วัดเขาเหลือ

วัดเขาเหลือ
ที่ตั้ง	ตำบลหน้าเมือง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดเขาเหลือ เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลหน้าเมือง อำเภอเมืองราชบุรี จังหวัดราชบุรี

ประวัติ

จากหลักฐานทางโบราณคดีและศิลปกรรม วัดเขาเหลือน่าจะสร้างขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา โดยบริเวณนี้เดิมเป็นที่ตั้งของเมืองเก่าราชบุรีในสมัยนั้น โดยมีวัดมหาธาตุเป็นศูนย์กลางของชุมชน วัดเขาเหลือจึงเป็นวัดที่ตั้งอยู่ในเขตกำแพงเมือง โดยตั้งอยู่บริเวณหน้าประตูเมืองราชบุรีด้านทิศใต้ ในปี พ.ศ. 2459 ยังคงปรากฏเสาประตูอยู่ ปัจจุบันเสาประตูนี้เจ้าอาวาสวัดเขาเหลือได้นำไปเก็บรักษาไว้ สำหรับที่มาของชื่อวัด เดิมเรียกกันว่า วัดของเหลือ เนื่องจาก วัดได้นำสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ มาจากวัดใกล้เคียงอย่างวัดมหาธาตุเพื่อสร้างวัด เวลาผ่านไปจึงเรียกเพี้ยนมาเป็น "วัดเขาเหลือ" อีกเหตุผล คือ เป็น วัดของบเหลือ

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถาน และกำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 113 ตอนพิเศษ 50 ง วันที่ 18 ธันวาคม พ.ศ. 2539 มีพื้นที่โบราณสถาน 1 ไร่ 83 ตารางวา

โบราณสถาน

โบราณสถานที่สำคัญ คือ วิหารแกลบลักษณะเฉพาะของสถาปัตยกรรมสมัยอยุธยาตอนปลาย เป็นอาคารเครื่องก่อขนาด 3 ห้อง โครงสร้างเป็นอาคารก่ออิฐถือปูนทั้งหมด ลักษณะหลังคาเป็นจั่วลาดลงเล็กน้อย ด้านหน้าและด้านหลังมีมุขยื่น ส่วนของหลังคาทั้งหมดฉาบปูนเรียบ เครื่องลำยองเป็นปูนปั้นเรียบ ยอดจั่วและหางหงส์ปั้นเป็นรูปดอกบัวตูม หน้าบันก่ออิฐถือปูนเรียบ ผนังด้านหน้ามีประตูตรงกลาง ด้านหลังทึบ ด้านข้างมีซุ้มหน้าต่างด้านละ 3 ซุ้ม แต่มีหน้าต่างจริงเพียงช่องเดียว ฐานอาคารเป็นฐานบัวลูกฟักแอ่นโค้งคล้ายท้องเรือสำเภา ภายในมีภาพจิตรกรรมฝาผนังที่ค่อนข้างลบเลือน เป็นภาพเรื่องพุทธประวัติเทพชุมนุม และภาพยักษ์

เจดีย์ ตั้งอยู่บริเวณด้านหลังวิหารแกลบ ลักษณะเป็นเจดีย์ย่อมุมไม้สิบสอง ก่ออิฐถือปูนขนาดค่อนข้างใหญ่ ฐานเจดีย์เป็นฐานบัวลูกฟักซ้อนกัน องค์ระฆังย่อมุม มีบัลลังก์รองรับปล้องไฉนและส่วนยอดกลม