หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์

หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์
หม่อมเจ้า ชั้น 4
ประสูติ	1 มกราคม พ.ศ. 2442
สิ้นชีพิตักษัย	30 มิถุนายน พ.ศ. 2509 (67 ปี)
สวามี	พระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช
พระบุตร	หม่อมเจ้าภาณุเทวัญ ภาณุพันธุ์
ราชวงศ์	จักรี
พระบิดา	สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ
พระมารดา	หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา

หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์ (ราชสกุลเดิม เทวกุล; 1 มกราคม พ.ศ. 2442 – 30 มิถุนายน พ.ศ. 2509) เป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ประสูติแต่หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา และเป็นชายาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช

พระประวัติ

หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์ (ราชสกุลเดิม เทวกุล) ประสูติเมื่อวันที่ 1 มกราคม พ.ศ. 2442 เป็นพระธิดาในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ ประสูติแต่หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา (สกุลเดิม จันทรเสน) มีโสทรภราดาและโสทรภคินี 12 องค์

หม่อมเจ้าวิไลกัญญา เสกสมรสกับพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช (พระโอรสในสมเด็จพระราชปิตุลาบรมพงศาภิมุข เจ้าฟ้าภาณุรังษีสว่างวงศ์ กรมพระยาภาณุพันธุวงศ์วรเดช กับหม่อมแม้น ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา) มีพระโอรส 1 องค์ คือ หม่อมเจ้าภาณุเทวัญ ภาณุพันธุ์

หลังจากที่พระโอรสเพียงพระองค์เดียวสิ้นชีพิตักษัย หม่อมเจ้าหญิงวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์ ก็มิได้ทรงมสีพระโอรสหรือพระธิดาอีกเลย จึงเป็นเหตุให้ทรงพระเมตตากรุณาแก่บรรดาพระโอรสธิดาองค์อื่นๆ ของกรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช ที่มีอยู่อีกด้วย ดังนั้นจึงได้ทรงเลี้ยงดูมาประดุจบุตรบุญธรรมด้วยสามองค์ ซึ่งก็ได้อยู่ร่วมกันกับพระองค์ท่านตลอดมา จนถึงกาลอวสานแห่งพระชนม์ชีพ พระธิดาดังกล่าวมีรายพระนามดังต่อไปนี้ คือ

หม่อมเจ้าประภาพันธุ์ (ประภาพันธุ์ กรโกสียกาจ) สมรสกับเรืออากาศเอกโกสีย์ กรโกสิยกาจ

หม่อมเจ้าหญิงพันธุ์วโรภาส เศวตรุนทร์ สมรสกับนายแพทย์ชูช่วง เศวตรุนทร์

หม่อมเจ้าอุทัยกัญญา ภาณุพันธุ์

แพทย์หญิงพันธุ์วโรภาส เศวตรุนทร์ (พระธิดาในพระเจ้าวรวงศ์เธอ กรมหมื่นภาณุพงศ์พิริยเดช ประสูติแต่หม่อมมาลี ภาณุพันธุ์ ณ อยุธยา) ทรงเคารพหม่อมเจ้าวิไลกัญญาประดุจพระมารดาแท้ ๆ และทรงเรียกหม่อมเจ้าวิไลกัญญาว่าแม่ อีกทั้งแพทย์หญิงพันธุ์วโรภาสยังสมรสกับนายแพทย์ชูช่วง เศวตรุนทร์ พระญาติของหม่อมเจ้าวิไลกัญญา ซึ่งนายแพทย์ชูช่วงได้เข้าเฝ้าหม่อมเจ้าวิไลกัญญา ที่ตำหนักอยู่บ่อย ๆ จึงได้พบรักกับแพทย์หญิงพันธุ์วโรภาส

หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์ สิ้นชีพิตักษัยเมื่อวันที่ 30 มิถุนายน พ.ศ. 2509 สิริชันษา 67 ปี พระราชทานเพลิงศพ ณ เมรุหลวงหน้าพลับพลาอิศริยาภรณ์ วัดเทพศิรินทราวาส เมื่อวันที่ 7 กรกฎาคม ปีเดียวกัน

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

• พ.ศ. 2460 – เครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ชั้นที่ 2 ทุติยจุลจอมเกล้า (ท.จ.) (ฝ่ายใน)
• พ.ศ. 2475 – เหรียญเฉลิมพระนคร 150 ปี (ร.ฉ.พ.)
• พ.ศ. 2484 – เหรียญช่วยราชการเขตภายใน การรบสงครามมหาเอเชียบูรพา (ช.ร.)
• พ.ศ. 2493 – เหรียญบรมราชาภิเษก รัชกาลที่ 9 (ร.ร.ศ.9)

พงศาวลี

พงศาวลีของหม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์

16. พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช               8. พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย                       17. สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี               4. พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว                             18. เงิน แซ่ตัน               9. สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี                       19. สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์               2. สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ                                   20. พระยาจินดารังสรรค์ (แก้วแขก)               10. หลวงอาสาสำแดง (แตง)                       5. สมเด็จพระปิยมาวดี ศรีพัชรินทรมาตา                             11. ท้าวสุจริตธำรง (นาค)                       1. หม่อมเจ้าวิไลกัญญา ภาณุพันธุ์                                         3. หม่อมพุก เทวกุล ณ อยุธยา