นพปฎลมหาเศวตฉัตร

นพปฎลมหาเศวตฉัตร เป็นสิ่งที่พิจารณาว่าเป็นเครื่องราชกกุธภัณฑ์แห่งประเทศไทยที่เก่าแก่และศักดิ์สิทธิ์ที่สุด เป็นฉัตรขาวจำนวน 9 ชั้น สำหรับพระมหากษัตริย์ที่ผ่านพระราชพิธีบรมราชาภิเษกแล้ว พระมหากษัตริย์พระองค์ใหม่ไม่สามารถประทับภายใต้นพปฎลมหาเศวตฉัตรได้จนกว่าทรงรับน้ำอภิเษกและประธานพระครูพราหมณ์น้อมเกล้าฯ ถวายนพปฎลมหาเศวตฉัตร^[1]

รายละเอียด

ฉัตรทำมาจากผ้าไหมขาวที่เย็บด้วยด้ายทอง มักกางกั้นเหนือพระราชอาสน์ที่สำคัญในพระบรมมหาราชวัง (คล้ายกับเบญจาคริสต์) ตัวฉัตรเองถือเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์และถูกถวายให้แก่กษัตริย์ในวันครบรอบวันบรมราชาภิเษก ปัจจุบันมีอยู่ 9 องค์ โดยหกองค์อยู่ในพระบรมมหาราชวัง สององค์อยู่ในพระราชวังดุสิต และหนึ่งองค์อยู่ในพระราชวังบางปะอิน^[2] ความเชื่อนี้มาจากศาสนาฮินดูโบราณว่า ตัวฉัตรแสดงถึงการปกป้องกษัตริย์ทั้งรูปธรรมและนามธรรม การมีหลายชั้นสื่อถึงการสั่งสมพระเกียรติยศและพระบุญญาธิการแห่งพระบรมราชอิสริยยศ^[3] ในระหว่างพระราชพิธีบรมราชาภิเษก ประธานพระครูพราหมณ์น้อมเกล้าฯ ถวายนพปฎลมหาเศวตฉัตร ณ พระที่นั่งอัฐทิศอุทุมพรราชอาสน์ ภายใต่พระบวรเศวตรฉัตร ภายหลังทรงรับน้ำอภิเษกแล้ว พระมหากษัตริย์ทรงรับและพระราชทานให้มหาดเล็ก จากนั้นจึงทรงเสด็จไปประทับ ณ พระที่นั่งภัทรบิฐ ภายใต้นพปฎลมหาเศวตรฉัตร ประธานพระครูพราหมณ์กล่าวเวทสรรเสริญเปิดศิวาลัยไกรลาส จบแล้วทูลเกล้าฯ ถวายเครื่องประกอบพระบรมราชอิสริยยศต่อไป^[4]

ในวันครบรอบวันบรมราชาภิเษก จะมีวันสำคัญที่มีชื่อว่า วันฉัตรมงคล ซึ่งเป็นวันที่พระมหากษัตริย์ทรงประกอบพระราชพิธีสมโภชพระมหาเศวตรฉัตร โดยจะกระทำ ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย โดยรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว ตรงกับวันที่ 4 พฤษภาคม

ที่ตั้ง

ปัจจุบันมีนพปฎลมหาเศวตฉัตรกางกั้นโดยตลอดอยู่ 9 องค์ โดยหกองค์อยู่ในพระบรมมหาราชวัง สององค์อยู่ในพระราชวังดุสิต และหนึ่งองค์อยู่ในพระราชวังบางปะอิน^[5]

พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย พระบรมมหาราชวัง เหนือพระที่นั่งพุดตานกาญจนสิงหาสน์
พระที่นั่งไพศาลทักษิณ พระบรมมหาราชวัง เหนือพระที่นั่งภัทรบิฐ
พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน พระบรมมหาราชวัง เหนือพระแท่นราชบรรจถรณ์
พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน พระบรมมหาราชวัง เหนือพระเครื่องพระสำอาง
พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง เหนือพระแท่นราชบัลลังก์ประดับมุก
พระที่นั่งจักรีมหาปราสาท พระบรมมหาราชวัง เหนือพระที่นั่งพุดตานถม
พระที่นั่งอนันตสมาคม พระราชวังดุสิต เหนือพระแท่นราชบัลลังก์
พระที่นั่งอัมพรสถาน พระราชวังดุสิต เหนือพระที่นั่งกง
พระที่นั่งวโรภาษพิมาน พระราชวังบางปะอิน เหนือพระแท่นราชบัลลังก์

นอกจากนี้ยังมีการการกั้นเหนือพระบรมรูปสมเด็จพระบูรพมหากษัตราธิราชเจ้า ณ ปราสาทพระเทพบิดร และเหนือพระแท่นมนังคศิลาอาสน์ ณ พิพิธภัณฑ์วัดพระศรีรัตนศาสดาราม รวมทั้งการกางกั้นเหนือพระพุทธรูปสำคัญที่พระมหากษัตริย์ทรงถวายเป็นพุทธบูชา