ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ไนตรัสออกไซด์"
→การผลิต: Edit wrong word ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
ปรับปรุง ป้ายระบุ: แก้ไขจากอุปกรณ์เคลื่อนที่ แก้ไขจากเว็บสำหรับอุปกรณ์เคลื่อนที่ |
||
บรรทัด 31: | บรรทัด 31: | ||
| Formula = N<sub>2</sub>O |
| Formula = N<sub>2</sub>O |
||
| MolarMass = 44.0128 g/mol |
| MolarMass = 44.0128 g/mol |
||
| Appearance = |
| Appearance = แก๊สไม่มีสี |
||
| Density = 1222.8 kg m<sup>-3</sup> ( |
| Density = 1222.8 kg m<sup>-3</sup> (ของเหลว) <br />1.8 kg m<sup>-3</sup> (แก๊ส, STP) |
||
| MeltingPt = -90.86 °C (182.29 K) |
| MeltingPt = -90.86 °C (182.29 K) |
||
| Melting_notes = |
| Melting_notes = |
||
บรรทัด 57: | บรรทัด 57: | ||
| LattConst_beta = |
| LattConst_beta = |
||
| LattConst_gamma = |
| LattConst_gamma = |
||
| MolShape = |
| MolShape = เส้นตรง |
||
| OrbitalHybridisation = |
| OrbitalHybridisation = |
||
| Dipole = 0.166[[Debye|D]]}} |
| Dipole = 0.166[[Debye|D]]}} |
||
บรรทัด 66: | บรรทัด 66: | ||
| HeatCapacity = }} |
| HeatCapacity = }} |
||
| Section5 = {{Chembox Pharmacology |
| Section5 = {{Chembox Pharmacology |
||
| AdminRoutes = [[ |
| AdminRoutes = [[การสูดดม]] |
||
| Bioavail = |
| Bioavail = |
||
| Metabolism = 0.004% |
| Metabolism = 0.004% |
||
| HalfLife = 5 |
| HalfLife = 5 นาที |
||
| ProteinBound = |
| ProteinBound = |
||
| Excretion = [[ |
| Excretion = [[ระบบทางเดินหายใจ]] |
||
| Legal_status = Anesthetic use allowed in the [[United States]] and [[Australia]]; Recreational use often illegal on a state-by-state basis |
| Legal_status = Anesthetic use allowed in the [[United States]] and [[Australia]]; Recreational use often illegal on a state-by-state basis |
||
| Legal_US = |
| Legal_US = |
||
บรรทัด 106: | บรรทัด 106: | ||
| OtherFunctn = |
| OtherFunctn = |
||
| Function = |
| Function = |
||
| OtherCpds = [[ไนตริกออกไซด์]], [[ไนโตรเจนไดออกไซด์]], [[ไดไนโตรเจนไตรออกไซด์]], [[ไดไนโตรเจน เทโตรไซด์]], [[ไดไนโตรเจนเพนทอกไซด์]], [[กรดไนตริก]], [[กรดไนตรัส]]}} |
|||
| OtherCpds = [[Nitric oxide]], [[nitrogen dioxide]], [[dinitrogen trioxide]], [[dinitrogen tetroxide]], [[dinitrogen pentoxide]], [[nitric acid]], [[nitrous acid]]}} |
|||
}} |
}} |
||
[[ไฟล์:Major greenhouse gas trends.png|thumb|200px|แนวโน้มในการเป็นแก๊สเรือนกระจก]] |
[[ไฟล์:Major greenhouse gas trends.png|thumb|200px|แนวโน้มในการเป็นแก๊สเรือนกระจก]] |
||
[[ไฟล์:N2O Medical Tanks.jpg|thumb|100px|right| |
[[ไฟล์:N2O Medical Tanks.jpg|thumb|100px|right|ถังแก๊สไนตรัสออกไซด์สำหรับใช้ในทางทันตกรรม]] |
||
