การขาดเลือดเฉพาะที่

ในทางการแพทย์ การขาดเลือดเฉพาะที่ (อังกฤษ: ischemia, ischaemia, ischæmia; มาจากภาษากรีก: ισχαιμία isch- การปิดกั้น, hema หรือ haema เลือด) หมายถึงการปิดกั้นการไหลเวียนเลือดที่เลี้ยงเนื้อเยื่อ โดยทั่วไปมีปัจจัยเกี่ยวข้องที่สำคัญภายในหลอดเลือดซึ่งทำให้เนื้อเยื่อเหล่านั้นเสียหายหรือสูญเสียการทำงาน

กลไก

การขาดเลือดเฉพาะที่หมายถึงการที่อวัยวะขาดเลือดไปเลี้ยง ซึ่งต่างจากภาวะเลือดมีออกซิเจนน้อย (hypoxia) ซึ่งหมายถึงการที่ร่างกายขาดออกซิเจน (เช่นอาจมีสาเหตุมาจากการขาดอากาศหายใจ) การขาดเลือดอาจเกิดจากการที่เลือดเลี้ยงตามอวัยวะต่างๆ ได้ไม่เพียงพอกับความต้องการออกซิเจนและสารอาหารของเนื้อเยื่อนั้น ซึ่งทำให้เนื้อเยื่อเกิดความเสียหายจากการขาดออกซิเจนและสารอาหารเพื่อใช้ในการเมแทบอลิซึมซึ่งทำให้เกิดของเสียสะสมและเกิดความเสียหาย

การขาดเลือดเฉพาะที่ยังอาจหมายถึงการที่เลือดไหลเวียนไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายได้ไม่เพียงพอ เนื่องมาจากการตีบหรืออุดกั้นของหลอดเลือดที่เลี้ยงอวัยวะ เช่นการอุดกั้นของหลอดเลือดหัวใจทำให้เกิดอาการปวดเค้นหัวใจ (angina pectoris)

ภาวะดังกล่าวอาจเกิดจาก

• อัตราหัวใจเต้นเร็ว (tachycardia)
• โรคท่อเลือดแดงและหลอดเลือดแดงแข็ง (atherosclerosis) อันเกิดจากไขมันอุดตันในท่อหลอดเลือดแดง
• ความดันเลือดต่ำ (hypotension) เช่นในภาวะหัวใจล้มเหลว หรือช็อกเหตุพิษติดเชื้อ (septic shock)
• ภาวะลิ่มเลือดหลุดอุดหลอดเลือด (thromboembolism) เกิดจากการแข็งตัวของเลือดเป็นลิ่มเลือดไปอุดกั้นหลอดเลือด
• หลอดเลือดถูกกดเบียดจากภายนอก เช่นจากก้อนเนื้องอก
• ภาวะสิ่งหลุดอุดหลอดเลือด (embolism) มัสิ่งภายนอกหลุดเข้ามาในหลอดเลือดและเกิดการอุดกั้น เช่น ภาวะน้ำคร่ำหลุดลอยเข้ากระแสเลือด (amniotic fluid embolism)
• รูปร่างฮีโมโกลบินผิดปกติ เช่นในโรค Sickle cell
• แรงจี (g-force) ซึ่งต้านการไหลเวียนเลือดและขับเลือดไปอยู่ตามรยางค์ของร่างกาย เช่นการบินผาดแผลง