ฟ้าเดียวกัน
 | |
| Editor | ธนาพล อิ๋วสกุล |
|---|---|
| หมวดหมู่ | สังคม-การเมือง |
| นิตยสารราย | ราย 3 เดือน |
| สำนักพิมพ์ | สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน |
| ฉบับแรก | ปีที่ 1 ฉบับที่ 1 (มกราคม-มีนาคม 2546) |
| ฉบับสุดท้าย | ปีที่ 20 ฉบับที่ 2 (2565)[1] 56 |
| ประเทศ | ไทย |
| ภาษา | ไทย |
| เว็บไซต์ | sameskybooks.net |
| ISSN | 1685-6880 |
ฟ้าเดียวกัน เป็นสำนักพิมพ์ภาษาไทยที่นำเสนอการเคลื่อนไหวทางสังคม ในรูปแบบของขบวนการประชาชนและทางความคิด และเป็นผู้ตีพิมพ์วารสาร ฟ้าเดียวกัน ซึ่งเป็นวารสารรายไตรมาส วางแผงฉบับแรกในปีพ.ศ. 2546 และวางแผงฉบับสุดท้ายในปี พ.ศ. 2565 ฟ้าเดียวกัน มี ธนาพล อิ๋วสกุล เป็นผู้พิมพ์ผู้โฆษณา เจ้าของ และบรรณาธิการใหญ่
ในเดือนพฤษภาคม 2565 ฟ้าเดียวกัน ประกาศยุติการตีพิมพ์วารสารรายไตรมาสเนื่องจากขาดแคลนบทความ ในขณะที่สำนักพิมพ์ยังคงดำเนินการตีพิมพ์หนังสือและบทความต่อไปเหมือนเดิม เพียงแค่ยกเลิกส่วนวารสารรายไตรมาสเท่านั้น[1]
ในบทสัมภาษณ์ ลงนิตยสารศิลปวัฒนธรรม[2] ธนาพล อิ๋วสกุล กล่าวว่า
"สังคมไทยในปัจจุบันเติบโตเปิดกว้างจนมาถึงจุดที่ขบวนการเคลื่อนไหวทางสังคมของประชาชนซึ่งพยายามจะเสนอ 'ทางเลือก/ทางออก' ให้สังคม และความคิดความเห็นที่แตกต่างสวนทางกับความคิดความเชื่อกระแสหลัก ก็พอจะมีที่มีทางอยู่บ้างในพื้นที่สาธารณะ...แต่นั่นไม่ได้หมายความว่า การเคลื่อนไหวต่อต้านท้าทายสภาวะสังคมจะสามารถลงรากปักฐานได้อย่าง มั่นคง ซ้ำยังมีแนวโน้มที่จะถูกตอบโต้ทำลาย หรือไม่ก็ถูกผนวกกลืนเข้าไปเป็นลูกไล่อยู่ในโครงสร้างเดิม..."
