วัดอุปคุต

วัดอุปคุต
ที่ตั้ง	ตำบลช้างคลาน อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดอุปคุต เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์มหานิกาย ตั้งอยู่ในตำบลช้างคลาน อำเภอเมืองเชียงใหม่ จังหวัดเชียงใหม่

วัดอุปคุตตั้งชื่อตามพระอุปคุตหรือพระบัวเข็ม พระภิกษุในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช วัดอุปคุตตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2300 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2456 วัดอุปคุตมีประเพณีที่สำคัญคือประเพณีใส่บาตรพระอุปคุต ชาวเหนือเชื่อว่าหากเดือนใดมีวันเพ็ญที่ตรงกับวันพุธ หรือที่เรียกว่า เป็งปุ๊ด พระอุปคุตจะปลอมเป็นสามเณรมาบิณฑบาตตอนเที่ยงคืน จึงมีประเพณีใส่บาตรตอนเที่ยงคืน

มีตำนานเล่าว่า สามีภรรยาฐานะยากจนคู่หนึ่งตั้งบ้านเรือนอยู่นอกเมืองเชียงใหม่ ทั้งคู่ข้ามแม่น้ำปิงมาฝั่งตะวันตก เข้าถนนท่าแพ ขณะนั้นยังเป็นเวลาเช้ามืด และเป็นวันพระขึ้น 15 ค่ำ ในคืนพระจันทร์เต็มดวง ก็ได้พบกับสามเณรน้อยรูปหนึ่ง จึงได้แบ่งสิ่งของที่ตั้งใจนำไปขาย ยกขึ้นอธิษฐานแล้วใส่ในบาตรของสามเณร หลังจากรับพรจากสามเณรแล้ว นับจากนั้นสองสามีภรรยาก็เจริญรุ่งเรือง ขึ้นตามลำดับ ต่อมาจึงทราบจากพระผู้เฒ่ารูปหนึ่ง ว่าที่เจริญก้าวหน้าค้าขายร่ำรวยนั้น เนื่องจากอานิสงส์ที่ได้ตักบาตรกับสามเณร ซึ่งก็คือ พระอุปคุตมหาเถระที่เข้านิโรธสมาบัติอยู่ใต้สะดือทะเล ครั้นถึงวันพระขึ้น 15 ค่ำ ท่านจะแปลงเป็นสามเณรน้อย ออกบิณฑบาตแต่เช้าตรู่เพื่อโปรดสัตว์ ภายหลังสามีภรรยาจึงได้สร้างวัดขึ้นตรงบริเวณที่พบสามเณรน้อย

วิหารประดิษฐานพระอุปคุตซึ่งเป็นพระประธาน มีภาพจิตรกรรมฝาผนังสีน้ำมันเรื่องพระเวสสันดรชาดก วาดขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2470 โดยพ่อบุญปั๋ง พงษ์ประดิษฐ์ ศิลปินล้านนา หอเก็บของวัดมีทรงลูกบาศก์ ยกพื้นสูงมีลายปูนปั้นประดับอยู่โดยรอบผนังด้านนอก ทวารบาลเป็นยักษ์ปูนปั้น บานประตูลงรักปิดทอง