ข้ามไปเนื้อหา

หม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
หม่อม

สุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา

หม่อมสุ่นใน พ.ศ. 2493 ขณะอายุได้ 28 ปี[1]
เกิด13 สิงหาคม พ.ศ. 2402
ตำบลสะพานหัน จังหวัดพระนคร
เสียชีวิต18 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 (89 ปี)
ตำบลสีลม อำเภอบางรัก จังหวัดพระนคร
คู่สมรสพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พ.ศ. 2416–2453)
บุตร5 องค์
บิดามารดา
  • กิม (บิดา)
  • เต่า (มารดา)

หม่อมสุ่น คัคณางค์ ณ อยุธยา (13 สิงหาคม พ.ศ. 2402 – 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2492) เป็นหม่อมในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร และเป็นพระอัยยิกาฝ่ายพระราชชนนีในสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี

ประวัติ

[แก้]

หม่อมสุ่น เกิดเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม พ.ศ. 2402 ที่ตำบลสะพานหัน จังหวัดพระนคร เป็นธิดาของกิม พ่อค้าผ้าลายและผ้าแพร กับมารดาชื่อเต่า[2] หม่อมสุ่นเป็นสตรีผู้ประกอบด้วยรูปสมบัติ กล่าวกันว่าเมื่อยังสาวท่านเป็นสตรีผู้งดงาม ด้วยมีผิวขาวดั่งงาช้าง ดวงหน้าก็งามดั่งรูปปั้น มีลูกหลานของท่านชื่นชมความงามของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ซึ่งเป็นทายาทของหม่อมสุ่น กระนั้นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ ก็ทรงเห็นด้วยแล้วตรัสว่า "ถึงอย่างนั้น ยังไม่ถึงหญิงอาภาฯ และหญิงอาภาฯ ก็ยังไม่ถึงหม่อมสุ่น"[3] และถาวร สิกขโกศล นักเขียนอิสระ ได้ยกย่องให้พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี พระชนนีของสมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี ให้เป็นหนึ่งในสี่ยอดพธูของประวัติศาสตร์ไทย[4]

หม่อมสุ่นถวายตัวเป็นนางห้ามในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร เมื่อ พ.ศ. 2416 ขณะมีอายุได้ 14 ปี ทั้งสองมีพระโอรส-ธิดาด้วยกัน 5 องค์ คือ[2]

  1. พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าอาภาพรรณี (28 มีนาคม พ.ศ. 2417 – 6 สิงหาคม พ.ศ. 2481) เสกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ มีพระโอรส-ธิดาด้วยกัน 9 องค์ หนึ่งในนั้นคือ สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี
  2. หม่อมเจ้ากลาง คัคณางค์ (พ.ศ. 2418–2424)
  3. หม่อมเจ้าฉวีวิลัย สวัสดิวัตน์ (29 มีนาคม พ.ศ. 2424 – 14 พฤศจิกายน พ.ศ. 2473) เสกสมรสกับสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระสวัสดิวัดนวิศิษฎ์ มีพระโอรส-ธิดาด้วยกัน 11 องค์
  4. หม่อมเจ้าน้อย คัคณางค์ (พ.ศ. 2427 – 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2428)
  5. หม่อมเจ้าปรีดียากร คัคณางค์ (พ.ศ. 2432 – 17 พฤษภาคม พ.ศ. 2453) เสกสมรสกับหม่อมวาด คัคณางค์ ณ อยุธยา มีพระธิดาด้วยกันสองคน

หลังถวายตัวเข้าเป็นนางห้ามแล้ว ก็ได้ปรนนิบัติรับใช้สามีเป็นอย่างดี อีกทั้งยังตามเสด็จกรมหลวงพิชิตปรีชากรไปปฏิบัติราชการในมณฑลพายัพและมณฑลอีสานด้วยความยากลำบาก และใน พ.ศ. 2436 อันเป็นช่วงเวลาที่สยามมีปัญหากระทบกระทั่งกับฝรั่งเศส หม่อมสุ่นทำหน้าที่จัดเตรียมเสบียงและยาส่งให้ทหาร[5]