เว็บไซต์ฟ้าเดียวกันถูกกล่าวหาว่ามีเนื้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ เคยถูกปิดกั้นให้เข้าถึงไม่ได้เมื่อวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2551 โดยเจ้าของระบุว่าเป็นเพราะเอกชนผู้ให้บริการพื้นที่บนอินเทอร์เน็ตยกเลิกการให้บริการ หลังจากผู้ให้บริการรับฝากเครื่องเซิร์ฟเวอร์ปิดเครื่องเซิร์ฟเวอร์ เพราะกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารสั่งการ ด้วยเหตุที่มีเนื้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ ต่อมากระทรวงฯ ปฏิเสธว่าไม่ได้มีการปิดกั้นแต่อย่างใด แต่ได้ให้เจ้าหน้าที่หาข้อมูลความเป็นมาและจับตาการให้บริการ เพราะเนื้อหาค่อนข้างรุนแรง และไม่เหมาะสมกับสถานการณ์ในขณะนั้นที่อยู่ระหว่างไว้อาลัยสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์[3] ต่อมายุครัฐบาลสมัคร สุนทรเวช เว็บไซด์กลับมาใช้ได้อีก จนมาถึงรัฐบาลสมชาย วงศ์สวัสดิ์ ก็ยังคงใช้การได้ แม้จะมีหลายฝ่ายร้องเรียนเนื้อหาที่จาบจ้วงสถาบันพระมหากษัตริย์ และแม่กระทั่งในสมัยรัฐบาลอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ซึ่งมีประกาศนโยบายปกป้องสถาบัน เว็บไซต์นี้ก็ยังใช้การได้เป็นปกติจนถึงปัจจุบัน และในงานสัปดาห์หนังสือแห่งชาติ ครั้งที่ 37 พ.ศ. 2552 ฟ้าเดียวกันยังได้ร่วมเปิดบูธนิตยสารและหนังสือด้วย[4]
การถูกตรวจพิจารณา
[แก้]
วารสารฉบับ สถาบันกษัตริย์กับสังคมไทย ที่มุ่งประเด็นการเปลี่ยนแปลงสังคมไทย โดยการมองสถาบันกษัตริย์เป็นศูนย์กลาง ได้ถูกเจ้าพนักงานการพิมพ์สำหรับกรุงเทพมหานคร ลงชื่อโดย พล.ต.อ. โกวิท วัฒนะ ผู้บัญชาการตำรวจแห่งชาติ ห้ามการขายหรือจ่ายแจกและให้ยึดสิ่งพิมพ์ดังกล่าว โดยอาศัยอำนาจตามมาตรา 9 แห่งพระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. 2484 ด้วยสาเหตุว่าได้ลงโฆษณาอันอาจจะขัดต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน หนังสือลงวันที่ 28 มีนาคม พ.ศ. 2549[5] เจ้าหน้าที่ยังไม่ได้ระบุว่าข้อความใดในวารสารที่เข้าข่ายผิดในข้อหาดังกล่าว แต่ผู้อ่านหลายคนเชื่อว่าบทความที่เป็นปัญหา คือบทสัมภาษณ์ สุลักษณ์ ศิวรักษ์ ชื่อ "การมีสถาบันกษัตริย์ถูกกว่าประธานาธิบดี" ซึ่งหากวิญญูชนคนปรกติได้อ่านเนื้อหาบทความนี้แล้วย่อมรับสารที่สื่อออกมาจากบทความได้ว่าหาได้มีเนื้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพอย่างใดไม่
ทางสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันได้ยื่นขออุทธรณ์ตามมาตรา 10 ของพระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. 2484 โดยให้การว่าคำสั่งที่ได้รับไม่ชอบด้วยกฎหมาย เพราะไม่เปิดให้มีการชี้แจงข้อเท็จจริง นอกจากนี้ยังได้กล่าวเสริมว่า พระราชบัญญัติการพิมพ์ พ.ศ. 2484 นั้นขัดกับรัฐธรรมนูญ รวมถึงได้ยืนยันสิทธิในการเพยแพร่ ตามแนวทางอารยะขัดขืน โดยจะพิมพ์ซ้ำอีกไม่ต่ำกว่า 6,000 เล่ม และพร้อมเข้าสู่กระบวนการตามกฎหมายทุกกระบวนการถ้ามีการแจ้งความ[6][7]
ธนาพล อิ๋วสกุล ถูกเจ้าหน้าที่ตำรวจ สน.สำราญราษฎร์ แจ้งข้อหาหมิ่นพระบรมเดชานุภาพ เมื่อวันที่ 1 เมษายน พ.ศ. 2549 โดยพนักงานนัดไปให้ปากคำในวันที่ 4 เมษายน 2549 โดยธนาพลได้เปิดเผยว่าเจ้าหน้าที่ยังไม่ได้ระบุว่าข้อความใดในวารสารที่เข้าข่ายผิดในข้อหาดังกล่าว[8]
ในช่วงประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินที่มีความร้ายแรง เดือนตุลาคม 2563 ตำรวจเข้ายึดหนังสือชุดสถาบันพระมหากษัตริย์ซึ่งมีเนื้อหาวิพากษ์วิจารณ์สถาบันฯ[9]
ในเดือนมกราคม 2565 สำนักพิมพ์ได้รับหมายตรวจค้นจากตำรวจ ในขณะเดียวกัน ธนาพล อิ๋วสกุล เจ้าของและบรรณาธิการใหญ่ของ ฟ้าเดียวกัน ถูกยึดคอมพิวเตอร์และอุปกรณ์มือถือ[10] ในช่วงปลายเดือนมิถุนายน 2565 ธนาพลถูกตำรวจจับกุมในข้อหามีเอกสารลับของราชการไว้ในครอบครอง ที่อาจเป็นภัยต่อความมั่นคงของชาติ[11] เขาได้รับการประกันตัวในวันเดียวกัน โดยมีรังสิมันต์ โรม ใช้ตำแหน่งตนเป็นหลักคำ้ยันการประกันตัว[10] ธนาพลยังคงยืนยันว่าตนไม่ทราบว่า "เอกสารลับ" ที่ว่านั้นคืออะไร
รางวัล
[แก้]พ.ศ. 2565
[แก้]- วันที่ 27 กันยายน พ.ศ. 2565 สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน ชนะเลิศรางวัล ปรีซ์ วอลแตร์’ (Prix Voltaire)[12] โดย สมาคมผู้จัดพิมพ์นานาชาติ (International Publishers Association)[13] จากความกล้าหาญในการจัดพิมพ์สิ่งพิมพ์เผยแพร่ในสถานการณ์ทางการเมืองที่ถูกปิดกั้นอย่างหนักของรัฐ และกระตุ้นให้ประชาชนตระหนักถึงสิทธิเสรีภาพในการแสดงออก[14]
กระดานสนทนา
[แก้]สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกันเคยเปิดให้บริการกระดานสนทนา หรือเว็บบอร์ดสำหรับพูดคุยแลกเปลี่ยนและสนทนากัน คลายคลึงกับสังคมออนไลน์ในปัจจุบัน โดยในครั้งแรกเปิดตัวพร้อมกับสำนักพิมพ์ในช่วงปี พ.ศ. 2549[15] ใช้ชื่อว่าฟ้าเดียวกันเว็บบอร์ด ก่อนจะถูกปิดกั้นและเปิดกลับมาอีกครั้งและเปลี่ยนชื่อเป็น ชุมชนคนเหมือนกัน โดยได้รับความนิยมในฐานะเว็บบอร์ดสำหรับพูดคุยด้านการเมือง ในช่วงเดียวกันกับ พันทิพ ห้องราชดำเนิน, มหาวิทยาลัยเที่ยงคืน, ประชาไท และ เสรีไทย โดยมีผู้ใช้งานคนสำคัญในกระดานสนทนา อาทิ สมศักดิ์ เจียมธีรสกุล[15]
