฝาง
หมื่นน้อยใน	2009-2011	ถูกประหารเพราะทำผิดอาญา
หมื่นขวาเฒ่าบาจาย	2012-2016
หมื่นคำ	2016-2018
ท้าวขาก่าน	2019-2023	มาจากเมืองฝาง
ท้าวอ้ายยวม	2024-2028	บุตรท้าวขาก่าน, ภายหลังถูกปลด
ท้าวเมือง	2028-2032
หมื่นโมงเชียงเรือ	2032 (6 เดือน)
ท้าวบุญแฝง (ครั้งที่ 1)	2032-2039	ต่อมาครองเมืองเชียงแสน
หมื่นตีนเชียง	2039-2040	ต่อมาครองเมืองเชียงแสน
ท้าวบุญแฝง (ครั้งที่ 2)	2040-2050	กลับมาจากเมืองเชียงแสน
หมื่นสามล้าน	2050-2052	ต่อมาครองเมืองฝาง
เจ้าเมืองแพ่สร้อย	2053-2056	ต่อมาครองเมืองลำปาง
หมื่นเท้าบุญฝาง	2056-2058	ต่อมาครองเมืองเทิง
เจ้าเมืองฝาง	2059	ต่อมาครองเมืองพะเยา
พญาคำยอดฟ้า (ครั้งที่ 1)	2059	ต่อมาครองเมืองพะเยา
พญาหน่อเชียงแสน	2060-2062	ต่อมาครองเมืองพะเยา
พญาคำยอดฟ้า (ครั้งที่ 2)	2062-2069	กลับมาจากเมืองพะเยา
เจ้าแสนสงคราม	2069 (1 เดือน)
พญาคำยอดฟ้า (ครั้งที่ 3)	2069-2070	,uความชอบด้านการรบ ได้รับเลื่อนยศเป็น เจ้าพญาแสนสงคราม
เจ้าพญาพลเทพฤๅชัย	2070-2101	มีสถานะเทียบเท่าเจ้าผู้ครองนครน่าน

ยุคขึ้นกับพม่า

รายนาม	ช่วงปี	หมายเหตุ
พญาหน่อคำเสถียรไชยสงคราม	2103-2134
เจ้าเจตบุตรพรหมินทร์ (ครั้งที่ 1)	2134-2140	แพ้การรบกับมังนรธาช่อ จึงหนีไปหลวงพระบาง
พญาแขก	2140-2143	รักษาเมืองแทน
เจ้าเจตบุตรพรหมินทร์ (ครั้งที่ 2)	2143-2146	ถูกเจ้าศรีสองเมืองและพม่าจับไปประหารที่เชียงใหม่
เจ้าศรีสองเมือง (พญาพลศึกซ้ายชัยสงคราม)	2146-2158	ต่อมาถูกเชิญให้ไปครองเมืองเชียงใหม่
เจ้าอุ่นเมือง	2158-2168	น้องเจ้าศรีสองเมือง ต่อได้หนีไปเมืองหลวงพระบาง
พญาหลวงเมืองนคร	2168-2181	เจ้าเมืองลำปางผู้ยกทัพมาตีน่าน
เจ้าพญาเชียงราย	2181-2191
เจ้าพญาแหลมมุม	2192-2205	เจ้าเมืองเชียงของ ภายหลังถูกจับไปยังอยุธยา
พญายอดใจ	2208-2230	น้องเจ้าพญาแหลมมุม
พระเมืองราชา	2232-2246	แข็งเมืองต่อพม่า น่านจึงถูกพม่าเผาเมือง ส่วนพระเมืองราชาได้ลี้ภัยไปยังล้านช้างและอยุธยาตามลำดับ
พญาซ้าย (น้อยอินทร์) (ครั้งที่ 1)	2250-2251	พม่าให้ดูแลเมืองน่านที่ถูกทิ้งร้าง
เจ้าฟ้าเมืองคอง (เงี้ยว)	2251-2257	ขุนนางพม่า ได้สร้างบ้านแปงเมืองน่านอีกครั้ง
เจ้าฟ้าเมียวซา (พม่า)	2257-2259
พญาซ้าย (น้อยอินทร์) (ครั้งที่ 2)	?-2269	รักษาเมืองแทน ต่อมาเลื่อนยศเป็น พระนาขวา
พญาหลวงติ๋นมหาวงศ์	2269-2294	พระนาขวาเชิญมาปกครอง
เจ้าอริยวงศ์ (หวั่นท๊อก)	2297-2311	บุตรพญาหลวงติ๋นมหาวงศ์
เจ้านายอ้าย	2311-2312 (7 เดือน)	หลานเจ้าอริยวงศ์
เจ้าหนานมโน	2312-2317	น้องเจ้านายอ้าย
เจ้าน้อยวิฑูร	2317-2321	บุตรเจ้าหนานมโน ภายหลังถูกจับไปยังกรุงธนบุรีเพราะไม่มีสัจจะ
เจ้ามงคลวรยศ	2326-2329	ต่อมาสละให้เจ้าอัตถวรปัญโญผู้เป็นหลานไปครองน่านแทน