ครั้นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากรสิ้นพระชนม์ลงใน พ.ศ. 2453 ไม่กี่เดือนถัดมาหม่อมเจ้าปรีดียากร บุตรชายเพียงคนเดียวก็สิ้นชีพิตักษัย หม่อมสุ่นสงสารหลานสาวทั้งสองคนที่กำพร้าพระบิดาตั้งแต่ยังเยาว์ จึงรับอุปการะท่านผู้หญิงรสลิน คัคณางค์ และหม่อมราชวงศ์รสมาลี เกษมสันต์ อย่างใกล้ชิด[3]

ในช่วงบั้นปลาย หม่อมสุ่นป่วยด้วยโรคความดันโลหิตสูงและหัวใจโตเมื่ออายุได้ 80 ปี ครั้นอายุได้ 88 ปี ท่านจึงยอมให้แพทย์ทำการรักษาอย่างแผนปัจจุบัน กระทั่งหม่อมสุ่นถึงแก่อนิจกรรมอย่างสงบเมื่อเวลา 01.07 น. ของวันที่ 18 พฤษภาคม พ.ศ. 2492 ณ บ้านถนนประมวญ และได้รับพระราชทานโกศเพื่อเป็นเกียรติในงานพระราชทานเพลิงศพ[6]

การทำงาน

[แก้]

เมื่อมีการตั้งสภาอุณาโลมแดงขึ้น เพื่อช่วยรักษาพยาบาล จัดเวชภัณฑ์ และอุปกรณ์สำหรับอุปโภค-บริโภคแก่ทหาร หม่อมสุ่นได้รับมอบหมายให้นำเวชภัณฑ์เหล่านี้ไปแจกจ่ายแก่ทหารในเมืองนครจัมปาศักดิ์ และหลังจากนั้นหม่อมสุ่นก็ยังอุปการะสภาอุณาโลมแดงมาตลอดชีวิตของท่าน[5] นอกจากนี้หม่อมสุ่นมักทำบุญแก่คนหมู่มากโดยไม่เลือก และหวังสิ่งตอบแทน เช่น การบริจาคเงินบำรุงวัด บำรุงโรงพยาบาล อุปถัมภ์พระสงฆ์สามเณรด้วยปัจจัย เพื่อให้สะดวกต่อการประพฤติพรหมจรรย์ให้ได้กำลังในการเล่าเรียนศึกษา เป็นต้น[7] โดยหม่อมสุ่นอุปภัมภ์องค์กรต่าง ๆ ไว้ เท่าที่ปรากฏในช่วงบั้นปลายชีวิตของท่าน ได้แก่[5]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. เรื่องคติของฝรั่งเข้ามาเมืองไทย. พระนคร : ฉัตรา, 2493, หน้า ก
  2. 2.0 2.1 รสลิน คัคณางค์, หม่อมราชวงศ์ (2493). ประชุมพระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พระองค์เจ้าคัคณางค์ยุคล). พระนคร: ตรีรณสาร. p. ข.
  3. 3.0 3.1 รสลิน คัคณางค์, หม่อมราชวงศ์ (2493). ประชุมพระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พระองค์เจ้าคัคณางค์ยุคล). พระนคร: ตรีรณสาร. p. ค.
  4. "4 ยอดหญิงงามในประวัติศาสตร์ไทย มีสตรีท่านใดบ้างขึ้นทำเนียบ". ศิลปวัฒนธรรม. 14 กันยายน 2566. สืบค้นเมื่อ 22 พฤศจิกายน 2566. {{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  5. 5.0 5.1 5.2 รสลิน คัคณางค์, หม่อมราชวงศ์ (2493). ประชุมพระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พระองค์เจ้าคัคณางค์ยุคล). พระนคร: ตรีรณสาร. p. ฆ–จ.
  6. รสลิน คัคณางค์, หม่อมราชวงศ์ (2493). ประชุมพระนิพนธ์ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงพิชิตปรีชากร (พระองค์เจ้าคัคณางค์ยุคล). พระนคร: ตรีรณสาร. p. ฉ.
  7. รำไพรรณี พระบรมราชินี, สมเด็จพระนางเจ้า. เทศนา. พระนคร : ตีรณสาร, 2493, หน้า 11
  8. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์และเหรียญ" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 44 (0ง): 2567. 20 พฤศจิกายน 2470. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2017-02-23. สืบค้นเมื่อ 2015-07-08.