วัดอัมพวันเจติยาราม

วัดอัมพวันเจติยาราม
วัดอัมพวันเจติยาราม
ชื่อสามัญ	วัดอัมพวันเจติยาราม
ที่ตั้ง	ตำบลอัมพวา อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม
ประเภท	พระอารามหลวงชั้นโท
นิกาย	มหานิกาย
พระพุทธรูปสำคัญ	หลวงพ่อทรงธรรมหรือหลวงพ่อดำ
เจ้าอาวาส	พระราชสมุทรรังษี (สมศักดิ์ ชานคโร)
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดอัมพวันเจติยารามวรวิหาร เดิมเรียกกันว่า วัดอัมพวา เป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร ตั้งอยู่ในตำบลอัมพวา อำเภออัมพวา จังหวัดสมุทรสงคราม อยู่ติดกับอุทยานพระบรมราชานุสรณ์ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย เป็นวัดของตระกูลราชินิกุลบางช้าง

ประวัติ

คาดว่าสร้างขึ้นในรัชกาลที่ 1 โดยสมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี สร้างถวายแด่สมเด็จพระมารดา (สมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี) หลังวัดแห่งนี้เคยเป็นนิวาสสถานเก่าของหลวงยกกระบัตร (พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช) และ คุณนาค (สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี) และยังเชื่อว่าบริเวณพระปรางค์ของวัดนี้เป็นสถานที่พระราชสมภพของ พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ต่อมาในสมัยรัชกาลที่ 3 ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์ครั้งใหญ่ ทรงสร้างพระวิหาร และพระที่นั่งทรงธรรม ซึ่งแต่เดิมสมเด็จพระรูปศิริโสภาคย์มหานาคนารี ทรงบวชเป็นแม่ชีและฟังธรรมในพระที่นั่งนี้และได้รับพระราชทานนามใหม่ว่า วัดอัมพวันเจติยาราม และได้อัญเชิญพระสรีรังคารของสมเด็จพระบรมชนกนาถมาบรรจุไว้ในพระปรางค์ พระวิหารและกุฏิใหม่ที่สร้างในรัชกาลนี้ ต่อมาสมัยรัชกาลที่ 4 โปรดเกล้าให้ปฏิสังขรณ์พระอุโบสถทั้งหลัง ในสมัยรัชกาลที่ 5 ทรงเสด็จประพาสต้นมาวัดแห่งนี้

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนวัดอัมพวันเจติยารามเป็นโบราณสถานของชาติในราชกิจจานุเบกษา เมื่อปี พ.ศ. 2500 พระอุโบสถตลอดจนถาวรวัตถุในวัดนี้ ส่วนใหญ่เป็นศิลปะและสถาปัตยกรรมในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น บริเวณวัดมีพระบรมราชานุสาวรีย์พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัยประดิษฐาน ในสมัยรัชกาลที่ 9 ได้ทรงให้สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (ณ ขณะนั้น) เป็นประธานบูรณปฏิสังขรณ์ โดยมีกรมศิลปากรดำเนินงานสนองพระราชดำริ วาดจิตรกรรมฝาผนังพระราชประวัติรัชกาลที่ 2 และจัดภูมิทัศน์รอบบริเวณพระอาราม

โบราณสถาน

ภาพจิตรกรรมฝาผนังกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค รัชกาลที่ 2

พระปรางค์ของวัด มีลักษณะก่ออิฐถือปูน ย่อมุมไม้ยี่สิบฐานเป็นสิงห์ซ้อนกันชั้น ๆ เรือนธาตุมีซุ้มทั้งสี่ด้าน มีวิหารคดล้อมรอบซึ่งมีหลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้อง ภายในวิหารคดประดิษฐานพระพุทธรูปพระทับนั่งอยู่โดยรอบ ด้านหนึ่งประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์

พระที่นั่งทรงธรรม วิหารทรงสี่เหลี่ยมผืนผ้าก่ออิฐถือปูน หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้องมีชายคาปีกนกคลุมทั้งสี่ด้าน ภายในประดิษฐานพระพุทธรูป "หลวงพ่อทรงธรรมหรือหลวงพ่อดำ" และรอยพระพุทธบาทจำลองสี่รอย พระอุโบสถของวัดเป็นอาคารก่ออิฐถือปูน หลังคาเครื่องไม้มุงกระเบื้องด้านหน้าและมีพาไลยื่นออกมา หน้าบันประดับกระจกสี ภายในพระอุโบสถมีภาพจิตรกรรมฝาผนังซึ่งเขียนช่วงปี พ.ศ. 2540–2542 เป็นภาพแสดงพระราชประวัติรัชกาลที่ 2 และเรื่องราวเกี่ยวกับพระราชนิพนธ์เรื่อง สังข์ทอง ไกรทอง คาวี และอิเหนา และบริเวณประตูด้านหน้าเป็นภาพการเสด็จพระราชดำเนินเลียบพระนคร โดยกระบวนพยุหยาตราทางสถลมารค วัดยังมีกุฏิทรงไทยยกพื้นสูง สร้างขึ้นสมัยรัชกาลที่ 1