ปีนักษัตร

ปีนักษัตร
จีน	生肖
พินอิน	shēngxiào
การถอดถ่ายตัวอักษร ฮากกา - โรมัน sensiau จีนกลาง - พินอิน shēngxiào ภาษาหมิ่น - ฮกเกี้ยนแบบ POJ singsiàu - Min-dong BUC săng-ngáu ภาษาอู๋ - โรมัน sen平-siau去 กวางตุ้ง - ยวึดปิง saang1-ciu3
ชื่อภาษาจีนในแบบอื่น
จีน	屬相
การถอดถ่ายตัวอักษร จีนกลาง - พินอิน shǔxiàng Min - Hokkien POJ sio̍ksiùnn Wu - โรมัน zoh入-sian平 กวางตุ้ง - ยวีดปิง suk6-soeng1

ปีนักษัตร หรือ นักขัต เป็นปีตามปฏิทินสุริยคติไทยและชาติอื่นในเอเชียตะวันออก เช่น จีน เวียดนาม และญี่ปุ่น (เพิ่งรู้จักหมูเลี้ยงในศตวรรษที่ 19 ก่อนหน้านั้นญี่ปุ่นรู้จักแต่หมูป่า) แบ่งเป็นรอบปี รอบละสิบสองปี แต่ละปีกำหนดสัตว์เรียกเป็นชื่อเรียงกันไปดังนี้

โดยความเชื่อเรื่องปีนักษัตรนั้นมีที่มาจากจีน

ตำนานเรื่องเล่าในสมัยปีใหม่แรกของจีน

(วันชิวอิก หรือวันที่ 1 เดือนอ้ายของจีน) สัตว์ทั้งหลายต่างมาชุมนุมหน้าวังหลวงของฮ่องเต้สวรรค์

ฮ่องเต้ประกาศให้สัตว์ 12 ชนิด ที่มาถึงก่อนวัน

(วันชิวยี่ หรือวันที่ 2 เดือนอ้าย) 

ดังนั้นสัตว์ 12 ชนิด ได้รับแต่งตั้งเป็นองค์รักษ์

ใน 1 วัน สัตว์ 1 ชนิดอยู่ยาม 2 ชั่วโมง

สัตว์ 12 ชนิดอยู่ยาม 24 ชั่วโมง

รวมเป็น 12 ยามเฝ้าวังหลวง

โดยมีหลักฐานทางโบราณคดีพบว่าตั้งแต่ก่อนยุคราชวงศ์ฉิน (221 ปีก่อนค.ศ. – 207 ปีก่อนค.ศ) ก็มีปรากฏรูปปีนักษัตรแล้ว โดยใช้สัตว์ประเภทต่าง ๆ เป็นตัวแทนหรือสัญลักษณ์ อันได้แก่

ชวด ฉลู ขาล เถาะ มะโรง(มังกรฟ้าราชวงศ์ โจว-ฉิน มังกรมีขายาว 5 เล็บ ลำตัวคล้ายกวางมีปีก) มะเส็ง(พญางูขาว-งูใหญ่-พญานาค) มะเมีย มะแม วอก ระกา จอ และ กุน

สัตว์ประจำปีนักษัตร

ปีนักษัตรจะมีสัตว์ประจำปี อันเป็นความหมายของชื่อปีนั้น ๆ มีดังนี้

• สำหรับปีกุนนั้น บางชาติใช้ช้างแทนสุกร เช่นภาคเหนือของไทย
• สำหรับปีเถาะนั้น บางชาติใช้แมวแทนกระต่าย เช่นเวียดนาม
• สำหรับปีฉลูนั้น บางชาติใช้กระบือแทนวัว เช่นเวียดนาม
• สำหรับปีมะโรง บางชาติใช้งูใหญ่หรือพญานาคแทนมังกร เช่น ไทย
• สำหรับปีมะแมนั้น บางชาติใช้แกะแทนแพะ เช่นญี่ปุ่น
• สันนิษฐาน ที่มาของที่มาของปีนักษัตริย์ เช่น ปีมังกร ฉลู มะเมีย(ม้า) มะแม(แพะ) ระกา(ไก่) จอ(สุนัข) เป็น ปีหมู ปีจอ ปีฉลู ปีกระต่าย ปีแพะ ปีม้า ปีระ เป็น กา 6 นักษัตร สัตว์เลี้ยงชาวจีน หรืออีกนัยสำคัญคือ สัตว์ที่อาศัยบกทั้งหมด (12 ราศี) (หมายเหตุ: พญานาค อยู่ในน้ำ วังบาดาล) จีนคิดค้นปีนักษัตร สมัยราชวงศ์โจวเป็นอย่างน้อย เกือบ 3 พันปี มีหลักฐานอยู่ที่ ไต้หวัน