ประเด็นสำหรับการพูดคุยภายในกระดานสนทนาประกอบไปด้วยเนื้อเกี่ยวกับการวิพากษ์การเมืองในประเด็นต่าง ๆ รวมไปถึงประเด็นเกี่ยวข้องกับสถาบันพระมหากษัตริย์ ทำให้กระดานสนทนาดังกล่าวถูกจับตาอย่างหนักหลังการรัฐประหารในปี พ.ศ. 2549 และมีการใช้กฎหมายหมิ่นพระบรมเดชานุภาพและ พระราชบัญญัติว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560 ซึ่งพึ่งเริ่มมีการใช้งาน[15] และถูกปิดตัวลงครั้งแรกในวันที่ 4 มกราคม พ.ศ. 2551 ผ่านการระงับการให้บริการโฮสต์ของกระดานสนทนาซึ่งอยู่ในประเทศ โดยผู้ดูแลระบบได้แถลงการตอบโต้พร้อมทั้งย้ายระบบไปยังผู้ให้บริการต่างประเทศ เพื่อตอบโต้การละเมิดเสรีภาพในการแสดงออกในขณะนั้น ในชื่อแถลงการว่า "ปิดได้ ก็เปิด(ใหม่) ได้"[16] และมีการออกหมายเรียกบรรณาธิการสำนักพิมพ์เพื่อขอให้เปิดเผย IP ของสมาชิกซึ่งเข้าข่ายความผิดมาตรา 112 และ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ ในกระดานสนทนาหลายครั้ง แต่บรรณาธิการก็ปฏิเสธนอกจากจะมีหมายศาลสั่งมาเท่านั้น
แยกตัวจากสำนักพิมพ์
[แก้]ต่อมาในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2552 บรรณาธิการของสำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน ได้ประกาศแยกโดเมนเนมของกระดานสนทนาฟ้าเดียวกันออกจากเว็บสำนักพิมพ์ พร้อมทั้งประกาศปฏิเสธความรับผิดชอบต่อตัวกระดานสนทนาดังกล่าว ทำให้สมาชิกภายในกระดานสนทนาต้องคัดเลือกผู้ดูแลขึ้นมาใหม่กันเอง พร้อมทั้งลงมติเปลี่ยนชื่อกระดานสนทนาเป็น ชุมชนคนเหมือนกัน (weareallhuman) ในปี พ.ศ. 2553[17][15]
กระดานสนทนาชุมชนคนเหมือนกันปิดตัวลงในช่วงเวลาประมาณปี พ.ศ. 2554 ภายหลังการเข้ามาของสังคมออนไลน์อย่างเฟซบุ๊ก[15]
สัญลักษณ์เด่น
[แก้]คุณซาบซึ้ง
[แก้]คุณซาบซึ้ง เป็นสัญลักษณ์เด่นของกระดานสนทนาดังกล่าว ซึ่งมีจุดเริ่มต้นมาจากสติ๊กเกอร์ที่มากับกระดานสนทนา[15] มีความหมายที่สื่อถึงนัยยะของสถานการณ์ทางการเมืองบางอย่างที่ในช่วงนั้นไม่สามารถสื่อสารออกมาสาธารณะได้
นอกจากนี้คุณซาบซึ้งได้เป็นสัญลักษณ์ในการแสดงผ่านการนำไปทำสิ่งต่าง ๆ อาทิ เสื้อยืด[18] เข็มกลัด สติ๊กเกอร์
นิทานโรงงานปลากระป๋อง
[แก้]นิทานโรงงานปลากระป๋อง เป็นเรื่องเล่าเชิงนิยาย[19]ที่ถูกเขียนขึ้นโดยผู้ใช้ชื่อว่า Hi s[15] มีโครงเรื่องพูดถึงเรื่องราวในโรงงานปลากระป๋องแห่งหนึ่งซึ่งมีตัวละครที่ใช้ชื่อสื่อความหมายถึงบุคคลต่าง ๆ ในสังคม ในช่วงเริ่มต้นมีคนออนไลน์รออ่านประมาณวันละพันกว่าราย และในช่วงสุดท้ายก่อนกระดานสนทนาจะปิดตัวลงมีผู้เข้าชมหัวข้อดังกล่าวถึงเกือบล้านยอดเข้าชม[15] หลังจากนั้นได้มีการเผยแพร่ต่ออีกครั้งผ่านเฟสบุ๊ค และหายไปประมาณปี พ.ศ. 2556[19]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ 1.0 1.1 "ฟ้าเดียวกันยุติทำวารสาร เหตุบทความส่งเข้ามาน้อยลง หันไปทำหนังสือเล่ม-หนังสือชุดแทน". MGR Online. 2022-05-26. สืบค้นเมื่อ 2022-06-30.
