ข้ามไปเนื้อหา

ยางน่องเถา

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ยางน่องเถา
ดอกยางน่องเถา
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Asterids
อันดับ: Gentianales
วงศ์: Apocynaceae
สกุล: Strophanthus
สปีชีส์: S.  caudatus
ชื่อทวินาม
Strophanthus caudatus
(L.) Kurz

ยางน่องเถา หรือยางน่องเครือ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Strophanthus caudatus) เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ

ชื่อพื้นเมืองอื่น : เครืองน่อง (ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ แม่ฮ่องสอน) ตะเกาะแบเวาะ (มลายู ภาคใต้) น่อง (ภาคกลาง นครราชสีมา) บานบุรีป่า (ภาคใต้) ยางน่องเครือ (อุบลราชธานี) ยางน่องเถา (จันทบุรี ปราจีนบุรี) [1]

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

[แก้]

ยางน่องเถา เป็นไม้พุ่มเลื้อย ทุกส่วนของต้นมีน้ำยางสีขาว ใบเดี่ยว เรียงตรงกันข้ามกัน แผ่นใบหนา สีเขียวเข้มเป็นมัน ดอกออกเป็นช่อกระจุกที่ปลายกิ่ง กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นหลอดที่โคน สีขาว กางดอกสีเหลืองอ่อน ปลายกลีบดอกแผ่แยกเป็น 5 กลีบ ปลายกลีบเป็นแถบแคบยาว สีแดงเข้ม ผลเป็นฝักคู่ รูปทรงกระบอก ยาว 10-30 เซนติเมตร เมล็ดสีน้ำตาลมีกระจุกขนสีขาว[2]

การกระจายพันธุ์

[แก้]

ในธรรมชาติสามารถค้นพบต้นยางน่องเถาได้ตามบริเวณขอบป่าดิบแล้งและป่าดิบชื้นโดยเฉพาะภาคตะวันออกเฉียงเหนือแถบจังหวัดนครพนม อุบลราชธานี นครราชสีมา ภาคตะวันออกและภาคใต้

ประโยชน์และโทษ

[แก้]

ประโยชน์ของยางน่องเถานั้นมีประโยชน์ในการทาลูกหน้าไม้ล่าสัตว์ซึ่งชาวบ้านใช้ยางจากยางน่องเถา ผสมกับยาพิษชนิดอื่น มีความเป็นพิษเช่นเดียวกับแย้มปีนัง[3] แต่ก่อนรับประทานเนื้อสัตว์ให้เฉือนเอาเนื้อร้ายที่มีสีเขียวออกจนหมด จึงจะรับประทานเนื้อสัตว์นั้นได้[4] ยางน่องเถามีคาร์ดิแอกไกลโคไซด์จึงทำให้เป็นพิษต่อหัวใจ[5]

วรรณกรรม

[แก้]

ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง นิราศสุพรรณ บทกวีของสุนทรภู่

ยางน่องต้องช้างคลั่ง ประดับเสียง
เพื่อนหน่วงงวงประคองเคียง เค่าไม้
ต่างห่างต่างมุ่งเมียง ชม้ายม่าย หมายแฮ
เหลือจลี้หนีได้ เด็กน้อยหง่อยเหงา  

ยางน่องเถาปรากฏในวรรณกรรมเรื่อง กาพย์ห่อโคลงประพาสธารทองแดง บทกวีของเจ้าฟ้าธรรมธิเบศรไชยเชษฐ์สุริยวงศ์หรือเจ้าฟ้ากุ้ง

แทงทวยกล้วยกุตีบ ต้นปีบไสวไข่เน่าหอม
พองลมพนมพนอม น่องโลดเลียบหลาหลกปะโลง
แทงทวยกล้วยตีบเลื้อย เครืองอม
ปีบไสวไข่เน่าหอม ทั่วเบื้อง
พองลมพนมพนอม ลำเจียก
โลดเลียบหลาหลกเหนื้อง น่องต้นปะโลงสาร

อ้างอิง

[แก้]
  1. เต็ม สมิตินันทน์ ชื่อพรรณไม้แห่งประเทศไทย เก็บถาวร 2010-05-01 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สำนักงานหอพรรณไม้ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, พ.ศ. 2549
  2. Administrator. ยางน่องเถา[ลิงก์เสีย]. ศูนย์วิจัยพืชสวนชุมพร กรมวิชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ์
  3. ข้อมูลของ "ยางน่องเถา" เก็บถาวร 2012-06-19 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. อุทยานธรรมชาติวิทยาสิรีรุกขชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล
  4. ยางน่องเครือ
  5. จำลอง เพ็งคล้าย. พืชมีพิษในประเทศไทย (1)[ลิงก์เสีย]. ศูนย์ข้อมูลพิษวิทยา