'''ไนตรัสออกไซด์''' หรือ '''แก๊สหัวเราะ''' ({{lang-en|Nitrous oxide}} หรือ |
'''ไนตรัสออกไซด์''' หรือ '''แก๊สหัวเราะ''' ({{lang-en|Nitrous oxide}} หรือ laughing gas) คือ[[สารประกอบ]]ทาง[[เคมี]]ที่มี[[สูตรทางเคมี]]ว่า [[Nitrogen|N]]<sub>2</sub>[[Oxygen|O]] ที่อุณหภูมิห้อง ไนตรัสออกไซด์จะไม่มีสี และเป็น[[แก๊สไม่ติดไฟ]] ไนตรัสออกไซด์มีกลิ่นหอมและมีรสหวานเล็กน้อย<ref>{{cite book|last1=สต๊อคเลย์|first1=คอริน|last2=ออกเลด|first2=คริส|last3=เวิร์ธเฮม|first3=เจน|editor1-last=โรเจอร์|editor1-first=เคิรสทีน|title=พจนานุกรมวิทยาศาสตร์ ฉบับภาพประกอบ|year=2003|publisher=พูนเพิ่มผลิตผล|isbn=974-90062-1-6|page=181}}</ref> มีการนำไนตรัสออกไซด์ไปใช้ใน[[การผ่าตัด]]และทาง[[ทันตกรรม]]เพื่อให้เกิดอาการ[[ชา]]และเพื่อ[[การระงับความปวด]] โดยทั่วไปรู้จักกันในชื่อ “แก๊สหัวเราะ” เนื่องจากเมื่อ[[สูดดม]]แล้วจะให้ความรู้สึกเคลิ้มสุขหรือครึ้มใจ เป็นคุณสมบัติที่ทำให้มีการใช้ในเชิง[[นันทนาการ]]โดยการใช้เป็น[[ยาดม]] และยังมีการนำไปใช้ใน[[การแข่งรถยนต์]]โดยให้เป็น[[ตัวเติมออกซิเจน]]เพื่อเพิ่มกำลังให้[[เครื่องยนต์]]อีกด้วย |
||
== การเกิด == |
== การเกิด == |
รุ่นแก้ไขเมื่อ 20:20, 10 กันยายน 2559
ลิงก์ข้ามภาษาในบทความนี้ มีไว้ให้ผู้อ่านและผู้ร่วมแก้ไขบทความศึกษาเพิ่มเติมโดยสะดวก เนื่องจากวิกิพีเดียภาษาไทยยังไม่มีบทความดังกล่าว กระนั้น ควรรีบสร้างเป็นบทความโดยเร็วที่สุด |
เลขทะเบียน | |
---|---|
ECHA InfoCard | 100.030.017 |
เลขอี | E942 (glazing agents, ...) |
CompTox Dashboard (EPA)
|
|
คุณสมบัติ | |
N2O | |
มวลโมเลกุล | 44.0128 g/mol |
ลักษณะทางกายภาพ | แก๊สไม่มีสี |
ความหนาแน่น | 1222.8 kg m-3 (ของเหลว) 1.8 kg m-3 (แก๊ส, STP) |
จุดหลอมเหลว | -90.86 °C (182.29 K) |
จุดเดือด | -88.48 °C (184.67 K) |
โครงสร้าง | |
เส้นตรง | |
0.166D | |
อุณหเคมี | |
Std enthalpy of
formation (ΔfH⦵298) |
+82.05 |
เภสัชวิทยา | |
การสูดดม | |
เภสัชจลนศาสตร์: | |
0.004% | |
5 นาที | |
ระบบทางเดินหายใจ | |
สถานะทางกฎหมาย |
|
ความอันตราย | |
NFPA 704 (fire diamond) | |
สารประกอบอื่นที่เกี่ยวข้องกัน | |
หากมิได้ระบุเป็นอื่น ข้อมูลข้างต้นนี้คือข้อมูลสาร ณ ภาวะมาตรฐานที่ 25 °C, 100 kPa
|
ไนตรัสออกไซด์ หรือ แก๊สหัวเราะ (อังกฤษ: Nitrous oxide หรือ laughing gas) คือสารประกอบทางเคมีที่มีสูตรทางเคมีว่า N2O ที่อุณหภูมิห้อง ไนตรัสออกไซด์จะไม่มีสี และเป็นแก๊สไม่ติดไฟ ไนตรัสออกไซด์มีกลิ่นหอมและมีรสหวานเล็กน้อย[1] มีการนำไนตรัสออกไซด์ไปใช้ในการผ่าตัดและทางทันตกรรมเพื่อให้เกิดอาการชาและเพื่อการระงับความปวด โดยทั่วไปรู้จักกันในชื่อ “แก๊สหัวเราะ” เนื่องจากเมื่อสูดดมแล้วจะให้ความรู้สึกเคลิ้มสุขหรือครึ้มใจ เป็นคุณสมบัติที่ทำให้มีการใช้ในเชิงนันทนาการโดยการใช้เป็นยาดม และยังมีการนำไปใช้ในการแข่งรถยนต์โดยให้เป็นตัวเติมออกซิเจนเพื่อเพิ่มกำลังให้เครื่องยนต์อีกด้วย
การเกิด
