ข้ามไปเนื้อหา

เจ้าวรญาณรังษี

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เจ้าวรญาณรังษี
เจ้าผู้ครองนครลำปาง
ครองราชย์16 ตุลาคม พ.ศ. 2399 - 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1]
รัชสมัย15 ปี
ก่อนหน้าพระยาน้อยอินท์
ถัดไปเจ้าพรหมาภิพงษธาดา
กษัตริย์พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระยาอุปราชนครลำปาง
ดำรงพระยศไม่ปรากฏ - 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399
ก่อนหน้าพระยาขัติยะ
ถัดไปเจ้าอุปราชมหาพรหม
เจ้าหลวงพระยาน้อยอินท์
พิราลัย7 มิถุนายน พ.ศ. 2414
ชายาเจ้าสุวันไล
พระนามเต็ม
เจ้าวรญาณรังษี ภักดีราชธรรม์ สุพรรณโสมดไนย โยนกวิไสยประชาธิกร อมรมหาเดชเชษฐกเสนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง
พระบุตร
  • เจ้าอุปราชไชยแก้ว
  • เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยธรรมเสนา)
  • เจ้าสุริยะจางวาง
  • เจ้าหญิงสุยคำ
  • เจ้านรนันทไชยชวลิต
  • เจ้าหญิงคำปลิว
  • เจ้าฟ้าฮ่วน
  • เจ้าหญิงอินทร์ตุ้ม
  • เจ้าราชภาติกวงศ์ (เมืองพรหม)
  • เจ้าหญิงเมืองชื่น
ราชสกุลณ ลำปาง
ราชวงศ์ทิพย์จักร
พระบิดาพระยาคำโสม
ศาสนาเถรวาท

เจ้าวรญาณรังษี เจ้าผู้ครองนครลำปาง องค์ที่ 9 ในราชวงศ์ทิพย์จักร เป็นราชบุตรในพระยาคำโสม

พระประวัติ

[แก้]

เจ้าวรญาณรังษี มีนามเดิมว่าเจ้าญาณรังสี เป็นโอรสองค์ที่ 5 ของพระยาคำโสม ได้สมรสกับเจ้าสุวันไล (เจ้าฝาง) มีโอรส-ธิดา ได้แก่

  1. เจ้าอุปราช (ไชยแก้ว) เจ้าอุปราชนครลำปาง พิราลัยก่อนปี พ.ศ. 2429
  2. เจ้าบุรีรัตน์ (น้อยธรรมเสนา) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง พิราลัยก่อน พ.ศ. 2419
  3. เจ้าน้อยคำป้อ ต่อมาขึ้นครองนครลำปางเป็นที่ เจ้าสุริยะจางวาง
  4. เจ้าหญิงสุยคำ มีธิดาคือ
    • เจ้าองค์ทิพย์ (ญ.) มีธิดาคือ
      • เจ้าบุ (ญ.)
  5. เจ้าน้อยทนันท์ไชย ต่อมาขึ้นครองนครลำปางเป็นที่ เจ้านรนันทไชยชวลิต
  6. เจ้าหญิงคำปลิว สมรสกับเจ้าบุรีรัตน์ (บุญเลิศ) เจ้าบุรีรัตน์นครลำปาง โอรสพระยาอุปราชหมูล่า มีโอรสคือ
  7. เจ้าฟ้าฮ่วน
  8. เจ้าหญิงอินทร์ตุ้ม
  9. เจ้าราชภาติกวงศ์ (เมืองพรหม) สมรสกับเจ้าบัวคำ มีโอรสคือ
    • เจ้าฟ้าฮ่วน สมรสกับเจ้ากาบจันทร์ มีโอรสคือ
      • เจ้าน้อยศรีหมื่น สมรสกับนางคำปัน มีธิดาคือ
        • เจ้าศรีมา ณ ลำปาง (ญ.)
  10. เจ้าหญิงเมืองชื่น ราชเทวีของเจ้าบุญวาทย์วงษ์มานิต

เจ้าวรญาณรังสี ได้รับราชการจนมีบรรดาศักดิ์เป็นพระยาอุปราชเมืองนครลำปาง เมื่อพระยาน้อยอินท์ถึงแก่อนิจกรรม พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงมีตราตั้งให้ท่านว่าราชการเมืองนครลำปาง[2] ถึงวันพฤหัสบดี แรม 2 ค่ำ เดือน 10 ปีมะโรง (ตรงกับวันที่ 16 ตุลาคม พ.ศ. 2399[1]) จึงโปรดให้เลื่อนเป็น เจ้าวรญาณรังษี ภักดีราชธรรม์ สุพรรณโสมดไนย โยนกวิไสยประชาธิกร อมรมหาเดชเชษฐกเสนางค์ ลำปางคมหานคราธิปตัย เจ้านครลำปาง[3]

เจ้าวรญาณรังษีว่าราชการเมืองมาได้ 16 ปี ก็ป่วยจนถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันเสาร์ แรม 5 ค่ำ เดือน 7 ปีมะแม จ.ศ. 1233[4] (ตรงกับวันที่ 7 มิถุนายน พ.ศ. 2414[1])

พระราชกรณียกิจ

[แก้]

ในปี พ.ศ. 2400 เจ้าวรญาณรังษี เป็นประธานฝ่ายฆราวาสในการลงฤกษ์ฝังเสาอินทขีล (เสาหลักเมือง) ณ วัดปงสนุก และในปีต่อมาได้สร้างสะพานข้ามแม่น้ำวัง และบูรณะเนินพระธาตุวัดปงสนุก

ในปี พ.ศ. 2406 ได้สร้างสะพานหนองกระทิง และเป็นปีเดียวกันที่เจ้าอุปราช (มหาพรหม) พิราลัย และในปี พ.ศ. 2411 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จสวรรคต และมีพระราชพิธีบรมราชาภิเษกพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งเจ้าวรญาณรังษี เสด็จได้เข้าร่วมพิธีดังกล่าวในฐานะเจ้านครประเทศราช

ราชตระกูล

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
เชิงอรรถ
  1. 1.0 1.1 1.2 เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ, หน้า 17
  2. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย, หน้า 20
  3. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย, หน้า 20
  4. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย, หน้า 28
บรรณานุกรม
  • ประชากิจกรจักร (แช่ม บุนนาค). พงศาวดารโยนก. นนทบุรี : ศรีปัญญา, 2557. 496 หน้า. ISBN 978-616-7146-62-1
  • มหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ), พระยา. พงศาวดารเมืองนครเชียงใหม่ เมืองนครลำปาง เมืองลำพูนไชย. พระนคร : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2505. 35 หน้า. [พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ พระพิจิตรโอสถ (รอด สุตันตานนท์)]
  • รุ่งพงษ์ ชัยนาม. ประวัติศาสตร์ล้านนา : ประวัติศาสตร์ไทยที่คนไทยไม่ค่อยมีโกาสได้ศึกษา. มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช
  • วรชาติ มีชูบท. เจ้านายฝ่ายเหนือ และตำนานรักมะเมียะ. กรุงเทพฯ : สร้างสรรค์บุ๊ค, 2556. 428 หน้า. ISBN 978-616-220-054-0


ก่อนหน้า เจ้าวรญาณรังษี ถัดไป
พระยาน้อยอินท์ เจ้าผู้ครองนครลำปาง
(พ.ศ. 2399 - 2414)
เจ้าพรหมาภิพงษธาดา