สัตว์ป่าสงวน
ความหมาย
[แก้]สัตว์ป่าสงวน
- ตาม พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 หมายถึง สัตว์ป่าหายากหรือสัตว์ป่าที่ใกล้สูญพันธุ์จำเป็นต้องสงวนและอนุรักษ์ไว้อย่างเข้มงวดตามที่กาหนดไว้ในพระราชบัญญัตินี้ [1] [2]
- ตาม พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 หมายถึง สัตว์ป่าที่หายากตามบัญชีท้ายพระราชบัญญัตินี้ และตามที่จะกำหนด โดยตราเป็นพระราชกฤษฎีกา [3]
- ตาม พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2503 หมายถึง สัตว์ป่าที่หายากตามบัญชีท้ายพระราชบัญญัตินี้ [4]
รวมความว่า สัตว์ป่าสงวน คือ สัตว์หายาก, ใกล้จะสูญพันธุ์ หรืออาจสูญพันธุ์ไปแล้ว จึงจำเป็นต้องมีบทบัญญัติเข้มงวดกวดขัน เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอันตรายแก่สัตว์ป่าที่ยังมีชีวิตอยู่ หรือซากสัตว์ป่า ซึ่งอาจจะตกไปอยู่ยังต่างประเทศด้วยการซื้อขาย โดยมีรายชื่อตามบัญชีท้ายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่าฉบับนั้น
การครอบคลุมถึง ซากสัตว์ และครอบคลุมถึงสัตว์ที่สูญพันธุ์แล้วนั้น เพื่อเก็บรวบรวมซากไว้ให้ผู้มีหน้าที่โดยตรงได้ศึกษาทางวิชาการ, เพื่อเป็นมรดกของชาติ และเพื่อไม่ให้ผู้หนึ่งผู้ใดสะสมเป็นส่วนตัวซึ่งเป็นเหตุให้มีความต้องการล่า หากมีโอกาสหลงเหลือแม้สักตัว
ประวัติการเปลี่ยนแปลงบัญชีรายชื่อ
[แก้]เมื่อวันที่ 26 ธันวาคม พ.ศ. 2503 มีการตรา พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2503 และประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันถัดมา [4]
รายชื่อ สัตว์ป่าสงวน ถูกกำหนดครั้งแรก ตามพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2503 มีจำนวน 9 ชนิด ล้วนเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในอันดับสัตว์กีบ ได้แก่ แรด กระซู่ กูปรี ควายป่า ละองหรือละมั่ง สมัน เนื้อทราย เลียงผา และ กวางผา [4] (รายชื่อนี้มีการเปลี่ยนแปลงในเวลาต่อมา)
ต่อมาเมื่อสถานการณ์ของสัตว์ป่าในประเทศไทยเปลี่ยนแปลงไป สัตว์ป่าหลายชนิดมีแนวโน้มถูกคุกคามเสี่ยงต่อการสูญพันธุ์มากยิ่งขึ้น ประกอบกับเพื่อให้เกิดความสอดคล้องกับความร่วมมือระหว่างประเทศ ในการควบคุมดูแลการค้าหรือการลักลอบค้าสัตว์ป่าในรูปแบบต่าง ๆ ตาม อนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศว่าด้วยชนิดสัตว์ป่าและพืชป่า หรือ CITES ซึ่งเมื่อวันที่ 21 มกราคม พ.ศ. 2526 ประเทศไทยได้ร่วมลงนามรับรองอนุสัญญาในปี พ.ศ. 2518 และได้ให้สัตยาบัน นับเป็นสมาชิกลำดับที่ 80
เมื่อวันที่ 19 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 มีการตรา พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535 โดยปรับปรุงและยกเลิกพระราชบัญญัติฉบับเดิม และประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 28 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2535 [3]
ตามพระราชบัญญัติฉบับนี้ ได้กำหนดให้สามารถเปลี่ยนแปลงรายชื่อชนิดสัตว์ป่าสงวนได้โดยสะดวกรวดเร็วขึ้น โดยออกเป็นพระราชกฤษฎีกาแก้ไขหรือเพิ่มเติมเท่านั้น ไม่ต้องรอแก้ไขพระราชบัญญัติอย่างเดิมที่ใช้เวลานานกว่า [3]