อักษรจีน	ภาษาจีนกลาง	ภาษาจีนฮากกา	ภาษาจีนฮากกา	ภาษาเขมร	ชื่อนักษัตร	ภาษาไทย	ภาษาบาลี	ภาษาลาว	ภาษาล้านนา	ภาษาไทลื้อ	ภาษาไทใหญ่	ภาษาเวียดนาม
鼠	สู่ (shu3)	ฉู่	ชู่	ជូត (ชูต)	ชวด	หนู	มุสิก	ไจ้	ใจ้	ใจ้	เจ้อ-อี	Tí ตี๊ / chuột จวด
牛	หนิว (niu2)	แหง่ว	แหงว	ឆ្លូវ (ฉฺลูว)	ฉลู	วัว	อุสุภ, อุสภ	เป้า	เป้า	เป้า	เป้า	Sửu สืว / trâu เจอว
虎	หู่ (hu3)	ฝู่	ฟู่	ខាល (ขาล)	ขาล	เสือ	พยาฆร, พยัฆะ, วยาฆร, พยคฆ	ยี่, ยี	ยี	ยี	ยี	Dần เสิ่น / hổ โห
兔	ทู่ (tu4)	ถู้	ถู้	ថោះ (เถาะ)	เถาะ	กระต่าย	สะสะ, สัศ	เหม้า, เม้า	เม้า	เหม้า	เหม้า	Mạo หม่าว / mèo แหม่ว
龍/龙	หลง (long2)	หลุง	หลุง/ลหยุง	រោង (โรง)	มะโรง	งูใหญ่	มังกร, นาค, สงกา	สี	สี	สี	สี	Thìn ถิ่น / rồng หร่ง
蛇	เสอ (she2)	สา	สา	ម្សាញ់ (มฺสาญ̍)	มะเส็ง	งูเล็ก	สัป, สปปก	ไส้, ไซ้	ไส้	ไส้	เส้อ-อื	Tị ติ / rắn รั้น
馬/马	หม่า (ma3)	มา	มา	មមី (มมี)	มะเมีย	ม้า	ดุรงค, อัสส, อัสดร	สะง้า, ซะง้า	สง้า	สะงะ	สีงะ	Ngọ เหงาะ / ngựa เหงือะ
羊	หยาง (yang2)	หยอง	หยอง	មមែ (มแม)	มะแม	แพะ	เอฬกะ, อัชฉะ	เม็ด	เม็ด	เม็ด	โมด	Mùi หมู่ย / dê เซ
猴	โหว (hou2)	แห็ว	แห็ว	វក (วก)	วอก	ลิง	มกฎะ, กปิ	สัน	สัน	แสน	สัน	Thân เทิน / khỉ ขี
雞/鸡	จี (ji1)	แก/ไก	แก	រកា (รกา)	ระกา	ไก่	กุกกุฎ, กุกกุฏ	เฮ้า, เร้า	เล้า	เล้า	เฮ้า	Dậu เส่อว / gà ก่า
狗	โก่ว (gou3)	แกว	แก้ว	ច (จ)	จอ	หมา	โสณ, สุนัข	เส็ด	เส็ด	เส็ด	เม็ด	Tuất ต๊วด / chó จ๊อ
豬/猪	จู (zhu1)	จู	จู	កុរ (กุร)	กุน	หมู	สุกร, วราห	ไก้, ไก๊	ใก๊	ใก๊	เก้อ-อื	Hợi เห่ย / lợn เหลิ่น