โบโนโบ

โบโนโบ; ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: 1.5–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓ สมัยไพลสโตซีนตอนต้น – สมัยโฮโลซีน
	เพศผู้ที่ Apenheul Primate Park
สถานะการอนุรักษ์
	; ใกล้สูญพันธุ์ (IUCN 3.1)
	CITES Appendix I (CITES)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา; Eukaryota
อาณาจักร:	สัตว์; Animalia
ไฟลัม:	สัตว์มีแกนสันหลัง; Chordata
ชั้น:	สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม; Mammalia
อันดับ:	อันดับวานร;
อันดับย่อย:	ฮาพลอไรนิ; Haplorhini
อันดับฐาน:	Simiiformes;
วงศ์:	ลิงใหญ่;
วงศ์ย่อย:	โฮมินินี;
สกุล:	Pan; ; Schwarz, 1929
สปีชีส์:	Pan paniscus
ชื่อทวินาม
	Pan paniscus; Schwarz, 1929
	แผนที่แสดงการกระจายพันธุ์ของโบโนโบ

โบโนโบ หรือ ชิมแปนซีแคระ (อังกฤษ: bonobo, dwarf chimpanzee, pygmy chimpanzee; ชื่อวิทยาศาสตร์: Pan paniscus)^[2]

การค้นพบ

โบโนโบได้รับการอนุกรมวิธานโดยแอ็นสท์ ชวาทซ์ นักสัตววิทยาชาวเยอรมัน ในปี ค.ศ. 1929 หลังจากก่อนหน้านั้น คือ ในปี ค.ศ. 1927 อ็องรี สเคาเตเดิน นักสัตววิทยาชาวเบลเยียมได้ตรวจสอบหัวกะโหลกและหนังสัตว์แปลกประหลาดชนิดหนึ่งซึ่งน่าจะเป็นชิมแปนซีตัวเมียโตเต็มวัยที่ได้มาจากเบลเจียนคองโก ชวาทซ์ได้ไปเยือนพิพิธภัณฑ์ของสเคาเตเดิน และได้ทำการวัดขนาดกะโหลกและตัวอย่างอีก 2 หัว ก่อนสรุปว่าเป็นชิมแปนซี หรือเอปชนิดใหม่ของโลก ซึ่งจะพบได้เฉพาะฝั่งซ้ายหรือตอนใต้ของแม่น้ำคองโกเท่านั้น^[4]

ลักษณะและพฤติกรรม

โบโนโบเป็นลิงไม่มีหางที่นักวิทยาศาสตร์เชื่อกันว่ามีวิวัฒนาการใกล้เคียงมนุษย์มากที่สุด โดยมีบรรพบุรุษร่วมกันก่อนจะมาแยกสายวิวัฒนาการ โดยมีดีเอ็นเอเหมือนกับมนุษย์ถึงร้อยละ 90 โบโนโบมีลักษณะทั่วไปเหมือนกับชิมแปนซี ที่อยู่ในสกุลเดียวกัน แต่มีขนาดเล็กกว่ามาก และมีถิ่นที่อยู่อาศัยจำกัดกว่า และมีพฤติกรรมรักสงบ ไม่ก้าวร้าวหรือล่าลิงชนิดอื่นกินเป็นอาหารเหมือนชิมแปนซี^[5]

โบโนโบมีส่วนหัวที่เล็กกว่าชิมแปนซีเมื่อเทียบกับขนาดตัว มีรูปร่างที่เพรียวและแขนยาวกว่า อย่างไรก็ตามทั้งตัวผู้และตัวเมียเมื่อโตเต็มที่จะมีขนาดพอ ๆ กับชิมแปนซีตัวเมีย ซึ่งโบโนโบได้แยกสายวิวัฒนาการมาจากชิมแปนซีเมื่อกว่า 900,000 ปี ถึง 1.5 ล้านปีก่อน ^[4] จากการที่แม่น้ำคองโกได้ถือกำเนิดขึ้น ทำให้ตัดขาดความสัมพันธ์ซึ่งกันและกัน^[6] ได้มีการศึกษาพบว่า โบโนโบเป็นสิ่งมีชีวิตเพียงชนิดเดียวที่ไม่ใช่มนุษย์ ที่สามารถแสดงออกทางความรักและมีพฤติกรรมทางเพศได้เหมือนมนุษย์ เช่น การจูบ, การออรัลเซ็กส์ หรือแม้แต่การผสมพันธุ์แบบหันหน้าเข้าหากัน^[7] และยังพบว่ามีพฤติกรรมผสมพันธุ์เพื่อที่จะแลกเปลี่ยนอาหารกัน แทนที่จะต่อสู้แย่งชิงกันแบบสัตว์ชนิดอื่น^[8] หรือแม้แต่การใช้อวัยวะเพศที่ขยายใหญ่กว่าปกติเสียดสีกันไปมาของตัวเมียในช่วงวัยเจริญพันธุ์เพื่อแสดงออกถึงความผูกพันฉันพี่น้องกันด้วย^[4]

