ป้อมป้องปัจจามิตร

กำแพงป้อมป้องปัจจามิตร ด้านฝั่งตรงข้ามอาคารสถานีตำรวจนครบาลสมเด็จเจ้าพระยาและสถานีตำรวจนครบาลปากคลองสาน

ทางเข้าป้อมป้องปัจจามิตรส่วนที่เหลืออยู่ในปัจจุบัน

ป้อมป้องปัจจามิตร เป็นป้อมสำคัญที่ใช้ป้องกันข้าศึกตามริมแม่น้ำเจ้าพระยา ตั้งอยู่บนฝั่งแม่น้ำเจ้าพระยาด้านตะวันตกริมปากคลองสาน ตรงข้ามกับป้อมปิดปัจจนึกบริเวณปากคลองผดุงกรุงเกษม ปัจจุบันอยู่บริเวณบ้านพักข้าราชการกรมเจ้าท่า ใกล้กับสำนักงานเขตคลองสาน

ป้อมป้องปัจจามิตรสร้างขึ้นในสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ควบคู่กับการขุดคลองผดุงกรุงเกษมต่อมาในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้ใช้ป้อมดังกล่าวเป็นสถานที่ตั้งเสาธงสัญญาณแจ้งข่าวเรือสินค้าเข้าของบริษัทใด ออกพระนคร ที่บริเวณปากคลองสาน ในสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้มีการย้ายเสาธงเหล็กจากป้อมเผด็จดัสกรภายในพระบรมมหาราชวัง มาตั้งที่ป้อมแห่งนี้ คือที่ตั้งในปัจจุบัน บริเวณสำนักงานเขตคลองสาน เมื่อกรมเจ้าท่าเลิกใช้เสาธงสัญญาณนี้แล้วได้แจ้งความจำนงต่อกรมศิลปากรว่าจะรื้อออก แต่กรมศิลปากรเห็นว่าควรอนุรักษ์ไว้เป็นหลักสำคัญทางประวัติศาสตร์

ในปี พ.ศ. 2492 ป้อมป้องปัจจามิตรมีสภาพทรุดโทรมมาก เทศบาลนครธนบุรีในสมัยนั้นจึงดำริจะรื้อป้อมทิ้งเพื่อปรับสถานที่ และจะนำเศษอิฐเศษปูนไปถมถนนต่าง ๆ กรมศิลปากรจึงประกาศขึ้นทะเบียนป้อมป้องปัจจามิตรเป็นโบราณสถานตั้งแต่ปี พ.ศ. 2492

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ ป้อมป้องปัจจามิตร
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์