วัดเขา

วัดเขา
ชื่อสามัญ	วัดเขา, วัดเขา (เมืองเก่าชัยบุรี)
ที่ตั้ง	ตำบลชัยบุรี อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดเขา เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลชัยบุรี อำเภอเมืองพัทลุง จังหวัดพัทลุง ที่ดินของวัดมีจำนวน 14 ไร่ 3 งาน 10 ตารางวา

ประวัติ

วัดเขาเป็นวัดโบราณมีเจดีย์บนเขาชัยบุรี ซึ่งอยู่ภายในบริเวณที่ตั้งเมืองพัทลุงเก่าในพุทธศตวรรษที่ 22-24 เมืองเก่านี้มีป้อมปราการ คูน้ำและกำแพงเมืองปิดกั้น ทั้งมีภูเขาธรรมชาติเป็นปราการอีก 3 ด้าน ส่วนตำแหน่งของวัดเขาตั้งอยู่บนเนินเขาเตี้ย ๆ ทางทิศเหนือของเขาพลู อยู่ภายในกำแพงเมืองค่อนไปทางทิศเหนือใกล้กับคลองเมือง หลังจากเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ได้ย้ายเมืองจากเขาชัยบุรีไปตั้งที่ตำบลท่าเสม็ด ทำให้ประชาชนย้ายไปอยู่ที่อื่น วัดเขาจึงถูกทิ้งร้างตั้งแต่นั้นมา

กรมศิลปากรประกาศขึ้นทะเบียนโบราณสถานในราชกิจจานุเบกษา ฉบับพิเศษ เล่ม 102 ตอนที่ 180 วันที่ 29 พฤศจิกายน พ.ศ. 2528 หน้า 139 ต่อมาเมื่อวันที่ 20 มีนาคม พ.ศ. 2550 มหาเถรสมาคมได้ยกวัดร้างนี้ขึ้นเป็นวัดมีพระภิกษุอยู่จำพรรษา

เสนาสนะและโบราณสถาน

อาคารและเสนาสนะในวัด ได้แก่ ศาลาการเปรียญ กุฏิสงฆ์ 8 หลัง หอฉัน และห้องน้ำห้องสุขา 3 หลัง จำนวน 10 ห้อง โบราณวัตถุที่สำคัญ ได้แก่ เจดีย์ก่ออิฐถือปูนศิลปกรรมสมัยอยุธยาตอนปลาย ฐานสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้างประมาณ 5 เมตร สูงประมาณ 10 เมตร ฐานเขียง 2 ชั้น รองรับฐานสิงห์ย่อมุมไม้สิบสอง 2 ชั้น ตรงกลางฐานสิงห์เจาะซุ้มโค้งแหลมสำหรับประดิษฐานพระพุทธรูปทั้งสี่ด้าน องค์ระฆังทรงกลมขนาดเล็กไม่มีบัลลังก์ ยอดปล้องไฉนและปลียอด เมื่อ พ.ศ. 2519 ได้บูรณะยอดเจดีย์ที่หักพังลงมาและ พ.ศ. 2538 บูรณะองค์เจดีย์และลานประทักษิณ

เดิมมีพระไสยาสน์เป็นพระพุทธรูปก่ออิฐถือปูนต่อมาทำลายลงเหลือแต่พระเศียร ขนาดยาวตั้งแต่ไรพระศกถึงพระหนุประมาณ 1 เมตร ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ สงขลา และมีสิ่งก่อสร้างที่สันนิษฐานว่าอาจะเป็นวิหารหรืออุโบสถตั้งอยู่บนเขาด้วยเนื่องจากได้พบกระเบื้องมุงหลังคาดินเผาแบบกระเบื้องขอแผ่นใหญ่ หนามาก บริเวณเขายังพบกระเบื้องถ้วยชามจีนสมัยราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิงจำนวนมาก แสดงหลักฐานว่ามีชุมชนใหญ่สมัยอยุธยา และกำแพงเมืองที่แทบไม่เห็นร่องรอยของกำแพงเมืองในปัจจุบัน