วงศ์วัวและควาย

วงศ์วัวและควาย ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: ไมโอซีนตอนต้น-ปัจจุบัน 20–0Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Artiodactyla
อันดับย่อย:	Ruminantia
วงศ์:	Bovidae Gray, 1821
วงศ์ย่อย
Aepycerotinae Alcelaphinae Antilopinae Bovinae Caprinae Cephalophinae Hippotraginae Peleinae Reduncinae

วงศ์วัวและควาย เป็นวงศ์ของสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมขนาดใหญ่ในอันดับสัตว์กีบคู่ (Artiodactyla) วงศ์หนึ่ง ใช้ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Bovidae จัดเป็นสัตว์กินพืช

ลักษณะเด่นของสัตว์ในวงศ์นี้ จะมีเขาที่ไม่มีการแตกกิ่ง ไม่มีการหลุดหรือเปลี่ยนในตลอดช่วงอายุขัย มีกระเพาะอาหารแบ่งเป็น 4 ห้องหรือ 4 ส่วน และมีการหมักย่อย โดยการหมักของกระเพาะอาหารจะอาศัยแบคทีเรียในท่อทางเดินอาหาร โดยส่วนใหญ่ค่าความเป็นกรดเป็นด่าง (pH) ในกระเพาะอาหารจะอยู่ที่ 6.7+0.5 มีถุงน้ำดี นอกจากนั้นสัตว์ในตระกูลนี้สามารถสำรอก อาหารออกมาจากกระเพาะหมัก เพื่อทำการเคี้ยวใหม่ได้ ที่เรียกว่า "เคี้ยวเอื้อง" ลูกที่เกิดใหม่จะใช้เวลาไม่นานในการเดินและวิ่งได้ อันเนื่องจากการวิวัฒนาการเพื่อให้เอาตัวรอดจากสัตว์กินเนื้อที่เป็นผู้ล่าในห่วงโซ่อาหาร

สัตว์ที่อยู่ในวงศ์นี้ เป็นสัตว์ที่มนุษย์คุ้นเคยและผูกพันอย่างดีในฐานะเป็นสัตว์เศรษฐกิจและปศุสัตว์ ได้แก่ วัว, ควาย, แพะ, แกะ เป็นต้น

สำหรับสัตว์ป่า มีการกระจายพันธุ์ไปในทุกทวีปทั่วโลก ยกเว้นทวีปออสเตรเลีย ในแอฟริกาและบางส่วนของทวีปเอเชีย จะมีบางชนิดที่มีรูปร่างลักษณะคล้ายกับกวาง (Cervidae) เช่น อิมพาลาหรือแอนทีโลป แต่ความเป็นจริงแล้วเป็นสัตว์ในวงศ์นี้

วงศ์ย่อย

ยังสามารถแบ่งออกได้เป็นวงศ์ย่อย อีก 9 วงศ์ ได้แก่

• Aepycerotinae Gray, 1872
• Alcelaphinae Brooke, 1876
• Antilopinae Gray, 1821
• Bovinae Gray, 1821
• Caprinae Gray, 1821
• Cephalophinae Gray, 1871
• Hippotraginae Brooke, 1876
• Peleinae Gray, 1872
• Reduncinae Knottnerus-Meyer, 1907

สำหรับในประเทศไทย มีสัตว์ป่าที่อยู่ในวงศ์นี้ 7 ชนิด ได้แก่ ควายป่า (Bubalus arnee), กระทิง (Bos gaurus), วัวแดง (B. javanicus), กูปรี (B. sauveli), เลียงผาเหนือ (Capricornis milneedwardsii), เลียงผาใต้ (C. sumatraensis), กวางผาจีน (Naemorhaedus griseus) ซึ่งทุกชนิดเป็นสัตว์ป่าสงวนและสัตว์ป่าคุ้มครองทั้งหมด

สำหรับสัตว์ในวงศ์นี้ ที่มีขนาดใหญ่ที่สุดเท่าที่ยังมีการดำรงเผ่าพันธุ์จนถึงปัจจุบัน ก็คือ กระทิง ที่พบในอนุทวีปอินเดีย, อินโดจีน และในไทย ซึ่งสามารถโตเต็มที่สูงได้กว่า 6 ฟุต ในตัวผู้ และน้ำหนักเกือบ 900 กิโลกรัม หรือ 1 ตัน

โดยที่คำว่า Bovidae นั้นมาจากคำว่า Bos เป็นภาษาละตินแปลว่า "วัว"