ข้ามไปเนื้อหา

วงศ์ตีนเป็ด

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก Apocynaceae)
วงศ์ตีนเป็ด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร: Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ: Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ: Eudicots
ไม่ได้จัดลำดับ: Asterids
อันดับ: Gentianales
วงศ์: Apocynaceae
L.

วงศ์ตีนเป็ด หรือ วงศ์ไม้ลั่นทม หรือ วงศ์โมก[1] (ชื่อวิทยาศาสตร์: Apocynaceae‎) หรือ Dogbane Family เป็นชื่อวงศ์พรรณไม้ของพืชในสกุล lสกุลลั่นทม หรือ ลีลาวดี, ตีนเป็ด, ลักษณะเด่นคือทุกส่วนของต้นพืชมีน้ำยางขาวมี ใบเป็นเดี่ยวติดตรงข้ามหรือติดเป็นวงรอบข้อ ขอบใบเรียบเส้นแขนงใบเป็นร่างแห กลีบดอกเชื่อมติดกัน เกสรเพศผู้มี 5 อันติดบนท่อกลีบดอก มีเกสรเพศเมีย 2 อันเชื่อมติดกัน รังไข่ติดเหนือวงกลีบ รังไข่มี 2 ช่อง ผลเป็นฝักคู่ หรือเดี่ยวแตกตามแนวเดียว เมล็ดมีขนเป็นกระจุกที่ปลาย ในวงศ์นี้เป็นไม้หวงห้าม 4 สกุล คือ สกุลตีนเป็ด สกุลไยลูตง สกุลโมกหลวง และสกุลโมกมัน ไม้ตีนเป็ด จัดเป็นไม้หวงห้ามประเภท ก ตามพระราชกฤษฎีกากำหนดไม้หวงห้าม พ.ศ. 2530

ลักษณะประจำวงศ์

[แก้]

วงศ์ตีนเป็ดเป็นวงศ์ของ ไม้ต้น ไม้พุ่ม หรือไม้เลื้อย ซึ่งมียางสีขาว ใบเป็นใบเดี่ยวติดตรงข้ามหรือติดเป็นวงรอบข้อ ดอกออกเป็นช่อตามง่ามใบหรือตามปลายยอด และเป็นดอกสมบูรณ์เพศสมมาตรตามรัศมี กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 5 กลีบ กลีบดอกเชื่อมติดกันเป็นรูปแจกัน รูปทรงกระบอก รูปกรวย รูปคนโท หรือรูปวงล้อ ปลายกลีบซ้อนกัน เกสรเพศผู้มี 5 อันติดบนท่อกลีบดอก รังไข่ติดเหนือวงกลีบ มีเกสรเพศเมีย 2 อัน เชื่อมติดกัน ยอดเกสรเพศเมียมีอันเดียว รังไข่ภายในมี 2 ช่องหรือมีช่องเดียว ผลมีลักษณะทั้ง นุ่มมีเมล็ดเดี่ยว และ แข็ง หรือหลายเมล็ด หรือผลเป็นฝักคู่ เมื่อแก่แตก หรือผลแตกตามแนวเดียว เมล็ดมีขนเป็นกระจุกที่ปลาย

วงศ์ใกล้เคียง

[แก้]
  • วงศ์นมตำเลีย (ชื่อวิทยาศาสตร์: Asclepiadaceae) ลักษณะที่แตกต่างคือ วงศ์นมตำเลียจะมีกลีบดอกแยกกันเป็นรูปวงล้อ ก้านเกสรเพศผู้สั้น หรือไม่มีเลย รังไข่ติดเหนือวงกลีบ หรือติดค่อนข้างใต้วงกลีบ ผลมักมีปุยขนที่ปลายด้านใดด้านหนึ่งเพียงด้านเดียว ในระบบ APG รวมเข้ากับวงศ์ตีนเป็ดแล้ว

การจัดจำแนก

[แก้]

วงศ์ย่อย

[แก้]

Apocynoideae และ Rauvolfioideae เป็นส่วนของวงศ์ Apocynaceae อย่างแคบ ส่วนอีกสามวงศ์ย่อยมาจากวงศ์นมตำเลีย

สกุล

[แก้]

การกระจายพันธุ์

[แก้]

พันธุ์ไม้ในวงศ์นี้มีประมาณ 180 สกุล 1,500 ชนิด กระจายพันธุ์ในประเทศไทย 42 สกุล 150 ชนิด โดยมีสกุลเด่นๆคือ

อ้างอิง

[แก้]
  • ก่องกานดา ชยามฤต. ลักษณะประจำวงศ์พรรณไม้. กรุงเทพมหานคร : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, 2548. ISBN 974-415-175-7
  • วงศ์ตีนเป็ด เก็บถาวร 2007-09-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน สวนพฤกษศาสตร์จังหวัดชายแดนภาคใต้ ตามพระราชเสาวนีย์สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ
  • ตีนเป็ด เก็บถาวร 2007-07-02 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน ส่วนปลูกป่าเอกชน กรมป่าไม้
  • ภาณุมาศ ลาดปาละ และคณะ. ลักษณะโครงสร้างสังคมพืชในป่าเบญจพรรณต่อการเปลี่ยนแปลงวัฎจักรคาร์บอน. กรุงเทพมหานคร : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, 2547.
  1. "สำเนาที่เก็บถาวร". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-09-27. สืบค้นเมื่อ 2007-08-26.