- ↑ คอลัมน์สโมสรศิลปวัฒนธรรม. ศิลปวัฒนธรรม. 1 พ.ย. 2546 ปีที่ 25 ฉบับที่ 01. (อ้างตาม ความเห็นในกระดานข่าวมหาวิทยาลัยเที่ยงคืน[1] เก็บถาวร 2007-03-12 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน)
- ↑ ไทยรัฐ, 'ไอซีที' ปัดสั่งบล็อกเว็บ 'ฟ้าเดียวกัน' เจ้าของยังลังเลเอาผิด, 9 มกราคม 2551
- ↑ ฟ้าเดียวกันยังได้ร่วมเปิดบูธนิตยสาร
- ↑ ประชาไท, สตช. สั่งยึด ’ฟ้าเดียวกัน’ ฉบับสถาบันกษัตริย์กับสังคมไทย, 29 มีนาคม พ.ศ. 2549
- ↑ ประชาไท, บ.ก. ฟ้าเดียวกัน ลั่น "ผมไม่กลัวคุณ" เตรียมฟ้องศาลปกครองกรณี สตช. ยึดหนังสือ, 31 มีนาคม พ.ศ. 2549
- ↑ ประชาไท, เปิดใจ ‘ธนาพล อิ๋วสกุล’ แห่ง ‘ฟ้าเดียวกัน’, 31 มีนาคม พ.ศ. 2549
- ↑ ประชาไท, บ.ก. ฟ้าเดียวกันถูกแจ้งข้อหา หมิ่นพระบรมเดชานุภาพ, 2 เมษายน พ.ศ. 2549
- ↑ "ตำรวจบุก "ฟ้าเดียวกัน" ตรวจยึดหนังสือวิจารณ์สถาบันกษัตริย์". ูผู้จัดการออนไลน์. 19 October 2020. สืบค้นเมื่อ 19 October 2020.
- ↑ 10.0 10.1 "ธนาพล อิ๋วสกุล บ.ก.ฟ้าเดียวกัน ได้ประกันตัว งงเจอข้อหาเผยข้อมูลลับของประเทศ". Prachachat. 2022-06-29. สืบค้นเมื่อ 2022-06-30.
- ↑ "ตำรวจ ปอท. จับ 'บ.ก.ฟ้าเดียวกัน' ข้อหามีเอกสารลับ ตอนนี้ถูกเอาตัวไปโดยไม่รอทนาย". prachatai.com. 2022.
- ↑ "'ฟ้าเดียวกัน' ชนะรางวัลปรีซ์ วอลแตร์ ของสมาคมผู้จัดพิมพ์นานาชาติ จากการยึดมั่นเสรีภาพอย่างกล้าหาญ". The MATTER (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2022-09-27.
- ↑ "Same Sky Publishing announced as 2022 Prix Voltaire laureate". International Publishers Association (ภาษาอังกฤษแบบบริติช).
- ↑ "'ฟ้าเดียวกัน' ได้รางวัลจาก สมาคม สนพ.นานาชาติ บก.แจงรางวัลนี้สะท้อนรัฐไทยปิดปากคนเห็นต่าง". prachatai.com.
- ↑ 15.0 15.1 15.2 15.3 15.4 15.5 15.6 15.7 "รู้จักรุ่นพี่ตาสว่าง 'เว็บบอร์ดฟ้าเดียวกัน' การแลกเปลี่ยนเรื่องสถาบันในโลกออนไลน์ยุคแรก". prachatai.com.
- ↑ "แถลงการณ์จากฟ้าเดียวกัน "ปิดได้ ก็เปิด (ใหม่) ได้" เปิดตัวเว็บบอร์ดใหม่ (ชั่วคราว)". prachatai.com.
- ↑ "dmc: เวบไซต์ชุมชนคนเหมือนกันออกแถลงการณ์กรณีกองปราบเตรียมดำเนินคดีหมิ่นฯต่อ50สมาชิก". dmc. 2011-05-04.
- ↑ "0000010032 เสื้อ คุณซาบซึ้ง | พิพิธภัณฑ์สามัญชน". commonmuze.com.
- ↑ 19.0 19.1 "โรงงานปลากระป๋อง (ตอนที่ ๑ - ๕๐): วรรณกรรม/ดราม่า/เสียดสีสังคม". ReadAWrite.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- สำนักพิมพ์ฟ้าเดียวกัน
- เปิดใจ ‘ธนาพล อิ๋วสกุล’ แห่ง ‘ฟ้าเดียวกัน’ ที่ประชาไท
- คนไทยทุกคนมีสิทธิในการรับรู้"ความจริง" กระทู้ที่เว็บบอร์ดฟ้าเดียวกัน ที่ถูกกล่าวหาว่าเข้าข่ายหมิ่นสถาบันกษัตริย์
- เซ็นเซอร์ลามถึงเอกชน ซีเอ็ดไม่ขายฟ้าเดียวกัน FACT