ไนตรัสออกไซด์ต่างกับไนโตรเจนออกไซด์ตรงที่มันเป็นแก๊สเรือนกระจกที่สำคัญ ถึงแม้มันจะมีการแผ่รังสีความร้อนน้อยกว่า CO2 ก็ตาม แต่ แก๊ส ไนตรัสออกไซด์ปริมาณ 1 หน่วยน้ำหนักกลับ มีผลกระทบต่อภาวะโลกร้อน มากกว่าแก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2) ปริมาณเท่ากันถึง 298 เท่า ในระยะเวลา 100 ปี[2] แต่เนื่องจากในชั้นบรรยากาศมีปริมาณแก๊สในตรัสออกไซด์สะสมอยู่ไม่มาก มันจึงเป็นแก๊สเรือนกระจกที่มีส่วนในการก่อให้เกิดภาวะโลกร้อนน้อยกว่าคาร์บอนไดออกไซด์ที่สะสมในชั้นบรรยากาศเป็นปริมาณมากกว่า โดยไนตรัสออกไซด์เป็นแก๊สเรือนกระจกที่ก่อให้เกิดภาวะ โลกร้อนมากเป็นอันดับที่ 4 ต่อจากคาร์บอนไดออกไซด์ มีเทนและไอน้ำ (ไนโตรเจนออกไซด์ชนิดอื่นก่อภาวะโลกร้อนโดยตรง โดยเป็นตัวสร้างโอโซนในบรรยากาศชั้นโทรโปสเฟียร์ในช่วงที่เกิดหมอกปนควัน (smog) ) การควบคุมไนตรัสออกไซด์จึงนับเป็นมาตรการหนึ่งเพื่อลดการปล่อยแก๊สเรือนกระจก เช่นในพิธีสารเกียวโต
ไนตรัสออกไซด์เกิดจากแบคทีเรียในดินและมหาสมุทร มันจึงเป็นส่วนของบรรยากาศของโลกมานับหลายบรมยุค (eon) มาแล้ว เกษตรกรรมเป็นแหล่งเกิดไนตรัสออกไซด์โดยฝีมือมนุษย์โดยการพรวนดินและการใช้ปุ๋ยไนโตรเจน ของเสียจากสัตว์ก็มีส่วนช่วยเพิ่มแบคทีเรียที่ให้เกิดไนตรัสออกไซด์เพิ่มขึ้นอีกด้วย ภาคปศุสัตว์ (ส่วนใหญ่คือโคกระบือ ไก่และสุกร) ปล่อยไนตรัสออกไซด์ที่ถือเป็นกิจกรรมมนุษย์มากถึงร้อยละ 65[3] แหล่งที่มาจากอุตสาหกรรมมีเพียงประมาณร้อยละ 20 และรวมถึงการผลิตไนลอนและกรดไนตริกและการเผาผลาญเชื้อเพลิงซากดึกดำบรรพ์ในเครื่องยนตร์สันดาปภายใน
คาดกันว่ากิจกรรมมนุษย์ปล่อยไนโตรเจนออกไซด์ออกมาน้อยกว่า 2 เทระกรัม (teragram หรือ 1012 กรัม) ต่อปี ธรรมชาติปล่อยมากกว่า 15 เทระกรัม.[4] ฟลักซ์ (flux) ของไนตรัสออกไซด์ที่เกิดโดยกิจกรรมมนุษย์มีประมาณ 1 เพตะกรัม (1015 กรัม) ของคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าคาร์บอนสมมูล (carbon dioxide carbon-equivalents) ต่อปี หรือเท่ากับ 2 เพตะกรัมของมีเทนเทียบเท่าคาร์บอนสมมูลต่อปี และมีการปล่อยสู่บรรยากาศ (atmospheric loading) ในอัตราเท่ากับ 3.3 เพตะกรัมของคาร์บอนไดออกไซด์เทียบเท่าคาร์บอนสมมูลต่อปี
ไนตรัสออกไซด์ทำปฏิกิริยากับโอโซนในบรรยากาศชั้นสตราโตสเฟียร์ ส่วนไนโตรเจนออกไซด์เป็นตัวควบคุมตามธรรมชาติของโอโซนในบรรยากาศ
งานวิจัยของ พอล ครัทเซน (Paul Crutzen) ซึ่งเป็นนักวิทยาศาสตร์รางวัลโนเบลเสนอว่า การปล่อยไนตรัสออกไซด์ในการผลิตเชื้อเพลิงชีวภาพ (biofuel) มีปริมาณมากพอที่จะหักล้างข้อได้เปรียบของไบโอดีเซลที่หวังกันว่าจะช่วยลดการปล่อยคาร์บอนไดออกไซด์ได้[5]
การผลิต
การเตรียมไนตรัสออกไซด์โดยทั่วไปทำโดยการให้ความร้อนแอมโมเนียมไนเตรทอย่างระมัดระวัง ซึ่งจะสลายตัวเป็นไนตรัสออกไซด์และไอน้ำ[6]
- NH4NO3 (s) → 2 H2O (g) + N2O (g)
ความปลอดภัย