ที่อยู่อาศัย

อยู่อาศัยในตอนกลางของทวีปแอฟริกา พบในเขตสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกเพียงประเทศเดียวในโลก พบในธรรมชาติเพียง 5,000 ตัว^[9] จัดอยู่ในกลุ่มสิ่งมีชีวิตใกล้สูญพันธุ์

ปัจจุบันสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกมีพื้นที่อนุรักษ์ซึ่งเป็นป่าดงดิบที่ใหญ่ที่สุดในทวีปแอฟริกา คิดเป็นร้อยละ 8 และต้องการเพิ่มเป็นร้อยละ 10 และร้อยละ 15 ในที่สุด โดยรัฐบาลสาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโกต้องการป้องกันการทำลายป่าในพื้นที่ลุ่มคองโกด้วย

การผสมข้ามพันธุ์กับชิมแปนซี

นักวิจัยพบว่าทั้งชิมแปนซีกลาง (Pan troglodytes troglodytes) และ ชิมแปนซีตะวันออก (Pan troglodytes schweinfurthii) มีสารพันธุกรรมร่วมกับโบโนโบมากกว่าลิงชิมแปนซีชนิดย่อยอื่น ๆ^[10] เชื่อกันว่า ส่วนผสมทางพันธุกรรมเกิดขึ้นอย่างน้อยสองครั้งภายใน 550,000 ปีที่ผ่านมา^[11] ในปัจจุบัน การผสมพันธุ์ระหว่างโบโนโบและชิมแปนซีในป่าถูกขวาง เนื่องจากประชากรมีการเกิดสปีชีส์ต่างบริเวณและถูกแยกออกจากฝั่งต่างๆ ของแม่น้ำคองโก^[12]

ภายในสวนสัตว์ มีการบันทึกลูกผสมระหว่างโบโนโบและชิมแปนซี ระหว่างปี 1990 ถึง 1992 มีการตั้งครรภ์ 5 ครั้งและศึกษาระหว่างโบโนโบตัวผู้กับชิมแปนซีตัวเมีย 2 ตัว การตั้งครรภ์ครั้งแรก ทั้งสองตัวแท้งลูกเนื่องจากแรงกดดันด้านสิ่งแวดล้อม การตั้งครรภ์สามครั้งต่อไปนี้นำไปสู่การเกิดของลูกผสมสามตัว^[13]

ลูกผสมระหว่างโบโนโบและชิมแปนซีชื่อ Tiby ยังได้แสดงในภาพยนตร์สวีเดนปี 2017 อาร์ต ตัวแม่งงงงงง^[14]