ทั้งนี้ยังได้เพิ่มชนิดสัตว์ที่มีสภาพล่อแหลมต่อการสูญพันธุ์ (ในขณะนั้น) 7 ชนิด ได้แก่ สมเสร็จ(มลายู) เก้งหม้อ แมวลายหินอ่อน พะยูน นกเจ้าฟ้าหญิงสิรินธร นกแต้วแร้วท้องดำ และ นกกระเรียนไทย [3]
และตัดสัตว์ป่าที่ไม่อยู่ในสถานะใกล้สูญพันธุ์ เนื่องจากสามารถเพาะเลี้ยงขยายพันธุ์ได้มาก 1 ชนิด คือ เนื้อทราย [3]
วันที่ 9 ตุลาคม พ.ศ. 2558 คณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า มีมติเห็นชอบให้เพิ่มสัตว์ 4 ชนิด โดยเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมในทะเล 2 ชนิด ได้แก่ วาฬบรูดา วาฬโอมูระ เป็นสัตว์เลื้อยคลาน 1 ชนิด คือ เต่ามะเฟือง และปลาอีก 1 ชนิด คือ ปลาฉลามวาฬ [5]
วันที่ 24 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 มีการตรา พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 โดยปรับปรุงและยกเลิกพระราชบัญญัติฉบับเดิม และประกาศในราชกิจจานุเบกษาเมื่อวันที่ 29 พฤษภาคม พ.ศ. 2562 [1]
วันที่ 8 มีนาคม พ.ศ. 2564 คณะกรรมการสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า มีมติเห็นชอบเพิ่มสัตว์ 1 ชนิด คือ นกชนหิน ตามข้อเสนอโดย กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช [6]
วันที่ 24 กันยายน 2567 ประกาศพระราชกฤษฎีกา เล่มที่ 141 ตอนที่ 58 ก (มีผลบังคับใช้เมื่อพ้นกำหนด 60 วัน นับแต่วันที่ประกาศ) กำหนดให้ เพิ่มสัตว์ป่า 2 ชนิด ทำให้มีสัตว์ป่าสงวนทั้งสิ้น 21 ชนิด โดยเพิ่ม วาฬสีน้ำเงิน (เปลี่ยนสถานะจากสัตว์ป่าคุ้มครอง ในบัญชีสัตว์ป่าสงวนท้ายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 ลำดับที่ 15) และ นกชนหิน (เปลี่ยนสถานะจากสัตว์ป่าคุ้มครอง ในบัญชีสัตว์ป่าสงวนท้ายพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 ลำดับที่ 4) [7]
รายชื่อ และการจำแนก
[แก้]สัตว์ป่าสงวน มีทั้งสิ้น 21 ชนิด (ณ วันที่ 23 พฤศจิกายน 2567) ได้แก่
| ชื่อสามัญ | ชื่อวิทยาศาสตร์ | ปีที่ประกาศ | สถานะการอนุรักษ์ |
|---|---|---|---|
| แรด หรือ แรดชวา หรือ แรดนอเดียว | Rhinoceros sondaicus | 2503 | CR |
| กระซู่ หรือ แรดสุมาตรา | Dicerorhinus sumatrensis | 2503 | CR |
| สมเสร็จ หรือ สมเสร็จมลายู | Tapirus indicus | 2535 | EN |
| กูปรี หรือ โคไพร | Bos sauveli | 2503 | CR |
| ควายป่า | Bubalus arnee | 2503 | EN |
| เลียงผา หรือ เลียงผาใต้ หรือ เยือง หรือ กูรำ หรือ โครำ | Capricornis sumatraensis | 2503 | VU |
| กวางผา หรือ กวางผาจีน | Naemorhedus griseus | 2503 | VU |
| สมัน หรือ เนื้อสมัน หรือ กวางเขาสุ่ม | Rucervus schomburki | 2503 | EX |
| ละอง (ตัวผุ้) และ ละมั่ง (ตัวเมีย) | Rucervus eldi | 2503 | EN |
| เก้งหม้อ หรือ กวางเขาจุก หรือ เก้งดง | Muntiacus feae | 2535 | DD |
| วาฬบรูดา | Balaenoptera edeni | 2562 | LC |
| วาฬโอมูระ | Balaenoptera omurai | 2562 | DD |
| พะยูน หรือ หมูน้ำ หรือ วัวทะเล | Dugong dugon | 2535 | VU |