สมัยรัตนโกสินทร์

ในต้นรัชกาลที่ 1 พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช เมืองน่านยังมีเจ้าเมืองเป็นสองฝ่ายอยู่ คือ พระยามงคลวรยศเป็นเจ้าเมืองฝ่ายกรุงเทพมหานคร ตั้งอยู่ที่ท่าปลา ฝ่ายหนึ่งและเจ้าอัตถวรปัญโญ (ภายหลังโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเป็นเจ้าฟ้า) ผู้เป็นหลาน เป็นเจ้าเมืองฝ่ายรัตนปุระอังวะ ตั้งอยู่ที่เมืองเทิงอีกฝ่ายหนึ่ง ทั้งนี้เหตุด้วยครั้งที่เมืองน่านขึ้นกรุงเทพฯ เจ้าอัตถวรปัญโญ ตกอยู่ในเมืองเชียงแสนกับพม่า

ภายหลังเมื่อ พ.ศ. 2329 เจ้าอัตถวรปัญโญลงไปหาพระยามงคลวรยศที่เมืองท่าปลา ขอเข้าพึ่งพระบรมโพธิสมภารในกรุงเทพมหานคร พระยามงคลวรยศมีความยินดี จึงมอบบ้านเมืองให้เจ้าอัตถวรปัญโญครองครอง ครั้งล่วงมาอีกปีหนึ่งเจ้าอัตถวรปัญโญก็ลงไปเฝ้าพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวยังกรุงเทพฯ ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าอัตถวรปัญโญดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองน่านต่อไปตามเดิม

ในสมัยกรุงเทพมหานคร ตั้งแต่ พ.ศ. 2325 เป็นต้นมา เมืองน่านมีเจ้าผู้ครองนคร 9 องค์ มีรายพระนามดังต่อไปนี้

1. พระยามงคลวรยศ ครองราชย์ พ.ศ. 2325 - พ.ศ. 2329 (4 ปี)
2. พระยาอัตถวรปัญโญ(ทรงสถาปนาเป็นเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ เมื่อ พ.ศ. 2347) (พระราชนัดดาในพระยามงคลวรยศ) ครองราชย์ พ.ศ. 2329 - พ.ศ. 2353 (24 ปี)
3. พระยาสุมนเทวราช (พระมาตุลาในเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ) ครองราชย์ พ.ศ. 2353 - พ.ศ. 2368 (15 ปี)
4. พระมหามหายศ (โอรสในเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ) ครองราชย์ พ.ศ. 2368 - พ.ศ. 2378 (10 ปี)
5. พระยาอชิตวงศ์ (โอรสในพระยาสุมนเทวราช) ครองราชย์ พ.ศ. 2379 (7 เดือน)
6. พระยามหาวงศ์ (ญาติฝ่ายพระชนนีในพระยาอชิตวงศ์) ครองราชย์ พ.ศ. 2381 - พ.ศ. 2394 (13 ปี)
7. พระยาอนันตยศ (ทรงสถาปนาเป็นเจ้าอนันตวรฤทธิเดช เมื่อ พ.ศ. 2399) (โอรสในเจ้าฟ้าอัตถวรปัญโญ) ครองราชย์ พ.ศ. 2395 - พ.ศ. 2435 (40 ปี)
8. พระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช (ทรงสถาปนาเป็นพระเจ้าสุริยพงษ์ผริตเดช เมื่อ พ.ศ. 2446) (โอรสในพระยาอนันตยศ) ครองราชย์ พ.ศ. 2436 - พ.ศ. 2461 (25 ปี)
9. เจ้ามหาพรหมสุรธาดา (โอรสในพระยาอนันตยศ) ครองราชย์ พ.ศ. 2461 - พ.ศ. 2474 (13 ปี) นับเป็นเจ้าผู้ครองนครน่าน องค์สุดท้าย

ผู้สืบสกุลเจ้าผู้ครองนครน่าน

1. เจ้าราชบุตร (หมอกฟ้า ณ น่าน) (พ.ศ. 2474 - พ.ศ. 2501) (27 ปี)
2. เจ้าโคมทอง ณ น่าน (พ.ศ. 2501 - พ.ศ. 2536 ) (35 ปี)
3. เจ้าสมปรารถนา ณ น่าน ( พ.ศ. 2536 - ปัจจุบัน)