ความเสี่ยงหลักในด้านความปลอดภัยของไนตรัสออกไซด์มาจากความจริงที่ว่ามันถูกอัดด้วยความดันอยู่ในรูปก๊าซเหลว ความเสี่ยงจากการขาดอากาศหายใจ และทำให้หมดสติ การได้รับสัมผัสก๊าซไนตรัสออกไซด์จะทำให้สติสัมปชัญญะ ความสามารถในการรับรู้รับฟัง และความคล่องแคล่วของร่างกายลดลงชั่วขณะ จากการศึกษาโดยการใช้สัตว์ทดลองหลายครั้งและจากผู้ปฏิบัติงานหลายคน ชี้ให้เห็นว่าการได้รับสัมผัสก๊าซไนตรัสออกไซด์ติดต่อกันเป็นประจำอาจส่งผลร้ายต่อระบบสืบพันธุ์ของหญิงตั้งครรภ์ได้ สถาบันอาชีวอนามัยและความปลอดภัยแห่งชาติให้คำแนะนำว่าการได้รับสัมผัสก๊าซไนตรัสออกไซด์ของผู้ปฏิบัติงานควรได้รับการควบคุมการจัดการในระหว่างการใช้ก๊าซเพื่อทำให้หมดสติโดยผู้ปฏิบัติงานทางการแพทย์ ทันตกรรม และสัตวแพทย์
อ้างอิง
- ↑ สต๊อคเลย์, คอริน; ออกเลด, คริส; เวิร์ธเฮม, เจน (2003). โรเจอร์, เคิรสทีน (บ.ก.). พจนานุกรมวิทยาศาสตร์ ฉบับภาพประกอบ. พูนเพิ่มผลิตผล. p. 181. ISBN 974-90062-1-6.
- ↑ "Climate Change 2001: Working Group I: The Scientific Basis :". Intergovernmental Panel on Climate Change. สืบค้นเมื่อ 2008-02-02.
- ↑ H. Steinfeld, P. Gerber, T. Wassenaar, V. Castel, M. Rosales, C. de Haan (2006). "Livestock's long shadow -- Environmental issues and options". สืบค้นเมื่อ 2008-02-02.
{{cite web}}
: CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์) - ↑ "Sources and Emissions -- Where Does Nitrous Oxide Come From?". U. S. Environmental Protection Agency. 2006. สืบค้นเมื่อ 2008-02-02.
- ↑ P. J. Crutzen, A. R. Mosier, K. A. Smith, and W. Winiwarter (2007). "N2O release from agro-biofuel production negates global warming reduction by replacing fossil fuels" (PDF). Atmos. Chem. Phys. Discuss.,. 7: 11191–11205. สืบค้นเมื่อ 2008-02-02.
{{cite journal}}
: CS1 maint: extra punctuation (ลิงก์) CS1 maint: multiple names: authors list (ลิงก์) - ↑ Holleman, A. F. (2001). Inorganic Chemistry. San Diego: Academic Press. ISBN 0-12-352651-5.
{{cite book}}
: ไม่รู้จักพารามิเตอร์|coauthors=
ถูกละเว้น แนะนำ (|author=
) (help)
แหล่งข้อมูลอื่น
- Occupational Safety and Health Guideline for Nitrous Oxide
- Paul Crutzen Interview Freeview video of Paul Crutzen Nobel Laureate for his work on decomposition of ozone talking to Harry Kroto Nobel Laureate by the Vega Science Trust.
- National Pollutant Inventory - Oxide of nitrogen fact sheet
- Nitrous Oxide Specs Extremely thorough Nitrous Oxide Facts
- National Institute for Occupational Safety and Health - Nitrous Oxide
- CS1 maint: extra punctuation
- สารเคมีที่ไม่มีรหัสสารประกอบผับเคม
- บทความที่ไม่มีแหล่งที่มาของ InChI
- หน้าสารเคมีที่ไม่มี ChemSpiderID
- บทความที่ไม่มีแหล่งที่มาของ EBI
- บทความที่ไม่มีแหล่งที่มาของ UNII
- Pages using Chembox with unknown parameters
- E number from Wikidata
- แก๊สเรือนกระจก
- สารประกอบไนโตรเจน
- ออกไซด์
- ยาหลักขององค์การอนามัยโลก