ตะพาบยักษ์แยงซีเกียง

ตะพาบยักษ์แยงซีเกียง
	ตะพาบยักษ์แยงซีเกียง
	ขณะยังเป็นวัยอ่อน
สถานะการอนุรักษ์
	; เสี่ยงขั้นวิกฤติต่อการสูญพันธุ์ (IUCN 2.3)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Sauropsida
อันดับ:	Testudines
อันดับย่อย:	Cryptodira
วงศ์:	Trionychidae
สกุล:	Rafetus
สปีชีส์:	R. swinhoei
ชื่อทวินาม
	Rafetus swinhoei; (Gray, 1873)
ชื่อพ้อง
	Oscaria swinhoei Gray, 1873; Rafetus leloii (Duc, 2000); Rafetus vietnamensis LE et al., 2010;

ตะพาบยักษ์แยงซีเกียง^[2] หรือ ตะพาบเซี่ยงไฮ้ (จีน: 斑鳖, พินอิน: Bān Bīe; ตรึงเวียด: Rùa mai mềm Thượng Hải) ตะพาบขนาดใหญ่ชนิดหนึ่งที่ใกล้จะสูญพันธุ์มากชนิดหนึ่งของโลก มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Rafetus swinhoei (มีชื่อวิทยาศาสตร์อีกชื่อหนึ่งเป็นชื่อพ้อง โดยนักวิทยาศาสตร์ชาวเวียดนามตั้งให้ว่า Rafetus leloii เพื่อเป็นเกียรติแด่จักรพรรดิเลเลย) พบในแม่น้ำแยงซีเกียงและมณฑลยูนนานในประเทศจีน นอกจากนี้ยังพบได้ที่แม่น้ำแดงในประเทศเวียดนามด้วย

เป็นตะพาบที่มีขนาดใหญ่มาก และเป็นหนึ่งในเต่าน้ำจืดที่ใหญ่ที่สุดในโลก มีส่วนหัว ที่มีจมูกและปากคล้ายหมู ขนาดโตเต็มที่สามารถมีน้ำหนักมากถึง 136 กิโลกรัม ถึง 200 กิโลกรัม ยาวถึง 0.9144 เมตร และมีชีวิตอยู่ได้นานกว่า 100 ปี สถานะในธรรมชาติใกล้สูญพันธุ์มาก ๆ แล้ว ในสถานที่เลี้ยงปัจจุบันมีเพียง 5 ตัวใน 2 ที่เท่านั้น คือที่สวนสัตว์ในประเทศจีน 4 ตัว และที่ทะเลสาบคืนดาบที่เมืองฮานอย 1 ตัว

ปัจจุบันตะพาบน้ำแยงซีเกียงในทะเลสาบคืนดาบยังมีชีวิตอยู่ แต่น้ำในทะเลสาบกลับมีสภาพที่ย่ำแย่ ทั้งยังมีการปล่อยสิ่งปฏิกูลรวมไปถึงเต่าชนิดอื่นเข้าไปทำลายระบบนิเวศของทะเลสาบ ทำให้ตะพาบเกิดบาดแผลที่หัวและขาของมัน^[3]

คู่ผสมพันธุ์ตัวเมียตัวสุดท้ายที่สวนสัตว์ซูโจวตายลงในเดือนเมษายน 2019 ส่งผลให้มีแนวโน้มที่ตะพาบยักษ์แยงซีเกียงจะสูญพันธุ์ในอีกไม่ช้า^[4]

ตำนานพื้นบ้าน

ตะพาบยักษ์แยงซีเกียง เป็นสัตว์ในตำนานพื้นบ้านของเวียดนามเกี่ยวกับการสร้างชาติ ในศตวรรษที่ 15 จักรพรรดิเลเลย ได้ใช้ดาบศักดิ์สิทธิ์ในการขับไล่ชาวจีนราชวงศ์หมิงที่รุกราน ให้ออกไปจากเวียดนาม จากนั้นในขณะที่พระองค์อยู่บนเรือก็มีตะพาบตัวหนึ่งโผล่ขึ้นมาจากผิวน้ำและบอกให้พระองค์ส่งดาบนั้นกลับคืนแด่จ้าวมังกร ดาบนั้นก็ได้พุ่งออกจากฝักดาบเข้าไปในปากของตะพาบก่อนที่จะหายกลับลงไปสู่ใต้ผิวน้ำ

จากนั้นมาทะเลสาบแห่งดังกล่าวที่เคยถูกเรียกว่า ทะเลสาบลึกถวี๋ หรือ ทะเลสาบน้ำเขียว ต่อมาจึงได้กลายมาเป็นที่รู้จักกันในชื่อ ทะเลสาบคืนดาบ หรือ ทะเลสาบหว่านเกี๋ยม ซึ่งตั้งอยู่ที่ทิศตะวันตกของเมืองฮานอย และที่ทะเลสาบแห่งนี้ก็ได้มีรูปถ่ายและตัวอย่างสตั๊ฟฟ์ของตะพาบชนิดนี้ตั้งแสดงอยู่ด้วย