| แมวลายหินอ่อน | Pardofelis marmorata | 2535 | NT |
| นกเจ้าฟ้าหญิงสิรินธร | Pseudochelidon sirintarae | 2535 | CR |
| นกแต้วแร้วท้องดำ | Pitta gurneyi | 2535 | CR |
| นกกระเรียน หรือ นกกระเรียนไทย | Grus antigone | 2535 | VU |
| เต่ามะเฟือง | Dermochelys coriacea | 2562 | VU |
| (ปลา) ฉลามวาฬ | Rhincodon typus | 2562 | EN |
| นกชนหิน | Rhinoplax vigil | 2565 | CR |
| วาฬสีน้ำเงิน | Balaenoptera musculus | 2567 | EN |
อ้างอิง
[แก้]- "Wild Animal Reservation and Protection Act, BE 2535", Royal Thai Government Gazette, vol. 109 no. 15, 28 February 1992 (Unofficial translation เก็บถาวร 2012-03-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน by Dan Reik, April 1996).
- Wildlife Conservation Development and Extension Section, Wildlife Conservation Division, Royal Forest Department, Wildlife Conservation in Thailand (PDF), คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2012-03-29, สืบค้นเมื่อ 2014-12-08
{{citation}}: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์) shurhare.
- ↑ 1.0 1.1 PDF "พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562" เว็บไซต์ ราชกิจจานุเบกษา โดย สำนักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี, ประกาศ 2562-25-29
- ↑ PDF "พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562" เก็บถาวร 2022-06-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน เว็บไซต์ สำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า กรมอุทยานแแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, สืบค้น 2564-06-26
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 "พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2535" เว็บไซต์ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, ประกาศ 2535-02-28
- ↑ 4.0 4.1 4.2 PDF "พระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2503" เว็บไซต์ สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา, ประกาศ 2503-12-27
- ↑ "รู้ยัง เพิ่มสัตว์น้ำอีก 4 ชนิดเป็นสัตว์สงวนใหม่" เว็บไซต์ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช ส่วนจัดการอุทยานแห่งชาติทางทะเล, สืบค้น 2564-06-26
- ↑ ภูริช วรรธโนรมณ์, "ลำดับเหตุการณ์ผลักดัน ‘นกชนหิน’ เป็นสัตว์ป่าสงวนลำดับที่ 20 ของประเทศไทย" เว็บไซต์ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 9 มีนาคม 2564, สืบค้น 2564-06-26
- ↑ PDF "พระราชกฤษฎีกา กำหนดให้สัตว์ป่าบางชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวน พ.ศ. 2567 ปนะกาศเล่มที่ 141 ตอนที่ 58 ก วันที่ 24 กันยายน 2567" เว็บไซต์ กองนิติการ กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, 24 กันยายน 2567, สืบค้น 2567-10-04 (อ้างจาก เว็บไซต์ มูลนิธิสืบนาคะเสถียร, 3 ตุลาคม 2567, สืบค้น 2567-10-04)