อ้างอิง

↑ Groves, C. (2005-11-16). Wilson, D. E.; Reeder, D. M. (บ.ก.). Mammal Species of the World (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 183. ISBN 0-801-88221-4.
↑ ^2.0 ^2.1 Fruth B, Hickey JR, André C, Furuichi T, Hart J, Hart T, Kuehl H, Maisels F, Nackoney J, Reinartz G, Sop T, Thompson J, Williamson EA (2016) [errata version of 2016 assessment]. "Pan paniscus". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e.T15932A102331567.
↑ "Appendices | CITES". cites.org. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-12-05. สืบค้นเมื่อ 2022-01-14.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 แกะรอยเอปในตำนาน, คอลัมน์ เรื่องเล่าจากต่างแดน โดย นิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟิก ฉบับภาษาไทยเดือนมีนาคม หน้า 22: เดลินิวส์ ฉบับที่ 23,173 ประจำวันอาทิตย์ที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2556 ขึ้น 13 ค่ำ เดือน 4 ปีมะโรง
↑ โบโนโบ สายพันธุ์ใกล้เคียงมนุษย์ที่สุด เสี่ยงสูญพันธุ์ จาก ประชาชาติธุรกิจ
↑ "สารคดี BBC : เปิดโลกกว้างแอฟริกา ตอนที่ 10 คลิป 1/2". ช่อง 7. 28 November 2014. สืบค้นเมื่อ 30 November 2014.
↑ โบโนโบ้
↑ พฤติกรรมรักร่วมเพศในสัตว์^{[ลิงก์เสีย]}
↑ "คองโกจัดเขตอนุรักษ์โบโนโบ". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-09. สืบค้นเมื่อ 2012-12-09.
↑ Owens, Brian (2016-10-27). "Chimps and bonobos interbred and exchanged genes". New Scientist. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.
↑ "Ancient interbreeding between chimpanzees and bonobos". cnag.crg.eu. 2022-04-06. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-31. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.
↑ Jewett, Katie (2017-04-25). "The Great Divide". www.biographic.com. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.
↑ Vervaecke, Hilde; Elsacker, L. van (1992). "Hybrids between common chimpanzees (Pan troglodytes) and pygmy chimpanzees (Pan paniscus) in captivity". Mammalia. 56 (4): 667–669. ISSN 1864-1547. สืบค้นเมื่อ 2023-12-01.
↑ Foundation, Arcus (2021-04-29). Killing, Capture, Trade and Ape Conservation: Volume 4. Cambridge University Press. p. 111. ISBN 9781108487948.

แหล่งข้อมูลอื่น

[MSW-1] Groves, C. (2005-11-16). Wilson, D. E.; Reeder, D. M. (บ.ก.). Mammal Species of the World (3rd ed.). Johns Hopkins University Press. p. 183. ISBN 0-801-88221-4.

[iucn-2] 2.0 ^2.1 Fruth B, Hickey JR, André C, Furuichi T, Hart J, Hart T, Kuehl H, Maisels F, Nackoney J, Reinartz G, Sop T, Thompson J, Williamson EA (2016) [errata version of 2016 assessment]. "Pan paniscus". IUCN Red List of Threatened Species. 2016: e.T15932A102331567.

[3] "Appendices | CITES". cites.org. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2017-12-05. สืบค้นเมื่อ 2022-01-14.

[เอป-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 แกะรอยเอปในตำนาน, คอลัมน์ เรื่องเล่าจากต่างแดน โดย นิตยสารเนชั่นแนล จีโอกราฟิก ฉบับภาษาไทยเดือนมีนาคม หน้า 22: เดลินิวส์ ฉบับที่ 23,173 ประจำวันอาทิตย์ที่ 24 มีนาคม พ.ศ. 2556 ขึ้น 13 ค่ำ เดือน 4 ปีมะโรง

[5] โบโนโบ สายพันธุ์ใกล้เคียงมนุษย์ที่สุด เสี่ยงสูญพันธุ์ จาก ประชาชาติธุรกิจ

[6] "สารคดี BBC : เปิดโลกกว้างแอฟริกา ตอนที่ 10 คลิป 1/2". ช่อง 7. 28 November 2014. สืบค้นเมื่อ 30 November 2014.

[7] โบโนโบ้

[8] พฤติกรรมรักร่วมเพศในสัตว์^{[ลิงก์เสีย]}

[9] "คองโกจัดเขตอนุรักษ์โบโนโบ". เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-12-09. สืบค้นเมื่อ 2012-12-09.

[10] Owens, Brian (2016-10-27). "Chimps and bonobos interbred and exchanged genes". New Scientist. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.

[11] "Ancient interbreeding between chimpanzees and bonobos". cnag.crg.eu. 2022-04-06. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2020-12-31. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.

[12] Jewett, Katie (2017-04-25). "The Great Divide". www.biographic.com. สืบค้นเมื่อ 2022-04-06.

[13] Vervaecke, Hilde; Elsacker, L. van (1992). "Hybrids between common chimpanzees (Pan troglodytes) and pygmy chimpanzees (Pan paniscus) in captivity". Mammalia. 56 (4): 667–669. ISSN 1864-1547. สืบค้นเมื่อ 2023-12-01.

[14] Foundation, Arcus (2021-04-29). Killing, Capture, Trade and Ape Conservation: Volume 4. Cambridge University Press. p. 111. ISBN 9781108487948.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]